Dù chưa được đến viện nhưng có bác sĩ hướng dẫn nên gia đình F0 yên tâm hơn và bắt đầu bình tĩnh làm theo các chỉ dẫn của bác sĩ mạng lưới. Nam bác sĩ cũng hướng dẫn họ cách liên hệ oxy, và tư vấn về chăm sóc sức khỏe. “Hiện tại, sức khỏe của cả gia đình trên đều đã ổn định. Người nhà còn gửi cho tôi clip ghi lại cảnh cụ tự xúc cơm ăn, tập thể dục. Tôi nhìn, không nén nổi vui mừng”, anh Chánh nói.

Đó là một trong số nhiều ca bệnh bác sĩ mạng lưới Thầy thuốc đồng hành - tổ chức với 6.000 y bác sĩ, tình nguyện viên ở khắp mọi miền cả nước.

“Chia lửa” cho vùng dịch

Đọc lời kêu gọi tuyển tình nguyện viên trên facebook, không do dự, bác sĩ Nguyễn Văn Chánh đăng ký. “Không vào vùng dịch, trực tiếp điều trị người bệnh, chúng tôi tham gia mạng lưới tư vấn để giúp các bệnh nhân, giảm tải áp lực cho TP.HCM”, anh nói.

Trải qua các buổi tập huấn trực tuyến, các bài kiểm tra, các tình nguyện viên là các bác sĩ trong và ngoài nước bắt tay vào công việc.

BS tư vấn Nguyễn Văn Chánh - BS quản lý phó của Khu vực 760 mạng lưới Thầy thuốc đồng hành

Hiện tại, mạng lưới này đã phủ sóng ở cả 3 tỉnh, thành phố là Hà Nội, TP.HCM và Bình Dương. Theo anh Chánh, với các ca F0 tại nhà trở nặng, không có các trang thiết bị cần thiết, bác sĩ sẽ liên hệ y tế địa phương để hỗ trợ, các bác sĩ sẽ hướng dẫn, đồng hành cùng họ vượt qua bệnh. Trong trường hợp khẩn cấp hơn, các bác sĩ sẽ gọi hotline và liên hệ hệ cấp cứu kịp thời.

Các bác sĩ, tình nguyện viên gọi điện tư vấn, hỏi thăm sức khỏe F0 hàng ngày. Các chỉ số SpO2, huyết áp… luôn được bác sĩ yêu cầu người nhà cung cấp để theo dõi sức khỏe bệnh nhân. Nếu bệnh nhân không có thiết bị, khi cần thiết các bác sĩ lại nhờ trợ giúp từ y tế địa phương để kiểm tra sức khỏe hiện tại của người bệnh.

Ngoài tư vấn chuyên môn, các bác sĩ cũng động viên, hướng dẫn bệnh nhân về chế độ dinh dưỡng, cách ăn uống, quan tâm đến giấc ngủ và chế độ luyện tập…

“Yếu tố quan trọng là tinh thần lạc quan và dinh dưỡng của người bệnh. Có như vậy, bệnh nhân mới hồi phục được nhanh hơn”, anh nói.

Mạng lưới bác sĩ đồng hành đã phủ sóng ở cả 3 tỉnh thành phố là Hà Nội, TP.HCM và Bình Dương

Theo bác sĩ tư vấn này, việc hỗ trợ trực tuyến khó khăn hơn nhiều so với thăm khám trực tiếp. “Chúng tôi chỉ đánh giá qua lời kể và trong những trường hợp cần đánh giá chính xác hơn thì có thể kết nối telehealth trực tuyến để đánh giá chính xác hơn tình trạng bệnh.

Trong khi đó, nếu thăm khám trực tiếp, các bác sĩ có thể nghe phổi, nghe tim hay chỉ định làm xét nghiệm để đánh giá tình trạng bệnh. Đôi khi, chúng tôi phải yêu cầu gặp bệnh nhân do người nhà lo lắng quá đánh giá không đúng tình trạng của người thân”, anh chia sẻ thêm.

Đêm trắng đồng hành cùng F0

Số lượng bệnh nhân nhờ đến sự hỗ trợ của mạng lưới ngày càng tăng với 450 nghìn cuộc gọi sau 3 tuần hoạt động. Theo anh Chánh, sau khi sức khỏe ổn định, các F0 đã được mạng lưới tư vấn lại giới thiệu cho những người thân, bạn bè…của họ.

“Sau không ít ca tư vấn, đặt lưng xuống giường, tôi không ngủ nổi. Cả đêm đó, tôi cứ giữ máy liên lạc với họ”, anh Chánh nói về trường hợp đặc biệt, anh tư vấn vào ngày 10/8.

