Sao Việt 13/9: Sao Việt rộn ràng đón Tết Trung thu

"Càng tập trung thì tôi càng thấy khó nhớ hơn", cô gái nói.

Shalini (23 tuổi), một nhà thiết kế thời trang ở Ấn Độ, cũng gặp triệu chứng tương tự. Theo lời của Shalini, cô gái thường xem phim đến tận khuya mới đi ngủ, thậm chí thức trắng đêm. Shalini còn thường xuyên lướt mạng xã hội trong thời gian dài.

Mới đây, Oxford vừa vinh danh "brain rot" (thối não) là từ của năm 2024. Brain rot nhằm nói đến sự suy giảm về sức khỏe tinh thần và trí tuệ, do tiêu thụ quá nhiều nội dung giải trí, vô nghĩa.

Đặc biệt, triệu chứng này trở nên phổ biến đối với Gen Z (những người được sinh ra từ năm 1997 đến năm 2012), nhóm quan tâm và sử dụng nhiều công nghệ kỹ thuật số.

Theo nhiều chuyên gia, tình trạng "thối não" luôn khiến chúng ta phân tâm bởi thiết bị điện tử. Tuy vậy, chúng ta không bao giờ nhận ra những điều nhỏ nhặt như đoạn video ngắn trên mạng xã hội (Reels, TikTok…) chính là bước đầu khiến não trở nên mụ mị". Tình trạng "thối não" đang ngày càng tăng, đặc biệt ở thế hệ trẻ.

Absy Sam, một nhà tâm lý học tư vấn đến từ Mumbai, cho hay sự gia tăng "thối não" ở người trẻ là một vấn đề đáng lo ngại. Vì vỏ não trước trán, bộ phận rất quan trọng trong việc ra quyết định và kiểm soát xung lực của người trẻ vẫn đang phát triển.

"Thối não" sẽ khiến nó dễ bị căng thẳng và kích thích quá mức. Sự gia tăng tình trạng này xuất phát từ nhiều yếu tố, nhưng chủ yếu là lối sống.

Mehezabin Dordi, nhà tâm lý học lâm sàng tại Bệnh viện Sir HN Reliance Foundation (Ấn Độ), cho rằng lối sống hiện đại, phụ thuộc vào công nghệ số và thiếu hoạt động thể chất là những nguyên nhân chính dẫn đến "thối não".

Đặc biệt trong và sau giai đoạn COVID-19, càng có nhiều người bị tình trạng này hơn.

TS Arvind Otta, một nhà tâm lý học cấp cao và là nhà hoạt động sức khỏe tâm thần đến từ Delhi (Ấn Độ), phân tích rằng Gen Z được sinh ra trong thời đại bùng nổ của phương tiện truyền thông xã hội. Vì thế, họ dễ dàng bị mắc hội chứng quá tải kỹ thuật số.

"Thật không may, những người trẻ tuổi, đặc biệt là Gen Z và thế hệ thiên niên kỷ, là những người lười biếng. Họ có sự tương tác vô tận với công nghệ, màn hình, thông báo và phương tiện truyền thông xã hội.

Người ta sẽ nhận thấy rằng lượng thông tin này thực sự làm quá tải não bộ và làm giảm hiệu suất của não khi làm việc, trong những tình huống áp lực cao. Việc sử dụng, chuyển đổi liên tục từ ứng dụng này sang ứng dụng khác sẽ làm giảm khả năng tập trung và năng suất, gây ra tình trạng mệt mỏi về mặt tinh thần", TS Arvind Otta nói.

Theo nhà tâm lý học Mehezabin Dordi, việc Gen Z tiếp xúc nhiều với công nghệ số là điều dễ hiểu, bởi họ đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt, kỳ vọng của xã hội và căng thẳng trong việc tạo dựng hình ảnh cá nhân trên "cõi ảo".

"Gen Z có chu kỳ giấc ngủ tệ nhất so với những thế hệ khác. Họ dành nhiều thời gian trước khi ngủ để sử dụng các thiết bị điện tử, ức chế giải phóng melatonin (hormone hỗ trợ giấc ngủ). Nếu một cá nhân không ngủ đủ giấc, não của họ sẽ khó tạo ra những ký ức mới và não sẽ bị mụ mị", ông nhấn mạnh.

