- Tôi luôn tin rằng, con người khi đối diện với tình huống thách thức, trong đó quyền lợi của mình bị xâm lấn, sẽ bộc lộ một góc rất chân thật của chính mình.Mở đầu, tôi xin kể về hai người thầy.
Người thầy đáng kính đầu tiên là cô giáo dạy Địa lý hồi lớp 6. Thuở ấy, thầy cô nào cũng gọi tụi học sinh là em, xưng thầy cô. Một mình cô ấy gọi bọn nhỏ là bạn, xưng tôi.
Học sinh rất quý cô, vì cách giảng lôi cuốn (đến bây giờ thì tôi cũng không nhớ lôi cuốn ở chỗ nào đâu), vì thái độ tôn trọng thiếu niên, với tư cách là những người sẽ trở thành người lớn (thái độ này thì tôi rất nhớ), và phong cách tự do là chính mình mà những người trẻ bây giờ hay gọi là “hào sảng”.
Cho đến một ngày, cô bực bội điều gì đó, bước vào lớp và lôi ngay cái giẻ lau ra chửi bậy.
Ờ thì những từ chửi bậy ở trường chúng tôi nghe suốt, nhưng trong phòng học, từ giáo viên, thì chưa được nghe bao giờ.
Ấy thế là chúng tôi có một buổi học im phăng phắc. Cho đến khi về nhà, tiếng chuông điện thoại đổ, đó là bác hội trưởng hội phụ huynh gọi điện để xác minh thông tin xem có phải cô giáo chửi bậy không. Với tụi trẻ con, đó là một bầu không khí khá căng thẳng khi phải chính miệng nhắc lại từ bậy bậy đó. Còn với cô giáo của chúng tôi, có lẽ sự căng thẳng thuộc về một phương diện khác. Cô và ban phụ huynh đã có buổi làm việc riêng.
Tiết học Địa lý tuần tiếp theo, chúng tôi bắt đầu bằng một bầu không khí im lặng của bầy cừu. Rồi cô xin lỗi về thái độ hôm trước, tôi không nhớ cô đã nói gì, nhưng nhớ thời khắc tụi học sinh nhoẻn miệng cười. Sự tha thứ của bọn trẻ con thường biểu hiện bằng nụ cười nhoẻn miệng.
Một điều mà tôi dám chắc là, để một đứa trẻ nhoẻn miệng cười, nhất định cần sự chân thành và hối lỗi thực sự. Chúng tôi lại tiếp tục học. Cô vẫn là cô giáo “hào sảng” như thế.
Sau này mỗi lần nghĩ đến cô, tôi tự hỏi mình, giả sử mình có làm nghề dạy học, tôi sẽ chọn giữ khuôn phép nghề nghiệp, nói với người học về những điều mà xã hội muốn người học nên là như thế, hay chọn việc sống là không tránh khỏi sai lầm, người học sẽ học cả về những điều chân thật như cách cô đã hiện diện trước tôi?
 |
Tranh "Reflected Beauty" của Osnat Tzadok |
Người thầy tôi quý trọng tiếp theo là thầy giáo dạy Toán hồi lớp 12.
Đó là kì học Toán rất vui. Hiếm bạn trong số chúng tôi hiểu được điều thầy giảng, nhưng đứa nào cũng quý mến thầy vì tính hài hước. Sau khi giảng, thầy hỏi chúng tôi “Hiểu chưa?”. Một bầu không khí im lặng của bầy cừu. Thầy phá băng “Hiểu rồi à?... Thôi nhé”. Phá băng hiệu quả thật, chúng tôi bò ra cười.
Những giờ học Toán cứ thế lặp lại. Thầy lại hỏi “Hiểu chưa?”. Lại là bầu không khí im lặng của bầy cừu. Thầy lại phá băng “Chưa hiểu à?... Ngu thế”. Băng lại tan chảy bởi những tiếng cười.
Cho đến một ngày, cô bạn cùng bàn nói với tôi về việc cô ấy đang vận động các bạn đề xuất Nhà Trường đổi giáo viên, vì cách dạy của thầy không mang lại hiệu quả.
