Trong hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành cho năm học 2017 – 2018 của Bộ GD-ĐT, nếu như những yêu cầu “thực hiện hiệu quả kế hoạch nhà trường, tiếp tục đổi mới kiểm tra, đánh giá” góp phần thúc đẩy giáo dục tích cực, thì yêu cầu "tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài SGK" lại là điểm còn bất cập.

Hiệu trưởng một trường tại quận 1, TP.HCM quan niệm SGK là "pháp lệnh" nên yêu cầu giáo viên phải “dạy trong SGK” là đúng. Thế nhưng phải “hiểu cho đúng” thế nào là những nội dung "trong", nội dung "ngoài"? Cụ thể, ở những bộ môn như Lịch sử, Địa lý, ngoài những nội dung được thể hiện trong SGK thì giáo viên có vai trò cập nhật đầy đủ thông tin liên quan mới nhất tới bài học. Còn những kiến thức không liên quan đến nội dung SGK không được dạy là đúng. Vì có nội dung một đằng nhưng giáo viên lại đưa ra những kiến thức một nẻo, xa rời SGK, xa nội dung đã học.

Khác với vị hiệu trưởng trên, những giáo viên đứng lớp lại cho rằng tiếp tục tư duy "SGK là pháp lệnh" là không phù hợp với sự phát triển. 

Anh Trịnh Văn Quỳnh, giáo viên dạy Ngữ văn Trường THPT Lương Thế Vinh, tỉnh Nam Định cho rằng:

“Có vẻ không ổn khi đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn có đến một nửa nội dung ngoài SGK. Giáo viên được tự chọn ngữ liệu văn bản đọc hiểu, nghị luận về các vấn đề đời sống, ngay cả văn bản văn học cũng đã mở rộng ra ngoài tác phẩm quy định trong SGK. Mặt khác, chương trình phổ thông tổng thể cũng định hướng từ việc đọc hiểu một văn bản học sinh có thể vận dụng đọc hiểu nhiều văn bản khác có cùng đặc trưng. Trong chương trình mới cũng chỉ quy định giáo viên căn cứ vào khung chương trình tổng thể, chương trình bộ môn, chuẩn kiến thức kỹ năng để lựa chọn nội dung dạy học phù hợp và SGK chỉ là tư liệu dạy và học mà thôi”.

Hiện nay, nhiều giáo viên văn đã bước đầu thoát ly sự phụ thuộc vào SGK khi tự lựa chọn văn bản đọc hiểu và dạy học nhiều vấn đề thực tiễn hơn.

Nội dung, phương pháp dạy học đang có sự đổi mới theo đúng tinh thần của Bộ GD-ĐT đề ra.

“Tôi nghĩ không nên bó buộc sự tự do, sáng tạo của người dạy và người học. Đặc biệt là khi chính Bộ đã có chủ trương một chương trình mà nhiều bộ sách” – anh Quỳnh nói.

Theo anh, cũng có thể do hướng dẫn chưa đủ rõ ràng, sẽ dễ khiến giáo viên áp dụng máy móc.

Chị Nguyễn Lan Hương, giáo viên dạy Tiếng Anh tại Trường THPT Hoài Đức B suy đoán:

"Tôi nghĩ chắc Bộ cũng không có ý định cấm giáo viên vận dụng thực tế đâu, chỉ là không cho phép mình dạy những nội dung khác ngoài sách thôi. Còn vận dụng những kiến thức từ SGK vào thực tế thì vẫn được coi là “trong” sách. Nếu những tư liệu bổ trợ tham khảo cho các vấn đề trong sách thì không gọi là nội dung ngoài được. Chữ "tuyệt đối" mà thay bằng không nên thì có lẽ vẫn hơn”.

Chị Đặng Thị Anh Phương, giáo viên Trường THPT Nghi Xuân (Hà Tĩnh) chia sẻ:

“Tôi nghĩ không nên quá cứng nhắc, bởi tuỳ vào đối tượng học sinh mà mình có thể phát triển. Cùng là một nội dung hay vấn đề nhưng nếu với học sinh khá giỏi hoàn toàn có thể phát triển hoặc mở rộng thêm cho các em”.

Một giáo viên tại Bình Dương nói: 

“Nếu tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài SGK thì Bộ có cam kết sách giáo khoa đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về kiến thức và kỹ năng người học? SGK có thể có nội dung cập nhật kịp với thời cuộc không? Rồi xem có truyền được cảm hứng cho học sinh, có nội dung nào dạy học sinh nuôi dưỡng ước mơ hoài bão, dạy học sinh cách định hướng nghề nghiệp không?”

