Tuổi cao, sức giảm

Ngoài việc cơ thể lão hóa, tinh thần của người cao tuổi (NCT) cũng sẽ sa sút theo. Vì thế, NCT dễ rơi vào khủng hoảng tâm lý, thường thấy như: cô đơn, hoài cổ, lo lắng, bi quan... NCT các chức năng vận động, tiêu hóa và tinh thần đều suy giảm và thoái hóa như: mắt nhìn kém, tai nghe kém, mũi ngửi kém, lưỡi không nhạy cảm ảnh hưởng đến ăn ngon miệng. Bên cạnh đó, những bệnh lý khác hay gặp phải như: cao huyết áp, rối loạn tiêu hóa, tai biến… ít nhiều đều liên quan đến chế độ dinh dưỡng hằng ngày của NCT.

Khi đã có tuổi, hàm răng bị hư hỏng, lung lay, thậm chí rụng dần, cơ nhai bị teo sẽ ảnh hưởng đến cắn, nghiền nát thức ăn. Trương lực dạ dày giảm, sức co bóp yếu, dịch nước bọt, dịch vị và các men tiêu hóa giảm cả về số lượng và chất lượng. Đó là những nguyên nhân làm ăn kém ngon miệng, mất cảm giác hương vị của thức ăn. Đồng thời, thức ăn khó tiêu hóa, nhu động ruột giảm dễ gây lên táo bón.

NCT thường ngủ ít, lại đi tiểu nhiều do chức năng thận giảm và khả năng lọc kém (còn 60% so với thời trẻ), chức năng thải độc kém dễ gây ứ trệ các chất độc hại. Vì sợ đi tiểu nhiều, NCT uống nước ít sẽ dẫn đến đi tiểu ít và chất độc hại không thải ra ngoài sẽ không tốt cho sức khỏe.

Mạch máu đàn hồi kém, lòng mạch bị hẹp do lắng đọng những mảng xơ vữa cholesterol, lượng máu lưu thông bị hạn chế dễ dẫn đến bệnh tăng huyết áp và thiểu năng tuần hoàn não, do vậy chế độ ăn của NCT nên hạn chế các thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao.

Xương cơ khớp yếu do mật độ xương giảm, gây loãng xương, người cao tuổi dễ bị gãy xương khi bị va chạm mạnh, nhất là khi bị ngã. Hơn nữa cơ yếu, hoạt động chậm chạp, ít hoạt động, chính vì vậy hệ xương khớp càng yếu.

Do các hệ tim mạch, xương khớp yếu, người cao tuổi dễ mắc bệnh rối loạn thần kinh dẫn đến khả năng tiếp nhận thông tin kém, giảm trí nhớ, hay quên. NTC đôi khi quên cả ăn, uống nước làm cho sức khỏe càng kém hơn, Vì vậy, những người trong gia đình cần chú ý quan tâm, chăm sóc người cao tuổi.

Giảm mức ăn, trước hết là ăn giảm chất đường bột

Nhu cầu năng lượng của người 60 tuổi giảm đi 20%, ở người trên 70 tuổi giảm đi 30% so với người 25 tuổi. Theo khuyến nghị với NCT nhu cầu về năng lượng là từ 1.700 - 1.900 kcal/người/ngày. Năng lượng từ ngũ cốc cung cấp 68%, các chất béo cung cấp 18% và các chất đạm cung cấp 14% tổng nhu cầu năng lượng trong khẩu phần ăn. NCT cần điều chỉnh chế độ ăn để giữ cân nặng vừa phải để chỉ số BMI từ 18,5 - 22,9.

Về chế độ ăn của NCT cần lưu ý những điểm sau:

Cần chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, tạo không khí vui vẻ thoải mái. Khi ăn cần nhai chậm nhai kỹ thức ăn. nên ăn các thức ăn thực vật như: vừng, lạc, đậu đỗ, rau xanh và hoa quả chín, ăn ít thịt thay vào đó là cá, tôm. Chế biến các món hấp luộc nhừ thay thế các món rán nướng.

Ở đậu, lạc, vừng và cá có nhiều chất đạm và chất dầu giúp đề phòng các bệnh về tim mạch

Nên ăn thay đổi thực đơn thường xuyên, tránh đơn điệu để bữa ăn ngon hơn. Các món ăn chế biến mềm, thái nhỏ, hầm kỹ để phù hợp với hàm răng yếu và dễ tiêu hóa.

Không ăn quá no nhất là vào buổi tối, sau khi ăn xong nên ngồi hoặc đi lại nhẹ nhàng trong vòng 30 phút sẽ giúp dạ dày nhào trộn thức ăn và dễ tiêu.