Giản lược cuộc trò chuyện của chúng tôi như sau:
Tôi: Tao không kí vào đơn đâu. Chúng mình cũng học thêm ở ngoài, đủ để thi đại học rồi. Mày thậm chí còn không phải thi (bạn tôi đạt giải học sinh giỏi quốc gia). Hơn nữa, chúng mình không hiểu điều thầy dạy chứ không phải là thầy chủ định bỏ bê việc dạy chúng mình. Và về cá nhân thì tao thấy thầy vô tư, quý mến học trò, tao sẽ không gây thiệt hại gì cho một người tốt như thầy.
Bạn: Học thêm là sự lựa chọn, còn học chính khóa là quyền mà mình được hưởng, chúng mình cần có quyết định có lợi chung cho cả lớp. Dạy là trách nhiệm của thầy, học sinh không hiểu thì thầy cần điều chỉnh. Tao cũng quý thầy, nhưng việc cần có giáo viên mới chuyên tâm với năm học cuối cấp này quan trọng hơn.
Cho dù số bạn trong lớp đồng ý đổi thầy ít hơn số còn lại, nhưng hội đồng Nhà Trường vẫn quyết định đổi giáo viên.
Buổi học cuối với thầy, không phải là những tràng cười như mọi khi, mà là nước mắt.
Thầy khóc, nhưng tôi không nhớ nước mắt của thầy bằng nước mắt của cô bạn tôi.
Lúc thầy nói lời chia tay, cô bạn đã tựa đầu vào tay tôi để khóc.
Tôi thấy nhiều bạn kí vào đơn đổi thầy khóc nghẹn ngào lắm.
Hồi đó, tôi thấy rất lạ. Tôi đưa tay vỗ về bạn mình, nhưng trong đầu thì thoại thế này này: “Ớ, sao chúng mày lại khóc, bọn tao muốn thầy ở lại thì mới khóc chứ, ớ hu hu hu”.
Bây giờ tôi đã biết, khi một người tựa vào ai đó để khóc, điều gì đó đã đổ vỡ bên trong.
Bây giờ tôi đã hiểu, đó là sự đổ vỡ và thiết lập lại của đạo đức, đi kèm với cảm giác đắc lỗi.
Đạo đức không phải là đúng/sai mà là tham chiếu để ra quyết định.
Cô bạn và tôi đều quý mến con người của thầy.
Tôi chọn tham chiếu đạo đức là tính hài hòa của một hệ thống sẵn có, trong đó quyền lợi của bản thân tôi ít bị đe dọa, để ra quyết định duy trì.
Tôi không có cảm giác đắc lỗi với thầy vì thế.
Bạn tôi chọn tham chiếu đạo đức để ra quyết định là tiềm năng mang lại lợi ích nhiều hơn của một hệ thống sắp được xây dựng, quyền lợi của bạn ấy không bị đe dọa nhưng những học sinh khác có thể bị ảnh hưởng.
Vì vừa quý mến thầy, vừa phải ra quyết định gây thiệt hại đến thầy, cảm giác đắc lỗi xuất hiện trong lòng bạn ấy.
Kết quả sau đó là lớp chúng tôi có một cô giáo trẻ dạy Toán.
Cô là người dạy Toán quan tâm đến sự tiến bộ của người học nhất mà tôi từng gặp ở cấp ba.
Mỗi lần nghĩ đến chuyện này, tôi nhớ về những người bạn 17 tuổi của mình năm xưa, chưa được trao quyền công dân, nhưng đã thể hiện thái độ công dân khi đứng trước vấn đề chung.
Họ dạy tôi một điều rằng, không thể tạo ra nhiều lợi ích cộng đồng hơn, khi mà bản thân chỉ muốn không đắc lỗi.
 |
| Minh họa "Freedom of the Mind" của Adene |
Rồi một ngày, tôi đứng trước quyết định có trở thành người dạy học hay không.
Độ ấy, tôi tâm sự với một người bạn rằng, tôi mong muốn các em sinh viên sẽ là những người tự do, đứng trước một vấn đề sẽ đi tìm những bằng chứng nghiên cứu và đưa ra lập luận để thể hiện một góc nhìn, chứ không phải giống chúng tôi ngày trước, học thuộc và lấy ví dụ cho một điều ghi sẵn trong sách vở.
Tôi thuyết phục bạn tôi (thực ra là thuyết phục phần nào đó sự nghi ngại trong mình), rằng, nơi tôi sẽ có cơ hội làm việc, có những người làm khoa học nghiêm túc và giảng dạy tâm huyết.
Anh bạn tôi nói như vỗ vào mặt tôi là, “hệ thống không thể thay đổi từ bên trong”.
