Xe tải bị lật, người dân thu gom hoa quả giúp tài xế

Giờ đây, đối với Thung lũng Silicon, Trung Quốc trở thành "kẻ thù" đang sẵn sàng tung đòn trả đũa. Cuối tuần qua, chính quyền Bắc Kinh thông báo sẽ công bố danh sách "các thực thể không đáng tin cậy" để trả đũa việc Mỹ cấm vận Huawei.

Huawei bị chính phủ Mỹ đưa vào danh sách đen. Ảnh: CNN.

Danh sách này bao gồm các doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài mà Trung Quốc cho rằng "không tuân thủ những quy tắc thị trường", "vi phạm quy định hợp đồng", các pháp nhân "áp đặt cấm vận hoặc ngừng cung cấp cho doanh nghiệp Trung Quốc vì mục đích phi thương mại", "làm tổn hại nghiêm trọng các quyền và lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp Trung Quốc".

Thung lũng Silicon bị tổn thương

Theo báo New York Times, hầu như chắc chắn các tập đoàn công nghệ Mỹ sẽ có tên trong danh sách đen này. Bởi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đang leo thang thành một cuộc chiến tranh công nghệ. 

"Nếu hai bên liên tục đáp trả nhau, căng thẳng sẽ dẫn tới sự hình thành của hai thế giới công nghệ riêng với những tiêu chuẩn khác nhau. Giá sản phẩm sẽ tăng cao và người tiêu dùng sẽ chịu thiệt hại", New York Timesdẫn lời chuyên gia Rebecca Fannin, tác giả cuốn Tech Titans of China (Những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc). 

"Tuy nhiên cả Mỹ và Trung Quốc sẽ thúc đẩy nền công nghệ của nước mình và điều đó có lợi cho nền kinh tế toàn cầu", tác giả Fannin dự báo. 

Giới quan sát nhận định trong trận đại chiến thương mại này, một số tập đoàn ở Thung lũng Silicon rất dễ bị tổn thương. Facebook và Google đã bị chặn dịch vụ ở Trung Quốc, do mạng xã hội và dịch vụ tìm kiếm của Thung lũng Silicon sẽ đứng ngoài cuộc tranh chấp. 

Các công ty Thung lũng Silicon sẽ hứng chịu đòn thù của Trung Quốc. Ảnh: Getty Images.

Ngược lại, Apple đầu tư lớn vào Trung Quốc. Đây vừa là nơi Apple đặt dây chuyền sản xuất, vừa là thị trường iPhone lớn. Tesla đang xây một nhà máy ở Thượng Hải có khả năng sản xuất tới 250.000 xe hơi mỗi năm.

Hàng loạt nhà đầu tư Mỹ đã đổ tiền vào Trung Quốc. Phòng nghiên cứu của Microsoft đặt tại Bắc Kinh là cơ sở lớn nhất mà họ xây dựng ở nước ngoài. Rất nhiều sản phẩm của Amazon được sản xuất tại Trung Quốc và công ty này cũng vừa mở một phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo tại đất nước này.

Ở thời điểm hiện tại, nhiều công ty công nghệ nhỏ đã bắt đầu phải hứng chịu những tác động tiêu cực đầu tiên của xung đột thương mại Mỹ - Trung. Hai tuần trước, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa Huawei vào “danh sách đen”.

Lập tức, nhiều công ty có trụ sở tại Mỹ đã cắt đứt quan hệ với Huawei. Tập đoàn Trung Quốc đối mặt với khủng hoảng, nhưng một số công ty Mỹ hợp tác với Huawei cũng hứng “vạ lây”. 

Ví dụ Lumentum, một công ty Thung lũng Silicon chuyên sản xuất thiết bị mạng cáp quang, cho biết 15% doanh thu của hãng đến từ Huawei. Tuần trước, công ty này đã hạ dự báo doanh thu quý xuống còn 390 triệu USD, giảm 35 triệu USD so với trước đó.

Qorvo, công ty linh kiện bán dẫn ở Bắc Carolina, cho biết doanh số phụ thuộc 15% vào Huawei. Doanh thu dự kiến trong quý của hãng sụt giảm 50 triệu USD, xuống còn 750 triệu USD.

Kêu gọi tránh leo thang

Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chip máy tính lớn và đang có tốc độ phát triển nhanh. Theo Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn, tính đến năm 2018, doanh số bán chip tại Trung Quốc chiếm khoảng 34% tổng doanh số toàn cầu, đạt 468,8 tỷ USD.

Tầm quan trọng của Trung Quốc đối với các nhà sản xuất chip của Mỹ được thể hiện qua việc vô số các con chip được gửi tới Trung Quốc để lắp ráp cho những thiết bị của hàng loạt hãng phần cứng khắp thế giới.