Ăn giảm: thịt, chất béo, muối

Về chất đạm: nhu cầu protein từ 60 - 70g/ngày, trong đó đạm động vật chiếm 30% tổng số protein. NCT ăn ít thịt, thay vào đó là các thực phẩm giàu can xi như: cá, tôm, cua (100g tép chứa 910mg canxi, 100g cua chứa 5.040mg canxi). Các protein thực vật như đậu đỗ, vừng lạc, đậu phụ vì chúng có nhiều chất xơ giúp thải lượng cholesterol. Hạn chế ăn các thực phẩm có nhiều cholesterol như: nội tạng động vật, óc. Nên ăn ít nhất 3 bữa cá/tuần, 3 quả trứng/ tuần, nên ăn thêm sữa chua (dễ tiêu và có lợi cho tiêu hóa).

Về chất béo: nên ăn cả dầu thực vật và mỡ động vật, tỉ lệ chất béo thực vật chiếm 35% tổng lượng chất béo. Dầu thực vật tốt với người có tăng huyết áp, không có cholesterol và ít axít béo bão hòa (dưới 40%) hơn mỡ động vật.

Ngoài giảm cơm, các cụ cần chú ý giảm thịt, giảm mỡ, giảm đường. Thịt tính bình quân không vượt quá 1,5kg đầu người trong một tháng, mỡ dưới 600g, đường dưới 500g.

Ngoài ra, ăn hạn chế các thực phẩm có hàm lượng muối cao như: các loại dưa cà muối. Hạn chế những đồ ăn, thức uống gây mất ngủ như: cà phê, chè đặc... Hạn chế ăn mặn, lượng muối ăn dưới 150g/người/tháng, vì ăn muối nhiều có liên quan đến bệnh tăng huyết áp.

Ăn thêm đậu, lạc, vừng và cá

Ở NCT, tiêu hóa hấp thụ chất đạm đều kém nên dễ xảy ra tình trạng thiếu chất đạm. Ở đậu, lạc, vừng và cá có nhiều chất đạm, ngoài ra chúng lại có nhiều chất dầu giúp đề phòng các bệnh về tim mạch. Cho nên người cao tuổi nên ăn nhiều món ăn từ đậu tương như: đậu phụ, sữa đậu nành, tào phớ.

Mỗi gia đình nên có một lọ vừng lạc để bổ sung cho bữa ăn hằng ngày. Mỗi tuần ăn 2 - 3 bữa cá. Nên ăn cá nhỏ, kho nhừ hai lửa để ăn được cả xương có thêm canxi đề phòng bệnh xốp xương ở NCT. Đậu, lạc, vừng, cá có tác dụng phòng, chống các bệnh tim mạch; đậu phụ còn có tác dụng phòng chống ung thư.

Nhiều rau tươi, quả chín

NCT cần chú ý ăn nhiều rau để có chất xơ kích thích nhu động ruột, tránh táo bón. Các chất xơ trong rau quả còn có tác dụng như cái chổi quét hết các chất bổ béo thừa đẩy ra theo phân, giúp cơ thể phòng chống bệnh xơ vữa động mạch. Rau tươi, quả chín còn cung cấp các chất dinh dưỡng hết sức quan trọng đối với NCT là các vitamin và chất khoáng. Nhu cầu chất xơ 25g/ngày, đặc biệt là chất xơ hòa tan có tác dụng làm giảm cholesterol và đường máu, nó tốt với người đái tháo đường, tăng huyết áp. NCT thường bị loãng xương và thiếu các vitamin, khoáng chất. Cần ăn các loại rau xanh hoa quả giàu vitamin và khoáng chất, mỗi ngày nên ăn 300g rau xanh và 100g hoa quả.

Uống đủ nước theo nhu cầu

NCT thường uống ít nước do sợ đi tiểu nhiều, mất ngủ. Nước giúp cho tiêu hóa tốt hơn và đào thải các chất cặn bã của cơ thể. Uống từ 1.5 - 2 lít nước/ ngày, cần chủ động uống nước không chờ khát mới uống. Nên uống nước trà xanh tốt cho tim mạch và các loại thức uống có tác dụng an thần như hạt sen, chè ngó sen...

NCT nên sinh hoạt điều độ, ăn, ngủ đúng giờ. Để làm chậm quá trình lão hóa và duy trì cân nặng hợp lý bằng việc tập thể dục nhẹ nhàng hàng ngày. Mỗi buổi sáng dậy vận động 30 phút, trưa nằm nghỉ hoặc ngủ 15 phút, tối nên đi bộ 30 phút giúp ngủ ngon hơn. Đi bộ là cách vận động tốt nhất, phù hợp với NCT và có thể phòng bệnh xơ cứng động mạch và cải thiện tình trạng đau mỏi xương.

