Sự việc được xem là nghiêm trọng. Tổng giám đốc cùng giám đốc nhà máy, các cấp quản lý ngay lập tức xuống hiện trường xác nhận tai nạn. Trong tối đó, chúng tôi phải làm báo cáo, phân tích nguyên nhân và đưa ra đối sách để gửi cho công ty mẹ ở nước ngoài.

Về mặt quy định, quy trình, anh tạp vụ đã thực hiện đúng cả. Anh đã được đào tạo thao tác công việc trên cao, đội mũ, đeo kính, mang giày và bao tay bảo hộ. Cuối cùng, nguyên nhân gốc rễ được chỉ ra, là do cấp quản lý đã thiếu sát sao, thiếu xác nhận hiện trường để nhìn ra các mối nguy trước khi cho nhân viên thực hiện thao tác mang tính đặc thù như vậy. Thậm chí, anh tạp vụ đã có quyền từ chối việc leo lên chặt cành cây.

Sáng ngày tiếp theo, tất cả bộ phận trong công ty được yêu cầu rà soát, đánh giá lại các mối nguy tương tự ở mọi khâu. Nếu phát hiện rủi ro nào chưa có đối sách, phải dừng ngay công việc cho đến khi tìm ra giải pháp, được ban giám đốc phê duyệt và lập tài liệu đào tạo cho công nhân viên, có sự xác nhận của họ, rồi mới tiến hành thao tác.

Tôi từng làm việc cho vài công ty trước đó và nhận thấy, hầu hết các doanh nghiệp chưa thật sự quan tâm triệt để về an toàn cho người lao động. Tôi biết có những nơi tình trạng công nhân bị tai nạn lao động xảy ra như cơm bữa như bị rách, dập ngón tay khi vào khuôn sản phẩm; hay nước nóng trong quá trình gia công văng bắn khiến họ bị bỏng nặng ở các công ty cơ gia công cơ khí, ép nhựa. Sau tai nạn, họ chỉ được nghỉ ít ngày, đỡ thì đi làm lại, không đối sách, không khai báo, không chế độ. Ở nhiều nơi, công nhân phải thao tác trong môi trường nguy hiểm, độc hại: nóng nực, ồn ào, bụi mù mịt nhưng không hề có thiết bị bảo hộ cơ bản nhất như khẩu trang, kính đeo mắt hay nút chống ồn. Nhiều người lao động không được khám, kiểm tra về bệnh nghề nghiệp và điều trị kịp thời. Các di chứng nghề nghiệp họ thường phải mang theo rất lâu dài.

Công ty tôi hoạt động trong lĩnh vực cơ khí với hàng ngàn máy móc thiết bị cùng gần bốn ngàn công nhân viên, đặc thù này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro về an toàn lao động. Đó là lý do phương châm hoạt động được nhắc đi nhắc lại của chúng tôi là: S-Q-C-T. S là an toàn (safe), được ưu tiên nhất, hơn cả chất lượng (quality), chi phí (cost) và thời hạn giao hàng (time). Chúng tôi lập ra Ban An toàn, có nhiệm vụ triển khai các quy định pháp luật về an toàn lao động và đưa ra các biện pháp để triệt tiêu rủi ro. Hàng ngày, họ đi tuần tra xưởng, nếu thấy chỗ nào ẩn chứa rủi ro, họ có thể yêu cầu bộ phận đó tạm hoãn công việc, đưa ra đối sách lập tức.

Mỗi sáng thứ Hai, trước khi vào làm việc, hàng nghìn công nhân viên chúng tôi được yêu cầu tập trung lắng nghe thông điệp về an toàn lao động từ ban giám đốc cùng các cấp quản lý. Tất cả sau đó đồng thanh chỉ tay vào một băng rôn hô to: "Hãy cùng hướng tới không tai nạn!". Mỗi quý, Ban An toàn triển khai chương trình "Hiyarri Hato" - là hoạt động mọi nhân viên có thể đưa đề xuất, yêu cầu cải thiện những vấn khiến họ băn khoăn về mặt an toàn. Rất nhiều chương trình về an toàn lao động khác được phát động hàng năm như thi về kiến thức, thiết kế các chủ đề, biểu ngữ nhằm nâng cao ý thức lao động. Khẩu hiệu nhắc nhở về an toàn lao động có mặt ở mọi nơi trong công ty, nhà máy. Dù vậy, chúng tôi vẫn đang suy nghĩ khi hàng năm vẫn có rất nhiều trường hợp người lao động bị "tai nạn riêng", là các tai nạn xảy bên ngoài công ty như khi họ tham gia giao thông, chơi thể thao, lên xuống cầu thang, trượt chân trong nhà tắm...

