'Bà tôi' đạt giải đặc biệt cuộc thi Canon PhotoMarathon TP.HCM

Lần đầu tiên, một đột phá khoa học được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo (AI) đã được công nhận bằng giải Nobel.

Cụ thể, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ngày 9/10 công bố ông David Baker (người Mỹ) được vinh danh "vì công trình thiết kế protein tính toán", trong khi hai nhà khoa học Demis Hassabis (người Anh) và John M. Jumper (người Mỹ) đồng nhận giải “vì công trình dự đoán cấu trúc protein”.

Công trình sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để "giải mã" cấu trúc của hầu hết loại protein được cộng đồng nghiên cứu quan tâm đặc biệt. Cấu trúc protein được coi là bài toán "nửa thế kỷ" của cộng đồng khoa học cũng như cả thế giới, trong đó nút thắt lớn nhất là dự đoán cấu trúc protein mà không cần thí nghiệm.

Công trình AI lịch sử

Theo Nature, tại DeepMind, công ty con của Google, John Jumper và Demis Hassabis đã phát triển một công cụ AI mang tính cách mạng với khả năng dự đoán cấu trúc protein có tên AlphaFold.

Sau đó, cũng chính AI này là nền tảng củng cố cho công trình của ông David Baker về thiết kế protein tính toán.

“Tôi hy vọng khi chúng ta nhìn lại AlphaFold, đây sẽ là bằng chứng đầu tiên về tiềm năng đáng kinh ngạc của AI trong việc thúc đẩy khám phá khoa học”, Hassabis phát biểu tại buổi họp báo ở DeepMind vào ngày 9/10.

Từng là một người chơi cờ vua giỏi và đi đầu về việc phổ biến AI, Hassabis đã bắt đầu thành lập DeepMind vào năm 2010 với mục tiêu xây dựng các hệ thống AI có thể thực hiện một số nhiệm vụ nhất định như con người hoặc thậm chí là tốt hơn.

Chỉ trong vài giây, AlphaFold có thể hoàn thành công việc mà các nhà khoa học phải mất nhiều năm để nghiên cứu. Ảnh: DeepMind.

Đến năm 2016, Hassabis chuyển sự chú ý của mình sang lĩnh vực protein sau khi phần mềm AI của DeepMind được công chúng biết đến rộng rãi với thành tích đánh bại một kỳ thủ đẳng cấp thế giới của môn cờ vây, một trò chơi cờ nổi tiếng của Trung Quốc.

Sau chiến thắng ở môn cờ vây, Hassabis và David Silver, một nhà khoa học hàng đầu tại DeepMind, quyết định đã đến lúc chuyển từ trò chơi sang các vấn đề trong thế giới thực.

Trong suốt 50 năm, các nhà khoa học đã tìm kiếm phương pháp dự đoán cấu trúc protein một cách nhanh chóng.

Mặc dù vậy, phải đến năm 2019, AlphaFold của DeepMind trình làng, tạo nên bước đột phá, vượt qua mọi hệ thống khác trên thế giới.

AlphaFold được xem là bước đột phá trong lĩnh vực sinh học. Việc dự đoán cấu trúc protein có thể giúp các nhà khoa học tìm hiểu cơ chế gây bệnh, dự đoán mức hiệu quả của các loại thuốc và vai trò của protein trong cơ thể. Những vấn đề toàn cầu như nghiên cứu enzyme phân hủy nhựa cũng gắn liền với protein.

Trước khi AlphaFold ra đời, việc tìm ra hình dạng của protein là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn. Phần khó nhất chính là tìm ra những cấu trúc vật lý của protein. Thông thường, các nhà khoa học sẽ sử dụng tia X hoặc kính hiển vi điện tử (Cryo-EM) để khảo sát hình dạng của protein.

Tuy nhiên, những cách này rất phức tạp và mất thời gian, thậm chí lên đến vài tháng. Theo Matthew Higgins, giáo sư Đại học Oxford, sinh viên có thể phải mất đến một hoặc hai năm mới có thể tạo ra một cấu trúc mới và thông thường, kết quả rất mờ nhạt và không thuyết phục.

Trong khi đó, với AlphaFold, việc dự đoán hình dạng và cấu trúc của protein có thể hoàn tất chỉ trong vài giây với độ chính xác cao.

Tạo ra protein mới

Sau khi dự đoán cấu trúc của hầu hết mọi loại protein mà khoa học biết đến, một số trong đó rất cần thiết để hiểu các căn bệnh nguy hiểm như Alzheimer và Parkinson, DeepMind tiếp tục đi sâu hơn khi ra mắt phiên bản cải tiến AlphaFold2.

