Nhận định, soi kèo Qabala vs Zaqatala, 20h00 ngày 13/9: Nhạt nhòa ngày khai mạc

Nguy hiểm hơn, virus có thể ‘ăn’ vào hệ thống, gây ra lỗi hệ điều hành và buộc người dùng phải cài lại. 

Do virus chỉ chạy khi được ra lệnh, do đó người dùng nên hạn chế sử dụng các tính năng autoplay hoặc cấp quyền admin khi chạy phần mềm. 

Cách diệt virus đơn giản nhất là sử dụng phần mềm diệt virus, cả trên điện thoại và các thiết bị thông minh khác nếu có. Để phòng tránh, người dùng không nên tải các file lạ trên mạng, thận trọng khi sử dụng USB, thẻ nhớ.

Sâu máy tính

Ở mức độ nguy hiểm hơn virus máy tính là sâu máy tính (worms), chúng có khả năng lây lan nhanh, không phụ thuộc vào hệ thống và tự phát tán qua môi trường Internet. Để dễ hình dung, virus máy tính chỉ hoạt động khi vật chủ chạy còn sâu máy tính có thể tự tìm lỗ hổng rồi tự lây lan. 

Các loại sâu máy tính nguy hiểm nhất có thể lây lan, tìm lỗ hổng trên máy nạn nhân, mở cửa hậu (backdoor) và tiếp tục phát tán nó rộng hơn. Đến khi sâu máy tính thực thi một hành động nào đó dưới sự thao túng của tin tặc, mức độ ảnh hưởng là vô cùng lớn và không đong đếm được. Nhìn chung, các loại sâu máy tính thường gắn với hoạt động tống tiền (ransomware) để nhân rộng mức độ và quy mô thiệt hại.

Hoạt động của sâu máy tính thường gắn liền với tống tiền (trong ảnh: mã độc tống tiền WannaCry

Chẳng hạn, con sâu máy tính kinh điển WannaCry hồi năm 2017 chỉ trong một thời gian ngắn đã gây ra thiệt hại ước chừng lên tới 8 tỷ USD trên toàn cầu, theo công ty bảo hiểm Cyence. Còn theo thống kê của BKAV, khoảng 41,04% máy tính Việt Nam vẫn tồn tại lỗ hổng mà con sâu WannyCry có thể khai thác được. 

Vì sâu máy tính khai thác lỗ hổng bảo mật, do đó người dùng nên thường xuyên cập nhật phần mềm, hệ điều hành, trình diệt virus để đảm bảo an toàn trước sự xâm nhập từ xa của sâu máy tính. 

Trojan máy tính

Trojan máy tính là cái tên được đặt theo sự kiện ngựa gỗ thành Trojan, ngụ ý ám chỉ rằng một khi Trojan lây nhiễm vào máy tính nó sẽ mở cửa hậu để mã độc tràn vào. Mặc dù không tự nhân bản để lây nhiễm cho các máy khác, Trojan nguy hiểm hơn rất nhiều so với các loại trên khi chúng đóng giả thành các phần mềm trông có vẻ rất giống thật.

Sau đó chúng sẽ lấy cắp dữ liệu người dùng (keyloggers), tự động nhắn tin trừ tiền, tự tải và cài đặt Trojan phiên bản mới, điều hướng tấn công từ chối dịch vụ (DDoS), tự đào tiền ảo cho tin tặc… Tổng số máy tính bị mất dữ liệu trong năm 2019 là 1,8 triệu lượt, theo BKAV.

Vì đặc tính của Trojan là ngụy trang che dấu, do đó người dùng không nên cài đặt những phần mềm, ứng dụng lạ. Cũng không được tải về các phần mềm chính chủ trên các website lạ. 

Spyware

Spyware là một dạng phần mềm không mong muốn được cài đặt trên máy người dùng. Nó có thể không gây ra tác hại tức thì mà âm thầm thu thập thông tin, hành vi người dùng để chuyển đến cho tin tặc. Những kẻ này sẽ sử dụng trực tiếp hoặc bán lại thông tin cho các nhà quảng cáo, các công ty thu thập dữ liệu người dùng.

Spyware ở mức độ nhẹ nhàng nhất là các adware liên tục hiển thị những quảng cáo rác trên thiết bị của người dùng. Mục tiêu của nó là thu về tiền quảng cáo và làm chậm máy tính của người sử dụng.  

Chẳng hạn, khi người dùng đồng ý sử dụng các chương trình miễn phí, ví dụ trình nghe nhạc, xem phim, nó cũng có thể ép buộc người dùng xem quảng cáo, thu thập thông tin cá nhân để sử dụng vào mục đích khác. Đây cũng là một dạng spyware mà mục đích của chúng là tăng lượng cài đặt trên máy tính cá nhân, tối ưu hóa tiền kiếm được từ quảng cáo.