Chẳng riêng tại điểm thi công, sản xuất, hàng ngày đi trên đường, nhiều lần tôi rùng mình phải dừng xe nép vào lề đường vì thấy xe container, xe tải chở đầy vật nặng, nhọn như cột điện, bê tông, cuộn sắt thép, tôn được cột nài rất sơ sài. Chúng tưởng như sẵn sàng rơi xuống đường, gây tai nạn cho người khác bất cứ khi nào. Tại sao không có ai kiểm soát những nguy hiểm nhãn tiền như vậy?

Công bố mới nhất của Cục trưởng Cục An toàn lao động, Bộ Lao động - Thương binh và xã hội cho biết, "tai nạn năm 2019 giảm", "cả nước chỉ phát sinh 8.100 vụ tai nạn lao động". Tôi cho rằng con số thực tế lớn hơn rất nhiều, bởi việc giám sát, quản lý, khai báo của các doanh nghiệp vẫn còn rất nhiều lỗ hổng. Công chúng chỉ biết tới những tai nạn lớn, báo chí đều đưa tin. Các hình phạt cũng nhanh chóng đi vào quên lãng.

Điều đáng buồn là chúng ta đang trong "tháng hành động vì an toàn lao động", nhưng thật đau lòng khi hàng chục người phải bỏ mạng, bị thương. Tai nạn nghiêm trọng đó có thể kiểm tra trước và tránh được, bởi đó là một bức tường rất dài và lớn. Tôi lo rằng sẽ còn những cái chết vô lý khác chừng nào tính mạng và sức khỏe người làm thuê chưa được xem là quan trọng nhất, trong các quy định lẫn tư duy người quản lý.

Đặng Quỳnh Giang 

Bài chia sẻ của người chồng.

Vậy nhưng tôi để ý khoảng 3 tháng trở lại đây vợ mình quản lý tiền bạc rất bất ổn. Bình thường tính vợ tôi cẩn thận lại lo xa, lúc nào em cũng sợ chồng con thiếu chất nên mâm cơm vợ nấu luôn đầy đặn thức ăn, ít cũng phải hai, ba món một bữa. Song thời gian này, bữa cơm của vợ tôi rất đơn giản, lượng thức ăn rút xuống gần như chỉ còn một nửa. Có hôm vợ còn chỉ làm vài quả trứng tráng với bát canh là xong bữa. Vấn đề ở chỗ, rõ ràng vợ giảm bớt rất nhiều khoản nhưng tháng nào em cũng giục tôi đưa thêm tiền. Đây là điều trước đây chưa từng có.

Đỉnh điểm là cách đây hơn tuần, tôi bất ngờ nhận được cuộc gọi từ cô giáo dạy thêm tiếng Anh của con gái lớn. Cô nhắc rằng đã 2 tháng gia đình chưa gửi học phí cho cô, tôi sững người vì tiền học của con xưa nay vợ luôn để riêng và chưa bao giờ nộp chậm. Hôm ấy tôi bực lắm, trong lòng nảy sinh đủ mọi nghi ngờ nghĩ chắc vợ lại giấu tiền làm điều gì mờ ám nên tài chính mới thâm hụt như vậy. Lập tức tôi lao xe về nhà tính hỏi em cho ra nhẽ nhưng tới nhà không thấy vợ đâu, vậy là tôi lục tung nhà tìm xem có bí mật nào cô ấy đang giấu giếm.

Kiếm các nơi không thấy gì, cho tới khi mở túi xách tay của vợ, tôi mới sững sờ thấy có tới chục tờ hóa đơn thanh toán viện phí, hóa đơn mua thuốc trong viện. Còn đang hoảng hồn không biết những giấy tờ đó là thế nào thì vợ tôi đi chợ về. Biết không thể giấu thêm, cô ấy lên tiếng thích: 'Mẹ anh ốm nặng, bà nằm viện mấy tháng nay. Em không thể phủ nhận bà là bà nội của con em, là người sinh ra chồng em. Bà không có ai nương tựa, em làm sao bỏ mặc được'.

Người vợ nhắc tới chính là mẹ đẻ tôi, cũng là người tôi hận suốt 27 năm nay. Khi tôi được 8 tuổi, bà bỏ bố con tôi đi theo người đàn ông khác. Suốt 20 năm, bà không 1 lần quay về quê thăm con. Mãi tới khi tôi lập gia đình, bà mới tìm tới xin tha thứ. Tất nhiên tôi không thể nào chấp nhận dù bà có giải thích, năn nỉ cỡ nào. Ngày ấy vợ cũng khuyên tôi nên tha thứ đón nhận lại bà mà tôi không chịu. Sau đấy em lại âm thầm liên lạc với mẹ. Biết tin bà ốm không người chăm sóc, em giấu chồng mang tiền trả viện phí, lo thuốc men cho bà.