Cho đến mùa hè năm 2022, công cụ này đã xuất bản 200 triệu dự đoán cấu trúc protein. Tốc độ phổ biến của AlphaFold2 cũng phát triển với tốc độ chóng mặt.

DeepMind tuyên bố khoảng 98,5% bộ protein của con người đã được mô hình hóa. Ảnh: New Scientist.

Theo PubMed, chỉ có 4 bài báo đề cập đến AlphaFold vào năm 2020. Con số này đã tăng lên 92 bài báo vào năm 2021 và đạt con số khủng với 546 bài báo vào năm 2022.

Trong khi đó, hơn hai thập kỷ trước khi DeepMind bắt đầu làm việc trên AlphaFold, nhà vật lý sinh học David Baker và các đồng nghiệp đã phát triển một công cụ phần mềm có tên là Rosetta với nhiệm vụ mô hình hóa các cấu trúc protein bằng các nguyên lý vật lý.

Cụ thể, công cụ này so sánh các đoạn nhỏ của nhiều cấu trúc và trình tự protein hiện có để xác định trình tự protein có thể gấp thành một hình dạng cụ thể.

Thực tế, trước khi AlphaFold xuất hiện và thống trị, Rosetta mới là công cụ hàng đầu trong cuộc thi CASP (Critical Assessment of Protein Structure Prediction).

Theo đó, cùng với những phần mềm khác, Rosetta sẽ được cung cấp trình tự axit amin cho 100 protein để dự đoán cấu trúc của chúng. Bài giải sẽ được đối chiếu với kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, Baker sớm nhận ra mô hình này có thể được đảo ngược để thiết kế các protein hoàn toàn mới.

Công cụ này sau đó đã thành công bước đầu trong việc thiết kế các protein mới, bao gồm những loại enzyme, protein có thể liên kết chặt chẽ với các phân tử khác và các hạt nano protein tự lắp ráp giống với virus. Một trong số này đã được dùng làm cơ sở cho vaccine Covid-19 và đã được phê duyệt.

Khi AlphaFold2 được công bố nhưng vẫn chưa được phát hành, Baker và nhóm của ông, bao gồm nhà hóa học Minkyung Baek đã bắt tay vào tìm hiểu phần mềm và áp dụng một số thủ thuật của nó vào phiên bản Rosetta dựa trên AI trước đó.

RoseTTAFold - một công cụ phần mềm sử dụng kỹ thuật học sâu để dự đoán nhanh chóng và chính xác các cấu trúc protein dựa trên thông tin hạn chế. Ảnh: University of Washington.

Phiên bản đầu tiên có tên RoseTTAFold cho ra kết quả hoạt động gần như AlphaFold2. Kể từ năm 2021, cả hai mạng lưới AI này đều liên tục được các nhà phát triển và các nhà khoa học khác cải tiến để giải quyết những thách thức mới, chẳng hạn như dự đoán cấu trúc những phức hợp của nhiều protein tương tác khác nhau.

Trong những năm gần đây, nhóm của Baker đặc biệt năng nổ trong việc áp dụng máy học để tạo ra các protein mới chưa từng thấy trong tự nhiên.

Một công cụ do nhóm của Baker phát triển gần đây kết hợp RoseTTAFold với mạng nơ-ron khuếch tán tạo hình ảnh đã dẫn đến bước thay đổi trong khả năng thiết kế protein của các nhà nghiên cứu.

Martin Steinegger, một nhà sinh học tại Đại học Quốc gia Seoul, ví tác động của AlphaFold, RoseTTAFold và các công cụ AI sinh học khác với tác động của các sứ mệnh Apollo Moon.

Trong khi đó, nhiều nhà nghiên cứu hy vọng AlphaFold và các công cụ AI khác mà nó truyền cảm hứng sẽ tạo nên cuộc cách mạng vĩ đại trong lịch sử y học.

Thực tế, cuộc cách mạng mà Jumper, Hassabis và Baker cùng các đồng nghiệp của họ đã khởi xướng vẫn mới chỉ còn trong giai đoạn sơ khai. Tác động đầy đủ của AlphaFold đối với khoa học có thể phải mất nhiều năm nữa mới được biết đến.