Theo cô giáo này, Bộ chỉ nên định hướng nội dung còn lại để các nhà trường và giáo viên tự chủ trong dạy học.

“Sao mà ép buộc không dạy ngoài sách được. Trong khi kĩ năng và thái độ của học sinh thì sách nào chuẩn để dạy học sinh. Theo tôi chỉ có cuốn sách sống là người thầy mới dạy học sinh đầy đủ nhất”.

Chị Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) cho rằng tinh thần tinh giản chương trình giáo dục phổ thông là điều tốt. Còn SGK theo cách nhìn đổi mới chỉ là một trong những phương tiện giáo dục, cho nên việc cấm là không nên.

“Học sinh hàng ngày tiếp cận vô vàn nguồn tri thức, nếu coi SGK không chỉ là tài liệu quan trọng nhất mà còn là tài liệu duy nhất trong quá trình giảng dạy khi tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài nó, các em sẽ không được hướng dẫn và khó tránh những băn khoăn về sự cập nhật tính hiện đại, chân thực của SGK. Qui định trên đảm bảo an toàn cho bài giảng của thầy cô nhưng khó đảm bảo cho sự an toàn trong tiếp nhận và tư duy của trò thời hiện đại".

Ông Đăng Sơn, giáo viên tại TP.HCM ủng hộ việc không dạy quá kiến thức, nhưng phải xác định kiến thức cho từng nhóm tuổi thông qua chuẩn đầu ra. Và SGK là một loại tài liệu để tham khảo về chuẩn đầu ra đó.

“Tôi không cho rằng việc yêu cầu tuyệt đối không dạy những nội dung ngoài SGK là đúng. Vì nói "nội dung" theo cách nghĩ hẹp thì có nghĩa là phải dạy giống sách hay sao? Tôi nghĩ cần làm rõ quan điểm qua việc dùng câu từ, nếu không sẽ bị hiểu nhầm và dẫn đến khó khăn trong việc triển khai chương trình mới”.

Theo ông Sơn, hướng dẫn mới này có mâu thuẫn. Liệu việc "bổ sung cập nhật những thông tin mới phù hợp thay cho những thông tin cũ, lạc hậu" và "tuyệt đối không dạy nội dung ngoài SGK" có vênh nhau hay không?

“Đúng là SGK nên là tài liệu tham khảo chuẩn mực về chuẩn kỹ năng mà học sinh cần đạt. Việc sử dụng tài liệu hỗ trợ để bổ sung cho hoạt động dạy học là rất cần thiết. Nhưng nếu không làm rõ ý này sẽ bó hoạt động dạy học lại và hạn chế tính sáng tạo của người học và người dạy”.

Sắp tới đây, Bộ GD-ĐT sẽ thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, trong đó khuyến khích "một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa" cùng với sự chủ động của giáo viên khi xây dựng chương trình cá nhân. Hơn thế nữa, ngay trong chính hướng dẫn cho chương trình hiện hành, cũng nhấn mạnh việc chủ động của nhà trường, của giáo viên với yêu cầu "thực hiện hiệu quả kế hoạch giáo dục nhà trường".

Một giáo viên dạy sử nhìn nhận: "Khi quan niệm SGK là "thánh thư" là tập hợp các chân lý thì sẽ rơi vào 2 thái cực: Hoặc cho là nội dung còn sơ sài, hoặc thấy rằng quá tải, nặng nề. Trong khi đó, SGK chỉ là công trình, một phương án tham khảo của một nhóm tác giả. Còn việc dạy gì, dạy như thế nào phải thuộc về giáo viên. SGK hay tài liệu gì cũng chỉ là công cụ để giáo viên sử dụng giúp học sinh tìm kiếm chân lý".

• Thanh Hùng – Tuệ Minh

Quốc hội yêu cầu dành thời gian thực nghiệm chương trình, sách giáo khoa mới

Ủy ban chuyên trách của Quốc hội vừa có báo cáo thẩm tra sơ bộ về tình hình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Phát biểu khai mạc hội nghị tập huấn, ông Nguyễn Lê Thành – Phó Giám đốc Sở TT&TT tỉnh Bình Thuận, cho biết: Thời gian qua, công tác thông tin truyền thông về các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước được các cấp, các ngành, địa phương triển khai thực hiện có hiệu quả; nhất là các chính sách có tác động lớn đến xã hội được người dân quan tâm, tạo được sự đồng thuận trong xã hội. Qua đó, góp phần quan trọng trong việc triển khai thực hiện thành công các chương trình, dự án lớn của tỉnh.

 Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp thông tin truyền thông còn hạn chế, còn một số khó khăn nhất định, hiệu quả chưa cao; việc xử lý các sự cố truyền thông có việc có lúc còn lúng túng. Từ thực tế đó, việc tổ chức hội nghị tập huấn kỹ năng, nghiệp vụ công tác thông tin, truyền thông chính sách cho đội ngũ làm công tác truyền thông chính sách của các cơ quan, đơn vị, địa phương, các phóng viên, biên tập viên và cán bộ làm công tác thông tin cơ sở trên địa bàn tỉnh nhằm trang bị những kỹ năng, nghiệp vụ công tác thông tin, truyền thông chính sách trong tình hình mới, đáp ứng yêu cầu của từng đơn vị, địa phương.

Tại hội nghị tập huấn, các báo cáo viên đã truyền đạt đến học viên những nội dung: Phổ biến nội dung Chỉ thị số 07/CT-TTg/2023 của Thủ tướng chính phủ về việc tăng cường công tác truyền thông chính sách; Quyết định số 407/QĐ-TTg/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022 - 2027"; hướng dẫn kỹ năng truyền thông, xử lý thông tin khi thực hiện truyền thông dự thảo chính sách, nhất là về những vấn đề khó, có nhiều ý kiến khác nhau.

Ngoài ra, tại hội nghị báo cáo viên cùng các học viên đã trao đổi, thảo luận, đóng góp một số vấn đề liên quan đến công tác truyền thông chính sách.

Thông qua hội nghị tập huấn đã góp phần cũng cố thêm kiến thức trong công tác truyền thông chính sách cho đội ngũ làm công tác truyền thông chính sách của các cơ quan, đơn vị, địa phương, các phóng viên, biên tập viên và cán bộ làm công tác thông tin ở cơ sở. Từ đó, thực hiện hoạt động truyền thông chính sách và phổ biến pháp luật hiệu quả.

TheoThanh Thủy - Đ.Hòa (Báo Bình Thuận)

Ông Mai Văn Trinh trình phương án thi. Ảnh: Xuân Phú

Học sinh không có nhu cầu thi được cấp giấy chứng nhận

Theo phương án này, quyền công nhận học sinh hoàn thành chương trình THPT sẽ mở rộng tới hiệu trưởng.

Cụ thể, những học sinh hoàn thành chương trình lớp 12 nếu đáp ứng các quy định của Bộ GDĐT thì được hiệu trưởng trường THPT hoặc giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên) cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT. 

Còn học sinh có nhu cầu dự thi để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT sẽ được tham gia Kỳ thi THPT quốc gia. Nội dung thi nằm trong chương trình THPT hiện hành, chủ yếu là chương trình lớp 12.

Tính toán thi trên máy tính nhiều lần trong năm

Với cách thức tổ chức thi cử, vào năm 2020, Bộ GD-ĐT tiếp tục tổ chức ổn định Kỳ thi THPT quốc gia trong năm 2020 như năm 2019; đồng thời, xây dựng Phương án thi xét công nhận tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ từ sau 2020.

Từ sau năm 2020, sẽ tính tới sự khả thi để thực hiện được trên máy tính.

Cụ thể, về phương thức tổ chức thi, sẽ tổ chức thi trên giấy như hiện nay và đồng thời chuẩn bị các điều kiện để tổ chức thi trên máy tính theo lộ trình đảm bảo tính khả thi.

Đối với phương thức tổ chức thi trên máy tính thí sinh có thể tham gia dự thi một số đợt trong năm tại các địa điểm của các tổ chức khảo thí độc lập đáp ứng theo qui định của Bộ GD-ĐT, kết quả của đợt thi nào cao nhất sẽ được lựa chọn sử dụng để xét công nhận tốt nghiệp THPT và có thể được các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp tham khảo, sử dụng trong tuyển sinh (nếu có nhu cầu).

Hội đồng quốc gia về giáo dục họp thảo luận về phương án thi. Ảnh: Xuân Phú

Ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng cho biết tính khả thi của hoạt động tổ chức thi trên máy tính đã được nghiên cứu và phát triển qua nhiều thập kỷ trên thế giới với các tổ chức khảo thí độc lập của các nước trên thế giới như: ETs, ACT....

Đối với Việt Nam thành công của mô hình thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia Hà Nội và việc triển khai hoạt động đánh giá năng lực ngoại ngữ theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc của Việt Nam là những tiền đề khả thi cho phương thức tổ chức thi trên máy tính.

