Nhiều nghệ sĩ cho rằng, Thông tư 01/2016 của Bộ VHTTDL quy định người đẹp, người mẫu có danh hiệu không được chụp, phát tán ảnh nude sẽ hạn chế quyền tự do sáng tạo của người mẫu cũng như nghệ sĩ nhiếp ảnh. Phóng viên NTNN đã có cuộc trò chuyện với nhiếp ảnh gia Nguyễn Quốc Dũng (Dũng Art), người có nhiều năm trong nghề chụp nude nghệ thuật.

Thông tư về việc cấm người mẫu chụp nude sẽ được ban hành vào ngày 15.5 tới đây đang gây hoang mang cho giới người mẫu. Là nhiếp ảnh gia chuyên chụp nude lâu năm, ý kiến của anh về vấn đề này như thế nào?

- Thực ra, việc chụp nude ở ta trước nay vẫn là “hoạt động bí mật”, ai chụp người đó biết, người mẫu biết, chấm hết. Ảnh không được đăng tải công khai, không tới được người xem. Thế nên, thông tư này với tôi không thực sự phù hợp.

Ảnh nude đang trong bóng tối thì “tối” thêm tí chả sao. Việc chụp ảnh nude ở Việt Nam vốn đã rất khó. Giờ chụp lại phải cân nhắc tìm hiểu xem người mẫu ấy có phải người mẫu chuyên nghiệp hay không, có phải top hoa hậu này kia hay không để “tránh voi”, để không mang vạ vào thân. Với những người có thân hình đẹp, biết diễn, hào hứng tìm đến nhờ chụp cũng đành phải làm ngơ. Tóm lại, theo tôi, trước đây người ta đang dần đóng chặt cánh cửa đi vào chụp nude, giờ đóng hẳn lại cho… an toàn. Cấm cản là cách tốt nhất để ngừng tự do sáng tạo.

Vậy theo cách nhìn nhận của anh, thông tư này sẽ có những ảnh hưởng thế nào tới giới nhiếp ảnh gia nude?

- Chắc chắn nó sẽ bó hẹp lại hoạt động của người chụp nude. Ảnh nude thường đẹp với những cơ thể phụ nữ đẹp, cụ thể là với người mẫu. Nay cấm tiệt, người mẫu chụp xong không được khoe cho ai xem khiến người mẫu không muốn chụp nữa. Nói cách khác, nhiếp ảnh gia nude sẽ mất một nguồn tư liệu dồi dào để có những tác phẩm đẹp.

Theo anh, đâu là điểm bất hợp lý của thông tư này?

- Tôi không làm luật để có thể nghiên cứu kỹ về cách mà nhà quản lý đang áp vào những người hoạt động nghệ thuật. Tôi chỉ muốn hỏi: So với vô vàn tuyệt tác thì cơ thể phụ nữ là tuyệt tác hoàn hảo nhất, vậy vì cớ gì họ bị tước quyền lưu lại hình ảnh đẹp đó? Có người nói rằng, việc cấm người mẫu, người đẹp có danh hiệu chụp ảnh có ảnh hưởng như thế nào tới quyền con người trong việc tự do sở hữu cơ thể ? (Ví dụ như nhiều người mẫu có ý kiến rằng việc chụp ảnh nude để lưu giữ nét đẹp tuổi xuân của mình, sao lại cấm ? ...).

Mô tả

Một tác phẩm của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dũng. ảnh: I.T

Theo tôi, việc cấm chụp ảnh này xâm phạm quyền tự do cá nhân của cả người được chụp và người chụp, dẫn tới bóp chết cả quyền được xem những tác phẩm ảnh nude đẹp của người xem.

Chụp nude hay không là quyền cá nhân của mỗi người, đặc biệt với các người mẫu đã thành danh trong showbiz, họ hoạt động nghệ thuật nên nghĩ về việc này thoáng hơn, hiểu hơn. Họ đẹp, họ có quyền, tất nhiên giữ gìn hình ảnh riêng tư cũng là nhận thức và quyền của mỗi người.

Nếu nhìn từ góc độ điều chỉnh quy phạm xã hội, có người nói thông tư này thể hiện cách nghĩ của những người làm chính sách trên trời và không hiểu thực tế?