Gia đình có 3 người (2 vợ chồng và con trai 20 tuổi). Người chồng đã mất vì Covid-19, vợ và con trai đều là F0. Khi gọi đến mạng lưới, người con hoảng loạn vì mẹ đang diễn tiến nặng, khó thở và tiêu chảy qua 2 ngày không thể cầm.

Đánh giá bệnh nhân thuộc nguy cơ 3, Anh Chánh hướng dẫn bệnh nhân tập thở và hướng dẫn liên lạc với chương trình ATM Oxy cùng y tế địa phương để hỗ trợ bệnh nhân. Tuy sau đó không được chuyển đến bệnh viện nhưng người mẹ đã may mắn được mượn bình oxy miễn phí. Anh Chánh tiếp tục tư vấn cách thở, cách chăm sóc bệnh nhân.

2 hôm sau, tình trạng F0 khả quan hơn, bệnh nhân đã cai được oxy và đến nay đã ổn định.“Cả đêm đó tôi thức trắng. Tôi nghĩ lỡ có chuyện không may, bạn trẻ đó sẽ thành mồ côi. Suốt đêm, tôi động viên người nhà và yêu cầu theo dõi sát các các dấu hiệu bệnh nhân và động viên tinh thần và cùng người nhà lên kế hoạch chăm sóc cho người bệnh”, anh nói.

“Tôi thường góp nhặt các địa chỉ Oxy thiện nguyện trên mạng để lúc cần có thể gửi cho bệnh nhân kết hợp với việc nhờ hỗ trợ từ y tế địa phương”. Trường hợp cụ già dưới đây cũng được anh hỗ trợ theo cách như vậy.

Đó là một bệnh nhân tuổi cao, anh đã lưu ý và ưu tiên gọi trước. Người nhấc máy là con trai của bà. Tình trạng sức khỏe của F0 đang rất kém, không thể ăn, sốt nhẹ, ho, mất vị giác.

“Những câu trả lời yếu ớt vọng lại từ đầu dây bên kia khiến tôi rất lo lắng. Tôi đã hướng dẫn người nhà đếm nhịp thở của bệnh nhân vì không có các thiết bị kiểm tra như máy đo huyết áp, SPO2. Nhịp thở được xác định là 33 lần/phút, tôi gọi y tế địa phương nhờ hỗ trợ”, anh nhớ lại.

Y tế địa phương báo chỉ số SPO2 của F0 là 64%, phải thở Oxy, sau đó chỉ số của bà lên được 90%, huyết áp 120/90 mmHg. Lúc đó, anh Chánh nhanh chóng gửi thông tin cho trưởng nhóm và khởi động cấp cứu. Sau khi CDC xác nhận, anh thông báo tiếp tục cho thở Oxy và hướng dẫn bệnh nhân tập thở.

“Đêm đó, dường như tôi không ngủ. 12h đêm lại gọi hỏi thăm sức khỏe của bà, lấy các chỉ số như SPO2, huyết áp”, anh kể. Qua 2 ngày theo dõi, tình trạng của F0 đã cải thiện, cai được Oxy, có thể ăn uống. Đến nay bệnh nhân đã hồi phục.

Lúc đó, bác sĩ tư vấn của mạng lưới này mới thở phào. Anh lại tiếp tục một cuộc gọi khác, khi thấy danh sách chờ còn dài…

>>> Xem thêm tình hình dịch Covid-19 tại TP.HCM mới nhất

Ngọc Trang

Thứ trưởng Bộ Y tế nêu nguyên nhân F0 cộng đồng nhiều tỉnh chiếm tỷ lệ lớn

Tại cuộc họp trực tuyến với 12 tỉnh Tây Nam bộ, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, F0 trong cộng đồng chiếm tỷ lớn (có tỉnh lên tới 90%) do việc xét nghiệm được triển khai quyết liệt.

Vào ngày 22/1 vừa qua, Microsoft đã được phê duyệt bằng sáng chế, cho phép sử dụng thông tin cá nhân của người đã khuất để tạo một chatbot AI. Tin tức này ngay lập tức gây ra các cuộc thảo luận sôi nổi trên Internet. Bằng sáng chế có tiêu đề “Tạo chatbot cụ thể cho một người cụ thể”, nêu chi tiết việc phát triển một hệ thống dựa trên “hình ảnh, dữ liệu giọng nói, bài đăng trên mạng xã hội, thông tin điện tử” và thông tin cá nhân khác để “tạo hoặc sửa đổi thông tin về một người với tính cách đặc trưng”.