Bài thi tổ hợp chỉ 1 đầu điểm

Cũng theo tờ trình này của Bộ GD-ĐT, giai đoạn 2021-2025 sẽ cơ bản giữ ổn định như kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, tuy nhiên sẽ thực hiện một số điều chỉnh cho phù hợp với thực tế phương thức tổ chức thi và đặc biệt là phương thức tổ chức thi trên máy tính.

Cụ thể các bài thi bắt buộc Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ được giữ ổn định như năm 2019.

Tuy nhiên, cấu trúc lại các câu hỏi trong các bài thi tổ hợp tự chọn (KHTN và KHXH) theo chuẩn đầu ra của chương trình, chủ yếu là đánh giá kiến thức, kỹ năng và hướng tiếp cận đánh giá năng lực; giảm số lượng câu hỏi trong từng bài thi để trở thành bài thi tổng hợp, đồng thời từng bước hoàn thiện thành bài thi tích học phù hợp với lộ trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa. Mỗi bài thi khi chấm chỉ cho ra 1 đầu điểm duy nhất, không còn 4 đầu điểm như hiện nay (hiện nay đầu điểm của bài thi tổ hợp hiện nay gồm 3 đầu điểm cho 3 môn thi thành phần và một đầu điểm của cả bài thi).

Bộ GD-ĐT chỉ đạo chung, UBND tỉnh chịu trách nhiệm ở địa phương

Bộ GD-ĐT cũng nêu rõ trách nhiệm của Bộ là chỉ đạo chung gồm ban hành quy chế, ra đề thi, thanh kiểm tra, giám sát, chủ trì tổ chức chấm thi bài thi trắc nghiệm.

Trách nhiệm của UBND các địa phương chịu trách nhiệm tổ chức kỳ thi tại địa phương mình (chỉ đạo Sở GDĐT chủ trì, phối hợp với các ban ngành hữu quan thực hiện các khâu in sao đề thi, coi thi, chấm thi bài thi tự luận (nếu có), phúc khảo và xét công nhận tốt nghiệp THPT).

Các cơ sở giáo dục đại học được Bộ điều động tham gia các khâu thanh tra, kiểm tra, giám sát các khâu trong quy trình tổ chức kỳ thi, tổ chức chấm thi và phúc khảo bài thi.

Giai đoạn tiếp theo tiếp tục ổn định kỳ thi cho các học sinh học chương trình GDPT mới có nhu cầu dự thi để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT.

Những điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tế và đặc biệt là hoàn thiện phương thức thi trên máy tính sẽ được Bộ GDĐT công bố trước 1 năm các nội dung cụ thể về phương thức tổ chức, nội dung thi, hình thức thi,... để phụ huynh và học sinh chủ động trong dạy học, ôn tập và chuẩn bị tham gia kỳ thi.

Trường ĐH tuyển sinh từ kết quả kỳ thi hoặc tự chủ tuyển sinh

Về cơ bản, mục tiêu của kỳ thi THPT quốc gia sau năm 2020 vẫn theo tinh thần của những năm trước đó.

Theo phương án này, học sinh tham dự kỳ thi THPT Quốc gia sẽ được cấp bằng tốt nghiệp THPT.

Các trường THPT tổ chức đăng ký dự thi cho thí sinh, cử cán bộ giáo viên tham gia tổ chức thi đồng thời thông báo kết quả thi và xét công nhận nhận tốt nghiệp THPT, cấp Giấy chứng nhận tốt nghiệp tạm thời và phát Bằng tốt nghiệp THPT cho thí sinh. Sở GD-ĐT là tổ chức xét công nhận tốt nghiệp và cấp bằng tốt nghiệp THPT cho thí sinh.

Riêng các trường đại học, tham gia tổ chức kỳ thi theo điều động của Bộ GD-ĐT, đồng thời thực hiện công tác tuyển sinh ĐH, CĐ từ kết quả thi. Ngoài ra phương án cũng nhấn mạnh các trường xây dựng đề án tự chủ tuyển sinh và chuẩn bị các điều kiện thực hiện công tác tuyển sinh hằng năm.

Lê Huyền

"Không trì hoãn lộ trình thi THPT quốc gia trên máy tính"

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu Bộ GD-ĐT phải bảo đảm tiến độ chuẩn hoá, cập nhật, mở rộng ngân hàng đề thi, không trì hoãn lộ trình tổ chức thi trên máy tính.