- Vài năm lại đây, ảnh nude xuất hiện nhiều trên mạng xã hội, cả trên một số báo “lá cải”. Thông tư này nhằm mục đích quản lý chặt hơn, không để những hình ảnh ấy trôi nổi nữa, đặc biệt là ảnh nude của các người mẫu nổi tiếng. Tuy nhiên, theo tôi cách quản lý thế này không có tác dụng, vì nếu điều gì đẹp sẽ được tôn vinh, nếu xấu, người tạo ra nó sẽ chịu tổn hại về danh tiếng. Đó là cái giá phải trả và công chúng chính là những vị thẩm phán cao nhất.

Rất nhiều luật và thông tư đưa ra không đáp ứng thực tiễn cuộc sống vì không phù hợp, gây ách tắc cho hoạt động ở những lĩnh vực bị áp đặt. Thông tư này cũng vậy, muốn điều chỉnh quy phạm xã hội cũng sẽ không được. Rõ là những người làm chính sách đang ngồi chiếu trên, áp đặt điều chỉnh chính sách theo chủ quan của mình.

Có ý kiến cho rằng "nếu cấm chụp ảnh nude người đẹp thì bây giờ nhiếp ảnh gia chúng tôi chỉ được chụp toàn người xấu à", quan điểm của anh về ý kiến này như thế nào?

- Với tôi không quan trọng. Người phụ nữ đẹp đâu chỉ có hình thể. Họ đẹp vì họ là đàn bà, mà đã là đàn ông thì ai chả yêu đàn bà. Hình thể đẹp chỉ là một tác nhân gây… nghiện thời gian đầu thôi, còn đàn bà đẹp đâu chỉ có cái hình thức, họ đẹp vì họ có thiên chức làm vợ, làm mẹ, đơn giản họ là những bông hoa, dù bông hoa ấy không còn rực rỡ thì chả lẽ chúng ta hết lý do để yêu?

Thế nên, tôi không chỉ chụp người đẹp mà chụp cả những người đàn bà đã… hết “đẹp”.

Anh có kiến nghị gì về Thông tư 01/2016?

- Làm quản lý mà không hiểu việc mình đang làm, không hiểu được dòng chảy cuộc sống thì ban hành luật sẽ đi ngược, sẽ cản trở sự sáng tạo. Anh không thể cấm cái anh không nắm được, không giữ được trong tay, anh chỉ có thể cấm anh, cấm ngay những người dưới quyền quản lý trực tiếp của anh chứ không thể cấm những gì ngoài tầm với. Mà càng cấm thì sẽ càng bung ra, giống như mạch nước ngầm anh không thể chặn nó lại để nó không chảy nữa, mà chỉ có thể dẫn hướng nó đi đúng đường.

Ảnh nude nghệ thuật là đề tài hiện đang bị luật bất thành văn cấm cản, nhưng người ta vẫn chụp và rất nhiều người vẫn muốn được xem. Thông tư trên mây e rằng chẳng bó buộc được ai.

Xin cảm ơn anh!

Theo Dân Việt

"Ảnh nude đang trong bóng tối thì “tối” thêm tí chả sao. Việc chụp ảnh nude ở Việt Nam vốn đã rất khó. Giờ chụp lại phải cân nhắc tìm hiểu xem người mẫu ấy có phải người mẫu chuyên nghiệp hay không, có phải top hoa hậu này kia hay không để “tránh voi”, để không mang vạ vào thân", nghệ sĩ Dũng Art nhìn nhận.

Nhiều nghệ sĩ cho rằng, Thông tư 01/2016 của Bộ VHTTDL quy định người đẹp, người mẫu có danh hiệu không được chụp, phát tán ảnh nude sẽ hạn chế quyền tự do sáng tạo của người mẫu cũng như nghệ sĩ nhiếp ảnh. Phóng viên NTNN đã có cuộc trò chuyện với nhiếp ảnh gia Nguyễn Quốc Dũng (Dũng Art), người có nhiều năm trong nghề chụp nude nghệ thuật.

Thông tư về việc cấm người mẫu chụp nude sẽ được ban hành vào ngày 15.5 tới đây đang gây hoang mang cho giới người mẫu. Là nhiếp ảnh gia chuyên chụp nude lâu năm, ý kiến của anh về vấn đề này như thế nào?

- Thực ra, việc chụp nude ở ta trước nay vẫn là “hoạt động bí mật”, ai chụp người đó biết, người mẫu biết, chấm hết. Ảnh không được đăng tải công khai, không tới được người xem. Thế nên, thông tư này với tôi không thực sự phù hợp.