Dùng ChatGPT thế nào để không tạo ra nội dung vô tri

Sự phát triển của AI mở ra nhiều tiềm năng nhưng cũng có không ít mối lo đối với ngành xuất bản, đặc biệt là nhóm tác giả viết sách.

Các tác giả sách cần phải chấp nhận sự vươn lên của AI, sử dụng chúng như một "siêu trợ lý" thay vì chối bỏ trào lưu. Chia sẻ với Tri thức - Znews, nhiều cây viết cho rằng người làm sách vẫn có thể đứng vững trong thời đại AI nếu biết cách tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo.

Theo ông Nguyễn Bảo Trung, các sinh viên trong quá trình học tại trường, đã được trau dồi khối kiến thức cơ bản tốt - Đây chính là nền tảng để các bạn trẻ có thể phát triển khi tiếp cận với những công nghệ mới. 

Tuy nhiên, nếu chỉ có kiến thức cơ bản thì khi ra trường, mặt bằng giữa các sinh viên sẽ như nhau. Do đó, các sinh viên cũng cần có thêm những lựa chọn và định hướng để theo đuổi, bằng cách học chủ động, tìm hiểu và tích lũy kiến thức. Ví dụ như, tiếp cận với các công nghệ mới Blockchain, AI hay an toàn, an ninh mạng… 

“Những công nghệ mới áp dụng trực tiếp vào tiến trình chuyển đổi số này đang được quan tâm và thiếu nhân lực, vì thế am hiểu các công nghệ mới này sinh viên sẽ có thể tham gia vào thị trường nhân lực công nghệ cao, đáp ứng được xu hướng mới theo tiêu chuẩn quốc tế”, ông Nguyễn Bảo Trung nhận định.

Chia sẻ với các bạn sinh viên về những gì mà bản thân đã trải qua từ những câu chuyện từ thực tế khi học và làm nghề, chuyên gia an toàn bảo mật thông tin Nguyễn Công Hiếu đến từ Viettel Security khẳng định: “Không có con đường trải hoa hồng, muốn có thành công thì các bạn trẻ buộc phải nỗ lực không ngừng”.

Từ kinh nghiệm được rút ra từ bản thân mình, chuyên gia Nguyễn Công Hiếu khuyên các sinh viên khi đang học Đại học cần học chắc kiến thức, có lộ trình học tập rõ ràng: “Song song với đó, để tự tạo cơ hội cho bản thân, có cơ hội chọn việc, chọn sếp, chọn mức thu nhập thì các bạn phải thực sự nghiêm túc đầu tư tìm hiểu và chủ động trau dồi thêm kiến thức về ngành học mà bạn cho là sở trường để phát triển nó”.

Còn theo chuyên gia Trần Mạnh Trường, đến từ Viện CNTT thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, không phải ai học xong cũng làm thầy, mà vẫn cần thợ. Tuy nhiên, học CNTT, các sinh viên ngành này ra trường không phải là thợ bình thường mà là thợ chất lượng cao, mỗi người sẽ có sở trường riêng. 

Vì vậy, các bạn sinh viên CNTT có thể bắt đầu làm nghề ở những vị trí vừa với khả năng, sau đó có thể học nâng cấp để đạt được vị trí cao hơn trong mục tiêu của mình. “Các bạn đã được trang bị kiến thức nền tảng tốt để có thể làm việc, nhưng nếu muốn mình có mức thu nhập cao hơn, được chọn công ty để làm thì gợi ý nhỏ là các bạn cần tìm hiểu để bổ sung thêm kiến thức mở rộng như vậy cơ hội sẽ tốt hơn”, ông Trần Mạnh Trường nói.

Cũng nằm trong chủ đề của hội thảo, các sinh viên  CNTT của Đại học Công nghiệp Hà Nội dành khá nhiều sự quan tâm cho phần chia sẻ của diễn giả đến từ Jellyfish Nhật Bản, ông Cho Hansem, Giám đốc quan hệ khách hàng doanh nghiệp.

Thị trường nhân lực ngành CNTT tại Nhật Bản luôn là thị trường nóng với rất nhiều các vị trí tuyển dụng và sinh viên đến từ Việt Nam là một trong những nguồn tài nguyên được đánh giá cao về chất lượng và sự chăm chỉ khi làm việc. 

Nhấn mạnh các sinh viên CNTT Việt Nam có nhiều cơ hội làm việc tại Nhật, song ông Cho Hansem cũng cho biết, để có thể gia nhập thị trường nhân lực Nhật, ngoài việc trang bị các kiến thức chuyên môn tốt, việc học tiếng Nhật cũng là yếu tố quan trọng để các sinh viên có thể sẵn sàng trở thành kỹ sư CNTT tại đất nước mặt trời mọc.