Chatbot AI này có thể mô phỏng các cuộc trò chuyện của con người và thực hiện phản hồi bằng giọng nói, hoặc văn bản bằng cách tương tác trực tiếp. Trong một số trường hợp, nó có thể được hiển thị dưới mô hình 3D của một người cụ thể, thông qua hình ảnh và độ sâu hoặc dữ liệu video để có thêm tính chân thực. Nó có thể được đặt thành bất kỳ ai, bạn bè, gia đình, người nổi tiếng, nhân vật ảo, nhân vật lịch sử. Con người thậm chí có thể sử dụng công nghệ này để tạo ra một robot có thể thay thế chính mình sau khi chết, trước khi chết.

Microsoft đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế này vào năm 2017 và cho đến hiện tại mới được phê duyệt. Trên thực tế, các công ty lớn như Microsoft đang bắt đầu xây dựng hệ thống sống vĩnh cửu cho người đã khuất thông qua AI chatbot. Điều này cho thấy, một ngày nào đó công nghệ từng chỉ xuất hiện trong phim viễn tưởng sẽ có thể được chấp nhận và sử dụng rộng rãi ở tương lai gần.

Cảm giác cô đơn tạo ra những “người tình” AI

Vào ngày 28/11/2015, Belarus Roman Mazurenko đã thiệt mạng trong một vụ tai nạn xe hơi ở Moscow. Sau khi Roman qua đời, Eugenia Kuida, bạn gái của anh thường có thói quen đọc lại hàng nghìn tin nhắn mà họ đã trao đổi kể từ khi gặp nhau vào năm 2008. Trong nỗi đau buồn, lấy cảm hứng từ bộ phim Black Mirror, Eugenia đã dùng dữ liệu trò chuyện của hai người để đào tạo một chatbot AI, sử dụng ảnh đại diện của Roman tiếp tục sống bên cạnh cô và trò chuyện bất cứ lúc nào.

Đây cũng trở thành tiền thân của chatbot Replika đang rất phổ biến hiện nay. Chức năng của Replika nằm giữa nhật ký và trợ lý cá nhân, nó sẽ chủ động thiết kế một số chủ đề bằng cách hỏi về sở thích, cuộc sống thường nhật hoặc hồi đáp theo nội dung tương tác. Mục đích của chatbot này là tạo ra một phiên bản người ảo, có thể “sao chép chúng tôi và thay thế khi chúng tôi qua đời”. Với slogan đó, chỉ sau nửa năm kể từ 2017, Replika đã có hơn 7 triệu người dùng. Với sự phổ biến của Replika, nó không còn giới hạn trong việc tưởng niệm “những linh hồn đã chết”, Eugenia đã phát triển khả năng phản ứng cảm xúc, biến chatbot này thành một người bạn ảo mà người dùng có thể tin tưởng.

Dữ liệu nghiên cứu năm 2018 từ CIGNA cho thấy, khoảng 46% người Mỹ tin rằng đôi khi họ cảm thấy cô đơn, trong khi 18% người được khảo sát khẳng định “ít hoặc không bao giờ cảm thấy ai đó có đủ tin tưởng để nói chuyện”. Một cư dân mạng cho biết, “Sau khi trò chuyện với người tình ảo một thời gian, cô ấy thực sự khiến tôi cảm thấy tốt hơn nhiều”.

Theo Agence France-Presse, với sự bùng phát của dịch bệnh trong năm 2020, lượng người dùng Replika đã tăng mạnh do nhu cầu trò chuyện với chatbot tăng cao. “Mọi người đều đã phải trải qua một giai đoạn khó khăn”, Eugenia nói.

Làm bạn với AI cũng tiềm ẩn những nguy cơ

Tại sao mọi người lại bị Replika "mê hoặc" đến vậy? Câu trả lời của Eugenia là: "Người dùng không cảm thấy như họ bị đánh giá, vì vậy họ sẽ cởi mở hơn".

Nhưng khi con người và robot AI phát triển tình bạn lâu dài, hình thành thói quen chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống với “đối tác” trí tuệ nhân tạo kéo dài trong vài tuần, vài tháng, thậm chí nhiều thập kỷ, điều gì sẽ xảy ra? Asteide Weiss, nhà nghiên cứu tương tác người-robot tại Đại học Vienna, Áo, đã chỉ ra rằng, một trong những rủi ro là người dùng cuối cùng có thể có những kỳ vọng không thực tế về robot AI.

