Cải cách kinh tế và cải cách hành chính luôn phải song hành, giống như đôi chân con người khi bước đi: chỉ nhấc một chân thì không thể tiến xa. Nhận thức được điều này, nhiều đề xuất liên quan đến cải cách hành chính đã được các cơ quan, mà trước hết là Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), đưa ra trong những năm cuối thập kỷ 1990. Việc ban hành Luật Doanh nghiệp 1999 và cắt bỏ nhiều giấy phép kinh doanh (bắt đầu từ 2000) không chỉ tạo điều kiện hiện thực hóa quyền tự do kinh doanh của người dân đã được hiến định, mà còn là biện pháp quan trọng trong tiến trình cải cách hành chính ở Việt Nam. Nhưng tiếc là chúng ta không tận dụng để xóa bỏ bớt nhiều nhiệm vụ của cơ quan nhà nước thông qua hủy bỏ giấy phép để từng bước đổi mới bộ máy quản lý.

Chức năng nhiệm vụ của Nhà nước là cơ sở quan trọng cho việc xác định cơ cấu bộ máy của Chính phủ. Sự khác biệt giữa các mô hình phát triển trên thế giới chính là sự khác biệt về vai trò, chức năng nhiệm vụ của Nhà nước ở các quốc gia. Xem xét sự khác biệt giữa các quốc gia khối Anh - Mỹ, khối Đức - Bắc Âu, khối các nước Đông Á, chúng ta sẽ thấy rõ điều này. Để dễ hình dung, tôi lấy ví dụ đơn giản. Đức là quốc gia không thu học phí đại học, bởi họ coi giáo dục đại học là việc của nhà nước, nhà nước phải chi tiền. Vì thế, hệ thống đại học công ở Đức rất mạnh. Mỹ cho rằng, giáo dục đại học là trách nhiệm có thể san sẻ cho tư nhân, nhà nước không nhất thiết phải "ôm" hết. Hệ thống trường tư của Mỹ nhờ đó nổi tiếng hàng đầu thế giới.

Để xác định đúng vai trò, chức năng nhiệm vụ của Nhà nước, cần trả lời chuỗi câu hỏi sau:

Việc này nhà nước có cần phải làm không? Nếu không thì bỏ ngay.

Việc này nhà nước cần làm nhưng có tiền để làm không? Nếu không thì tạm hoãn đến khi có đủ điều kiện.

Việc này nhà nước cần làm, có tiền để làm, thì có cần một cơ quan tổ chức nào của nhà nước trực tiếp làm không? Nếu không thì có thể giao cho tư nhân đấu thầu thực hiện.

Việc này nhà nước cần làm, có tiền làm, cần một tổ chức nhà nước đảm nhận nhưng trung ương có phải trực tiếp thực hiện không? Nếu không nhất thiết thì giao cho cấp dưới (tỉnh, huyện, xã).

Ôm quá nhiều vai trò, lại không thể làm tốt bằng tư nhân ở một vai trò nào đó, Nhà nước sẽ tự gây tổn hại đến uy tín của mình. Trong khi, mạnh dạn cắt bỏ những đầu việc không cần thiết để tập trung vào nhiệm vụ cốt lõi, Nhà nước sẽ giảm được bao nhiêu cơ quan, tổ chức, vừa đỡ cồng kềnh, vừa đảm bảo phụng sự tốt nhất cho người dân.

Về mặt pháp lý, chức năng nhiệm vụ của Nhà nước được xác định ở Hiến pháp, Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ, ở các Nghị định quy định chức năng, nhiệm vụ của các bộ, cơ quan ngang bộ và cơ quan trực thuộc Chính phủ, sau đó được cụ thể hóa ở các quyết định của bộ trưởng về chức năng, nhiệm vụ của các cục, vụ, viện. Tiếp theo, nó thể hiện ở các văn bản quy định chức năng, nhiệm vụ các phòng ban và cuối cùng là ở bản mô tả nhiệm vụ của từng cá nhân.

Năm 2011, nhóm nghiên cứu CIEM đã thu thập nội dung chức năng nhiệm vụ của hơn 20 bộ trong các Nghị định liên quan, thu được hơn 100 trang A4, cỡ chữ 12, tương đương vài trăm nghìn đầu việc Nhà nước phải làm, chỉ ở riêng cấp bộ. Chúng tôi biết rằng mình không đủ sức để thu thập tiếp các văn bản pháp quy dưới Nghị định.

