Hoạt động này do Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Liên bang Nga (ROSATOM), Cục Năng lượng nguyên tử Việt Nam (NLNTVN) và Đại học Bách Khoa Hà Nội (ĐHBKHN) phối hợp tổ chức và diễn ra trong khung viên của trường này.

Lễ khai mạc diễn ra vào sáng ngày 18/5/2016 tại Trung tâm thông tin năng lượng nguyên tử của ĐHBKHN. Tham dự Lễ khai mạc có đại diện của ROSATOM tại Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục NLNTVN, Giám đốc Trung tâm thông tin năng lượng nguyên tử thuộc ĐHBKHN cùng các đại diện Ban Quản lý Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, các trường đại học BKHN; Điện lực; Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội), trường Trung học cơ sở Thanh Quan, các phóng viên báo chí và hơn 20 sinh viên, học sinh từ các trường kể trên.

Buổi hội thảo tập huấn dành cho phóng viên báo chí. Ảnh từ Cục NLNTVN.

Chương trình “Ngày khoa học và hạt nhân” nhằm mục tiêu: Nâng cao nhận thức hiểu biết của công chúng, nhất là đối tượng sinh viên, học sinh, các phóng viên báo chí về ngành khoa học hạt nhân, về các ứng dụng của công nghệ hạt nhân trong cuộc sống.

Trong 03 ngày hoạt động của Chương trình, một loạt các sự kiện bổ ích, thú vị như hội thảo, triển lãm, thi vẽ cho thiếu nhi, giới thiệu và phát các ấn phẩm về điện hạt nhân, các trò chơi, thí nghiệm thú vị liên quan tới khoa học hạt nhân đã được tổ chức, thu hút sự tham gia của hơn một trăm lượt đại biểu; từ đại diện Cục NLNT, đại diện Ban Quản lý Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đến các phóng viên báo chí và các em sinh viên, học sinh của trường đại học và phổ thông đã kể ở trên.

Cục NLNT có nhiệm vụ quan trọng trong công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức và sự ủng hộ của công chúng đối với điện hạt nhân, trong việc thực hiện hiệu quả và đảm bảo an toàn, an ninh cho các dự án điện hạt nhân. Trong thời gian qua, Cục NLNT (Bộ KH&CN) đã phối hợp chặt chẽ với ROSATOM trong việc lập kế hoạch và triển khai các hoạt động thông tin, truyền thông về điện hạt nhân. Ngày 03/2/2015, Bộ KH&CN và Tập đoàn Năng lượng nguyên tử quốc gia LB Nga ROSATOM đã ký kết Biên bản Ghi nhớ hợp tác hỗ trợ thông tin, truyền thông đối với các dự án chung trong lĩnh vực công nghiệp điện hạt nhân giai đoạn 2015-2020. Chuỗi sự kiện “Ngày khoa học và hạt nhân tại Hà Nội” bây giờ là một số trong những hoạt động nằm trong khuôn khổ triển khai Biên bản ghi nhớ đó.

Cục NLNTVN trưng bày pano về phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân ở Việt Nam. Ảnh từ Cục NLNTVN.

Về phía thành phần tham gia “chủ nhà”, Cục NLNT đã tổ chức trưng bày các pano giới thiệu về phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân ở Việt Nam và tổng quan về Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, đồng thời phát các ấn phẩm, tờ rơi, tờ gấp về điện hạt nhân do Cục NLNT chủ trì biên soạn và xuất bản. Qua đó, các đại biểu và các bạn sinh viên, học sinh tham dự sự kiện không chỉ được nâng cao nhận thức chung về năng lượng hạt nhân, sự cần thiết và lợi ích của điện hạt nhân mà còn được cung cấp những thông tin về tình hình phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân ở Việt Nam và tình hình triển khai Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận - dự án điện hạt nhân đầu tiên ở nước ta.

Cuộc thi vẽ của học sinh với chủ đề “Tương lai Việt Nam với điện hạt nhân”. Ảnh từ Cục NLNTVN.

