-GS.NGND. Vũ Dương Ninh nhấn mạnh bây giờ không bàn chuyện cần thiết haykhông việc đưa nội dung cuộc đấu tranh bảo vệ biên giới  và  biển đảo vàosách giáo khoa, bởi vì lãnh đạo Bộ GD-ĐT đã khẳng định chuyện này. Điều cần thiết là bàn chuyện nên viết như thế nào trong đó.

Thưa GS, trướchết, xin được trở lại SGK hiện hành. Trong cuốn sách Lịch sử 12 do ôngđồng chủ biên thì cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc chỉ đưa đượcvào 11 dòng. Khi đó, những người viết sách đã suy nghĩ như thế nào?

- Ởtrại viết sách tại Đồ Sơn năm đó, những người viết sách lịch sử chúngtôi đã thảo luận về việc đưa sự kiện chiến tranh bảo vệ biên giới phíaBắc vào SGK như thế nào. Khi đó, đã có ý kiến từ bên ngoài là không nênđưa cuộc chiến này vào trong SGK, nhưng chúng tôi không đồng ý và đã phâncông người viết.

Lúcđầu, chúng tôi đưa lên hội đồng thẩm định 4 trang. Nhưng vì các cơ quanxét duyệt nêu lý do khách quan nên sự kiện này đã được thu gọn chỉ cònmươi dòng. Hoàn cảnh khi đó bắt buộc như vậy, những người viết sách chúngtôi rất không hài lòng nhưng cũng phải chấp nhận.

Pháo đài Đồng Đăng, nơi gần 400 quân và dân Lạng Sơn bị quân Trung Quốc thả bộc phá và khí ngạt vào hang giết chết. Ảnh: Hoàng Hường

- Sao lại gọi là “tế nhị”? Những từ này gần đây hay bị lạm dụng, dùng sai nghĩa để che giấu một sự thực nào đó. Tôi không đồng ý.

Đếnnăm 2018 mới có sách giáo khoa mới. Vì vậy, tôi đã nhiều lần đề nghịtrước hết, cần biên soạn tài liệu về những sự kiện này để các thầy côgiáo có thể giảng ngay cho học sinh. Không nên chỉ chờ đợi tài liệu từphía Bộ GD-ĐT, mà tốt nhất, các tỉnh nên tổ chức các thầy cô giáodạy giỏi biên soạn tài liệu, kết hợp với những vấn đề của địa phương cùngvới sự góp ý của lãnh đạo Sở GD-ĐT, của các nhà chuyên môn.

Bêncạnh bài giảng chính, nên có các hoạt động ngoại khóa như thi hát, kểchuyện, thảo luận, chiếu phim ảnh… Nhưng nơi có điều kiện, nên cho họcsinh tham quan bảo tàng và thực địa, để các em có nhiều cách tiếp cận.Được biết, Đà Nẵng đã biên soạn tài liệu này, các địa phương khácnên tham khảo rút kinh nghiệm.

5 nguyên tắc đưa vào chương trình phổ thông

Còn đối với chương trình và SGK mới thì sao, thưa ông?

- Khi biên soạn chương trình và SGK môn Lịch sử, theo tôi có thể nêu 5 nguyên tắc sau đây:

Thứ nhất,phải nói sự thực khách quan là đã xảy ra những vụ việc như vậy: Năm 1974Trung Quốc đánh chiếm Hoàng Sa, năm 1977 - 1978 là chiến tranh biên giớiTây Nam, năm 1979 chiến tranh biên giới phía Bắc rồi đến các vụ xâm phạmbiển đảo, đặc biệt là vụ Gạc Ma năm 1988…Chiến tranh biên giới phía Bắctrên  thực tế không dừng lại ở năm 1979, mà còn kéo dài tới sau này nhưcuộc chiến Vị Xuyên…

Thứ hai,phải khẳng định về phía Việt Nam, đây là một quá trình đấu tranh chốngxâm lược bảo vệ biên giới đất liền và hải đảo. Phải phân tích cuộc chiếntranh này là do Trung Quốc xâm lược lãnh thổ chủ quyền của chúng ta,chúng ta phải chiến đấu chống xâm lược.

GS Vũ Dương Ninh: "Trong cuộc chiến tranh biên giới này, chúng ta đã biết được những ai? Đã có nhiều tấm gương anh hùng cho đến nay họ chưa được nhắc đến?". Ảnh: Ngân Anh

Thứba, cũng như hai cuộc kháng chiến trước, phải nêu cao tấm gương hy sinh anh dũng của đồng bào, chiến sĩ đã ngã xuống trên mảnh đất này. Giáo dụclịch sử phải qua nhân vật và sự kiện. Phải nêu cho học sinh thấy đượcnhững tấm gương cụ thể.

Trongkháng chiến chống Pháp có La Văn Cầu, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót… Trongchiến tranh chống Mỹ có Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Viết Xuân… Còn trong cuộcchiến tranh biên giới này, chúng ta đã biết được những ai? Đã có nhiềutấm gương anh hùng cho đến nay họ chưa được nhắc đến.

Thứ tư,cho tới nay cuộc đấu tranh bảo vệ biên giới và biển đảo vẫn còn tiếpdiễn. Nước ta hàng ngày hàng giờ vẫn đang đứng trước nguy cơ bị xâm lược.Cho nên rất cần làm cho học sinh hiểu rõ tình hình và thường xuyên nângcao tinh thần cảnh giác.

Và nguyên tắc thứ năm,kinh nghiệm hai cuộc kháng chiến trước đây cho thấy cần mở rộng mặttrận ngoại giao, đoàn kết nhân dân thế giới ủng hộ Việt Nam bảo vệ chủquyền lãnh thổ, gìn giữ hòa bình và hợp tác phát triển.

Với5 nguyên tắc trên, ta có thể có cả một hoặc nhiều cuốn sách về các cuộcđấu tranh bảo vệ biên giới đất liền và hải đảo.

Đó là chuyện của các nhànghiên cứu. SGK phổ thông còn tùy thuộc chương trình từng cấp học, tùytheo thời lượng và số trang cho phép, nhưng dẫu sao cũng cần cómột chương riêng. Và tinh thần cơ bản phải là khẳng định tính chấtchính nghĩa của Việt Nam và nêu gương các anh hùng đã đấu tranh đề bảo vệbiên cương Tổ quốc.