Giám đốc kinh doanh Jellyfish Việt Nam Hoàng Hà Phương bổ sung thêm, các sinh viên CNTT cần xác định sớm mục tiêu làm nghề để có lộ trình học tập phù hợp. Chẳng hạn như, nếu xác định sẽ đi làm việc tại thị trường nước ngoài thì việc học tiếng là điều kiện cần, các sinh viên hãy dành thời gian thực sự cho việc này song song với việc học chuyên môn.

Là hoạt động thể hiện sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp nhằm tạo ra giá trị kết nối sinh viên và doanh nghiệp, các đơn vị tổ chức hội thảo “Thị trường lao động CNTT: Xu hướng, thách thức và lựa chọn hướng đi”, mong muốn các sinh viên sẽ có được cái nhìn thực tế và khách quan về thị trường nhân lực CNTT, biết thị trường đang cần gì và phải làm thế nào để phù hợp với thị trường, đồng thời có định hướng rõ ràng để có thể thành công với nghề, với con đường đã chọn. 

Vân Anh

Theo đó, 'trà xanh' là tiếng lóng chỉ những cô gái có vẻ ngoài dịu dàng, ngây thơ nhưng luôn tìm cách tiếp cận và có ý đồ phá hoại mối quan hệ tình cảm của người khác. Nhiều status, hình ảnh được đăng tải theo trend từ cư dân mạng và kể cả sao Việt.

Diễn viên Midu làm hẳn bài thơ với nội dung đề cập đến 'trà xanh': "Mang cho em cốc trà đào/ Chỉ em lối nhỏ đi vào tim anh/ Đừng cho em cốc trà xanh/ Em đây không thích trà xanh đâu nè".Ca sĩ Vũ Hà đăng tải loạt ảnh giả gái kèm dòng trạng thái thông báo hài hước cho biết từ nay sẽ không uống trà xanh.

Xuân Lan cũng có động thái chia sẻ: "Mới coi Thế giới hôn nhân xong giờ còn thương em gái. Từ giờ không uống trà xanh nha".

Nhiều nghệ sĩ khác như Thân Thúy Hà, diễn viên Trà Ngọc, BB Trần, stylist Lê Minh Ngọc... cũng có những dòng trạng thái đề cập đến cụm từ hiện gây bão mạng xã hội trên. Siêu mẫu Minh Tú thậm chí đăng ảnh đang thưởng thức ngay một ly "trà xanh đậu đỏ" khiến nhiều fan bật cười. 

Khi chuyện tình tin đồn của Sơn Tùng M-TP và Thiều Bảo Trâm vướng lùm xùm rạn nứt, hot girl Hải Tú bị cho là "trà xanh" chen vào mối quan hệ tình cảm cặp đôi. Hiện tại, cả cô và Sơn Tùng M-TP vẫn giữ thái độ im lặng.

Thúy Ngọc

Hải Tú - bạn diễn của Sơn Tùng M-TP là ai?

Hải Tú hiện là nữ diễn viên độc quyền của công ty Sơn Tùng M-TP. Khi ồn ào tình cảm giữa nam ca sĩ và Thiều Bảo Trâm đang được truyền thông nhắc nhiều thì cái tên của Hải Tú liên tục được nhắc đến. 

Trên trang fanpage, Mỹ Tâm chia sẻ những hình ảnh từ thiện tại viện dưỡng lão kèm lời tâm sự: "Một chuyến thăm thật ý nghĩa vào những ngày cuối năm... Chỉ cầu mong các cô, chú, bác thật nhiều sức khoẻ và an yên".

Điều đáng chú ý, đôi bàn tay Mỹ Tâm có băng bó, khiến người hâm mộ không khỏi lo lắng, hỏi han thần tượng của mình.

Hoa hậu Hương Giang và top 3 Hoa hậu chuyển giới Việt Nam 2020 cũng có chuyến đi từ thiện đến xã Nghĩa Lạc, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An. Được biết, đây là một phần của dự án 'Tết ấm cho người nghèo – Vì miền trung thương yêu 2021'.

Hương Giang và Trân Đài, Mỹ Kỳ, Tường Vi đều ăn mặc giản dị trong chuyến từ thiện. Họ xót xa trước cảnh nhiều gia đình miền Trung thiếu thốn đủ bề, khó khăn chồng chất dù Tết đã sắp tới.