Ảnh nude đang trong bóng tối thì “tối” thêm tí chả sao. Việc chụp ảnh nude ở Việt Nam vốn đã rất khó. Giờ chụp lại phải cân nhắc tìm hiểu xem người mẫu ấy có phải người mẫu chuyên nghiệp hay không, có phải top hoa hậu này kia hay không để “tránh voi”, để không mang vạ vào thân. Với những người có thân hình đẹp, biết diễn, hào hứng tìm đến nhờ chụp cũng đành phải làm ngơ. Tóm lại, theo tôi, trước đây người ta đang dần đóng chặt cánh cửa đi vào chụp nude, giờ đóng hẳn lại cho… an toàn. Cấm cản là cách tốt nhất để ngừng tự do sáng tạo.

Vậy theo cách nhìn nhận của anh, thông tư này sẽ có những ảnh hưởng thế nào tới giới nhiếp ảnh gia nude?

- Chắc chắn nó sẽ bó hẹp lại hoạt động của người chụp nude. Ảnh nude thường đẹp với những cơ thể phụ nữ đẹp, cụ thể là với người mẫu. Nay cấm tiệt, người mẫu chụp xong không được khoe cho ai xem khiến người mẫu không muốn chụp nữa. Nói cách khác, nhiếp ảnh gia nude sẽ mất một nguồn tư liệu dồi dào để có những tác phẩm đẹp.

Theo anh, đâu là điểm bất hợp lý của thông tư này?

- Tôi không làm luật để có thể nghiên cứu kỹ về cách mà nhà quản lý đang áp vào những người hoạt động nghệ thuật. Tôi chỉ muốn hỏi: So với vô vàn tuyệt tác thì cơ thể phụ nữ là tuyệt tác hoàn hảo nhất, vậy vì cớ gì họ bị tước quyền lưu lại hình ảnh đẹp đó? Có người nói rằng, việc cấm người mẫu, người đẹp có danh hiệu chụp ảnh có ảnh hưởng như thế nào tới quyền con người trong việc tự do sở hữu cơ thể ? (Ví dụ như nhiều người mẫu có ý kiến rằng việc chụp ảnh nude để lưu giữ nét đẹp tuổi xuân của mình, sao lại cấm ? ...).

Mô tả

Một tác phẩm của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dũng. ảnh: I.T

Theo tôi, việc cấm chụp ảnh này xâm phạm quyền tự do cá nhân của cả người được chụp và người chụp, dẫn tới bóp chết cả quyền được xem những tác phẩm ảnh nude đẹp của người xem.

Chụp nude hay không là quyền cá nhân của mỗi người, đặc biệt với các người mẫu đã thành danh trong showbiz, họ hoạt động nghệ thuật nên nghĩ về việc này thoáng hơn, hiểu hơn. Họ đẹp, họ có quyền, tất nhiên giữ gìn hình ảnh riêng tư cũng là nhận thức và quyền của mỗi người.

Nếu nhìn từ góc độ điều chỉnh quy phạm xã hội, có người nói thông tư này thể hiện cách nghĩ của những người làm chính sách trên trời và không hiểu thực tế?

- Vài năm lại đây, ảnh nude xuất hiện nhiều trên mạng xã hội, cả trên một số báo “lá cải”. Thông tư này nhằm mục đích quản lý chặt hơn, không để những hình ảnh ấy trôi nổi nữa, đặc biệt là ảnh nude của các người mẫu nổi tiếng. Tuy nhiên, theo tôi cách quản lý thế này không có tác dụng, vì nếu điều gì đẹp sẽ được tôn vinh, nếu xấu, người tạo ra nó sẽ chịu tổn hại về danh tiếng. Đó là cái giá phải trả và công chúng chính là những vị thẩm phán cao nhất.

Rất nhiều luật và thông tư đưa ra không đáp ứng thực tiễn cuộc sống vì không phù hợp, gây ách tắc cho hoạt động ở những lĩnh vực bị áp đặt. Thông tư này cũng vậy, muốn điều chỉnh quy phạm xã hội cũng sẽ không được. Rõ là những người làm chính sách đang ngồi chiếu trên, áp đặt điều chỉnh chính sách theo chủ quan của mình.

Có ý kiến cho rằng "nếu cấm chụp ảnh nude người đẹp thì bây giờ nhiếp ảnh gia chúng tôi chỉ được chụp toàn người xấu à", quan điểm của anh về ý kiến này như thế nào?

