Một số tác phẩm dự thi Giải sách Quốc gia 2024. Ảnh: Đức Huy.

Từ 400 tác phẩm xuất sắc được hơn 51 đơn vị xuất bản gửi dự thi, Hội đồng sơ khảo đã lọc ra 64 cuốn sách hay để đưa vào đề cử Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7. Số ấn phẩm dự thi năm nay đa dạng về chủ đề và hình thức. Các tác giả đã chạm đến nhiều vấn đề thời sự được đông đảo bạn đọc quan tâm.

Điều này phản ánh thị trường sách Việt Nam đang ngày càng năng động hơn, độc giả trong nước cũng có khả năng tiếp cận những tác phẩm chất lượng cao.

Những làn gió mới

Giải Sách Quốc gia lần thứ VII đã chứng kiến sự tăng mạnh về số lượng và chất lượng tác phẩm. Ngoài ra, những ấn phẩm dự thi còn phản ánh đa dạng các vấn đề thời sự, từ chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0 đến các chủ đề văn hóa, lịch sử, và giải trí.

GS.TSKH Vũ Hoàng Linh - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho biết: “Số lượng sách và nhà xuất bản tham gia giải năm nay tăng đáng kể. Riêng ở Tiểu ban sách Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, các sách được giải cao vẫn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực y dược, nhưng cũng xuất hiện nhiều tác phẩm nổi bật trong các lĩnh vực công nghệ, đặc biệt là chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0. Các ban đã làm việc rất nghiêm túc, khách quan để đưa ra những đánh giá chính xác”.

Hơn hết, có những tác phẩm mang tính học thuật cao, phục vụ đối tượng chuyên gia và nghiên cứu sâu, nhưng cũng không ít sách phổ biến kiến thức, đáp ứng nhu cầu của đông đảo bạn đọc. Sự đa dạng này cho thấy một xu hướng tích cực trong ngành xuất bản: sự cân bằng giữa giá trị chuyên môn và tính đại chúng.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Đại biểu Quốc hội, nhấn mạnh: “Việc các ấn phẩm dự thi tăng lên cả về chất lượng lẫn số lượng cho thấy Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành một thương hiệu uy tín. Sự phát triển này khẳng định vai trò của giải thưởng trong việc định hướng văn hóa đọc. Thúc đẩy sự lan tỏa của một giải thưởng hấp dẫn như này là bước tiến quan trọng để phát triển xã hội tri thức, nơi tri thức trở thành sức mạnh cho sự phát triển đất nước”.

Một điểm sáng đặc biệt trong mùa giải năm nay là sự xuất hiện ngày càng nhiều của các tác giả trẻ. Họ mang đến góc nhìn mới mẻ và sáng tạo, không chỉ bó hẹp trong các vấn đề đương đại mà còn mở rộng ra các chủ đề lịch sử, văn hóa thời kỳ trước. Qua mùa giải năm nay, những tác giả này khẳng định mình trong việc định hình xu hướng xuất bản tương lai.

Hành trình đi tìm giải thưởng cao nhất

Số lượng và chất lượng của các tác phẩm dự thi tăng lên, đồng nghĩa với việc các tiểu ban sẽ phải làm việc nhiều hơn để tìm thấy tác phẩm xuất sắc. Hành trình tìm kiếm những cuốn sách xứng đáng với giải A chưa bao giờ là con đường dễ đi.

"Năm nay, số lượng sách gần tương đương năm ngoái, nhưng những tác phẩm thật sự xuất sắc ở lĩnh vực sách thiếu nhi lại không nhiều. Chúng tôi phải tổ chức đọc chéo, thảo luận nhiều lần để đảm bảo sự đồng thuận khi đánh giá. Điều đáng tiếc là ở mảng thiếu nhi năm nay, chúng tôi không tìm được tác phẩm nào xứng đáng đạt giải A, dù có sự xuất hiện của một số cách làm sách mới và những vấn đề thú vị được đặt ra", Nhà thơ Hữu Việt - Trưởng ban Sách Thiếu nhi - chia sẻ về quá trình làm việc của tiểu ban mình.

Sự thận trọng trong việc phân loại và đánh giá là yêu cầu bắt buộc, đặc biệt khi các tác phẩm dự thi ngày càng đa dạng. Ở mảng sách Khoa học Xã hội và Nhân văn, số lượng đầu sách được nhận là 74, với khối lượng hàng nghìn trang cần đọc và phân tích.

PGS.TS Trần Đức Cường - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam - cho biết: "Chúng tôi phân sách theo chuyên ngành từng thành viên, sau đó đọc chéo và trao đổi kỹ lưỡng. Có những cuốn được đọc đến ba lần để đảm bảo đánh giá công bằng. Quá trình này đòi hỏi sự thẳng thắn và rõ ràng trong các cuộc họp chung khảo. Điều đó giúp đảm bảo tính chính xác và minh bạch khi lựa chọn các giải thưởng".

Điểm nổi bật năm nay là sự phong phú về thể loại và cách tiếp cận trong các tác phẩm dự thi. Ở mảng sách thiếu nhi, các tác giả mới đã để lại ấn tượng sâu sắc. Trong khi đó, ở lĩnh vực Khoa học Xã hội và Nhân văn, những bộ sách đồ sộ như các tác phẩm nhiều tập với hàng nghìn trang đã được đánh giá cao nhờ giá trị học thuật và sự công phu trong nghiên cứu.

Hành trình tìm kiếm tác phẩm xuất sắc luôn đầy thách thức, các thành viên Hội đồng lại coi đây là cơ hội để tiếp nhận nhiều tri thức và góc nhìn mới. Đồng thời, qua mỗi năm, Giải Sách Quốc gia tiếp tục khẳng định vai trò trong việc tìm ra những cuốn sách hay và thúc đẩy ngành xuất bản Việt Nam phát triển.

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.