Nghe những lời từ vợ, tôi như hóa đá. Cô ấy đã thuyết phục, động viên tôi rất nhiều để hàn gắn lại tình mẫu tử với mẹ. Thực sự đứng trước việc làm của vợ, tự nhiên tôi thấy mình thật nhỏ bé bởi vợ quá bao dung, rộng lượng. Hôm ấy, tôi phải chính thức nói lời xin lỗi em. Cũng nhờ có vợ làm cầu nối mà tôi mới có thể mở lòng đón nhận lại mẹ. Giờ mọi thứ đã vui vẻ trở lại, tôi thật sự phải cảm ơn vợ rất nhiều".

Phụ nữ thường là vậy, khi yêu luôn hết lòng và sẵn sàng hi sinh thầm lặng vì người đàn ông của mình. Anh chồng trong câu chuyện trên thật sự quá may mắn khi lấy được người phụ nữ yêu anh chân thành tới thế. Theo dõi hết câu chuyện, hầu hết mọi người đều chúc mừng anh cùng lời nhắn nhủ kèm theo rằng anh nhớ phải dùng cả đời để yêu thương và trân trọng lại cô ấy.

Theo Gia đình và Xã hội

Tình cờ gặp vợ cũ đang trông xe, chồng thương tình cho 1 triệu

Bẵng đi 3 năm sau, vào một ngày không báo trước, họ tình cờ đụng độ ở một địa điểm mà Khoa khó lòng ngờ tới được.

Tháng trước, trường thông báo ngưng tuyển sinh, chuẩn bị cho bước giải thể. 45 cán bộ và giáo viên, 600 học sinh đến từ sáu xã miền núi nhao nhác. Sở giáo dục cho hay, huyện có hai trường trung học phổ thông nhưng đều không đáp ứng điều kiện số lượng học sinh và số lớp theo quy định mới của Bộ Giáo dục nên phải giải thể và sáp nhập. Vấn đề là, sáu xã của huyện nằm trong vùng rốn lũ, hàng năm đều chịu thiên tai. Nếu giải thể ngôi trường, hơn 200 học sinh sẽ phải đi học với quãng đường gần 20 km ở địa hình miền núi và thường xuyên có lũ.

Các phụ huynh đã làm đơn gửi các cơ quan chức năng để phản đối, xin giữ lại trường. Không nhận được phản hồi, hàng chục người kéo nhau lên trụ sở ủy ban tỉnh. Ngoài việc lo cho quãng đường rất xa con em mình sẽ phải vượt qua đến lớp, người thân, họ hàng tôi còn bảo, họ xót ruột cho một công trình tốn rất nhiều tiền của, mồ hôi, công sức, nhưng chỉ để sử dụng trong thời gian rất ngắn, gần như không đem lại nhiều lợi ích cho dân.

Sai lầm bén rễ từ 10 năm trước, khi chính quyền quyết định xây trường. Trước đó, thời tôi còn đi học, trong mấy chục năm, con em hơn chục xã trong huyện chỉ có một trường cấp ba. Trường khi đó chỉ gồm những dãy nhà cấp bốn nhưng vẫn phục vụ cho tất cả con em tại thời điểm dân số địa phương đạt ngưỡng cao nhất. Sau này, khi dân và học sinh trên địa bàn ngày càng ít đi bởi các đợt di cư ra thành phố, số người ở huyện giảm đi, nhưng chính quyền vẫn quyết định xây thêm hai ngôi trường cấp ba nữa. Và tới bây giờ, họ muốn dừng hoạt động một trường. Còn trường kia, quy mô xây dựng tương đương, số học sinh hàng năm trên 300 em, cũng đang bị đe dọa dừng hoạt động.

Vấn đề là, những ngôi trường hàng trăm tỷ đồng bằng tiền của công sau giải thể có thể dùng vào việc gì? Sân bóng, khu thể thao, nhà văn hóa đều không phù hợp và lãng phí vô cùng, trong khi địa phương còn hàng trăm hộ nghèo.