Như vậy, nếu không rà soát để cắt bỏ bớt chức năng nhiệm vụ, thì việc sáp nhập chỉ mang tính cơ học. Giảm người mà không giảm việc, chất lượng dịch vụ công chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng. Chưa kể, khi tình trạng dôi dư nhân sự diễn ra trên quy mô rộng, rất khó để đảm bảo tính minh bạch của quá trình cắt giảm. Chúng ta từng biết đến tình trạng "chạy" vào biên chế, nếu không thận trọng, chúng ta sẽ lại phải chứng kiến một làn sóng "chạy để ở lại".

Vậy làm thế nào đưa ra tiêu chí để giữ lại đúng người và cắt giảm đúng chỗ. Quá trình hợp nhất các bộ nhất thiết phải đi kèm với việc rà soát, giữ lại các nhiệm vụ nòng cốt, và cắt giảm các chức năng mà nhà nước không cần đảm nhận, có thể chuyển giao cho tư nhân. Có nhiệm vụ cụ thể thì sẽ đưa ra được yêu cầu chi tiết về năng lực trong việc tuyển chọn người ở lại và thu nạp người mới.

Khi tạo được hệ thống nguyên tắc và tiêu chí rõ ràng như vậy, bộ máy sẽ tự vào guồng mạch lạc, minh bạch, hạn chế tình trạng "đục nước béo cò" trong cuộc "cách mạng hành chính".

Các cuộc họp ở nhiều bộ ngành hiện nay mang nặng tâm tư, nỗi lo của cán bộ, công chức trước nguy cơ giảm biên chế. Đó là điều dễ hiểu và cần được chia sẻ. Nhưng cũng không thể tiếp tục duy trì cỗ máy, mà 9-10 người dân phải nuôi một người hưởng lương ngân sách. Nhà nước phải có giải pháp ra sao để yên lòng đội ngũ công chức bị đào thải?

Thực tế, Việt Nam đã trải qua vấn đề tương tự khi đóng cửa hàng loạt xí nghiệp quốc doanh vào đầu những năm 1990. Việc bù đắp (dù có thể chưa thỏa mãn) cho những người bị mất việc nên ở mức đủ để họ tạm an lòng. Ví dụ trả cho họ một khoản tương đương với bao nhiêu % tiền lương nhất định cho đến khi họ về hưu, có hạn định mức trần. Tổng số tiền dù lớn nhưng sẽ trở nên rất nhỏ nếu so với hiệu quả của việc tinh gọn và nâng cao hiệu quả bộ máy quản lý nhà nước.

Trong gần hai chục năm nghiên cứu cách tổ chức, đổi mới bộ máy nhà nước, chính phủ, chúng tôi từng có những lúc rất nản trước trạng thái "cách mạng hành chính nửa vời". Nhưng khoảng hai tháng nay, tôi có niềm tin trở lại.

Trong hoạch định chính sách, có hai từ khóa rất quan trọng: "làm được" và "được làm". Với tri thức và năng lực của mình, người Việt "làm được" nhiều việc; giả sử việc gì không làm được, có thể thuê chuyên gia nước ngoài. Nhưng "được làm" mới khó. Tôi "làm được" mà không "được làm" thì tôi cũng trở nên vô dụng. "Được làm" là trạng thái quyết tâm, "bật đèn xanh" từ cấp cao nhất. Lịch sử đất nước cho thấy, cuộc cải cách nào khởi nguồn từ sự "được làm" từ trên xuống, cuộc cải cách đó thắng lợi, chẳng hạn như Đổi Mới năm 1986, "cởi trói" cho kinh tế tư nhân những năm 1990...

Chỉ có hai điều tôi còn băn khoăn.

Thứ nhất là lộ trình thực hiện quá gấp. Thời hạn quý 3/2025 là khoảng thời gian quá ngắn để hoàn tất khối lượng công việc đồ sộ như vậy.

Thứ hai, tôi cho rằng, cần có một cơ quan tham mưu, có vai trò điều phối chính sách giữa các bộ ngành. Một bộ, ngành khi đưa ra chính sách có thể xung đột với chính sách của bộ khác, ngành khác, thậm chí cản trở sự phát triển của ngành khác. Vậy phải có bộ phận nào đó rà soát, giúp cho chính phủ triệt tiêu sự chồng chéo và tham mưu các giải pháp tối ưu, đảm bảo tốt nhất cho sự phát triển của đất nước và lợi ích của người dân, doanh nghiệp. Ủy ban cải cách và phát triển Trung Quốc hiện nay là một mô hình mà chúng ta có thể tham khảo.