Nhiều phần mềm diệt virus chuyên dụng hiện nay có khả năng phòng chống các loại mã độc nói chung

Các loại spyware khác tinh vi hơn còn có Trojan, keylogger với khả năng ăn cắp các thông tin nhạy cảm như tài khoản ngân hàng, mật khẩu của các dịch vụ trả tiền… Để phòng tránh spyware, cách đơn giản nhất là không đồng ý cài đặt bất cứ thứ gì trôi nổi trên mạng.

Nhìn chung, các phần mềm diệt virus ngày nay có thể bảo vệ người dùng cơ bản an toàn khỏi các loại mối nguy hiểm trên mạng. Tuy nhiên, trong trường hợp mã độc đã ‘ăn’ vào máy, người dùng cần cài thêm các phần mềm diệt mã độc chuyên dụng theo khuyến cáo của các chuyên gia bảo mật.

Phương Nguyễn

88% tổ chức phải đi thuê dịch vụ quản lý bảo mật

Trong bối cảnh các cuộc tấn công xâm phạm an ninh mạng ngày càng nguy hiểm hơn trong mùa Covid-19, báo cáo mới đây của Micro Focus đã chỉ ra những xu hướng phòng chống mới. 

15h, xe cấp cứu từ bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới, Triều An, Nam Sài Gòn, 30/4… đổ về Bệnh viện Chợ Rẫy, ngay sau đó là xe từ Bệnh viện Đồng Nai lên... Trong khoảng 15 phút, có hơn 10 trường hợp được tiếp nhận. 

“Bây giờ bắt đầu dồn dập và đỉnh điểm thường vào khoảng 18h. Ngày đầu tiên sau đợt nghỉ lễ, ca bệnh Cấp cứu lại tăng khoảng 20%, đó là quy luật. Còn những ngày đầu tuần thường tăng khoảng 10%, tức là tiếp nhận khoảng hơn 400 ca/ngày”, bác sĩ Vũ Dzuy, Phó khoa Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ. 

4 ngày lễ vừa qua, Khoa Cấp cứu huy động tổng lực nhân sự, không duyệt nghỉ phép, kể cả người đang đi học cũng về viện trực, đề phòng tình huống đột biến có thể xảy ra. Bác sĩ Vũ Dzuy cho hay, áp lực cấp cứu từ trước đến nay vẫn không thay đổi, mặt bệnh phức tạp, bệnh nhân nặng và rất nặng. Các bác sĩ sẽ thăm khám, nhận định tình hình, phân loại mức độ ưu tiên nhằm đảm bảo "giờ vàng" trong cấp cứu.

“Gần đây, chúng tôi có thêm áp lực xã hội nên có phần căng hơn, ví dụ như người nhà bệnh nhân yêu cầu được phục vụ tốt hơn, nhu cầu cao hơn… hoặc là bạo hành nhân viên y tế”, bác sĩ Dzuy nói. 

Mỗi tua trực tại đây có khoảng 40 nhân sự. Sau khi tiếp nhận, bệnh nhân nào đủ điều kiện chuyển lên các khoa phòng sẽ được giải quyết ngay để có chỗ nhận ca mới. Một trong những khó khăn thường gặp là người bệnh say rượu bia, la hét, vùng vẫy, không hợp tác với bác sĩ. 

Chị Trần Thị Oanh cho hay, trước đây, chị từng làm ở Khoa Hồi sức Ngoại thần kinh, Khoa Mắt rồi chuyển xuống Khoa Cấp cứu. "Cấp cứu là mệt nhất, đặc biệt là đầu tuần, ai cũng quay cuồng". 

Bên ngoài, nhân viên bảo vệ liên tục nhắc nhở người nhà hạn chế tập trung vì cản đường chuyển bệnh. Nhiều người sốt ruột, đòi vào gặp bệnh nhân nhưng không được giải quyết trừ phi có yêu cầu của bác sĩ. Xe cấp cứu liên tục hú còi bên ngoài cổng viện.

Bác sĩ Vũ Dzuy cho biết, tình hình sẽ còn căng thẳng đến tận ban đêm, tuy nhiên, đây cũng là chuyện bình thường ở Khoa Cấp cứu. Các y bác sĩ đã rất quen với áp lực này. 

Chỉ riêng 4 ngày nghỉ lễ, Bệnh viện Chợ Rẫy đã tiếp nhận hơn 1.200 ca cấp cứu, trong đó có hơn 450 ca điều trị ngoại khoa, thực hiện 184 ca phẫu thuật (chủ yếu là Chấn thương Chỉnh hình, Thần kinh và Ngoại tiêu hóa). Nạn nhân tai nạn giao thông, tai nạn sinh hoạt, đả thương, đâm chém khá phổ biến. Đáng chú ý, bệnh viện ghi nhận đến 33 ca cấp cứu vì tự tử trong đợt nghỉ lễ này. 