Bạn tôi từng khởi nghiệp một công ty công nghệ thông tin, rất phát triển sau đó.
Nhưng đùng một cái, bạn ấy dừng tất cả các dự án khác chỉ để chuyên tâm cho duy nhất một dự án. Cuộc sống là phải lựa chọn. Một thời gian sau, công ty dừng hoạt động. Các anh chị em công ty chia thành các ngả đường, gia nhập những công ty công nghệ khác.
Những điều bạn ấy trải qua trong công việc khiến lời nói của bạn ấy về nghề nghiệp rất có sức nặng với tôi.
Anh bạn này và cô bạn cùng bàn lúc trước tôi kể đều đại diện cho tinh thần dám sống có trách nhiệm, có niềm tin riêng, dám thay đổi – những điều mà tôi vừa mong muốn có, vừa sợ hãi nếu có được.
Trong tôi, họ là hai người thầy đáng quý.
Rồi tôi trở thành người dạy học.
Nhiều lúc khi nhìn cách hệ thống trường học vận hành, câu nói của anh bạn tôi lại vang lên, “hệ thống không thể thay đổi từ bên trong”.
Rồi tôi nhìn sang những sinh viên học ngành tâm lý mà mình gặp khi làm việc, tự hỏi rằng, những người trẻ tuổi này, vài năm nữa, sẽ khiến hệ thống mà họ làm việc mang lại nhiều giá trị hơn cho cộng đồng chứ?
Tôi không trả lời được câu hỏi đó.
Và rồi tôi thấy ở những người trẻ tuổi ấy, cách họ nói về cảm nhận của họ trước con người, cách họ nói về điều mà hệ thống nơi họ thực tập có thể nỗ lực để khác đi, thì ra, con người trong hệ thống đã thay đổi rồi.
Trước đây, thế hệ sinh viên chúng tôi không bộc lộ con người mình trước giảng viên như thế.
Tôi nhìn thấy ở những người trẻ tuổi này sự tự do từng là xa vời với chúng tôi. Đó là một điều thật hạnh phúc.
 |
| Tranh "By the Wishing Well" của Osnat Tzadok |
Các ngày lễ kỉ niệm ở nước ta nói chung, có nhiều hoa, bài ca và tà áo đẹp.
Tôi thích hoa lá, âm nhạc, quần áo đẹp, rất thích, cho mọi ngày.
Được nghe và được nói những lời biết ơn chân thực, ai mà không trân quý.
Nhưng thật khó gác lại một bên, phần còn lại của cuộc sống là, mỗi ngày kỉ niệm là một ngày ghi dấu những vất vả, bất công mà một nhóm người còn đang vật lộn.
Vào ngày 20/11, nhóm người đó không chỉ là các đồng nghiệp của chúng tôi ở những vùng khó khăn.
Còn là ai nữa nhỉ? Nếu như đặt câu hỏi cho những người làm nghề dạy học ở thành phố đầy đủ tiện nghi như chúng tôi, xem liệu chúng tôi muốn thay đổi điều gì để làm công việc của mình theo đúng nhiệm vụ của nghề này, nếu chúng tôi trả lời là mọi thứ đều đang ổn theo khả năng của nó, e là lại rơi vào nan đề đạo đức mà cô bạn thuở 17 đã dạy tôi.
Chúng ta cần ngày kỉ niệm để nhắc nhở rằng, còn nhiều điều cần phải thay đổi. Sự thay đổi kèm theo cái giá đắt là trách nhiệm, đắc lỗi, chứ không phải là những bông hoa, bài ca và tà áo đẹp.
Đặng Hoàng Ngân (giảng viên Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội)
Thủ tướng: “Tốt nghiệp đại học 42 năm, tôi vẫn nhớ từng thầy một”
Dịp 20/11, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói mình đã tốt nghiệp đại học 42 năm nhưng vẫn nhớ từng thầy một, thậm chí vẫn nhớ từng chữ ký của từng thầy cô trong học bạ.
" alt="Lời nhắc đắt giá ngày 20/11"/>
Lời nhắc đắt giá ngày 20/11
- “Tôi đã tốt nghiệp đại học 42 năm nhưng vẫn nhớ từng thầy một, thậm chí vẫn nhớ từng chữ ký của từng thầy cô trong học bạ”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chia sẻ.Nhân dịp 20/11, hôm nay, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã buổi gặp mặt 200 nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục tiêu biểu.