- Với tôi không quan trọng. Người phụ nữ đẹp đâu chỉ có hình thể. Họ đẹp vì họ là đàn bà, mà đã là đàn ông thì ai chả yêu đàn bà. Hình thể đẹp chỉ là một tác nhân gây… nghiện thời gian đầu thôi, còn đàn bà đẹp đâu chỉ có cái hình thức, họ đẹp vì họ có thiên chức làm vợ, làm mẹ, đơn giản họ là những bông hoa, dù bông hoa ấy không còn rực rỡ thì chả lẽ chúng ta hết lý do để yêu?

Thế nên, tôi không chỉ chụp người đẹp mà chụp cả những người đàn bà đã… hết “đẹp”.

Anh có kiến nghị gì về Thông tư 01/2016?

- Làm quản lý mà không hiểu việc mình đang làm, không hiểu được dòng chảy cuộc sống thì ban hành luật sẽ đi ngược, sẽ cản trở sự sáng tạo. Anh không thể cấm cái anh không nắm được, không giữ được trong tay, anh chỉ có thể cấm anh, cấm ngay những người dưới quyền quản lý trực tiếp của anh chứ không thể cấm những gì ngoài tầm với. Mà càng cấm thì sẽ càng bung ra, giống như mạch nước ngầm anh không thể chặn nó lại để nó không chảy nữa, mà chỉ có thể dẫn hướng nó đi đúng đường.

Ảnh nude nghệ thuật là đề tài hiện đang bị luật bất thành văn cấm cản, nhưng người ta vẫn chụp và rất nhiều người vẫn muốn được xem. Thông tư trên mây e rằng chẳng bó buộc được ai.

Xin cảm ơn anh!

Theo Dân Việt

Nhưng câu chuyện dễ hiểu đó dẫn đến một câu hỏi khó hơn. Thanh tra là người "gác cổng", là lá chắn để phát hiện, ngăn ngừa và xử lý sớm vi phạm của cá nhân và tổ chức. Nhưng phải làm gì để đảm bảo hoạt động này diễn ra đúng trình tự pháp luật, liêm chính và minh bạch? Hay nói cách khác, ai sẽ gác người gác cổng?

Đây là vấn đề quan trọng bởi hai lý do. Thứ nhất, trong bối cảnh tham nhũng vẫn là nguy cơ lớn, nhà nước cần có lực lượng thanh, kiểm tra đủ mạnh để thực thi nhiệm vụ. Trách nhiệm càng lớn thì quyền lực cũng càng cao. Cộng hưởng với ma lực của đồng tiền, nguy cơ bị tha hóa trong chính lực lượng này là rất lớn. Vì thế, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng từng phát biểu trong hội nghị toàn quốc các Cơ quan Nội chính vào năm 2021 rằng chống tham nhũng, tiêu cực phải được thực hiện nghiêm chỉnh trước tiên ở trong chính các cơ quan có nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng.

Thứ hai, ngoài việc lợi dụng chức vụ để bao che cho hành vi phạm tội như vụ SCB, một nguy cơ khác của hoạt động thanh kiểm tra là hạch sách, nhũng nhiễu cho đối tượng bị thanh tra. Từ trước đến nay, bị thanh, kiểm tra luôn là nỗi ám ảnh với các doanh nghiệp. Trong báo cáo Chỉ số Năng lực Cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2022, trung bình 14% số doanh nghiệp được hỏi phải trả "chi phí không chính thức" cho các đoàn thanh tra, với khoảng 7,4% tiếp đón nhiều hơn ba đoàn thanh tra mỗi năm. Điều này cho thấy dù đây là những hoạt động cần thiết, không loại trừ việc một số cán bộ lợi dụng quyền hạn để gây khó dễ và vòi vĩnh doanh nghiệp. Không phải ngẫu nhiên mà người dân thường hay đùa với nhau rằng:

Thanh "cha", thanh mẹ, thanh gì?
Hễ có phong bì thì nó... thanh kiu

Tìm ra giải pháp để cân bằng việc đảm bảo hoạt động thanh tra, giám sát được hiệu quả, đồng thời loại bỏ nguy cơ lạm quyền là không đơn giản.

