Việc cần làm là mua một chiếc điện thoại mới trừ phi bạn không muốn bỏ ra 700 đô mỗi vài năm, hay giả như lo lắng cho nguồn tài nguyên khoáng sản của hành tinh ngày càng cạn kiệt và tỏ ra ái ngại với hàng tấn rác điện tử độc hại tuồn tới các nước đang phát triển.

Một báo cáo dài 43 trang của The Repair Association công bố hôm thứ Năm đã phô bày thực trạng đáng báo động. Họ muốn mọi người chú ý tới các tiêu chuẩn môi trường lỏng lẻo đã tạo khe hở cho nhà sản xuất lách qua mà không hề tính tới việc cân bằng giữa túi tiền của khách hàng và môi trường.

Bởi vì sao? Bản báo cáo nói rằng những công ty như Apple thích tiền hơn bất cứ thứ gì nên vấn đề khác chỉ là thứ yếu. Khi người dùng thay điện thoại vài năm một lần hoặc tham gia chương trình iPhone Upgrade Program để có cơ hội sở hữu chiếc iPhone mới mỗi 12 tháng thì việc xử lý thiết bị cũ trở thành bài toán đau đầu. Điều này chẳng có gì lạ trong thời đại các tập đoàn công nghệ làm mưa làm gió. Nhưng thế giới cần tìm ra giải pháp nhằm cân bằng giữa việc đảm bảo quyền lợi về chi phí của người tiêu dùng lẫn bảo vệ hành tinh họ đang sống.

Gian nan đòi quyền sửa chữa

Điều này nghe chẳng có vẻ gì hấp dẫn cả, nhưng vấn đề cốt lõi là phải tuân theo các tiêu chuẩn về môi trường. Các nhóm vận động và tổ chức phi lợi nhuận đã hối thúc các tập đoàn như Apple phải áp dụng ngay chính sách giúp người dùng dễ dàng sửa chữa thiết bị, nhưng họ lại không đủ sức gây ảnh hưởng. Bởi Cơ quan quản lý tiêu chuẩn phần lớn bị các công ty kiểm soát với những luật lệ ràng buộc.

Kyle Wiens, CEO công ty sửa chữa nổi tiếng iFixit cho biết: “Các nhà sản xuất nắm giữ hầu như tất cả số phiếu. Vì thế về cơ bản, họ tự viết ra các tiêu chuẩn”.

“Quyền được sửa chữa” trở thành chủ đề bàn tán sôi nổi trong nhiều năm. Logic cơ bản ai cũng hiểu là nếu dễ dàng có quyền thay pin điện thoại hoặc được hỗ trợ công cụ và hướng dẫn chi tiết thì thiết bị sẽ kéo dài tuổi thọ hơn. Điều này có lợi cho người dùng và hành tinh chúng ta, nhưng cuối cùng lại chẳng ích gì với Apple.

Nhiều công ty công nghệ hiện bán sản phẩm mà không thực hiện đầy đủ các tiêu chuẩn về sửa chữa và tái chế. Điện thoại được sản xuất bởi ốc vít độc quyền đòi hỏi công cụ đặc biệt, chưa kể bên trong còn đầy keo dính để gắn chặt các bộ phận lại với nhau. Điều này góp phần tạo ra những thiết bị đẹp mắt nhưng lại rất khó sửa chữa.

Sarah Westervelt, Giám đốc chính sách của tổ chức phi lợi nhuận Basel Action Network cho biết: “Tăng tuổi thọ sản phẩm đồng nghĩa các nhà sản xuất sẽ bán được ít hàng hóa hơn. Nếu khách hàng nhận thức rõ hơn về khái niệm sản phẩm xanh bao gồm yếu tố được xây dựng với tuổi đời cao, dễ sửa chữa, nâng cấp và pin có thể thay thế thì xã hội sẽ làm chậm lại đà tăng của ‘product churn’ (mô hình kinh doanh với việc bán nhiều sản phẩm hơn là có lợi cho khách hàng).”

