Thế giới thực tế tồn tại nhờ các mạng lưới có mặt khắp mọi nơi,élộchìakhóagiúpbạnhiểuthếgiớivàthànhcôlịch mu đá đan xen lẫn nhau. Nắm bắt được các mạng lưới này có thể giúp bạn hiểu rõ thế giới và tìm ra chìa khóa để thành công. Cuốn sách "Linked" của nhà khoa học người Hungary Albert- László Barabási, phát hành tại Việt Nam với tên gọi Thế giới mạng lưới, có thể cung cấp các kiến thức giúp bạn làm được điều này.

Nhà khoa học Albert- László Barabási. Ảnh: NVCC

"Linked" (Thế giới mạng lưới) được miêu tả là một hành trình khám phá đa ngành, từ vật lý, sinh học, dịch tễ học, khoa học thông tin, khoa học nhận thức và các mạng xã hội. Sách hướng đến mục đích đơn giản: giúp độc giả quan sát các hiện tượng tự nhiên, xã hội, kinh doanh bằng thế giới quan mạng lưới. Sách cho thấy điểm tương đồng giữa những hệ thống tưởng chừng rất khác biệt như kinh tế, tế bào, Internet... Và con người có thể dùng hệ thống này để hiểu được hệ thống kia.

"Linked" (Thế giới mạng lưới) giúp bạn đọc hiểu hơn về khoa học mạng lưới - ngành khoa học nghiên cứu những mối liên hệ, mối tương quan giữa các sự vật. Thế kỷ 21 vốn được coi là thế kỷ của phức hợp, nên khoa học mạng lưới được cho là có ứng dụng to lớn trong đời sống, giúp chúng ta tìm ra giải pháp cho nhiều vấn đề, chẳng hạn như phương tiện chống ma túy, chống tin tặc, chống sự lan truyền những dịch bệnh chết người ...

Nhân dịp ra mắt phiên bản tiếng Việt của "Linked", báo Vietnamnet đã có cuộc trò chuyện với tác giả cuốn sách - nhà khoa học Albert- László Barabási, người nổi tiếng với công trình nghiên cứu lý thuyết mạng lưới, hiện là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mạng lưới phức hợp thuộc Đại học Northeastern (Mỹ) kiêm Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Mạng lưới.

Theo những gì tôi biết, đây là lần đầu tiên ông đến Việt Nam. Ông có thể tiết lộ đôi chút về chuyến đi đặc biệt này?

Đây quả thực là một chuyến đi thú vị. Tôi đã có cơ hội dừng chân ở TP. Hồ Chí Minh và hiện là Hà Nội. Bạn biết đấy, Hungary và Việt Nam đã có quan hệ truyền thống lâu đời. Rất nhiều người Việt đã và đang học tập, sinh sống tại Hungary nên thật tuyệt vời khi được tận mắt ngắm nhìn, tìm hiểu về quê hương của họ.

Ấn tượng đầu tiên của ông về đất nước và con người Việt Nam?

Tôi rất kinh ngạc trước sự gần gũi của mọi người ở đây, cách họ cùng nhau giải quyết các vấn đề, từ giao thông cho đến các sự kiện trong cuộc sống thường nhật.

"Linked" (Thế giới mạng lưới) là cuốn sách đầu tiên ông giới thiệu ngành khoa học mạng lưới đang rất phát triển hiện nay đến độc giả đại chúng. Xin ông cho biết điều gì đã khơi gợi cảm hứng cho ông viết cuốn sách này?

Nguồn cảm hứng bắt đầu từ thực tế rằng, lĩnh vực khoa học đã có rất nhiều khám phá quan trọng nhưng tôi cảm thấy rằng chúng thường chỉ được xuất bản trên những tạp chí khoa học. Chúng không được viết cho độc giả đại chúng. Trong khi đó, tôi tin rằng, tất cả những khám phá quan trọng này là dành cho tất cả chúng ta. Vì vậy, tôi tự hỏi mình có thể diễn dịch những ý tưởng đó cho độc giả thông thường hay không và "Linked" ra đời từ mong muốn ấy.

Ông có thể tóm tắt một cách ngắn gọn các nội dung chính trong cuốn sách?

Ý tưởng xuyên suốt cuốn sách này là sự thừa nhận rằng chúng ta có rất nhiều mạng lưới quan trọng xung quanh mình. Chúng ta giao tiếp thông qua các mạng lưới, chẳng hạn như sự tồn tại sinh học được đảm bảo thông qua sự trao đổi chất của mạng lưới protein trong khi các hoạt động được thực hiện nhờ mạng lưới xã hội và nghề nghiệp. Chúng ta coi những mạng lưới này là hiển nhiên và rằng chúng tồn tại vì chính chúng. Tuy nhiên, trong thực tế, chúng có các đặc điểm tương tự nhau và hỗ trợ sự sống. 

Một khi học được cách suy nghĩ theo các mạng lưới, bạn có thể sử dụng các mạng lưới này hiệu quả hơn, bạn có thể thiết kế các sản phẩm tốt hơn, bạn có thể thành công hơn khi hiểu rõ mọi mạng lưới xã hội quanh mình cũng như giao tiếp hiệu quả hơn. Tôi cố gắng truyền tải những kiến thức này cho độc giả đại chúng: cách bạn suy nghĩ theo mạng lưới và cách bạn sử dụng các mạng lưới.