Nhu cầu năng lượng của người 60 tuổi giảm đi 20% so với người 25 tuổi

BS. NGUYỄN VĂN TIẾN, Trung tâm GDTTDD - Viện Dinh dưỡng Quốc gia

(Theo SKĐS)

Porsche Cayenne mới

Điểm đáng chú ý trên Porsche Cayenne Coupe mới là các đường gân sắc nét đặc biệt độc đáo ở phần đuôi xe, cánh hướng gió chủ động phía sau, hàng ghế sau riêng biệt.

Ở phiên bản mới, độ cong của cạnh mui xe giảm xuống khoảng 20 mm khiến cho kính chắn gió phía trước và cột A nông hơn so với mẫu xe Cayenne thường. Cửa sau cùng tấm chắn bùn được mở rộng thêm 19 mm mang lại vẻ tráng kiện ấn tượng hơn cho phiên bản mới này. Khung biển số phía sau được tích hợp vào cản xe tạo hiệu ứng gầm xe gần mặt đường hơn.

Cayenne Turbo hiện tại là chiếc SUV đầu tiên có thiết kế kiểu khí động học chủ động này. Phiên bản Cayenne Coupe mới cũng tiếp tục được trang bị hệ thống tương tự. Trên mỗi mẫu xe Cayenne Coupé, cánh gió trên mui kết hợp với cánh gió phía sau thích ứng đều là một phần của hệ thống khí động học chủ động của Porsche (PAA). 

Các phiên bản Cayenne Coupe mới được trang bị tiêu chuẩn cửa sổ trời toàn cảnh cố định bằng kính cường lớn được trang bị tiêu chuẩn, với tùy chọn mui xe bằng carbon.

Gà hầm nhung hươu:thịt gà mái 500g, nhung hươu 10g, gừng, gia vị và nước đủ dùng. Thịt gà rửa sạch, chặt miếng. Nhung hươu ngâm rồi thái lát. Cho thịt gà vào nồi, đổ nước, cho gừng vào hầm tới khi thịt gà chín nhừ, bỏ thịt ra. Cho nhung hươu vào nước gà hầm tới khi nhung hươu chín mềm (khoảng 1,5 tiếng). Mỗi tuần ăn một lần, ăn khoảng 4 tuần. Món ăn có vị ngọt, tính ôn, bổ tinh điền tủy. Những người mắc chứng lạnh tử cung, lãnh cảm, thiếu máu khi sinh dùng rất thích hợp.

Tâm sen nấu với lòng đỏ trứng gà: tâm sen 20g, lòng đỏ trứng gà 2 quả, giấm, nước đủ dùng. Trứng gà rửa sạch, đục 1 lỗ nhỏ để lòng trắng chảy ra ngoài. Tâm sen rửa sạch, cho vào nồi, đun sôi, cho trứng vào, vặn nhỏ lửa rồi cho giấm vào đun thêm 3 phút nữa là được. Khi ăn, ăn lòng đỏ trứng, uống nước canh, mỗi ngày ăn 1 lần, ăn vào sáng sớm. Món ăn có vị ngọt chát, tính bình, dùng cho phụ nữ ít có nhu cầu về tình dục, chán ăn, bị chóng mặt khi sinh đẻ.

Dạ dày lợn hầm với ý dĩ, đảng sâm: dạ dày lợn 1 cái, ý dĩ, đảng sâm 15g, táo đỏ 30g, gừng, xì dầu, dầu ăn, nước đủ dùng. Dạ dày lợn rửa sạch thái miếng; các vị thuốc trên cho vào túi vải rồi buộc chặt. Cho túi thuốc vào nồi, đổ nước đun trong vòng 30 phút, sau đó cho dạ dày, gừng vào đun thêm 1 tiếng nữa nêm gia vị vào là dùng được. Ăn liên tục trong vòng 10 ngày, ăn cả cái và nước. Món ăn có vị ngọt, tính bình. Thích hợp với phụ nữ ngại quan hệ tình dục, kém ăn, khí hư nhiều.

(Theo BS. Đào Minh Sơn/ SKĐS)

1. Bỏng ngô công nghiệp

Dù trước đây chỉ có các túi đựng chứa bỏng ngô bán sẵn bị chứng minh có chứa chất gây ung thư, thực phẩm này vẫn ngầm ẩn các nguy cơ sức khỏe khác.