Giải pháp dễ nhìn thấy nhất là tạo ra cơ chế mới giám sát các hoạt động thanh tra. Nói đơn giản là thành lập những đơn vị "thanh tra của thanh tra". Tuy nhiên, giải pháp này không thể giải quyết rốt ráo câu chuyện kiểm soát quyền lực. Các cơ chế mới không chỉ gây tốn kém ngân sách, mà còn làm phân tán nhiệm vụ, khiến cho hoạt động nội chính thiếu hiệu quả. Hơn nữa, tạo ra các đơn vị "siêu giám sát" làm tăng rủi ro cát cứ quyền lực, gây mâu thuẫn nội bộ - như mọi người vẫn thường nói là tình trạng "cua cậy càng, cá cậy vây".

Giải pháp thứ hai là tạo dựng khung cơ chế để đảm bảo hoạt động thanh tra thực hiện đúng và đủ chức năng nhiệm vụ. Trên thực tế, nhờ những chỉ đạo kịp thời, đặc biệt là Chỉ thị số 20/CT-TTg về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra ban hành năm 2017, tỷ lệ doanh nghiệp chỉ trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh tra, kiểm tra giảm mạnh từ 51,9% trong năm 2017 xuống còn 14% trong năm 2022.

Tuy nhiên, như trường hợp của SCB, cơ chế nào cũng sẽ có lỗ hổng, bởi cơ chế do con người tạo ra thì cũng có thể bị con người lợi dụng. Do đó, việc tăng cường cơ chế giám sát từ trên xuống luôn có giới hạn. Thêm vào đó, tăng cơ chế tất yếu tạo ra chi phí, không chỉ là thời gian và nguồn lực, mà còn cả tâm lý e ngại, đùn đẩy từ đội ngũ cán bộ.

Vì vậy, cần thực hiện thêm giải pháp thứ ba - giám sát từ nhân dân. Cần phải nhìn nhận rằng tham nhũng gây thiệt hại cho toàn xã hội và vì thế, mọi thành phần khác nhau đều có một phần trách nhiệm chống tham nhũng, tiêu cực tùy theo khả năng của mình. Người dân có lợi thế khi phải đối diện hàng ngày với nguy cơ tham nhũng, có "tai mắt" ở khắp nơi, và thường rất nhạy cảm với bất công. Chúng ta đã có các cơ chế giám sát chặt chẽ từ trên xuống, cần tạo điều kiện thuận lợi hơn để người dân tham gia giám sát từ dưới lên.

Để làm được điều đó, ngoài các khung khổ pháp luật như Luật Tiếp cận Thông tin và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, cần thực hiện trách nhiệm giải trình với người dân một cách thực chất, tránh tình trạng nói rồi để đó.

Thanh tra được coi là "tai mắt của trên, người bạn của dưới". Đảm bảo sự tham gia của người dân vào quá trình này vừa làm tăng hiệu quả và liêm chính của hoạt động thanh tra, vừa giúp người dân thực hiện tối đa quyền làm chủ của mình. Trong một nhà nước do dân làm chủ, quyền gác cổng cuối cùng thuộc về người dân.

Nguyễn Khắc Giang

Theo bậc lương hiện tại, cán bộ này làm việc toàn bộ sự nghiệp cũng không có được khoản tiền trên. Sức cám dỗ là quá lớn - không khó hiểu vì sao toàn bộ 24 thành viên đoàn thanh tra nhận tiền để bao che cho sai phạm của SCB.

Nhưng câu chuyện dễ hiểu đó dẫn đến một câu hỏi khó hơn. Thanh tra là người "gác cổng", là lá chắn để phát hiện, ngăn ngừa và xử lý sớm vi phạm của cá nhân và tổ chức. Nhưng phải làm gì để đảm bảo hoạt động này diễn ra đúng trình tự pháp luật, liêm chính và minh bạch? Hay nói cách khác, ai sẽ gác người gác cổng?

Đây là vấn đề quan trọng bởi hai lý do. Thứ nhất, trong bối cảnh tham nhũng vẫn là nguy cơ lớn, nhà nước cần có lực lượng thanh, kiểm tra đủ mạnh để thực thi nhiệm vụ. Trách nhiệm càng lớn thì quyền lực cũng càng cao. Cộng hưởng với ma lực của đồng tiền, nguy cơ bị tha hóa trong chính lực lượng này là rất lớn. Vì thế, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng từng phát biểu trong hội nghị toàn quốc các Cơ quan Nội chính vào năm 2021 rằng chống tham nhũng, tiêu cực phải được thực hiện nghiêm chỉnh trước tiên ở trong chính các cơ quan có nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng.