Ông Barabási chụp ảnh lưu niệm cùng các độc giả tại buổi ra mắt cuốn sách "Linked" (Thế giới mạng lưới) tại Hà Nội. Ảnh: Thanh Bình

Theo ông, những ý tưởng trong cuốn sách "Linked" (Thế giới mạng lưới) có thể ứng dụng như thế nào tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam?

Dù bạn là quốc gia phát triển hay đang phát triển, bạn đều phải đương đầu với cùng các vấn đề: Làm thế nào tổ chức người dân để họ có thể cùng đạt được các mục tiêu nhất định nào đó, tức là làm thế nào để hình thành các mạng lưới nhằm giải quyết thành công các vấn đề. Về khía cạnh đó, tôi cho rằng, nó bao gồm việc nhận biết rõ tương lai một cách có mạng lưới cũng như tầm quan trọng của mối quan hệ giữa mỗi cá nhân với quá trình ấy. Đó có thể là gia đình, tình bạn, mối quan hệ nghề nghiệp giúp mang đến cho mọi người những khả năng suy nghĩ và hành động khác đi. 

Điều tôi biết được từ những người đã đọc cuốn sách này trước đây ở các quốc gia khác là, một khi họ hiểu được ngôn ngữ mạng lưới, họ điều hành các mạng lưới ấy hiệu quả hơn. Tôi nghĩ, đây là một thông điệp rất quan trọng cho chúng ta. Nếu bạn hiểu mình là một phần của mạng lưới, bạn sẽ biết làm thế nào để thành công trong một môi trường kết nối. Song, việc áp dụng như thế nào lại phụ thuộc vào bạn, vào việc bạn là sinh viên, giảng viên, doanh nhân hay bác sĩ. Thông điệp cho mỗi người là khác nhau.

Ở Việt Nam và có lẽ nhiều nước khác, khoa học mạng lưới dường như vẫn còn là lĩnh vực khá mới mẻ. Xin ông cho biết, đến hiện tại,  ngành khoa học đã phát triển như thế nào trên thế giới?

Thực tế, khoa học mạng lưới đã ra đời từ cách đây 20 năm. Gần đây, khoa học mạng lưới đang phát triển rất nhanh và hiện chúng tôi có các trung tâm về khoa học mạng lưới trên khắp thế giới, chẳng hạn như Mỹ hay châu Âu. Lí do khoa học mạng lưới đang phát triển nhanh là, mạng lưới giữ vai trò thiết yếu trong việc hiểu các hệ thống xã hội, sinh học, thông tin liên lạc và công nghệ.

Linked là cuốn sách khoa học nổi tiếng của Albert-László Barabási, ra mắt năm 2002. Đây là cuốn sách đầu tiên của ông giới thiệu ngành khoa học mạng lưới đến độc giả đại chúng. Linked là một cuốn best-seller trong lĩnh vực khoa học, với gần 100 nghìn bản đã phát hành, được dịch ra 14 thứ tiếng. Sách mới được phát hành tại Việt Nam với tên "Thế giới mạng lưới", do Nguyễn Ngoan chuyển ngữ và công ty TNHH Văn hóa Đông Tây phát hành.

Facebook là một công ty mạng, họ vẽ ra mạng xã hội. Google cũng là công ty tương tự như vậy. Apple thực tế cũng là một công ty mạng, chứ không đơn thuần là công ty thiết bị di động vì họ kết nối, cung cấp và thiết kế ra các dịch vụ gắn kết mọi người. Hầu hết các công ty quan trọng nhất trên thế giới hiện nay, trỗi dậy trong khoảng 20 năm trở lại đây đều là các công ty mạng lưới. Họ đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của đời sống xã hội toàn cầu.

Ông có đang hỗ trợ quốc gia hay chính phủ nào ứng dụng khoa học mạng lưới vào quản trị đất nước?

Hiện có rất nhiều công ty và chính phủ đang thông qua cách sơ đồ hóa các mạng lưới để hiểu rõ đội ngũ nhân viên và người dân của họ. Số khác lại sử dụng các quan điểm của khoa học mạng lưới để quản trị doanh nghiệp, quản trị đất nước. Chúng tôi đã thành lập các công ty hỗ trợ và tư vấn cho các doanh nghiệp cũng như một số chính phủ về khía cạnh này. Tuy nhiên, về phía tôi, với tư cách là một học giả, tôi chỉ tập chung vào khía cạnh học thuật và nghiên cứu.

"Linked" (Thế giới mạng lưới) là cuốn sách đầu tiên nằm trong chương trình hỗ trợ của Đại sứ quán Hungary nhằm mang kiến thức khoa học mạng lưới giới thiệu đến đông đảo độc giả ở Việt Nam, mở đầu cho chuỗi sự kiện quảng bá văn hóa Hungary tới Việt Nam. Xin ông cho biểt rõ hơn về chương trình này?

"Linked" thực tế đang góp phần cung cấp các kết nối cho mối quan hệ song phương Hungary - Việt Nam. Tôi có thể nói vui rằng nó đã mang tới 2 mạng lưới kết nối. Đây chỉ là sự khởi đầu cho một loạt các cuốn sách chính phủ Hungary muốn giới thiệu với người dân Việt Nam trong thời gian tới. Tôi nghĩ, chương trình nhằm tái giới thiệu nền văn hóa và khoa học của Hungary với bạn bè Việt Nam và ngược lại. Chúng ta có thể học hỏi lẫn nhau. Tôi hy vọng quan hệ song phương giữa hai nước sẽ còn phát triển hơn nữa trong tương lai.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này.

Thanh Bình