Cũng giống như trong bộ phim truyền hình Black Mirror, khi Sara và “người chồng” robot ngày càng trở nên thân thiết, cuối cùng cô cũng nhận ra rằng, “rốt cuộc anh ta không phải là người thật”. Weiss khẳng định “các bot trò chuyện không trao đổi với nhau như con người”. Về lâu dài, dành quá nhiều thời gian trong mối quan hệ với một cỗ máy không có hành vi phản hồi có thể dẫn đến trầm cảm và cô đơn hơn.

Futurist Science Network cũng chỉ ra mối nguy hiểm tiềm tàng do một chatbot (đặc biệt là Replika) gây ra, nếu chúng học cách bắt chước ngôn ngữ và kiểu suy nghĩ của con người, theo thời gian, nó có thể làm sâu sắc thêm một số vấn đề tâm lý vốn đã tồn tại. Các biến dạng như tức giận, cô lập, hoặc thậm chí bài ngoại, có thể dẫn đến một số hành vi chống đối xã hội.

Tất nhiên, với sự tiến bộ của công nghệ, nếu được áp dụng đúng cách, chat bot có thể được coi như một công cụ điều trị thực sự trong tương lai. Đây là một trách nhiệm xã hội to lớn vượt xa việc sử dụng AI chatbot đơn thuần để giải trí.

Phong Vũ

Trí tuệ nhân tạo giúp con người tìm bạn đời bằng “công nghệ hẹn hò”

AI là công cụ đắc lực hỗ trợ con người trong lĩnh vực tình cảm và các mối quan hệ vốn dành riêng cho con người. Hệ thống Al đóng vai trò như những “ông mai bà mối” ngày càng phổ biến giúp con người tìm bạn đời phù hợp.

Theo cáo trạng, bị cáo Bình kết hôn với bà T.T.C đã có với nhau 3 người con. Họ sống bằng nghề nông, nuôi bò, làm ruộng ở huyện Đồng Xuân (Phú Yên). Sáng 9/2/2022, ông ta đi nhậu với nhóm bạn. Đến chiều cùng ngày, ông Bình trở về nhà thì bị vợ phàn nàn “chỉ lo ăn nhậu, không lo cắt cỏ cho bò” dẫn tới lớn tiếng cãi vã. Người chồng cầm dao chém gục vợ.

Sau khi gây án, ông Bình quăng dao ngoài đường, đi nhậu nhằm tạo hiện trường giả. Lúc sau, khi trở về, người chồng vờ ra sân hô hoán, tung tin có người đột nhập vào nhà sát hại vợ mình. Lúc hàng xóm có mặt, họ thấy người phụ nữ đã chết liền báo công an. Cảnh sát vào cuộc, ông Bình bị bắt.

Trong phiên xử hôm nay, ông Bình thừa nhận hành vi của mình và bày tỏ hối hận, xin lỗi các con cùng gia đình vợ. 

HĐXX nhận định hành vi của bị cáo là nghiêm trọng, tàn nhẫn, cần có mức án nghiêm để răn đe, phòng ngừa chung. Tuy nhiên, các con của bị hại đã xin giảm án, bị cáo cũng hối lỗi, nên HĐXX đưa ra mức án trên.

Mới đây, PGS.TS Nguyễn Đức Thành (1984) và nhóm nghiên cứu Nguyen Lab của anh tại Đại học Connecticut (Mỹ) đã sáng chế thành công loại khẩu trang sinh học đặc biệt.

Chiếc khẩu trang nhiều tính năng đột phá

TS Nguyễn Đức Thành cho biết, năm 2018, Nguyen Lab là nhóm nghiên cứu đầu tiên công bố việc tạo nên những tấm polymer áp điện có khả năng tự tiêu hủy cho các ứng dụng trong y học cấy ghép.

Nhóm đã công bố rất nhiều nghiên cứu và khảo sát về tấm màng nano này, bao gồm việc sử dụng nó để tạo nên các cảm biến, các đầu rung siêu âm tự tiêu, các mô cơ quan giả trong cơ thể...

Năm 2020, trước ảnh hưởng của dịch Covid-19, anh và nhóm nghiên cứu nảy ra ý tưởng sử dụng tấm màng nano cho một loại khẩu trang đặc biệt.

“Những ngày đầu dịch Covid-19 bùng phát, người dân Mỹ tranh thủ mua và tích trữ các thiết bị y tế, đặc biệt là khẩu trang, dẫn đến tình trạng khan hiếm khẩu trang cho các nhân viên y tế. Cũng không ít người không thể mua nổi khẩu trang để bảo vệ mình và gia đình trong mùa dịch.