Cũng liên quan đến Bảo hiểm y tế, Bệnh viện Lê Văn Thịnh đề nghị cần ban hành cơ chế thống nhất trong việc thực hiện, thẩm tra công tác khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế, xem xét lại việc cấp kinh phí tạm ứng 80% chi phí khám chữa bệnh. 

Bà Kiều giải thích, quy định tạm ứng 80% chi phí khám bệnh bảo hiểm y tế hiện nay là không đủ. 

“Bình quân mỗi năm, chi phí khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế của Bệnh viện Lê Văn Thịnh là 250 tỷ,  mỗi quý chia đều khoảng 60 tỷ nhưng tạm ứng chỉ 80% tức là chỉ được 40 tỷ”, bà nói. Phần 20% chờ quyết toán trong 3 tháng, phần vượt dự toán năm sau mới được xem xét, chi phí này rất lớn.

Trong khi đó, bệnh viện vẫn phải chi tiền lương, phụ cấp và thu nhập khác theo từng tháng; tiền điện, nước trả theo kỳ; tiền thuốc, vật tư, hóa chất sử dụng cho bệnh nhân phải dự trữ tồn kho... nên gặp rất nhiều khó khăn

Chia sẻ với đoàn công tác, dược sĩ Lê Phước Trọng Nhân, Trưởng Khoa Dược, Bệnh viện Lê Văn Thịnh cho hay, bệnh viện dành phần kinh phí rất lớn cho đấu thầu thuốc, từ 50- 55%. Vì thế, bệnh viện phải tập trung nguồn lực trả nợ cho các công ty dược. 

Ông Nhân lý giải, bệnh viện phụ thuộc nhiều vào Bảo hiểm y tế, nếu Bảo hiểm y tế chậm thanh toán cho bệnh viện, bệnh viện sẽ chậm thanh toán cho công ty, dẫn đến công nợ kéo dài, quá thời hạn 90 ngày. Theo dược sĩ Nhân, đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nguy cơ thiếu thuốc.

“Bệnh viện Lê Văn Thịnh mua rất nhiều chủng loại hàng, nhiều công ty, ưu tiên các công ty giao hàng nhanh gọn lẹ mà không đặt nặng vấn đề công nợ, nên hiện đảm bảo cung ứng.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp bệnh nhân cần thuốc biệt dược gốc, buộc phải liên hệ qua 2 công ty khác nhưng chắc chắn 2 công ty đó không giao nếu nợ. Khi đó phải xài sang thuốc generic”, dược sĩ Nhân nói.

Cũng trong buổi làm việc, bác sĩ Trần Văn Khanh, Giám đốc Bệnh viện Lê Văn Thịnh cho hay, cơ cấu giá khám chữa bệnh hiện nay chưa được tính đúng, đủ, chỉ mới thu 4/7 phần chi phí thực tế. Ba phần còn lại là chi phí nhân sự gián tiếp; khấu hao thiết bị, máy móc; chi phí đào tạo, nghiên cứu, bảo dưỡng cơ sở hạ tầng.

Theo bác sĩ Khanh, giá khám chữa bệnh hiệncũng chưa bao gồm phần hao hụt trong quá trình bảo quản, cấp phát thuốc và vật tư, dẫn đến việc càng làm càng thâm hụt, không có nguồn để tái đầu tư sơ sở vật chất hay nguồn đào tạo nhân lực…

Do đó, Bệnh viện Lê Văn Thịnh kiến nghị tính đúng, đủ chi phí cho khung giá khám chữa bệnh, theo lộ trình. Đây là vấn đề thuộc thẩm quyền của trung ương, không phải TP.HCM có thể làm được. Trong khi chờ đợi, ông đề nghị ngân sách cấp bổ sung phần thiếu hụt kinh phí đầu tư bệnh viện.

Bệnh viện Lê Văn Thịnh là bệnh viện đa khoa hạng một tại TP.HCM với 500 giường, hoạt động theo cơ chế tự chủ chi thường xuyên từ năm 2016. Thống kê 9 tháng năm 2022, bệnh viện khám 596.981 lượt ngoại trú, 33.110 bệnh nhân nội trú, gần phục hồi so với trước dịch Covid-19. Tổng số nhân viên hiện nay là 781, tăng 10% so với năm 2021.