Còn về phần tham gia của “đối tác khách”, đại diện của ROSATOM cho biết: “Giáo dục và phổ biến kiến thức tới người dân về lợi ích của điện hạt nhân là một nhiệm vụ quan trọng. Trong đó, ROSATOM đặc biệt chú ý tới thế hệ trẻ, những người sẽ gánh vác trách nhiệm phát triển ngành năng lượng hạt nhân của nước nhà thành công và an toàn”. Và trong dịp này, ở cuộc thi vẽ dành cho các em học sinh với chủ đề “Tương lai Việt Nam với điện hạt nhân”, ROSATOM đã giới thiệu cuốn sách khoa học dành cho thiếu nhi với tên gọi “Hạt nhân cơ sở” (Nuclear ABC).  

Ngoài ra, các đại biểu tham dự và các em học sinh, sinh viên còn được tham gia rất nhiều hoạt động khoa học như vật lý vui, tương tác thực tế ảo với nhà máy điện hạt nhân, piano nguyên tử và các hoạt động giáo dục - khoa học khác. Buổi chiều cùng ngày, đã diễn ra trò chơi "Tiến thoái lưỡng nan nguyên tử” với sự góp mặt của 2 đội sinh viên đến từ ĐH Bách Khoa Hà Nội và ĐH Điện lực cùng tham gia tranh luận về ứng dụng nhà máy điện hạt nhân.

Ngày 19/5/2016, Hội thảo về truyền thông điện hạt nhân dành cho các phóng viên báo chí đã được ROSATOM chủ trì tổ chức tại Trung tâm thông tin năng lượng nguyên tử (ĐHBKHN). Tham dự hội thảo có hơn 20 phóng viên, biên tập viên đến từ một số cơ quan thông tấn, báo đài như: Thông tấn xã Việt Nam, Báo Tiền Phong, Báo Khoa học và Phát triển, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển truyền thông KH&CN, Báo Công Thương, Đài PTTH Hà Nội, Đài PTTH Ninh Thuận,… Tại hội thảo, các chuyên gia về hạt nhân và truyền thông trong lĩnh vực điện hạt nhân đến từ LB Nga không chỉ cung cấp những kiến thức bổ ích về ngành công nghiệp hạt nhân mà còn cả những kỹ năng tác nghiệp dành cho các phóng viên báo chí khi viết về lĩnh vực điện hạt nhân, thông qua các bài trình bày Giới thiệu về ngành công nghiệp hạt nhân; Sự chấp thuận của công chúng; Trách nhiệm và vai trò của truyền thông; Phương pháp viết về năng lượng hạt nhân.

Vào ngày 20/5/2016, cũng tại Trung tâm thông tin năng lượng nguyên tử (ĐHBKHN), một chuyên gia hạt nhân, Phó Trưởng khoa Điện Hạt nhân, Đại học Nghiên cứu Hạt nhân Quốc gia Nga (MEPHI) đã có bài giảng cho sinh viên tại ĐH Bách Khoa Hà Nội về ngành công nghiệp hạt nhân. Buổi chiều cùng ngày, tại Trung tâm Khoa học và Văn hóa Nga tại Hà Nội đã diễn ra Lễ trao giải thường Cuộc thi Olympic Vật Lý do ROSATOM tổ chức. Đây là lần thứ ba Cuộc thi được ROSATOM tổ chức tại Việt Nam, với hình thức thi trực tuyến dành cho sinh viên và học sinh. Tất cả những thí sinh đạt giải sẽ có cơ hội nhận được học bổng từ một trong các trường đào tạo ngành hạt nhân tại LB Nga.

Chương trình “Ngày khoa học và hạt nhân” trên đây cũng là sự kiện có ý nghĩa thiết thực chào mừng và kỷ niệm “Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam” tổ chức vào ngày 18/5 hàng năm do Thủ tướng Chính phủ quyết định 3 năm trước đây, năm 2013.