Mỗi xóm ở quê tôi đều mới được đầu tư xây dựng các ngôi nhà hai tầng to lớn, gọi là "nhà hội quán". Chính quyền giải thích đó là nơi hội họp của bà con thôn. Đồng thời, nhà hai tầng này sẽ là nơi tránh lũ cho dân làng khi có lũ lụt lớn - bởi quê tôi hay có lũ lụt. Trước đó, dăm bảy năm trước, các thôn xóm đều đã được xây công trình gọi là "nhà văn hóa thôn" từ ngân sách. Thành thử, sau khi xây "hội quán kiêm tránh lũ" là ngôi nhà hai tầng kia, các công trình "văn hóa thôn" khang trang và rất ít được sử dụng đều bị đập bỏ không tiếc thương.

Thực tế, khi có lũ lụt lớn, ngôi nhà hai tầng kia chỉ có thể chứa được mấy chục người trong tổng số dăm bảy trăm nhân khẩu của thôn. Và nếu ở trên đó, họ gần như không thể sinh hoạt gì bởi thiết kế đã không hề tính đến tình huống đó. Một "công trình chống lũ" cho dân nhưng được thiết kế rất qua loa đại khái cho thấy cách người ta đã xây dựng theo số lượng có lẽ chỉ nhằm hợp lý hóa cho chu trình đập - xây dự án bằng tiền chùa.

Vòng xoáy "xây - đập" vô tội vạ các công trình công cộng tốn hàng chục tỷ đồng như trên không chỉ diễn ra tại quê tôi. Nó cho thấy một kiểu ý thức đã tồn tại dai dẳng của những người quản lý xã hội và quản lý đồng tiền ngân sách. Chỉ nhìn thấy cái trước mắt, hoặc đã không nhìn, không đặt tiền của dân đi với lợi ích của dân, không hề công khai và đối thoại với người sử dụng khi rót nhiều tỷ đồng vào các công trình "cho dân".

Người dân hầu như không hề có thông tin về dự toán và chi tiêu ngân sách của các đơn vị nhà nước, theo Báo cáo Chỉ số công khai ngân sách bộ, cơ quan trung ương (MOBI 2019) vừa được công bố hôm 1/7 bởi các cơ quan nghiên cứu độc lập. Báo cáo này cho thấy những ngạc nhiên. Mặc dù Luật Ngân sách Nhà nước 2015, các thông tư của Bộ Tài chính đã qui định các bộ, cơ quan trung ương phải công khai ngân sách hàng năm, nhưng mức độ thực thi gần như con số không.

Cụ thể, trong số 44 đơn vị trung ương được khảo sát năm 2019, có 35 bộ, cơ quan "ít hoặc không công khai thông tin về ngân sách"; 8/44 bộ, cơ quan "công khai chưa đầy đủ"; chỉ duy nhất một đơn vị "công khai tương đối". Đặc biệt, không có bộ, cơ quan nào công khai thông tin về ngân sách "ở mức đầy đủ". Vô lý là mặc dù luật và các quy định đã yêu cầu, nhưng có 18 bộ, cơ quan trung ương không có thư mục công khai ngân sách và tài liệu ngân sách trên cổng thông tin điện tử của đơn vị tại thời điểm khảo sát - tháng 4/2020. Thậm chí, ngay cả những cơ quan giúp việc cho Quốc hội, Chính phủ và Kiểm toán nhà nước, Tòa án và Viện Kiểm soát nhân dân tối cao - những cơ quan có chức năng xây dựng, thực thi và giám sát sự tuân thủ pháp luật - cũng không công khai ngân sách theo các quy định do chính mình đã xây dựng và đang vận hành.

Việc công khai ngân sách của các đơn vị khảo sát được dựa trên bốn tiêu chí, gồm: tính sẵn có, tính đầy đủ, tính kịp thời và tính thuận tiện. Và kết quả, hầu hết các đơn vị đều không đạt cả bốn tiêu chí này, nghĩa là không cung cấp dữ liệu, cung cấp chậm, thiếu hoặc nếu có thì người đọc cũng không hiểu được. Báo cáo tuy chỉ dừng ở các cơ quan trung ương, nhưng cũng đủ để chúng ta liên tưởng tới việc minh bạch ngân sách ở huyện, xã như quê tôi, quê bạn thì thế nào. Những công trình ở mọi nơi, chúng vẫn mọc lên, rồi bị đập đi hàng năm, nhưng dân chúng thì tuyệt nhiên không biết gì về các lý do sau đó, trừ việc chắc chắn đó là tiền ngân sách - tiền của chính mình.

"Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" là hiệu lệnh chính trị đã được thể chế hóa đến nay hơn 20 năm. Chỉ là tôi không thấy và không hiểu nguyên tắc đó đang được vận hành và thực thi cụ thể thế nào.

Đặng Quỳnh Giang