Cải cách bộ máy, cải cách chính phủ là việc tự ghè đá vào chân mình, tự cắt bỏ lợi ích của bản thân - là chuyện không ai muốn. Việc đổi mới, sắp xếp lại bộ máy còn gặp nhiều khó khăn, song khó khăn đến mấy cũng phải làm và phải làm ngay. Để công cuộc đổi mới này thành công, theo tôi cần ít nhất ba yếu tố: thứ nhất là sự quyết tâm, đồng lòng và tinh thần hy sinh của tầng lớp lãnh đạo cao nhất; thứ hai là sự đồng thuận trong xã hội; và thứ ba là có cách tiếp cận khoa học, hợp lý, minh bạch làm phương pháp luận để đề ra phương án giải quyết tất cả nút thắt trong quá trình triển khai.

Thời điểm này, ba yếu tố đều đã xuất hiện, vì thế tôi tin rằng công cuộc đổi mới sẽ thành công và tạo điều kiện cho Việt Nam tiến vào kỷ nguyên mới

Lê Viết Thái

Trailer phim:

"Chị chị em em" là tác phẩm đầu tay trong vai trò đạo diễn của Kathy Uyên, phim thuộc thể loại erotic thriller (giật gân gợi tình) khá hiếm thấy trong những bộ phim Việt. Quyết định lựa chọn thể loại khó cho thấy được sự táo bạo của vị nữ đạo diễn và mong muốn khẳng định nét riêng giữa các nhà làm phim Việt.

Nội dung phim "Chị chị em em" xoay quanh mối quan hệ tình cảm phức tạp của ba nhân vật Kim (Thanh Hằng), Nhi (Chi Pu) và Huy (Lãnh Thanh). Kim và Huy là một cặp vợ chồng đang gặp khủng hoảng trong hôn nhân, bên ngoài cả hai đều tỏ vẻ yêu thương nhau nhưng thực chất bên trong đều có những bất đồng. Huy là một kiến trúc sư đang trong giai đoạn chuẩn bị cho dự án lớn cho tập đoàn Empire. Kim lại là người dẫn chương trình chuyện đêm muộn trên radio.

Kim đã giúp đỡ Nhi, đưa cô gái xa lạ này về nhà chăm sóc.

Vì thương xót cho số phận của Nhi, cô gái trẻ đang mang thai có hoàn cảnh khó khăn, Kim quyết định đưa cô về nhà chăm sóc. Sự xuất hiện của Nhi trong nhà đã làm xáo trộn tất cả và gây nên những biến cố bất ngờ trong gia đình Kim.

Điểm nổi bật của "Chị chị em em" chính là phần kịch bản được xây dựng thông minh và mới lạ. Phim dành một nửa thời lượng đầu để kể một câu chuyện tuyến tính rất bình thường, có nhân có quả. Nhưng trong câu chuyện đó, có những lấn cấn, bất bình thường, đôi khi là thiếu sự logic.

Người xem luôn có cảm giác cách mảnh ghép của câu chuyện vẫn còn thiếu một điểm gì đó để kết nối mọi thứ. Và bất ngờ, cao trào lên đến đỉnh điểm, cuộc sống, sự nghiệp của Kim sụp đổ dưới bàn tay hãm hại của Nhi, đây cũng là lúc người xem nhận ra bức tranh ấy thiếu mảnh ghép quan trọng: động cơ.

Kịch bản phim được xây dựng thông minh và mới lạ.

Đây là lúc diễn biến được kể lại một lần nữa nhưng dưới một góc nhìn khác. Và với lần kể thứ hai, mọi mảnh ghép còn thiếu được điền vào chỗ trống để tạo nên bức tranh toàn chỉnh, những thắc mắc được giải đáp và đoạn kết được tạo ra làm hài lòng người xem.

Phong cách kể chuyện của "Chị chị em em" có nhiều nét tương đồng với tác phẩm The Handmaiden của điện ảnh Hàn Quốc năm 2016. Tuy nhiên, bằng sự sáng tạo và góc nhìn mới, đạo diễn Kathy Uyên cùng nhóm biên kịch đã kể một câu chuyện hoàn toàn độc lập với những nét riêng tạo được ấn tượng cho khán giả.

Thông qua chuyện tình tay ba với những âm mưu thâm độc, "Chị chị em em" vẽ nên một bức tranh trào phúng lối sống giả tạo của những người giàu. Trong thế giới của những kẻ chỉ coi trọng sự hào nhoáng, vẻ bề ngoài, mọi luân thường đạo lý đều có thể bị bẻ cong, điều đúng chỉ có thể đúng nếu làm hài lòng mọi người.

Cuộc sống vợ chồng Kim khủng hoảng vì ai cũng có những bí mật riêng.

