Từng nhiều lần tìm cách phỏng vấn Lê Vi khi chị đang ở Pháp nhưng Lê Vi không phải là người dễ thuyết phục, ngay cả khi tôi đã gửi câu hỏi. Lê Vi nói cuộc sống của chị bao năm vẫn vậy và không có gì mới để kể. "Mọi người biết đến tôi với tư cách làm nghệ thuật, khi tôi đã thôi rồi thì không muốn níu kéo tên tuổi của mình. Đời tư của tôi như bao nhiêu người khác, không có gì mà kể lể. Giả như tôi trở lại đóng phim hay có sản phẩm gì thì còn có lý do mà trả lời phỏng vấn".

Có lẽ đã quá nản với sự đeo bám của tôi, chị hẹn tết này về Việt Nam sẽ gặp. Đúng ngày ông Công ông Táo, chị tiếp tôi tại ngôi nhà thơ ấu trên phố Phan Đình Phùng. Lê Vi bước ra cửa với trang phục giản dị, mái tóc đen dài buông xõa không khác là mấy so với hình ảnh tôi nhớ về chị trong lần gặp gỡ hơn 10 năm về trước ở Hà Nội. Có khác chăng có lẽ là chút dấu hiệu tuổi tác trên khóe mắt. Nếu chị không nói ra chắc tôi cũng khó mà nghĩ Lê Vi nay đã ngoài 50 tuổi. Lê Vi nói bao năm chị vẫn không thay đổi, nói cách khác là "không hề có ý định thay đổi. Vì thay đổi thì không còn là mình".

Những cái Tết nơi xứ người

Lê Vi quá trẻ so với tuổi 52.

Lần trở về này chị đi với cậu con trai lớn nay đã 23 tuổi. Đây là lần đầu tiên sau 13 năm Lê Vi mới ăn Tết ở Việt Nam. Những lần trước chị không về Hà Nội dịp tết vì các con phải đi học. Nhưng lần này Lê Vi quyết định gác lại mọi việc để trở về. "Mỗi một năm ông bà yếu hơn nên tôi phải quyết tâm buông bọn trẻ để về với ông bà. Từ giờ trở đi tôi quyết định sẽ về Tết, lần này là 2 tuần nhưng lần tới sẽ cố gắng ở lâu hơn", Lê Vi chia sẻ.

Chị nói kể từ 2003, thời điểm quyết định sang Pháp định cư, chị mới chỉ có một lần về nhà đón tết với gia đình ở Hà Nội. Kể từ năm 2006 tới nay Lê Vi mới lại về Việt Nam ăn tết. "Về nhà tôi được ưu ái lắm, được gặp gỡ bạn bè và không phải làm gì cả, chị Khanh lo hết. Nếu sống ở đây thì sẽ phải lo phận sự như ở đây, trang trí nhà cửa, dọn dẹp cuối năm, đi chợ sắm lễ. Còn lần này mình vừa là con, vừa là em, vừa là khách vì chỉ có thời gian hạn hẹp nên mọi người ưu ái lắm".

Lê Vi tâm sự khi ở Việt Nam chị không bao giờ phải làm cỗ vì mẹ chị, nghệ sĩ Lê Mai lo hết. Nhưng khi sang Pháp chị phải tự tay chuẩn bị tất cả, và kiểu gì mâm cỗ cũng phải có con gà, canh măng, canh bóng nếu với mộc nhĩ nấm hương. "Món đó thực ra là cho bản thân mình, để nhớ lại ký ức ngày Tết. Còn các con vì để mẹ vui mà ăn", Lê Vi nói.

Mặc dù luôn cố gắng lưu giữ hương vị truyền thống ngày tết nơi xứ người nhưng Lê Vi vẫn mong có ngày sẽ đưa cả gia đình về Việt Nam để các con cảm nhận không khí ngày tết truyền thống. 

Nữ nghệ sĩ chia sẻ những năm sống bên xứ người dù chi tiết không đầy đủ nhưng chị luôn chuẩn bị Tết như ở VN, cũng cúng đêm 30 như giờ ở VN, tức là vào 6h chiều ở Pháp. Để trong cùng khoảnh khắc, dù ở xa nhưng Lê Vi có thể tìm thấy khoảnh khắc ấm áp trong lòng và cũng là muốn giữ văn hóa truyền thống cho các con.

Mặc dù không có nhiều bạn bè ở Pháp, chỉ có mấy người trong gia đình nhưng chị luôn giữ cảm giác hồi hộp thời khắc giao thừa ở Việt Nam. Và thật tuyệt vời khi sự háo hức đó cũng được Lê Vi truyền sang cả ông xã.