Chẳng hạn như có khoảng 60% thiết bị bán dẫn được bán trên thị trường hiện nay đều ít nhiều có liên quan tới Trung Quốc, hay điện thoại iPhone được công ty Foxconn sản xuất cho Apple ở Trung Quốc.

Apple đầu tư rất lớn vào Trung Quốc. Ảnh: Fortune.

Các nhà sản xuất chip bày tỏ hy vọng những cú đòn Mỹ và Trung Quốc tung ra chủ yếu nhằm mục đích tạo lợi thế trong đàm phán thương mại, chứ không tạo ra những thay đổi vĩnh viễn trong quan hệ làm ăn giữa hai nước.

“Mỗi lần chiến tranh thương mại Mỹ - Trung leo thang, các công ty bán dẫn rúng động và thị trường tài chính chao đảo. Hai bên càng khó đạt được một thỏa thuận thương mại", ông John Neuffer, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Mỹ, tuyên bố.

Ông nói thêm: “Chúng tôi kêu gọi cả hai bên tránh leo thang căng thẳng, quay trở lại bàn đàm phán và đạt được thỏa thuận tốt nhất, lâu dài và bền vững”.

Trong số các công ty công nghệ Mỹ, Apple có mối liên hệ rất chặt chẽ với Trung Quốc. Công ty này lắp ráp hầu hết sản phẩm tại Trung Quốc và đây cũng là thị trường lớn thứ 3 của họ, sau Mỹ và châu Âu. Theo báo cáo, vào quý trước Apple thu về 10,2 tỷ USD từ thị trường Trung Quốc, Đài Loan và Hong Kong.

Sự phụ thuộc của nhà sản xuất iPhone đối với thị trường Trung Quốc trở nên rõ ràng hơn khi vào cuối năm ngoái, người tiêu dùng Trung Quốc bắt đầu không còn hứng thú như trước đối mẫu điện thoại mới mà Apple vừa phát hành.

Tổng doanh thu của Apple tại khu vực châu Á - bao gồm Trung Quốc - giảm 25% trong quý IV/2018, xuống còn 13,17 tỷ USD. Một trong những biện pháp đối phó của Apple là giảm mạnh giá mẫu iPhone rẻ nhất của hãng tại Trung Quốc. Nhờ, doanh số của Apple tại thị trường tỷ dân bắt đầu ổn định trở lại. 

Chỉ một ngày sau, Bộ Thương mại Mỹ chính thức bổ sung tên Huawei cùng 68 chi nhánh của công ty tại hơn 20 quốc gia trên thế giới vào danh sách đen thương mại này. Động thái đồng nghĩa, Huawei nếu muốn mua công nghệ và linh kiện của Mỹ hiện phải có sự chấp thuận của chính quyền ông Trump, trong khi điều này không hề dễ dàng.

Huawei đang là tâm điểm chú ý của dư luận, liên quan đến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Ảnh: Reuters

Chính quyền ông Trump đã cho phép một số miễn trừ tạm thời, nhưng dường như Huawei sẽ mất phần cứng (thiết kế vi xử lý của hãng ARM) và phần mềm (từ Google) mà tập đoàn đang dựa vào để phát triển điện thoại di động và các công nghệ liên quan. Động thái có thể được hiểu là một nỗ lực của Washington nhằm tiêu diệt tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc và cũng là nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai trên thế giới.

Người Trung Quốc nhiều khả năng coi đây là một bước ngoặt. Nếu Washington có thể chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ Mỹ theo ý muốn, Bắc Kinh chắc chắn sẽ xây dựng cơ sở hạ tầng của riêng họ, từ trên xuống dưới.

Huawei dường như đã tiên lượng được tình huống này, nên cho tới nay đã phát triển hệ điều hành của riêng mình, không phụ thuộc vào các công ty Mỹ và có thể triển khai vào cuối năm nay. Song, việc bị hãng ARM "nghỉ chơi" thực sự là tổn thất nặng nề hơn nhiều đối với Huawei, do điều đó khiến công ty cực kỳ khó khăn trong việc tự chế tạo vi xử lý cho các sản phẩm của họ.

Với năng lực công nghệ của Trung Quốc ngày nay, tất nhiên nước này sẽ vươn lên đối đầu với thách thức mới từ Mỹ. Song, chúng ta có thể đang tiến tới một thế giới lưỡng cực trong công nghệ số với hai hệ sinh thái ngăn cách nhau của Mỹ và Trung Quốc. Trong một bài xã luận đăng tải trên báo Washington Post, cây bút Fareed Zakaria cho rằng, sự phân tách này sẽ dần phá hủy nền kinh tế thế giới mở, các mức độ phụ thuộc lẫn nhau sâu rộng cũng như các đầu tư xuyên biên giới và chuỗi cung ứng đặc trưng cho nền kinh tế toàn cầu ngày nay.