Một người xuất thân nghèo kém như Huy vì muốn vươn lên tầng lớp giàu có đã bất chấp thủ đoạn, tìm mọi cách moi tiền từ gia đình nhà vợ. Hắn học đòi và bày ra những thứ được gọi là "khẩu vị tinh tế" để tỏ ra mình là người phù hợp với giới thượng lưu. Huy bị ám ảnh bởi việc chăm sóc vẻ bề ngoài, hắn sắm chiếc ghế sofa để giữa nhà nhưng không cho ai ngồi, uống những loại rượu ngoại đắt tiền, tất cả mọi thứ đó nhằm che lấp đi những mặc cảm của bản thân.

Nhưng, điều Huy đang vươn đến, thế giới của những kẻ giàu có cũng được xây dựng trên sự sự hào nhoáng bên ngoài. Bố của Kim, ông chủ tập đoàn Empire bề ngoài luôn miệng khích lệ khen người con rể nhưng bên trong chỉ trọng dụng người biết nịnh hót mình. Ông cũng sẵn sàng ngăn cấm con gái thể hiện giới tính thật, yêu người mình thực sự yêu vì danh dự của dòng họ.

Trong căn nhà của vợ chồng Kim cũng là tập hợp của những thứ giả tạo, một căn bếp rộng lớn không bao giờ được dùng đến, có một hồ bơi nhưng gia chủ không biết bơi. Hai vợ chồng lúc nào cũng hứa với nhau không bao giờ có bí mật nhưng ai cũng che giấu những bí mật khủng khiếp nhất. Kim giấu chồng việc phá thai còn Huy trốn vợ ra ngoài ngoại tình, cuộc hôn nhân vì vậy mà trở nên khủng hoảng.

Huy ngoại tình và có âm mưu chiếm đoạt tài sản nhà vợ.

Việc xây dựng một câu chuyện cài cắm nhiều tình tiết ẩn ý giúp đạo diễn Kathy Uyên tạo ra cú plot twist đầy bất ngờ cuối phim. Điều này không chỉ tạo được cao trào kịch tính mà còn mở ra đoạn kết làm hài lòng người xem.

Không chỉ sở hữu một nội dung mới lạ, "Chị chị em em" còn hấp dẫn bởi dàn diễn viên quy tụ những gương mặt đình đám. Bộ ba Thanh Hằng, Chi Pu và Lãnh Thanh đều làm tròn vai, thể hiện tốt diễn biến tâm lý của nhân vật. Tuy nhiên, điểm trừ lớn nhất của phim là phần đài từ của các diễn viên, điều này diễn ra xuyên suốt khiến người xem có cảm giác mất thiện cảm khi các nhân vật đọc thoại.

Vai Nhi như được "đo ni đóng giày" cho Chi Pu.

Vai Nhi như được "đo ni đóng giày" cho Chi Pu giúp cô làm tốt việc chuyển biến qua lại giữa hai nhân dạng. Điều đáng tiếc ở cuối phim, kịch bản mô tả cách ứng xử của Nhi không thực sự phù hợp với tính cách thực của nhân vật này.

Đánh giá "Chị chị em em" là một tác phẩm tâm lý mới là với đầy những tình tiết bất ngờ. Phim mang đến một trải nghiệm thú vị cho người xem. Dù vẫn có nhiều điểm trừ nhỏ nhưng về tổng thể, phim xứng đáng nhận được lời khen ngợi khi mang đến một câu chuyện ý nghĩa và độc đáo cho người xem.

Hưng Nguyễn

'Chị chị em em' đếm tiền mỏi tay, 'Mắt biếc' không đối thủ

'Chị chị em em' thu 26 tỷ ngay ngày công chiếu chính thức đầu tiên. Trong khi đó, 'Mắt biếc'  liên tục đứng đầu Google Trends Việt Nam. 

Những ngày tháng 7, tháng 8 năm ngoái tại phía Nam, bác sĩ ấy cũng như hàng nghìn nhân viên y tế, không có một ngày nghỉ. Họ phải đi tiêm chủng, truy vết, lấy mẫu xét nghiệm, quản lý F1, điều trị, chăm sóc toàn diện F0, bất kể giờ giấc nào. Họ ngủ không đủ giấc, có khi không kịp ăn.

Không thể kể hết những hy sinh thầm lặng của lực lượng y tế tuyến đầu. Nhiều lần đi thực tế tại các cơ sở chống dịch, tôi thấy cuộc sống như ngoài mặt trận thời chiến. Nhân viên y tế phải nhận nhiệm vụ khẩn cấp liên tục, bất kể giờ giấc, thời tiết nào.