Minh Trần

Một chi tiết thú vị khác mà Duy và các đồng nghiệp vẫn nhớ như in, đó là trong một lần phối hợp triển khai cùng hãng viễn  thông  AT&T của Mỹ, một nhân viên da màu cao lớn cố gắng rướn người với lên thiết bị đang treo trên cao khiến chiếc quần bị ... rách toạc. “Gần như không một chút bối rối, nhân viên này vẫn tiếp tục công việc cho đến khi buổi diễn thuyết của Tổng thống kết thúc, hoàn thành công việc truyền hình trực tiếp về Mỹ.  Tôi thấy rất cần học tập tinh thần trách nhiệm và sự lạc quan của người Mỹ”, Duy cho biết.

Các vụ tấn công đã dấy lên cảnh báo trong toàn ngành ngân hàng toàn cầu bởi vì kẻ gian đã giành được quyền truy cập vào tài khoản của hệ thống điện chuyển tiền toàn cầu SWIFT. Hệ thống SWIFT được hơn 11.000 ngân hàng và các công ty sử dụng để chuyển tiền từ nước này sang nước khác – là một lý do khiến SWIFT là mục tiêu cho những tội phạm mạng.

SWIFT mặc dù không được giao trách nhiệm nhưng đã cảnh báo công khai rằng các cuộc tấn công là một phần của một cuộc phối hợp tấn công vào các ngân hàng. Tổ chức này cũng nhấn mạnh rằng các điểm kết nối của ngân hàng với hệ thống của họ - chứ không phải mạng điện chuyển tiền lõi của SWIFT - là nơi mà tin tặc có thể đột nhập. Cũng như vậy, các nhà băng Mỹ đã lưu ý rằng tất cả các sai sót bảo mật đều xảy ra ở các ngân hàng ở các nước thuộc thế giới thứ ba – điều này có thể đem lại chút an tâm cho các khách hàng ngân hàng ở Mỹ.

Các nhà nghiên cứu bảo mật và quan chức chính phủ Mỹ đã kết nối hàng ngàn vụ tấn công vào các quốc gia trong quá khứ. Họ đã liên hệ Mỹ và Israel tới một vụ tấn công phá huỷ các máy ly tâm của Iran, và quân đội và nhà thầu Trung Quốc với các vụ tấn công đánh cắp bí mật quân sự, bí mật thương mại từ hàng ngàn thực thể nước ngoài.

Song loạt vụ tấn công vào các ngân hàng ở Bangladesh và Đông Nam Á, theo các nhà nghiên cứu bảo mật, sẽ là lần đầu tiên mà một quốc gia sử dụng mã độc để đánh cắp hoàn toàn vì lợi nhuận tài chính.

Ý tưởng Bình Nhưỡng đã trở thành kẻ trộm kỹ thuật số theo New York Times không phải là tin đáng ngạc nhiên. Nền kinh tế nước này đã bị kiệt quệ do cấm vận, thiếu thốn lương thực và nhiều thứ khác. Bình Nhưỡng không công khai dữ liệu kinh tế nhưng các dự đoán đã tính GDP nước này vào khoảng 12-40 tỷ USD, con số quá nhỏ so với sản lượng kinh tế 1,4 nghìn tỷ USD của Hàn Quốc.

Trong vụ tấn công ngân hàng trung ương Bangladesh, tin tặc đã cố chuyển 1 tỷ USD trong tài khoản của ngân hàng này ở ngân hàng dự trữ liên bang New York. Các quan chức ngân hàng New York đã tình nghi một số yêu cầu chuyển tiền và chỉ thực hiện yêu cầu chuyển 81 triệu USD tới các tài khoản ở Philippines.

"Nếu giả sử đó là Bắc Triều Tiên, 1 tỷ USD là gần 10% GDP của họ. Đây là một con số không nhỏ đối với họ", ông Eric Chien, Giám đốc kỹ thuật của Symantec Security Response nói.