Thứ hai, ngoài việc lợi dụng chức vụ để bao che cho hành vi phạm tội như vụ SCB, một nguy cơ khác của hoạt động thanh kiểm tra là hạch sách, nhũng nhiễu cho đối tượng bị thanh tra. Từ trước đến nay, bị thanh, kiểm tra luôn là nỗi ám ảnh với các doanh nghiệp. Trong báo cáo Chỉ số Năng lực Cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2022, trung bình 14% số doanh nghiệp được hỏi phải trả "chi phí không chính thức" cho các đoàn thanh tra, với khoảng 7,4% tiếp đón nhiều hơn ba đoàn thanh tra mỗi năm. Điều này cho thấy dù đây là những hoạt động cần thiết, không loại trừ việc một số cán bộ lợi dụng quyền hạn để gây khó dễ và vòi vĩnh doanh nghiệp. Không phải ngẫu nhiên mà người dân thường hay đùa với nhau rằng:

Thanh "cha", thanh mẹ, thanh gì?
Hễ có phong bì thì nó... thanh kiu

Tìm ra giải pháp để cân bằng việc đảm bảo hoạt động thanh tra, giám sát được hiệu quả, đồng thời loại bỏ nguy cơ lạm quyền là không đơn giản.

Giải pháp dễ nhìn thấy nhất là tạo ra cơ chế mới giám sát các hoạt động thanh tra. Nói đơn giản là thành lập những đơn vị "thanh tra của thanh tra". Tuy nhiên, giải pháp này không thể giải quyết rốt ráo câu chuyện kiểm soát quyền lực. Các cơ chế mới không chỉ gây tốn kém ngân sách, mà còn làm phân tán nhiệm vụ, khiến cho hoạt động nội chính thiếu hiệu quả. Hơn nữa, tạo ra các đơn vị "siêu giám sát" làm tăng rủi ro cát cứ quyền lực, gây mâu thuẫn nội bộ - như mọi người vẫn thường nói là tình trạng "cua cậy càng, cá cậy vây".

Giải pháp thứ hai là tạo dựng khung cơ chế để đảm bảo hoạt động thanh tra thực hiện đúng và đủ chức năng nhiệm vụ. Trên thực tế, nhờ những chỉ đạo kịp thời, đặc biệt là Chỉ thị số 20/CT-TTg về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra ban hành năm 2017, tỷ lệ doanh nghiệp chỉ trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh tra, kiểm tra giảm mạnh từ 51,9% trong năm 2017 xuống còn 14% trong năm 2022.

Tuy nhiên, như trường hợp của SCB, cơ chế nào cũng sẽ có lỗ hổng, bởi cơ chế do con người tạo ra thì cũng có thể bị con người lợi dụng. Do đó, việc tăng cường cơ chế giám sát từ trên xuống luôn có giới hạn. Thêm vào đó, tăng cơ chế tất yếu tạo ra chi phí, không chỉ là thời gian và nguồn lực, mà còn cả tâm lý e ngại, đùn đẩy từ đội ngũ cán bộ.

Vì vậy, cần thực hiện thêm giải pháp thứ ba - giám sát từ nhân dân. Cần phải nhìn nhận rằng tham nhũng gây thiệt hại cho toàn xã hội và vì thế, mọi thành phần khác nhau đều có một phần trách nhiệm chống tham nhũng, tiêu cực tùy theo khả năng của mình. Người dân có lợi thế khi phải đối diện hàng ngày với nguy cơ tham nhũng, có "tai mắt" ở khắp nơi, và thường rất nhạy cảm với bất công. Chúng ta đã có các cơ chế giám sát chặt chẽ từ trên xuống, cần tạo điều kiện thuận lợi hơn để người dân tham gia giám sát từ dưới lên.

Để làm được điều đó, ngoài các khung khổ pháp luật như Luật Tiếp cận Thông tin và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, cần thực hiện trách nhiệm giải trình với người dân một cách thực chất, tránh tình trạng nói rồi để đó.

Thanh tra được coi là "tai mắt của trên, người bạn của dưới". Đảm bảo sự tham gia của người dân vào quá trình này vừa làm tăng hiệu quả và liêm chính của hoạt động thanh tra, vừa giúp người dân thực hiện tối đa quyền làm chủ của mình. Trong một nhà nước do dân làm chủ, quyền gác cổng cuối cùng thuộc về người dân.

Nguyễn Khắc Giang