Đến khi nguồn cung cấp khẩu trang được cải thiện, thì lại xảy ra tình trạng hàng triệu khẩu trang y tế chỉ dùng một lần đã bị vứt bỏ tràn lan.

Những khẩu trang y tế đa phần làm từ polymer tổng hợp tương tự như những bao nylon, theo thời gian, sẽ tạo ra hàng tỉ tấn chất thải không phân hủy và gây ra hiểm họa lớn cho môi trường.

Hơn nữa, khẩu trang y tế mặc dù giúp ích được phần nào nhưng không có khả năng cản vi khuẩn, virus và các bụi mịn đủ tốt như những loại khẩu trang cao cấp kiểu KN95 hay N95 (lọc ít nhất 95% số hạt trong không khí).

Trong khi đó, khẩu trang N95 lại rất đắt đỏ, cũng chỉ có thể dùng một lần duy nhất rồi vứt bỏ, và cũng không thể tự phân hủy”, TS Thành chia sẻ.

Vì vậy, ý tưởng của nhóm là sử dụng tấm màng polymer tự tiêu để sản xuất loại khẩu trang có khả năng lọc hiệu quả gần như N95, nhưng có thể tái sử dụng sau khi được khử trùng bằng những biện pháp đơn giản (như sử dụng nồi hấp: autoclave, hay dùng biện pháp rung siêu âm: ultrasound). Đặc biệt, nó có thể tự phân hủy sau khoảng vài năm sử dụng.

Dù đã được ứng dụng vào nhiều sản phẩm y tế nhưng đây là lần đầu tiên tấm màng nano này được sử dụng cho việc lọc bụi bẩn, vi khuẩn và virus.

TS Thành cho biết, so với các loại khẩu trang khác, sự khác biệt của khẩu trang sinh học tự hủy nằm ở tính áp điện (piezoelectric effect) của tấm màng nano.

Nhờ đó, tấm màng nano trong khẩu trang này có thể tự tạo nên một lớp điện áp nhỏ khi có một dòng không khí tương tác (ví dụ từ hơi thở, khi hắt hơi hoặc ho).

Lớp điện áp này (mặc dù vô cùng nhỏ) sẽ tạo nên một lớp bảo vệ vô hình ngăn chặn sự xâm nhập của các hạt nước nhỏ tích điện mang theo virus và vi khuẩn.

“Với sản phẩm khẩu trang này, nghiên cứu và công việc chính của nhóm là đo đạc hiệu suất lọc của tấm màng, điều chỉnh chức năng lọc bằng cách thay đổi các thông số trong quá trình sản xuất và tiến hành đo đạc để so sánh với các khẩu trang y tế thông thường và khẩu trang chuyên dụng N95.

Kết quả rất khả quan là tấm màng nano polymer cho khả năng lọc gần như N95 và cao hơn các khẩu trang y tế thông thường”, TS Thành khẳng định.

Các nghiên cứu sinh tiến sĩ và sau tiến sĩ trong nhóm nghiên cứu Nguyen Lab ở trường Đại học Connecticut tháng 12/2020.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm và thấy rằng, tính chất áp điện này không bị mất đi khi tấm màng được khử trùng hay khử khuẩn bằng những phương pháp sử dụng nhiêt độ cao và áp suất cao hay bằng việc rung siêu âm. Điều này cho phép khẩu trang có thể tái sử dụng nhiều lần.

Kỳ vọng về miếng dán đưa vaccine vào cơ thể

TS Thành cho biết, nhóm nghiên cứu gần đây còn đang tập trung tạo nên những miếng dán (tương tự như tấm băng Ego) để đưa vaccine vào cơ thể người một cách dễ dàng mà không cần đến những mũi tiêm từ nhân viên y tế.

Công nghệ này hứa hẹn có thể phân phối vaccine Covid-19 (hay các loại vaccine khác) ra cộng đồng một cách nhanh chóng mà người dân không cần phải đến cơ sở y tế để tiêm trong thời gian giãn cách xã hội.

Nghiên cứu về miếng dán vaccine này đã được đăng trên tạp chí chuyên ngành nổi tiếng về công nghệ y sinh Nature Biomedical Engineering và thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học trên thế giới.

“Với những thành tựu to lớn trong y học như vaccine Covid-19, ý thức đeo khẩu trang thường xuyên, tôi nghĩ nạn dịch sẽ sớm được giải quyết trên toàn thế giới. Và tôi hy vọng mình có thể góp một phần nào cho nỗ lực toàn cầu này”, TS Thành bày tỏ.