Y tế số: Con đường đi đến ước mơ của nhân loại

Giáo dục và y tế được xếp ở vị trí đầu tiên trong 8 lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số (CĐS) của Chương trình CĐS Quốc gia mà Thủ tướng Chính phủ ban hành tháng 6/2020. 2 lĩnh vực này động chạm đến nhiều người dân nhất, tiêu tốn nhiều ngân sách nhất, là nền tảng của một quốc gia phát triển. Cũng vì thế mà CĐS sẽ phát huy hiệu quả nhất.

CĐS là sự phát triển mang tính đột phá của ứng dụng CNTT.

CĐS y tế, hay y tế số, là sự phát triển tiếp theo của y tế điện tử, nhưng có tính đột phá.

Y tế điện tử thì sử dụng CNTT và trọng tâm là nâng cao hiệu quả của các nhà cung cấp dịch vụ y tế, như bệnh viện, nhưng cách thức vận hành cơ bản vẫn như cũ.

Y tế số thì dùng công nghệ số là chính và trọng tâm là tập trung vào người bệnh, thay đổi mô hình, cách thức cung cấp dịch vụ y tế. Bệnh nhân nay sẽ trở thành khách hàng. Dữ liệu y tế vốn bị bỏ quên thì nay sẽ trở thành tài sản lớn nhất, tạo ra sự khác biệt lớn nhất trong chăm sóc sức khoẻ.

Y tế vốn do nhà nước đầu tư là chính thì nay sẽ có thêm nguồn lực là các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực y tế, riêng quí 3/2020 vốn đổ vào đây đã gần 7 tỷ đô la. Đến cuối năm 2018, thế giới đã có thể truy nhập 250.000 ứng dụng y tế số khác nhau, rất dễ sử dụng và phù hợp với các nhu cầu cá thể hoá của người bệnh.

Y tế số có thể giải được bài toán chăm sóc sức khoẻ cho mọi người, ở mọi nơi, mọi lúc và cá thể hoá. Đây là mơ ước lớn nhất của nhân loại. CĐS y tế có thể hiện thực hoá ước mơ này.

Đưa hàng ngàn bác sĩ đến vùng xa, mang mô hình bác sĩ gia đình kiểu mới

Bằng cách triển khai phần mềm tư vấn khám chữa bệnh từ xa, người dân ở một xã của Ninh Bình đã có thể tiếp cận được hàng ngàn bác sĩ giỏi trên toàn quốc để tư vấn 24/24h. Đây có phải cách giải quyết một phần vấn đề thiếu bác sĩ, nhất là ở vùng sâu vùng xa, khi mà Việt Nam mới chỉ có 1 bác sĩ trên 8 vạn dân?

Vừa qua, 1.000 bệnh viện tuyến dưới đã được kết nối với các bệnh viện TW. Qua đó, các bác sĩ tuyến trên đã có thể chẩn đoán hình ảnh, tư vấn mổ từ xa. Bà con không phải tập trung về Hà Nội, TP.HCM và các TP lớn khác, góp phần giảm quá tải y tế tuyến trên.

Nếu có thể kết nối mỗi bác sĩ với 200-300 hộ gia đình thì mỗi hộ đều có “bác sĩ của mình”, được tư vấn khám bệnh từ xa; và như vậy, sẽ dần tiến tới mô hình bác sĩ gia đình kiểu mới.

Nhân viên y tế tại Trạm y tế xã Đức Long nhập số liệu trên phần mềm V20.

Kết nối hàng trăm ngàn bác sĩ tới hơn 25 triệu hộ gia đình thì phải là một nền tảng công nghệ số. Nền tảng chỉ cung cấp dịch vụ kết nối và quản lý, không cung cấp dịch vụ tư vấn khám bệnh. Bác sĩ mới là người cung cấp và chịu trách nhiệm về dịch vụ tư vấn khám bệnh. Nền tảng tạo ra công cụ, giúp hàng ngàn bác sĩ có thể kết nối để tận dụng thời gian, tri thức và kinh nghiệm của mình cho việc tư vấn người bệnh. Và do vậy, huy động thêm các nguồn lực xã hội để hỗ trợ phát triển y tế nước nhà.