“Điều đó (product churn) hình thành lượng chất thải độc hại lâu dài ngoài sức tưởng tượng đối với toàn thế giới, đặc biệt các nước đang phát triển, nơi mà rác điện tử bị đổ dồn về”, bà Sarah Westervelt chia sẻ.

“Quả táo thối”

Apple luôn trở thành đề tài bàn tán của giới hoạt động môi trường. Công ty đạt lợi nhuận cao nhất thế giới nhưng lại không đưa ra những hành động tương xứng. Hãng thích đề cao tiêu chí xanh trong chiến lược kinh doanh của mình, như việc dùng hộp iPhone 7 từ chất thải có thể tái tạo được.

Tuy nhiên, mỗi chiến dịch “hô hào” như vậy lại giống như trò đùa bỡn cợt hòng rút cạn túi tiền người dùng và phủ “bụi mù” lên hành tinh. Như báo cáo của cây viết Andy Cambell của HuffingtonPost vào năm ngoái cho biết, Apple liên tục vận động hành lang chống lại các đạo luật hỗ trợ kéo dài tuổi đời thiết bị, quyền kiểm soát toàn bộ của người dùng sau khi đã mua sản phẩm.

Theo thông tin từ hãng, mẫu điện thoại này có tên gọi Lamborghini Alpha One, được chế tác thủ công từ Ý với mặt lưng ốp da nhằm mang đến sự sang trọng cho người dùng. 

Lamborghini Alpha One được chăm chút về mặt thiết kế hơn là sự đầu tư về cấu hình. Ảnh: The Verge

Alpha One không sử dụng vật liệu titan như nhiều điện thoại sang trọng khác mà được làm từ hợp kim lỏng có tính cơ học mạnh hơn titan, có khả năng chống trầy xước, vết nứt và ăn mòn.

Ditesh Kumar, kỹ sư trưởng của Grab, trong buổi trò chuyện không chính thức với PV ICTnews hồi tuần trước cho biết lập trình viên Việt Nam làm tại công ty khởi nghiệp này có kỹ năng lập trình rất tốt và làm việc chăm chỉ.

“Liệu kỹ năng tốt và làm việc chăm chỉ có phải là lời khen khách sáo thường thấy dành cho kỹ sư Việt?”. “Không hề, các bạn ấy hoàn toàn có những tố chất đó. Kỹ sư Việt thuộc nhóm làm việc chăm chỉ so với các nước trong khu vực. Không phải tự nhiên mà nhiều kỹ sư Việt làm tại Grab đến thế”, người phụ trách cao nhất ở nhóm kỹ sư tại Grab trả lời.

Đồng ý với quan điểm trên, bà Kristine Phung, Giám đốc sản phẩm tại Grab, cho biết các kỹ sư được đào tạo tại Việt Nam có nền tảng kỹ thuật tốt, hoàn toàn đảm đương được nhiều công việc khó như bất kỳ kỹ sư nước nào khác.

Thậm chí, nhiều kỹ sư giỏi hiện nay có nhiều lựa chọn làm việc cho các công ty công nghệ nổi tiếng, do đó không chỉ nhà tuyển dụng chọn lựa ứng viên mà các lập trình viên hiện nay còn có quyền lựa chọn công ty phù hợp để làm việc.

Bà Kristine Phung đi du học rồi sau đó làm việc cho nhiều công ty châu Âu. Khi quyết định trở về Singapore, cô gái trẻ gốc Bắc đã phỏng vấn tại Grab và một công ty đối thủ. Tại Grab, cô trải qua 9 lần phỏng vấn và cho biết mình đã tìm hiểu kỹ công ty, đặt ngược lại các câu hỏi để xem môi trường có phù hợp hay không trước khi chọn lựa làm việc cho công ty này.