'Nút thắt' trong nỗ lực tự chủ bán dẫn của Trung Quốc

Bán dẫn là ngành công nghiệp chiến lược mà Bắc Kinh đang muốn giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Tuy nhiên,útthắttrongnỗlựctựchủbándẫncủaTrungQuốâm lịch nó lại đối mặt với khoảng trống lớn cả về kỹ năng lẫn kiến thức.

Chen Ying, đối tác tại Huike Edutech - công ty chuyên giúp “bắc cầu” giữa sinh viên với doanh nghiệp – cho rằng chỉ có một số ít sinh viên muốn cống hiến cho lĩnh vực bán dẫn. “Họ khá thực tế. Họ có thể cảm thấy công việc quá khó và lương không cao”, Chen chia sẻ.

Năm 2020, Huike thành lập liên doanh với Empyrean Technology, hãng dẫn đầu về phần mềm tự động hóa thiết kế điện tử (EDA) dùng trong thiết kế chip để đào tạo tài năng tương lai. Ông nhận thấy còn nhiều việc phải làm.

“Vẫn còn khoảng cách về chuyên môn vi mạch giữa Trung Quốc và nước ngoài, đặc biệt trong sản xuất. Khoảng cách có thể lên tới 1 hoặc 2 thế hệ khi nói đến phần mềm và sản xuất EDA”, ông nhận xét.

Chen nói thêm rằng các lĩnh vực như AI và Big Data vẫn phổ biến hơn với sinh viên hơn là bán dẫn vì triển vọng nghề nghiệp rõ hơn, tươi sáng hơn.

Các nghiên cứu trước đây chứng minh quan điểm của Chen không sai. Báo cáo mới của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Trung Quốc (CSIA) dự đoán Trung Quốc sẽ thiếu khoảng 200.000 nhân sự trong thời kỳ 2022-2023 khi nhu cầu cần đến 760.000 người. Năm 2020, khoảng 210.000 cử nhân tốt nghiệp chuyên ngành vi mạch tích hợp (IC) và liên quan nhưng chỉ 13,8% chọn ở lại trong ngành.

Giữa căng thẳng ngày một tăng với phương Tây, Bắc Kinh nhìn nhận bán dẫn là lĩnh vực chiến lược, đòi hỏi đầu tư lâu dài về giáo dục và kỹ năng. Năm 2016, Bộ Giáo dục và 6 bộ ngành khác ban hành hướng dẫn chung gợi ý các trường đại học và doanh nghiệp cùng nhau phát triển khóa học IC trực tuyến, cung cấp nhiều cơ hội thực tập hơn. Năm 2019, Bộ Giáo dục và Bộ Công nghiệp & Công nghệ thông tin về việc đưa IC thành khóa học cấp một (cấp cao nhất). Năm 2021, IC trở thành “ngành học cấp một”, trong đó, các cử nhân có thể theo đuổi học vị tiến sĩ. Cũng trong năm ngoái, ít nhất 12 trường đại học Trung Quốc thành lập “trường IC” riêng, bao gồm Đại học Thanh Hoa và Đại học bắc Kinh.

Dù vậy, một sinh viên tại Trường IC thuộc Đại học Bắc Kinh cho hay, việc giảng dạy lạc hậu hơn nhiều so với công nghệ tối tân trong thực tế. Chẳng hạn, kiến thức của khóa học “công nghệ sản xuất IC” đi sau thế giới khoảng 15 đến 20 năm. Sinh viên này cho biết vẫn muốn trở thành kỹ sư thiết kế chip nhưng sẽ cần bằng Tiến sĩ hoặc theo học ở nước ngoài nếu không muốn chỉ nhận công việc lương thấp.

Song không phải vị trí nào trong ngành công nghiệp chip cũng yêu cầu đào tạo bậc cao. Báo cáo của CSIA chỉ ra năm 2020, số lượng chuyên gia trong thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử chip có tổng cộng 199.600, 181.200 và 160.000 người. Như vậy, các công việc sản xuất bậc thấp chiếm 63% còn lại.

Tỉ lệ này tương ứng với tỉ lệ tuyển dụng tại SMIC, nhà sản xuất chip lớn nhất Đại lục. Theo bản cáo bạch, tính đến cuối năm 2019, 47,7% nhân sự SMIC không có bằng cử nhân trở lên.

Theo Li Pei, nhà phân tích của JW Insights, hầu hết người làm trong lĩnh vực IC không làm thiết kế chip. Do thiết kế chip thu hút được nhiều vốn đầu tư vài năm gần đây, thu nhập trở nên cạnh tranh hơn. Ngược lại, sản xuất và các vị trí khác không phổ biến với những người tìm việc làm. Ông nói thêm, khi hợp tác với các cơ sở giáo dục, doanh nghiệp bán dẫn thường tìm đến những trường đại học danh tiếng. Kết quả là các trường nghề không nhận được đủ nguồn lực.

Du Lam(Theo SCMP)