Hồi tháng 7, loạt hình ảnh riêng tư lấy từ camera trong phòng ngủ của một cô gái ở Hải Phòng bị phát tán trên mạng đã khiến dư luận không khỏi choáng váng. Trước đó, hồi cuối năm 2019, ca sĩ Văn Mai Hương đã bị kẻ xấu phát tán 5 clip nhạy cảm lấy từ camera an ninh ghi lại cảnh nóng với bạn trai từ năm 2015. 

Cả hai vụ việc xảy ra cách nhau chưa lâu, nhưng có cùng một đặc điểm chung là tin tặc chiếm được dữ liệu trong camera và phát tán nó trên mạng. Hiện vẫn chưa xác định được tung tích kẻ xấu này là ai, nhưng có thể thấy chưa bao giờ người Việt dễ bị phát tán clip nóng trên mạng đến như vậy.

Lý do là bởi nhiều hộ gia đình hiện nay vẫn yên tâm sử dụng thiết bị ghi hình là camera IP hay còn gọi là camera an ninh hoặc camera giám sát. Thiết bị này sau khi được cài đặt thường sử dụng mật khẩu mặc định hoặc mật khẩu dễ nhớ, nhưng chủ nhà lại không thay đổi dẫn tới lỗ hổng để kẻ gian chiếm đoạt. 

Lúc này, dữ liệu từ camera sẽ được gửi về nhà sản xuất và chỉ cần có tên truy cập và mật khẩu, kẻ gian có thể lấy được toàn bộ video chứa hình ảnh nhạy cảm của người dùng. Nguy hiểm hơn, tin tặc còn xây dựng cả một hệ thống trang web phát hình ảnh online lấy từ các camera IP bị khai thác lỗ hổng bảo mật.

Nhiều người dùng vẫn còn hớ hênh trong việc đặt mật khẩu và tên đăng nhập từ xa cho camera IP.

Theo các chuyên gia, người dùng nên trang bị hệ thống camera giám sát bảo mật hai lớp, đồng thời thường xuyên đổi mật khẩu và tránh sử dụng mật khẩu trùng nhau hoặc mật khẩu cũ. Đặc biệt, người dùng nên đặt mật khẩu phức tạp để tránh việc bị tin tặc dò ra. 

Thật vậy, thống kê của Trend Micro cho biết họ đã chặn hơn 5 triệu vụ tấn công dò mật khẩu vào các camera IP chỉ trong vòng 5 tháng đầu năm 2019. Trước đó, theo Symantec, số vụ tấn công vào camera đã tăng từ 3,5% của năm 2017 lên 15,2% trong năm 2018.

Các loại camera IP ở Việt Nam đều có xuất xứ nước ngoài, do đó đây cũng là mục tiêu tấn công của tội phạm mạng khi tin tặc tiến hành dò mật khẩu trên trang chủ nhà sản xuất. 

Nhưng đó chưa phải là tất cả về camera ghi hình. Google từng đưa ra cảnh báo vào cuối năm 2019 rằng có hàng trăm triệu thiết bị Android chứa lỗ hổng ở camera. iPhone cũng từng gặp lỗi tương tự với FaceTime khiến các chuyên gia bảo mật phải lên tiếng cảnh báo người dùng nên tạm thời che đi camera trước.

Đến Mark Zuckerberg, ông chủ Facebook, cũng phải che kín webcam để tránh bị lộ hình ảnh riêng tư

Thực tế, cả camera trước lẫn camera sau của điện thoại thông minh đều có thể trở thành mục tiêu tấn công của tội phạm mạng. Với một chiếc điện thoại sẵn sàng kết nối Internet, kẻ xấu có thể ra lệnh chụp ảnh hoặc quay video và gửi hình ảnh nhạy cảm cho chúng.

Trên máy tính, mọi chuyện cũng không khá khẩm hơn. Webcam là thứ rất dễ bị tấn công chiếm quyền kiểm soát khi người dùng vô tình tải virus về máy tính. Trong một bức ảnh kinh điển được ghi lại vào năm 2019, ông trùm công nghệ Mark Zuckerberg, CEO của Facebook, tưởng như rất rành về công nghệ cũng phải dán kín webcam của laptop lại để đề phòng bị lộ hình ảnh riêng tư ra bên ngoài. 

Điều đó cho thấy, camera cá nhân ngày càng ngày càng không an toàn và nếu người dùng cứ vô tư để lộ những khoảnh khắc nhạy cảm trước ống kính máy quay, kẻ xấu có thể lợi dụng để phát tán nó trên mạng. 

Phương Nguyễn

Phát hiện mã độc tấn công có chủ đích vào bộ khởi động của máy tính

Mã độc được tuỳ biến để tấn công vào bộ công cụ khởi động của máy tính, nhằm thăm dò và ăn cắp dữ liệu.