Không những vậy, việc thường xuyên bỏ bữa sáng, ăn những món có hại cho sức khỏe, thiếu hoạt động thể chất cũng khiến Gen Z bị suy giảm tinh thần.

Đó là những đội viên thiếu niên như anh Kim Đồng - người đội trưởng đầu tiên của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh; là chiến sĩ liên lạc nhỏ tuổi Vừ A Dính mưu trí, dũng cảm trong đội vũ trang Tuần Giáo, Lai Châu; là anh Phạm Ngọc Đa - đội viên du kích quả cảm của quê hương giàu truyền thống yêu nước Tiên Lãng, Hải Phòng. Đó là những nữ anh hùng bất khuất kiên trung như chị Võ Thị Sáu, chị Mạc Thị Bưởi, 10 cô gái ngã ba Đồng Lộc. Hay những thanh niên tràn đầy lý tưởng của thế hệ Hồ Chí Minh như anh Lý Tự Trọng, Trần Văn Ơn, Nguyễn Văn Trỗi.

Mặt khác, vai trò của những chiến sĩ ở tuyến đầu trận địa không quản hy sinh thân mình góp phần làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ như anh hùng Tô Vĩnh Diện, Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn… cũng được khắc họa qua từng trang sách. 

Các anh chị hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ nhưng tên tuổi, khí phách, những cống hiến cho nền độc lập tự do cho dân tộc của Những anh hùng trẻ tuổiấy sẽ còn sống mãi trong lòng mỗi người dân Việt Nam.

Điểm đặc biệt những câu chuyện đều được kể súc tích, mạch lạc cùng tranh minh hoạ màu sống động nhằm góp phần truyền cảm hứng đọc cho độc giả trẻ.

Nhà xuất bản Kim Đồng mong muốn, các ấn phẩm trên sẽ bồi đắp trong lòng thế hệ trẻ truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, luôn biết ơn, trân trọng những người đã hy sinh, cống hiến vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Nhờ sự kết hợp khéo léo giữa truyền thống và hiện đại, các tác phẩm sẽ giúp bạn đọc, đặc biệt là những người trẻ hiểu hơn về lịch sử - văn hóa dân tộc, thêm tin yêu và ý thức về tinh thần yêu nước, giữ nước trong thời đại hội nhập, phát triển.

Chồng chị Bút mất 20 năm trước lúc con gái lớn vừa 9 tuổi, con út gần 2 tuổi. Ba người con của chị sinh ra thì 2 người bị bệnh động kinh, con gái thứ 2 may mắn sức khỏe bình thường và đã lập gia đình. 

Hai con đều bị bệnh khiến cuộc sống gia đình vốn thiếu thốn vật chất lại càng khó khăn hơn.May mắn, hàng tháng con vẫn được Nhà nước hỗ trợ tiền thuốc thang nên chị cũng bớt một phần gánh nặng.

Khi nước ngập sâu, chị đưa hai con lên nhà em gái ruột ở tạm nhưng cậu con trai út không chịu ở, quấy khóc, muốn về nhà cùng mẹ. Cũng chính hôm đó, tai nạn xảy ra khiến chị thót tim. 

“Tôi đang trên đường đưa con trai út từ nhà em gái về thì tai nạn xảy ra. Khi đang lội nước, con bị thụt xuống hố, tôi đi sau một đoạn khá xa nên không kịp lao ra. Tôi cuống cuồng hô hào người đứng gần đó giúp. Vừa lúc có hai thanh niên trong đội xung kích đi ngang lao tới, quờ tay một lúc mới kéo được con lên.

Lúc ấy tôi thấy mặt mày con tím tái vì uống nhiều nước nên vội xốc nách cho nước chảy từ miệng ra, vừa khóc vừa gọi tên con. May mắn con qua được cơn nguy hiểm. Tôi phải nhờ đội xung kích đưa con lên thúng, cho con về nhà cách đó 200m. Lúc đó, tôi chỉ sợ mất con thì không biết phải làm thế nào”, chị Bút ứa nước mắt kể lại. 

