Trước đây, cả nhà ông sống quây quần trên những chiếc thuyền đậu ven bờ sông, sau này khi các con đã lớn và lập gia đình, mọi người lại chuyển lên sống co cụm thành xóm nhỏ chênh vênh bên bờ sông Gianh. Không có đất sản xuất nên cha mẹ, con cái đều làm nghề chài lưới.

Căn nhà tạm bợ, chênh vênh của mấy cha con ông

Băng qua con đường nhỏ chỉ vừa chỗ cho một chiếc xe, băng qua đám rừng trồng của người dân địa phương tạo thành một xóm nhỏ heo hút, cô đơn, chúng tôi mới đến được nhà ông Thảnh. Trong căn nhà lợp ngói, che chắn bằng các tấm ván gỗ đã mối mọt, ông đang nằm trên giường, miệng liên tục xuýt xoa đau đớn vì khối u ác tính ngay cạnh tai rỉ máu.

Vợ mất cách đây gần chục năm, hiện ông đang sống cùng hai con là anh Nguyễn Văn Thái (SN 1970) và chị Nguyễn Thị Tuyết (SN 1976). Cả hai đều bị bệnh thần kinh.

Ông kể, vợ chồng ông vốn là người cùng làng, sau khi lấy nhau cả hai đều đi công nhân hỏa tuyến. Đến lúc có bầu, bà mới về quê sinh. Anh Thái chính là con trai đầu của ông bà.

Ông có 5 người con thì 2 người bị bệnh thần kinh

“Nghe mẹ chồng tôi kể lại, lúc nhỏ anh Thái rất hay lên cơn co giật, động kinh, mặc dù đã đưa đi chữa trị nhiều nơi nhưng tình hình không thuyên giảm. Gần 50 tuổi anh vẫn như một đứa trẻ, ngu ngơ, khờ khạo. Những khi trời nắng to, anh ấy trở nên mất kiếm soát, phá nhà, hò hét, cả nhà phải trốn vì sợ bị anh ấy đánh”, chị Trần Thị Lý, con dâu ông Thảnh sống gần đó cho biết.

Ông bà chỉ có một người con gái là chị Nguyễn Thị Tuyết (SN 1976), cũng giống anh Thái, chị Tuyết bị động kinh từ nhỏ. Thuốc men mãi không khỏi nên hơn 40 tuổi, chị vẫn sống cùng bố và anh trai.

Cách đây 2 năm, chị bị khó thở, người tím tái. Gia đình đưa đi bệnh viện khám thì phát hiện bị hở van tim, không có tiền làm phẫu thuật nên đành về nhà uống thuốc cầm cự.

Vì chị cũng ngờ nghệch không khác gì anh trai nên mọi việc trong nhà đều phải nhờ các em dâu sống gần đó giúp đỡ.

“Hằng ngày tôi đi chợ mua thức ăn cho cả hai gia đình, ở nhà nếu thích thì chị ấy thổi lửa nấu cho nồi cơm, không thích thì bảo chị ấy cũng không làm.Thuốc men hằng ngày cũng phải đưa tận nơi mới chịu uống.

Vì ở cạnh nhau nên nửa đêm nghe tiếng chị Tuyết dậy lục đục dọn dẹp, nói chuyện một mình khiến cả nhà mất ngủ là chuyện thường xuyên như cơm bữa”, chị Nguyễn Thị Vân, một người con dâu khác của ông Thảnh kể.

Sau khi bà mất mấy năm, ông Thảnh cũng bị tai biến, mặc dù được phát hiện sớm nhưng ông vẫn bị liệt một tay, chân cũng yếu, đi lại rất khó khăn. Cách đây khoảng 4 năm, cạnh tai trái của ông bỗng nhiên mọc lên một khối u nhỏ, lúc đầu chỉ bằng đầu đũa, sau cứ to dần lên.

Đi khám thì được bác sỹ kết luận khối u ác tính đã chuyển sang ung thư, không thể phẫu thuật được. Hiện nay khối u đã bằng cái bát con, lở loét và thủng một lỗ sâu hoắm.

Mỗi ngày, các con đều lôi đống bông băng ngấm đầy máu và chất dịch từ trong khối u ra rồi lại nhét bông sạch vào nhưng chỉ 1 tiếng đồng hồ sau, máu và dịch từ vết thương sâu hoắm đó lại rỉ rả chảy, đau đớn vô cùng.