Theo ông Zakaria, trước khi đi theo con đường nói trên, Mỹ cần đảm bảo rằng họ có chiến lược thông minh nhất để đối phó với thách thức thực sự từ Trung Quốc.

Đầu tiên, chính quyền Trump cần phải làm rõ các nguyên tắc họ đang lấy làm căn cứ để trừng phạt Huawei. Cho đến nay, Washington vẫn chần chừ trong việc công bố các bằng chứng, có lẽ vì chúng được coi là tối mật.

Song, Washington cần giúp thế giới hiểu rằng họ không đơn thuần chỉ ngăn chặn một đối thủ nước ngoài thành công mà còn hành động để bảo vệ an ninh của các hệ thống và quyền riêng tư của các cá nhân. Chính phủ Anh kết luận rằng, họ có thể dùng công nghệ của Huawei chừng nào một số biện pháp an toàn nhất định vẫn còn có hiệu lực. Mọi người cần hiểu tại sao London sai và Washington đúng.

Thứ hai, Mỹ cần phải xây dựng một liên minh quốc tế để chống Bắc Kinh. Theo chuyên gia bình luận Zakaria, ngay từ đầu ông đã ủng hộ quan điểm cứng rắn của chính quyền Tổng thống Trump đối với Trung Quốc, nhưng bản thân vẫn không hiểu tại sao Washington chỉ "đơn thương độc mã" làm điều đó thay vì tạo ra một liên minh sát cánh với mình. Một quan chức cấp cao châu Âu từng tiết lộ, chính ông Trump đã từ chối các đề nghị của châu Âu về việc hợp tác hành động liên quan đến thương mại.

Ông Zakaria đánh giá việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là "mục tiêu ngu ngốc", chỉ gây tổn hại cho Mỹ và làm lợi cho Trung Quốc.

Thứ ba, Mỹ nên suy nghĩ về việc thế giới lưỡng cực này sẽ như thế nào. Công nghệ Trung Quốc sẽ rẻ hơn vì chi phí lao động thấp hơn, các quy định lỏng lẻo hơn và sự trợ cấp của chính phủ. Huawei đã chiếm ưu thế trong thế giới đang phát triển. Nhiều quốc gia trong số đó có thể tiếp tục lựa chọn công nghệ giá rẻ hơn. Theo quan điểm của họ, bất kỳ công nghệ nào họ chọn đều đi kèm với rủi ro bị chính phủ của đối tác rình mò.

Thứ tư, liệu có thực tế khi Mỹ tấn công Trung Quốc thông qua các lệnh cấm và danh sách đen? Thế giới hiện trong tình trạng phụ thuộc lẫn nhau rất sâu. Một giám đốc điều hành công nghệ cấp cao đề xuất, với Mỹ, cách đối phó Trung Quốc tốt hơn là trở thành lãnh đạo thế giới về mã hóa và chống tấn công mạng. Ông gợi ý rằng, một trường đại học Mỹ, chẳng hạn như MIT nên được giao nhiệm vụ chỉ sử dụng các sản phẩm của Huawei để xây dựng một hệ thống mã hóa đầu - cuối, giúp chặn công ty tiếp cận mọi dữ liệu. Người này cho rằng, đó là "một thách thức lớn nhưng chắc chắn các kỹ sư giỏi nhất của Mỹ có thể giải quyết được".

Cuối cùng, liệu việc thay đổi chính sách và các đầu tư cho phép Mỹ cạnh tranh với Bắc Kinh có phải là giải pháp thực sự cho việc hưởng lợi đặc biệt của Trung Quốc về công nghệ? Thật khó tưởng tượng rằng Washington sẽ có thể ngăn chặn các đổi mới và sự trỗi dậy kinh tế của một đất nước năng động với 1,4 tỉ dân với nhiều công ty công nghệ hàng đầu thế giới. Thay vào đó, nước Mỹ cần một "cơn địa chấn" của riêng họ để tập trung tiềm lực đất nước vượt qua Trung Quốc.

Theo ông Zakaria, chiến lược công nghệ như trên được tin có kết quả hơn nhiều so với các cuộc đàm phán thương mại. Về thương mại, chính quyền Trump có nhiều khiếu nại chính đáng về hành vi của Trung Quốc và đang "chơi rắn" với Bắc Kinh. Song, mục tiêu cuối cùng rốt cuộc lại tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế lớn hơn giữa hai nước. Nếu hai bên đạt thỏa thuận, Trung Quốc sẽ mua thêm hàng hóa của Mỹ, đầu tư nhiều hơn vào Mỹ và cho phép các công ty Mỹ quyền tiếp cận lớn hơn vào thị trường nước này.

Một cuộc chiến công nghệ sẽ đưa chúng ta đi theo một hướng rất khác. Nó sẽ không dẫn đến một cuộc chiến tranh lạnh mà là "hòa bình lạnh", trong một thế giới bị chia tách và ít thịnh vượng hơn.