Các túi đựng bỏng ngô dùng axít perfluorooctanoic (PFOA). Rất nhiều nghiên cứu trên người và động vật chứng minh rằng chất này tăng khả năng ung thư thận, bàng quang, gan, tuyến tụy và tinh hoàn rất cao.

Ngoài ra, nó còn gây ra hội chứng khó thở. Công nhân làm trong xưởng sản xuất bỏng ngô thường mắc phải chứng này vì hít phải diacetyl, một loại hương liệu để bỏng ngô có mùi vị đặc trưng.

2. Cà chua đóng hộp

Hầu như bao bì của các thực phẩm đóng hộp đều chứa hóa chất gọi là bisphenol-A, còn gọi là BPA. Chất này làm tăng nguy cơ ung thư vú, ung thư tiền liệt tuyến, vô sinh, dậy thì sớm, rối loạn chuyển hóa và bệnh tiểu đường loại 2. Nhưng cà chua là nguy hiểm nhất vì chúng có tính axít cao, khiến BPA từ bao bì ngấm vào thực phẩm.

3. Cá hồi nuôi

Hơn 60% số cá hồi được bán ở Mỹ là cá hồi nuôi. Các nghiên cứu cho thấy cá hồi nuôi chứa rất nhiều PCBs, mercury và dioxins, 3 loại hóa chất gây ung thư.

Cá này thường được nuôi bằng thực phẩm chứa hóa chất, kháng sinh, thuốc trừ sâu. Màu hồng nhạt của cá cũng được nhuộm. Cá hồi nuôi ít lợi ích cho sức khỏe hơn, ít axít béo omega-3.

4. Dầu hydro hóa

Các loại dầu này được dùng để chế biến thực phẩm chế biến sẵn khiến chúng giữ được màu sắc tươi mới lâu hơn. Nhưng các loại dầu này có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và tính linh hoạt của màng tế bào, có thể dẫn đến ung thư.

Dầu thực vật còn chứa lượng cao axít béo omega-6 gây bệnh tim và tăng nguy cơ ung thư khác nhau, đặc biệt là ung thư da. Cơ thể con người cần chút ít omega-6, nhưng chúng phải cân bằng với omega-3.

5. Thịt chế biến sẵn

Xúc xích, thịt xông khói, hotdog… chứa rất nhiều loại hóa chất và chất bảo quản, bao gồm có sodium nitrates khiến chúng tươi lâu, nhưng đây cũng là chất gây ung thư nổi tiếng.

Các loại thịt xông khói càng nguy hiểm hơn vì nó hấp thu tar (có trong thuốc lá) trong quá trình xông khói. Lượng muối thừa và hóa chất trong thịt chế biến có thể nguy hiểm cho sức khỏe.

Nghiên cứu cho thấy người ăn nhiều hơn 160gram thịt chế biến tăng nguy cơ tử vong sớm lên 44% trong 12 năm.

6. Bánh mì

Theo Tổ chức Công tác Môi trường, 68 loại bánh mì, bánh nướng và các sản phẩm tinh bột bán trong siêu thị tại Mỹ được xác định có chứa kali bromat. Chất này còn được gọi là bột brom, giúp quá trình chế biến được nhanh hơn, giữ bánh mì trắng, xốp hơn.

Nhưng chất này gây ra các bệnh rối loạn hệ thống thần kinh, tăng nguy cơ ung thư. Ở châu Âu, Anh, Canada, Brazil đã cấm dùng kali bromat. Khi mua bánh mì, bạn nên đọc kỹ thành phần trên bao bì.

7. Đường tinh chế

Các khối u dùng đường để tồn tại và tăng kích thước. Để sinh sôi nảy nở, các tế bào ung thư đòi hỏi các chất làm ngọt fructose cao như sirô ngô. Các chất làm ngọt này được chuyển hóa bởi các tế bào ung thư rất nhanh và dễ dàng hơn các chất ngọt khác.

8. Rượu

Ngoài thuốc lá, rượu bia là nguyên nhân gây ung thư phổ biến khác. Dù một lượng ít rượu có thể giảm nguy cơ bệnh tim, dùng quá nhiều rượu bia lại gây ra suy tim và đột qụy, ung thư.

Những nhà khoa học của Tổ chức Y tế Thế giới cho rằng rượu là nguyên nhân chính gây ra ung thư miệng, thực quản, gan, đại tràng, trực tràng, ung thư vú ở nữ. Phụ nữ chỉ nên uống chừng 1 ly rượu mỗi ngày, nam giới có thể uống 2 ly.

 (Theo eatthis/ PL TP.HCM)