“Tôi đau lắm, đêm không ngủ được. Thêm việc cứ nửa đêm con Tuyết lại nói ra rả làm tôi càng nhức đầu hơn. Lâu rồi chưa được ngủ một giấc trọn vẹn. Nhiều lúc đau quá chỉ muốn về với các cụ, nhưng nhìn hai đứa con mấy chục tuổi đầu mà vẫn ngơ ngác khiến tôi không đành lòng”, ông Thảnh tâm sự.

Mỗi tháng, nhà nước hỗ trợ cho cả ba bố con ông khoảng 1,5 triệu đồng nhưng số tiền đó không đủ mua thuốc. Vì hết thuốc và chưa mua lại được nên bệnh tình của chị Tuyết có dấu hiệu nặng hơn.

Chị Tuyết thổi cơm trong gian bếp nhỏ, vừa làm vừa lẩm bẩm nói chuyện một mình

Ngoài anh Thái, chị Tuyết, các con trai của ông đã có gia đình riêng và sống gần đó nhưng học hành không đến nơi đến chốn, nghề nghiệp không ổn định, chỉ quanh quẩn chài lưới, thu nhập bấp bênh nên không giúp được gì nhiều.

Bình thường, gia đình ông sống dựa vào tôm cá bắt được dưới sông, nhưng đến mùa lũ, nước ngập gần nóc nhà, điều kiện sống càng thêm khổ sở.

Thấy người lạ đến nhà, chị Tuyết cứ quanh quẩn cười nói suốt buổi, còn anh Thái chỉ cười hềnh hệch rồi chạy mất hút, các em có gọi thế nào cũng không chịu về.

Trưa nắng, tiếng rên của ông Thảnh, tiếng chị Tuyết nói chuyện một mình, tiếng cười ngô nghê của anh Thái lẫn trong tiếng ì oạp vỗ nước của thuyền đánh cá càng khiến xóm “kẻ chài” thêm cô đơn, lạc lõng.

Hải Sâm

Cha không biết mặt, mẹ sớm bỏ đi, bé gái suy thận cầu cứu

Không biết mặt cha, mẹ bỏ đi từ khi mới 2 tháng tuổi, cô bé ở với ngoại. Đến lúc ngoại qua đời, bé mang bệnh hiểm nghèo trong người không biết bấu víu vào ai nữa..

Việc học hành của học sinh khi nghỉ ở nhà phòng dịch được cô căn dặn kỹ càng, từ việc tự học, học trực tuyến để nâng cao kiến thức, đến “Chọn môn bổ ích/ Rèn luyện thêm vào/ Hiểu biết nâng cao/ Như là nhạc - họa”.

Cũng là một người mẹ, nên bên cạnh những việc mà một học sinh cần làm, cô Châu Hiền hiểu rõ những điều mà một người mẹ mong muốn – cũng là điều các con nên làm khi nghỉ ở nhà: “Dọn dẹp đồ đạc/ Giúp mẹ một tay/ Nhà ngăn nắp ngay… Mỗi ngày thức dậy/ Một tiếng đồng hồ/ Ra trước sân nhà/ Vươn vai hít thở”.

Tất cả những hoạt động này cũng để góp phần đẩy lùi dịch bệnh. Để rồi “Bao giờ hết dịch/ Cô đón tận nhà/ Hạnh phúc vỡ òa/ Cô và em nhé…!”.

Bài thơ được cô giáo chia sẻ lên nhóm Facebook “Giáo dục Tiểu học Hà Tĩnh” và chỉ mấy tiếng đồng hồ sau đã nhận được hàng trăm lượt thích và bình luận. Tất cả bình luận đều nhận xét bài thơ mộc mạc, chân thành, đầy trách nhiệm và không quên cảm ơn cô giáo đã nói hộ lòng mình.

Điều đặc biệt là nhiều giáo viên đã tải bài thơ về và gửi cho học sinh để rèn luyện chữ viết. 

Bài luyện viết của học sinh Trường Tiểu học Trường Sơn (Đức Thọ, Hà Tĩnh)

Cô giáo Nguyễn Thị Thanh Hải – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Trường Sơn (Đức Thọ, Hà Tĩnh) chia sẻ: “Bài thơ rất hay và ý nghĩa, là sự lo lắng, nhớ mong và nhắc nhở khéo của giáo viên với các học trò yêu của mình trong những ngày các em xa vòng tay thầy cô, bè bạn vì đại dịch Covid-19. Với ý nghĩa đó nên chúng tôi đã cho học sinh chép lại bài thơ để rèn luyện chữ viết, đồng thời để nhắc nhở các em cố gắng thực hiện”.