Trong không khí cả nước hướng về Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 với những tình cảm, sự tri ân sâu sắc, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ, Thủ tướng đã gửi lời chúc mừng tới các thầy cô giáo trên khắp mọi miền đất nước.
Thủ tướng bày tỏ sự vui mừng chào đón gần 200 thầy cô giáo tiêu biểu, đại diện cho hơn 1,4 triệu nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục cả nước đã có thành tích nổi bật trong sự nghiệp trồng người.
“Các thầy cô là những hạt nhân nòng cốt lan tỏa, cộng hưởng những giá trị tốt đẹp, là tấm gương về đạo đức, tự học và sáng tạo với tình thương và trách nhiệm, tích cực rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, cống hiến cho sự nghiệp đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo”, Thủ tướng nói.
Theo Thủ tướng, trong mỗi giai đoạn lịch sử, ở bất kỳ quốc gia nào, giáo dục - đào tạo luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi cá nhân, tập thể, dân tộc.
Thủ tướng nhấn mạnh, một trong những yếu tố then chốt quyết định chất lượng giáo dục chính là chất lượng của đội ngũ nhà giáo.
“Trong thời kỳ hội nhập, kỷ nguyên số đang diễn ra mạnh mẽ thì vai trò của giáo dục và đào tạo càng trở nên quan trọng hơn. Các thầy cô giáo, cán bộ quản lý giáo dục có vai trò vị trí rất quan trọng. Một trong những yếu tố căn cốt quyết định chất lượng giáo dục chính là đội ngũ nhà giáo”.
 |
| Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tặng quà cho các thầy cô giáo nhân dịp 20/11. |
Thủ tướng cũng ghi nhận giáo dục đào tạo đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nổi bật là giáo dục mầm non hoàn thành phổ cập cho trẻ 5 tuổi và đang tiếp tục mở rộng phổ cập ở những lứa tuổi thấp hơn; giáo dục phổ thông được thế giới ghi nhận thông qua các đánh giá xếp hạng và các giải thưởng quốc tế; giáo dục đại học có bước chuyển mình mạnh mẽ trên các bảng xếp hạng thế giới, khu vực và đang tiến tới tự chủ bằng uy tín và chất lượng đào tạo. Các đoàn học sinh Việt Nam tham dự Olympic quốc tế các môn như Vật lý, Hóa học, Toán học… 100% đoạt giải.
Theo Thủ tướng, đóng góp công sức nhiều nhất vào những thành quả của đổi mới không ai khác, chính là đội ngũ giáo viên.
“Để có thành quả phổ cập giáo dục mầm non là hàng ngàn cô giáo mặc dù đời sống còn khó khăn nhưng không quản ngại ngày đêm vừa chăm nuôi, vừa dạy dỗ, vừa làm cô, vừa làm mẹ. Để có thành quả ghi nhận của thế giới với bậc học phổ thông, dạy nghề là những giáo viên miệt mài đổi mới, sáng tạo không ngừng trong giảng dạy và còn là những giáo viên vùng sâu, vùng xa sẵn sàng nửa đêm đốt đuốc đi tìm học trò đến lớp. Để có thành quả trên bảng xếp hạng đại học thế giới biết bao nhiêu giảng viên luôn nỗ lực sáng tạo vượt qua trong nghiên cứu và giảng dạy. Mỗi nhà giáo bằng những cách khác nhau đã và đang tham gia vào quá trình đổi mới bằng sự tận tâm, tận lực, trách nhiệm và tâm huyết”.
Đổi mới giáo dục và đào tạo cũng song hành với khó khăn và áp lực đặt lên vai người thầy nặng nề hơn, trong khi đời sống, thu nhập chưa được cải thiện đáng kể, cùng đó phụ huynh và xã hội vẫn còn đâu đó chưa hiểu hết và chia sẻ với những vất vả của thầy cô giáo. Thủ tướng đánh giá cao nỗ lực to lớn và chia sẻ khó khăn với các thế hệ nhà giáo, nhất là những thầy cô giáo ở vùng sâu vùng xa.
Nhấn mạnh nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý, Thủ tướng cho hay muốn có những học sinh giỏi thì điều hết sức quan trọng là phải có người thầy tốt. Học sinh sẽ chỉ được tiếp thu kiến thức một cách đầy đủ và hiệu quả nhất, nếu nhận được sự dìu dắt và chỉ bảo của những người giáo viên thật sự có năng lực và tâm huyết. Người thầy không chỉ giúp trang bị kiến thức, kỹ năng mà còn phải trang bị nhân cách cho người học.