Các nhà nghiên cứu Symantec cho biết có thể ngân hàng ở Philippines chứa mã nguồn Bắc Triều Tiên cũng liên quan đến vụ tấn công ngân hàng Bangladesh và nỗ lực tấn công vào ngân hàng Việt Nam TPBank. Các nhà nghiên cứu này không nêu tên ngân hàng Philippines và không nói liệu tin tặc đã cố đột nhập và cài đặt dãy mã nguồn tương tự vào hệ thống của ngân hàng này chưa – mã nguồn tương tự như họ đã phát hiện ra ở trường hợp ngân hàng Việt Nam, Bangladesh và hai vụ tấn công vào Sony năm 2014 và vào Hàn Quốc năm 2013.

Ông Chien nhấn mạnh những kẻ tấn công không chỉ sử dụng các con số tương tự mà viết mã nguồn trong chuỗi tương tự, bất thường ở cả ba vụ tấn công. Ông này cho biết bằng chứng cho thấy cả 3 vụ tấn công là sản phẩm của nhóm "Lazarus Group", một cái tên mà nhóm nghiên cứu của ông đặt cho những kẻ tấn công Sony và Hàn Quốc.

Các quan chức Mỹ đã cho rằng Bắc Triều Tiên đã đe doạ Sony sẽ có "các biện pháp đáp trả thích đáng" nếu hãng này phát hành bộ phim hài "The Interview". Các nhà phân tích của Cục điều tra liên bang Mỹ FBI cũng nhấn mạnh đến những sai lầm trọng yếu mà các tin tặc Triều Tiên mắc phải, như đăng nhập vào các máy chủ tấn công của họ từ các địa chỉ Internet Bắc Triều Tiên và thậm chí đăng nhập cả tài khoản Facebook của họ và các máy chủ Sony từ cùng máy tính.

Trong thời gian gần đây khi các chứng cứ về các vụ tấn công vào mạng SWIFT bắt đầu xuất hiện, các nhà điều tra đang tìm kiếm các điểm chung ở nhiều vụ đột nhập tiềm tàng khác nhau. Hiện vẫn chưa rõ liệu những vụ vi phạm này có liên quan đến các vụ ở Bangladesh và Việt Nam không nhưng có điểm chung là chúng đã xảy ra ở quanh Đông Nam Á.

Cho đến nay không có bằng chứng rằng tin tặc đã theo đuổi các mục tiêu là các ngân hàng châu Âu hoặc ngân hàng Mỹ lớn, mặc dù khả năng các cuộc tấn công mới được báo cáo hằng tuần. Tuần trước, xuất hiện bằng chứng rằng ngân hàng Ecuador là Banco del Austro đã bị hacker thâm nhập và ra các lệnh chuyển tiền bất hợp pháp qua mạng lưới SWIFT. Tin tặc đã chuyển vài triệu đô la tới các tài khoản trên toàn thế giới.

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra bất kỳ mã nguồn nào được sử dụng trong cuộc tấn công ngân hàng Ecuador nhưng các nhà phân tích nói có lẽ không phải ngẫu nhiên mà các cuộc tấn công ngân hàng đang xảy ra ở thế giới đang phát triển, nơi mà các biện pháp an ninh có xu hướng không chặt như ở các trung tâm tài chính như New York và London.

SWIFT đã phát đi nhiều cảnh báo trong những tuần gần đây, thúc giục các ngân hàng tăng cường các giao thức bảo mật của họ. Các nhà phân tích lo ngại rằng các hành vi tiêu cực này ảnh hưởng xấu tới tài chính toàn cầu; các ngân hàng lớn hơn có thể trở nên do dự hoặc thậm chí từ chối giao dịch với ngân hàng nhỏ hơn ở các nước đang phát triển trừ phi họ có thể có những bảo đảm rằng mạng lưới của mình không bị mã độc hoặc tin tặc thâm nhập.

Tại một cuộc họp hôm thứ Ba ở Brussels, CEO của SWIFT là ông Gottfried Leibbrandt nói rằng các vụ tấn công có thể làm ngành tài chính tổn hại nhiều hơn rất nhiều so với các vụ tấn công vào các công ty điện thoại hoặc bán lẻ."Các ngân hàng bị thâm nhập như vậy có thể bị loại thải", ông Leibbrandt nói.