Nhiều người cũng chia sẻ thật lòng, họ mệt mỏi tinh thần và cạn kiệt sức lực trong khi thu nhập giảm sâu do toàn bộ nguồn lực và hoạt động chuyên môn của bệnh viện phải tập trung chống dịch.

Dù cũng có nhiều bác sĩ trẻ nói với tôi, họ ý thức được khó khăn chung của cả nước và vẫn có thể bám trụ công việc, nhưng khi nhận thông tin về tình trạng cán bộ, nhân viên y tế xin nghỉ việc gia tăng tại một số địa phương bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh, tôi cũng không bất ngờ.

Những chuyến thị sát tới các vùng tâm dịch, cơ sở điều trị bệnh nhân Covid trong năm vừa rồi cả đời tôi chẳng thể nào quên. Tôi chứng kiến biết bao nhân viên ngành Y chịu đựng muôn vàn áp lực từ mọi phía. Có những bác sĩ vừa mất vì Covid, đồng nghiệp chỉ dành được ít phút khóc, mặc niệm rồi lại phải tiếp tục lao vào cứu bệnh nhân.

Năm 2021, lần đầu tiên lãnh đạo ngành Y chúng tôi đã cùng các cơ sở thiết lập hàng loạt trung tâm hồi sức quy mô hàng nghìn giường cho bệnh nhân Covid trong thời gian ngắn nhất. Bộ trưởng, lãnh đạo Bộ, tôi và cộng sự đã huy động hàng chục ngàn y bác sĩ chi viện cho vùng tâm dịch trong tình thế cấp bách, chuẩn bị cấp tập cho chương trình tiêm chủng toàn dân trong thời gian chỉ tính bằng ngày. Nhiều ngày, chúng tôi vừa ăn vừa bàn công việc, kết thúc ngày làm việc thường vào 9-10 giờ đêm.

Nhưng, tập trung vào các hoạt động chống dịch chưa đủ, việc hoàn thiện chính sách, chế độ đãi ngộ cho lực lượng y tế đã còn khiếm khuyết và chậm trễ. Tôi cũng nhận thấy mình có lỗi trong đó. Đây là một phần lý do những lá đơn xin nghỉ việc đã được nhân viên y tế gửi đi khi đại dịch chưa kết thúc. Tôi đã gặp nhiều người trong số họ, nghe họ kể về những cam go và đau thương, những trải nghiệm nhiều tự hào và nước mắt.

Bộ Y tế mới đây đã gửi công điện đến các địa phương đề nghị hạn chế tối đa việc nhân viên y tế phải làm việc quá 8 tiếng mỗi ngày. Đồng thời, yêu cầu các địa phương đặc biệt quan tâm xây dựng, bổ sung chính sách, chế độ và các hình thức động viên cụ thể bằng tài chính và tinh thần xứng đáng với đóng góp của đội ngũ thầy thuốc, nhân viên y tế tham gia tầm soát, điều trị, chăm sóc người nhiễm SARS-CoV-2.

Tôi được biết, nhiều địa phương đã nhanh chóng thực thi chủ trương này. Tôi mong nhiều lá đơn xin nghỉ việc được rút lại. Và chúng ta cũng đang cần một sự cải cách cơ chế, chế độ đãi ngộ tổng thể cho toàn ngành Y.

Nỗ lực của riêng Bộ Y tế là chưa đủ, chúng tôi mong rằng 2022 là năm nhà nước sẽ thay đổi được câu chuyện chế độ với ngành Y bằng một số giải pháp. Thứ nhất, Quốc hội đã ra Nghị quyết cho phép Chính phủ ban hành các cơ chế đặc thù trong phòng chống dịch Covid- 19, Nghị quyết cần sớm được cụ thể hóa để tạo không gian rộng hơn cho các chính sách chăm sóc nhân viên y tế. Thứ hai là sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ trong phòng chống dịch nói chung và quan tâm hơn tới lực lượng tuyến đầu nói riêng. Cùng với đó là sự đầu tư nhiều hơn nữa cho y tế cơ sở, y tế dự phòng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị.

Tôi đã chọn ngành này vì tin nghề Y mang lại an ủi, xoa dịu nhiều khổ đau, tự hào nhưng cũng trọng trách nặng nề. Đại dịch lắng xuống cũng là khi chúng ta cần tìm về giá trị cốt lõi của nghề thầy thuốc. Bất cứ nền y học nào nếu muốn được tôn trọng đều phải phụng sự, tận hiến vì sức khoẻ người dân, trong đó không quên chính các y bác sĩ.

Trần Văn Thuấn

Trả quà