“Tôi đã tốt nghiệp đại học 42 năm nhưng vẫn nhớ từng thầy một, thậm chí vẫn nhớ từng chữ ký của từng thầy cô trong học bạ. Nên vấn đề không chỉ là chuyên môn, truyền đạt. Đội ngũ nhà giáo phải là tấm gương sáng về đạo đức và tự học, có năng lực cảm hóa để giúp cho người hình thành phẩm chất, năng lực, có hành vi đúng đắn, biết cách ứng xử. Vấn đề tự học rất quan trọng.
Để xứng đáng được tôn vinh, người thầy phải thật sự mẫu mực trong dạy người, dạy chữ. Làm thầy đã khó, nhưng để trở thành người thầy tốt thì càng khó hơn.
Người thầy tốt là người thầy phải có “tâm” và có “tài”. Người thầy có tâm là người yêu nghề, tâm huyết, trách nhiệm với nghề, hứng thú, say mê chăm chút từng tiết giảng, bài giảng; thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi, sáng tạo, hoàn thiện nội dung và phương pháp giảng dạy để đem lại hiệu quả cao nhất cho người học. Cái “tâm” này sẽ là điều kiện, là chất xúc tác để duy trì và phát triển cái “tài” của người thầy.
Người thầy có tài là người có năng lực trí tuệ và nghiệp vụ sư phạm tốt. Thầy không chỉ chinh phục trò bằng kiến thức sâu rộng của mình mà còn bằng cả phương pháp, kỹ năng truyền thụ phù hợp; không chỉ trên bục giảng mà còn trong thực tiễn đời sống xã hội”, Thủ tướng chia sẻ.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ, yêu cầu đối với giáo dục ngày càng cao, Thủ tướng mong muốn các thầy cô giáo không ngừng học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất, trau dồi, cập nhật tri thức, phương pháp giảng dạy để xứng đáng với sứ mệnh cao quý.
 |
| Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chụp ảnh lưu niệm với các thầy cô giáo tiêu biểu. |
Thủ tướng cho biết Đảng, Nhà nước sẽ tiếp tục chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục và đội ngũ nhà giáo, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà giáo phát huy năng lực, khả năng sáng tạo và an tâm cống hiến.
Thủ tướng cũng đề nghị Bộ GD-ĐT, Bộ LĐTB&XH cùng các bộ, ngành, các địa phương trong cả nước tập trung vào một số nội dung:
“Trước hết cần rà soát chuẩn giáo viên; khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ; không nhằm vào giáo viên để giảm biên chế, ở đâu có học sinh ở đó phải có đủ thầy cô giáo. Có chính sách tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ đối với nhà giáo; xây dựng chuẩn mực năng lực, đạo đức nghề nghiệp nhà giáo; cần quan tâm tới đãi ngộ và tôn vinh nhà giáo; nghiên cứu cơ chế chính sách đẻ thu hút được học sinh giỏi vào ngành sư phạm; thường xuyên đào tạo bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
Thủ tướng cho rằng chính sách với ngành sư phạm là rất quan trọng, bởi đây là máy cái, chú trọng đầu vào, đầu ra.
“Từng gia đình cũng phải có trách nhiệm cùng ngành giáo dục trong việc giáo dục con em mình, nhất là đạo đức công dân. Bố mẹ không tôn trọng ông bà thì làm sao con cái tôn trọng. Vai trò giáo dục trong gia đình là rất quan trọng”, Thủ tướng lưu ý.
Thủ tướng cũng yêu cầu các cấp, các ngành, các nhà quản lý và những người có tâm huyết với giáo dục cùng chia sẻ kinh nghiệm, chung tay góp sức để phát triển đội ngũ nhà giáo, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo của đất nước.
Thanh Hùng
Ảnh: Đăng Lương
" alt="Ngày 20/11: Thủ tướng đã tốt nghiệp đại học 42 năm nhưng vẫn nhớ từng thầy một"/>
Ngày 20/11: Thủ tướng đã tốt nghiệp đại học 42 năm nhưng vẫn nhớ từng thầy một
Hồng Nhung xinh đẹp qua ống kính của con traiXem ngay