Từ hôm đó, hai mẹ con ở trong căn nhà ngập. Sân trơn, nhiều rêu, chị luôn dặn con phải cẩn thận việc đi lại, không cho con bước xuống sân. Cần đi đâu, chị lại đưa con lên thuyền chở. Chị không dám rời con nửa bước.

Ngày qua ngày, mẹ con chị Bút chỉ biết trông cậy vào gói mỳ tôm, hộp sữa, lương khô mà xã, thôn hỗ trợ. Có hôm hai mẹ con ăn 3 bữa mỳ tôm. 

Đêm đến, nhà mất điện, nhìn con nằm dưới ánh nến mờ mờ, người mẹ chỉ biết thương cho con, thương cho chính bản thân mình. Chị lại ngồi dậy quạt cho con trai khỏi nóng. “Tương lai đến đâu, tôi không dám nghĩ. Chỉ mong các con khỏe mạnh, mong mình có sức khỏe để chăm sóc các con chứ biết làm sao bây giờ”, chị Bút nghẹn ngào. 

Người mẹ mắt lòa 'cố thủ' trong căn nhà ngập

Nhiều năm trôi qua, bà Nguyễn Thị Mai (SN 1967) sống trong căn nhà cấp 4 nhỏ đơn sơ ở thôn Nam Hài. Người dân trong khu gần như đã di chuyển hết nhưng vì mắt kém, khó đi lại, bà Mai vẫn “cố thủ” trên chiếc giường được kê mấy tầng gạch cho khỏi ướt. 

Đoạn đường từ UBND xã cũ vào nhà bà không xa, chỉ vài trăm mét nhưng vì ngập sâu nên rất khó đi lại, phải chèo thuyền. Bà Mai lấy chồng, sinh được cậu con trai thì hai vợ chồng chia tay. Suốt nhiều năm bà làm mẹ đơn thân, một mình chăm con nhỏ.  

Mắt bà kém bẩm sinh, càng nhiều tuổi càng lòa, không nhìn rõ mặt người. Bà chỉ biết bấu víu vào cậu con trai 22 tuổi vừa tốt nghiệp Trường Đại học Lâm nghiệp.

Thuộc gia đình hộ nghèo của thôn, hàng tháng bà Mai cũng nhận được một khoản chu cấp nhỏ, lo cuộc sống của hai mẹ con.

Hơn 1 tuần nay kể từ khi nhà bị ngập, bà hầu như không đi lại. Mắt không thấy, bước xuống nước là nguy hiểm cận kề nên mọi việc trong nhà do con trai lo liệu.  

Hùng, con trai bà Mai, chia sẻ: “Em vừa tốt nghiệp năm cuối đại học, đang đi thực tập nên cũng phải đi lại nhiều. Em đi làm cả ngày, chỉ một mình mẹ ở nhà nên rất lo. Ngày nào em cũng gọi về hỏi mẹ xem mẹ đã ăn uống chưa, nước ngập sâu hay đã rút được phân nào để an ủi, động viên mẹ. Tan giờ là em lập tức về nhà để lo lắng cho mẹ. Mấy hôm nay ngập sâu quá nên em xin ở nhà phụ mẹ”. 

Những ngày đi làm, Hùng đều chuẩn bị sẵn cơm nước vào buổi sáng rồi để lên chiếc kệ sát giường cho mẹ tiện với. Nước ngập lưng nhà, bếp cũng không dùng được, Hùng kê một chiếc bàn gỗ ở giữa gian trong, để chiếc bếp ga và mấy chiếc nồi nấu nướng tạm qua ngày. Khi cần đi vệ sinh, cậu lại chèo thuyền đưa mẹ sang nhà bên cạnh cao hơn để đi nhờ. 

Thuyền chở chúng tôi đi xa căn nhà nhỏ tối tăm không ánh điện, ngập lưng chừng nước. Bóng dáng hai mẹ con cũng mờ dần.

Trong căn nhà ấy, có một người mẹ mắt lòa, một cậu con trai ngoan, hiền. Cuộc sống khó khăn nhưng luôn lóe lên những tia hy vọng. Và Hùng có lẽ là niềm hy vọng duy nhất của người mẹ bao năm vất vả tần tảo vì con. 

Ảnh: Tú Linh - Thanh Minh