Hình thành con người số y học

CĐS y tế sẽ giúp hình thành con người số y học của mỗi chúng ta. Từ đó, việc khám chữa bệnh, dự báo trước, quản lý y tế quốc gia, chăm sóc y tế cá nhân hoá, v.v... sẽ có thay đổi rất căn bản. Những giá trị mới sẽ là vô cùng to lớn cho người dân.

CĐS thì càng dùng càng rẻ, càng dùng càng giỏi. 1000 phòng thí nghiệm y tế thì giá gấp 1000 lần giá của 1 phòng thí nghiệm. Nhưng phòng thí nghiệm y tế mô phỏng mà có đông trường y sử dụng thì giá sẽ giảm đi rất nhiều. Hàng ngàn người có thể dùng cùng một lúc và có thể sử dụng, thực hành sáng tạo bất kỳ khi nào.

Bộ Y tế nên khởi động CĐS bằng một số nền tảng để giải quyết một số vấn đề cơ bản nhất của ngành.Công nghệ số sinh ra khái niệm nền tảng. Một nền tảng dùng chung cho các bệnh viện, một nền tảng dùng chung cho mọi người bệnh. Vì sử dụng nền tảng mà triển khai nhanh, mở rộng nhanh, giá trên đầu người ngày càng rẻ. Nền tảng thì dễ dùng, không phải đào tạo nhiều. Chương trình CĐS Quốc gia coi nền tảng là giải pháp chính để đẩy nhanh CĐS.

Chuyển đổi số y tế: Thúc đẩy sáng tạo tài sản vô hình

CĐS sẽ sáng tạo ra các tài sản vô hình. Tài sản vô hình thì càng dùng càng sinh ra, rẻ đi, càng thúc đẩy sản sinh những tài sản mới, giá trị mới. Các quốc gia phát triển thì tài sản vô hình là chính.

Đối với Việt Nam, khi các nguồn lực vật chất còn rất hạn hẹp, thì việc phát triển và sáng tạo các tài sản vô hình để phát triển nhanh và bền vững đất nước sẽ là con đường đúng nhất, thậm chí là duy nhất. Và CĐS y tế là hướng đi tích cực để phát triển và sáng tạo các tài sản vô hình trong lĩnh vực y tế.

Đại dịch Covid-19 là “cú huých trăm năm”, nhất là đối với ngành y tế. Năm 2020, ngành y tế đã có những thay đổi về CĐS nhiều hơn so với hàng chục năm trước đó. Hãy để những thay đổi mạnh mẽ này không dừng lại mà còn nhanh hơn.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: "Lực lượng doanh nghiệp công nghệ số hùng hậu, với gần 60.000 doanh nghiệp và trên 1 triệu lao động, sẵn sàng giải được hầu hết các bài toán của ngành y tế." Ảnh: Trọng Đạt.

Được Thủ tướng Chính phủ giao dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, Bộ TT&TT cam kết đồng hành trong hành trình này. Bộ Y tế hãy giao nhiệm vụ cho Bộ TT&TT chỉ đạo các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đưa công nghệ số vào mọi ngõ ngách của lĩnh vực y tế. Lực lượng DN công nghệ số hùng hậu, với gần 60.000 doanh nghiệp và trên 1 triệu lao động, sẵn sàng giải được hầu hết các bài toán của ngành y tế.

Ngành Y tế cũng đã có một bản Kế hoạch hành động về CĐS y tế được Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt. Sự đi đầu của ngành trong CĐS sẽ mang tới những gì thuận tiện nhất, tốt đẹp nhất cho người dân.

(Quý độc giả có thể xem toàn văn phát biểu tại Hội nghị chuyển đổi số y tế quốc gia của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tại đây.)

VietNamNet

Ảnh: Trọng Đạt

2020: Năm của chiến lược Chuyển đổi số Quốc gia

Không chỉ còn là chiến lược, chuyển đổi số đã lan tỏa ngày càng sâu rộng trong đời sống xã hội Việt Nam.