Bài luyện viết của học sinh Trường Tiểu học Trường Sơn (Đức Thọ, Hà Tĩnh)

Có thể về ngôn từ và nghệ thuật sẽ có người cho rằng bài thơ chưa được trau chuốt, chưa hay nhưng hơn tất cả đó là tấm lòng của thầy cô giáo dành cho học trò yêu của mình. Và những bài thơ, những dòng tình cảm đó đã tạo cảm xúc và là sự khích lệ, giúp các em vượt qua tình trạng buồn chán trong những ngày tạm nghỉ đến trường do dịch Covid-19.

Dưới đây là toàn bộ bài thơ "Gửi trò yêu" của cô giáo Đặng Thị Châu Hiền:

Em làm gì đó
Ở nhà hay không?
Đừng chạy long nhong
Ra ngoài đường nhé.

Ở nhà nghe mẹ
Phải rửa chân tay
Uống nước đều ngay
Để phòng dịch bệnh.

Còn phải cẩn thận
Ăn uống nhiều vào
Sức khỏe nâng cao
Thế là rất tốt.

Tuổi còn bồng bột
Lại thích hiếu kỳ
Mỗi khi đi đâu
Khẩu trang đeo nhé!

Tối về nghe mẹ
Phải tự học bài
Trực tuyến online
Nâng cao kiến thức.

Chọn môn bổ ích
Rèn luyện thêm vào
Hiểu biết nâng cao
Như là nhạc - họa.

Dọn dẹp đồ đạc
Giúp mẹ một tay
Nhà ngăn nắp ngay
Đẩy lùi dịch bệnh.

Mỗi ngày thức dậy
Một tiếng đồng hồ
Ra trước sân nhà
Vươn vai hít thở.

Nhớ nhắc cha mẹ
Nếu đi vào vùng
Dễ nhiễm “Cô vi”
Báo cho Y tế.

Cô chỉ dặn thế
Đừng thấy quá nhiều
Cố gắng trò yêu
Tin con làm được.

Chứ đừng buồn bực
Mỗi khi ở nhà
Vì cô ở xa
Không gần em được.

Bao giờ hết dịch
Cô đón tận nhà
Hạnh phúc vỡ òa
Cô và em nhé…!

Phan Duy Nghĩa (Sở GD-ĐT Hà Tĩnh)

Phụ huynh Mỹ chật vật khi con học tại nhà

Dịch bệnh Covid-19 bùng phát dữ dội khiến nhiều học sinh trên thế giới phải dừng việc tới trường. Đây cũng là lúc các bậc phụ huynh bất đắc dĩ trở thành gia sư cho con trong thời gian dài trường học đóng cửa.

Đến nay, đã có 11 học giả được giải thưởng Nobel về ứng dụng LTTC trong khoa học kinh tế. Ngày nay LTTC được sử dụng trong nhiều ngành khoa học như: khoa học quân sự, khoa học nghiên cứu hành vi, khoa học đối ngoại, nghiên cứu giải quyết xung đột… ở nhiều trường đại học trên thế giới. 

Trong đời sống hàng ngày, chúng ta gặp LTTT khá thường xuyên. Những kinh nghiệm dân gian như “ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau”… đều có hàm ý sử dụng LTTC. Trong sách giáo khoa học sinh tiểu học, có nhiều bài học có yếu tố LTTC như “Hai con dê qua cầu”, “Hai người bạn”, “Hai chú gấu tham ăn”… Có điều khi dạy những bài này, giáo viên chúng ta chưa đặt nó dưới góc độ LTTC để dạy học sinh cách tư duy theo bộ môn khoa học này.

Bây giờ chúng ta hãy xem xét bài học “Hai con dê qua cầu” dưới góc độ LTTC. Nội dung của truyện ngụ ngôn này như sau: “Dê đen và dê trắng cùng lúc đi ngược chiều nhau để qua một chiếc cầu hẹp: dê đen đi từ đầu này lại, dê trắng đi từ kia sang. Không con nào chịu nhường con nào. Chúng ra sức húc nhau, cuối cùng cả hai đều rơi tõm xuống nước…”.

Chắc rằng khi dạy câu truyện này theo cách truyền thống, các thầy cô giáo sẽ khuyên học sinh là các em làm việc gì cũng phải biết nhường nhịn nhau; không tranh giành nhau kẻo kết cục sẽ như hai chú dê tội nghiệp kia.