Dưới sự hướng dẫn của một số đoàn viên, thanh niên tình nguyện huyện Nghĩa Đàn, các người đẹp thăm hỏi, tìm hiểu hoàn cảnh và trao quà, tiền mặt trực tiếp cho những hộ dân nghèo xã Nghĩa Lạc nhằm giúp đỡ họ có cái Tết đủ đầy, ấm cúng.

Đức Thắng

Mỹ Tâm mời Hà Anh Tuấn trong liveshow mới

Sau Phan Mạnh Quỳnh, Hà Anh Tuấn là khách mời đặc biệt tiếp theo trong liveshow 'Tri Âm' của Mỹ Tâm. 

"Tôi thích sống yên bình và tĩnh lặng. Tôi muốn tập trung vào việc viết lách của mình", chủ nhân Nobel Văn chương 2024 nói thêm.

Khi được hỏi tại sao không muốn ăn mừng, Han trả lời: "Không, tôi đã ăn mừng, bằng cách uống trà hoa cúc với con trai tôi. Tôi muốn ăn mừng, nhưng sao bạn lại nghĩ là tôi không muốn?".

SVT sau đó đề cập đến một bình luận của bố Han, ông nói với các phóng viên rằng con gái đã chọn không ăn mừng vì tình hình thế giới hiện tại, ví dụ như chiến sự ở Ukraine.

"Tôi nghĩ là có chút nhầm lẫn. Sáng hôm đó, khi tôi gọi điện cho bố, ông đã lên kế hoạch tổ chức một bữa tiệc mừng lớn với mọi người trong làng, nhưng tôi đã yêu cầu ông không làm vậy vì tôi không nghĩ đó là một ý kiến hay. Tôi muốn nhẹ nhàng thôi. Có quá nhiều đau khổ trên thế giới này, và tôi tin rằng chúng ta nên phản ứng một cách lặng lẽ hơn. Đó là lý do tôi yêu cầu ông ấy không tổ chức một bữa tiệc lớn", Han Kang giải thích.

Han Kang trên đài truyền hình Thụy Điển SVT.

Nhớ lại khoảnh khắc nhận được cuộc gọi từ ủy ban Nobel, Han cho biết: “Lúc đầu, tôi nghĩ đó chỉ là lời nói đùa, nhưng cuối cùng tôi nhận ra đó là sự thật”.

Khi được hỏi con người có thể học được bài học gì từ việc đối mặt với những sự kiện lịch sử khủng khiếp, Han suy ngẫm: “Chúng ta đã có nhiều cơ hội để học hỏi từ lịch sử và lời nói, nhưng những điều khủng khiếp dường như cứ lặp đi lặp lại. Tôi hy vọng rằng, tại một thời điểm nào đó, chúng ta thực sự có thể học hỏi từ quá khứ và chấm dứt vòng lặp bạo lực. Một trong những điều rõ ràng đã được đúc kết là chúng ta phải ngừng giết chóc".

"The Vegetarian" (tựa Việt: Người ăn chay) - một trong những tác phẩm nổi tiếng của Han Kang. Ảnh: Chosun DB.

Nữ nhà văn 54 tuổi cũng nói về cảm giác bất lực đôi khi, ngay cả sau khi hoàn thành tác phẩm của mình.

"Không phải giống như kiểu bạn có thể viết mỗi năm một cuốn tiểu thuyết. Tôi mất 7 năm để hoàn thành We Do Not Part. Đôi khi, tôi nghĩ rằng vẫn sẽ chẳng có gì thay đổi ngay cả khi tôi tiếp tục dành nhiều thời gian và công sức để viết".

Han cho biết bà sẽ tập trung hoàn thành cuốn tiểu thuyết hiện tại trước rồi mới viết bài phát biểu nhận giải Nobel.

"Tôi được bảo là tôi cần phải viết một bài luận. Hy vọng là tôi có thể hoàn thành cuốn tiểu thuyết ngắn mà tôi đang viết vào cuối tháng này hoặc đầu tháng sau rồi sau đó sẽ viết bài phát biểu", bà nói.

Hôm 10/10, Han Kang được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố đoạt giải Nobel Văn chương 2024. Bà cũng là tác giả Hàn Quốc đầu tiên, nữ nhà văn châu Á đầu tiên giành được giải thưởng danh giá này.

Han Kang được độc giả Việt Nam biết đến qua các tác phẩm Người ăn chay, Trắng,Bản chất của người.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.