Rõ ràng rằng, với cách dạy truyền thống như trên thì bài học này được đặt trong một tư duy tĩnh. Học sinh sẽ không có nhiều lựa chọn ngoài việc nghe theo lời khuyên là phải biết nhường nhịn nhau. Điều gì sẽ xảy ra nếu như học sinh lớn lên sẽ là những người luôn luôn nhường nhịn người khác? Nếu chỉ biết nhường nhịn mà không biết nắm lấy cơ hội thì sẽ là người chịu nhiều thua thiệt trong cuộc sống.

Tương tự trong bài này, điều gì sẽ xảy ra nếu hai con dê kia không phải là hai chú dê “hung hăng” mà thay vào đó là hai chú dê “nhu nhược”? Khi đó hai con dê sẽ đứng hai đầu cầu nhường cho nhau sang trước. Kết cục rồi cũng sẽ chẳng có con dê nào qua được cầu.

Dưới góc độ LTTC, tôi xin đưa ra bốn khả năng phân tích tình huống có thể xảy ra (kèm theo thang điểm minh họa) ở bảng ở dưới đây:

1. Hai con dê sẽ nhường nhau triệt để (chỉ đứng chờ nhau, không con nào chịu sang trước): Lúc đó mỗi con dê chỉ được 0 điểm vì không con nào qua được cầu.

2. Dê đen sẽ nhường cho dê trắng sang: Dê đen sẽ chịu thiệt về mặt tinh thần (sang sau) như vậy dê đen được -1 điểm và dê trắng thắng thế (sang trước) sẽ được +1 điểm.

3. Dê trắng sẽ nhường cho dê đen sang: Tương tự như ở 3, dê trắng được -1 điểm và dê đen +1 điểm.

4. Hai con dê cùng tiến lên, chúng húc nhau và rơi xuống suối (cả hai bên đều thua cuộc và được -2 điểm).

Như vậy, để có phương án tối ưu thì một trong hai con dê trong bài phải biết khai thác hành động của đối phương để chớp thời cơ qua cầu. Nếu như đối phương nhường bước, mình phải ngay lập tức qua cầu (đạt điểm tối ưu Nash). Ngược lại, nếu như đối phương quá hung hăng đòi qua trước thì mình phải biết nhường đường. Mặc dù có thiệt thòi (được -1 điểm) nhưng lại tránh được va chạm và có thể bị rơi xuống suối, nguy hiểm về tính mạng (-2 điểm).

Bằng cách phân tích như trên, bài học đã được đặt trong phương pháp tư duy động (có 4 tình huống có thể xảy ra) nên chúng ta thấy cách giải quyết thú vị hơn rất nhiều. Học sinh sẽ có nhiều lựa chọn để trao đổi, tranh luận với nhau. Trong cuộc sống không phải khi nào nhường nhịn cũng tốt; lấn lướt cũng xấu. Cái chính là phải biết xem xét tình thế như thế nào để mình có giải pháp tối ưu. Bằng cách vận dụng LTTC vào giải quyết bài học như trên, chúng ta đã cung cấp cho học sinh tư duy toàn diện hơn về tình huống, đối phương, hành động qua đó giúp các em có cách giải quyết phù hợp và thu về kết quả tốt nhất.

Một điều đáng tiếc là cho tới bây giờ LTTC chưa được đón nhận và giảng dạy, nghiên cứu đúng mực trong các trường đại học sư phạm ở nước ta. Thiết nghĩ ngành giáo dục và đào tạo nên khuyến khích vận dụng các bài học có yếu tố LTTC vào dạy kĩ năng sống cho học sinh phổ thông ở lần thay đổi chương trình giáo dục phổ thông sắp tới. Nếu được như vậy, học sinh chúng ta chắc chắn sẽ trưởng thành hơn rất nhiều. LTTC đã được chứng minh ở các nước tiên tiến là có ảnh hưởng rất lớn trong giáo dục kĩ năng phối kết hợp, kĩ năng phán đoán, kĩ năng giải quyết xung đột… trong cuộc sống hàng ngày. 

Trần Giang Nam 

Bộ Giáo dục đưa ý kiến về công trình “Chữ Việt Nam song song 4.0”

- Bộ GD-ĐT vừa chính thức lên tiếng về công trình "Chữ Việt Nam song song 4.0" của hai tác giả Trần Tư Bình và Kiều Trường Lâm gây xôn xao dư luận trong thời gian vừa qua.