Người đàn ông định mệnh

Tài sản của Lê Vi chính là những đứa con.

"Hiền lành, chất phác, trong sáng, một người đàn ông tử tế", đó là những từ Lê Vi nói khi tôi hỏi điều gì ở anh đã chinh phục chị.  "Tôi và anh không lãng mạn tới mức nhìn nhau là thấy thích ngay. Thời gian đầu tôi không để ý đến anh. Trong tiềm thức không bao giờ tôi nghĩ đến việc lấy người nước ngoài, càng không nghĩ tới việc sẽ đi nước ngoài sống. Nhưng là số phận thì không gặp ở đây sẽ là gặp ở một chỗ nào khác", chị nói. Cho nên, với Lê Vi, "anh ấy không phải người nước ngoài, chỉ là một người chồng. Và tôi không cảm thấy đó là ông Tây".

Từ khi yêu chị, anh học tiếng Việt và chỉ nói với chị bằng tiếng Việt. Kể cả sống với nhau tới nay đã 25 năm, anh chị chỉ nói với nhau bằng tiếng Việt. Chỉ trừ khi nhà có khách, vì phép lịch sự chị mới nói tiếng Pháp. Với Lê Vi, anh không phải là người nước ngoài, chỉ biết rằng 'đó là chồng mình'.

Quen nhau 1 năm, trước khi về Pháp, anh cầu hôn Lê Vi "Siri muốn lấy Vi làm vợ", anh nói với chị bằng tiếng Việt. Lê Vi trả lời: "Không! Vi không có ý định lấy người nước ngoài". "Thế thì Siri ở đây với Vi", câu trả lời ngay lập tức của anh khiến chị bất ngờ. Chính sự giản dị như vậy, chị nghiêm túc đo lại tình cảm của mình xem có thực sự yêu anh không.

"Sau đó tôi hiểu mình có rất nhiều tình cảm với anh. Đó là cái duyên, cái số thì không tránh được, đến giai đoạn đó anh ấy tới và đương nhiên tôi phải chấp nhận. Vì điều kiện như vậy nên tôi không thể từ chối. Đơn giản thế thôi!", Lê Vi cười nhớ lại, ánh mắt ánh lên sự hạnh phúc.

Trong cuộc sống không tránh khỏi những lúc xung đột, có khi nào chị thấy mình quyết định theo chồng là sai lầm? Trước câu hỏi của tôi, Lê Vi nói trong cuộc sống chị không biết ân hận là gì. "Trong mọi hoàn cảnh tôi luôn tìm nút gỡ tích cực nhất để mọi người cùng cảm thấy sự không may mắn trở thành bình thường. Sống là phải sống cho nhau. Tôi thấy sự chọn lựa đó là đúng", nữ nghệ sĩ chia sẻ.

Lê Vi tâm sự nếu không có hai chị gái Lê Vân và Lê Khanh thì chắc chắn chị sẽ không lấy chồng xa. Có hai người chị lo cho bố mẹ nên Lê Vi an lòng hơn với quyết định của mình. "Tôi không thích đi nước ngoài nhưng không thể nghĩ cho bản thân. Tôi phải để anh về lại Pháp để có công việc làm, các cháu có điều kiện sống tốt hơn. Tôi không đấu tranh gì cả. Tôi quyết đoán, nghĩ nhanh và làm nhanh. Bố mẹ tôi không phản đối, ngược lại ông bà hết sức động viên. Bố mẹ luôn mong cho tôi đi vì thế tôi quyết định nhanh lắm", Lê Vi kể.

Tôi từng nghĩ mình đã sai lầm

Nữ diễn viên tận hưởng cuộc sống thảnh thơi trong ngôi nhà vườn rộng bên Pháp.

Khác với suy nghĩ của nhiều người, Lê Vi là tuýp người cứng rắn và mạnh mẽ, không hề yếu đuối và bi lụy. Chính vì thế chị chủ động với các quyết định của cuộc đời mình. Tuy thế, người phụ nữ ấy cũng có lúc yếu mềm. Lê Vi tâm sự thời gian đầu định cư ở Pháp có lúc chị cảm thấy buồn do thay đổi môi trường sống, lại đang có bầu nên tâm lý thay đổi. Sinh bé thứ 2 nhưng là lần đầu sinh con nơi xứ người đã có lúc Lê Vi thoáng nghĩ: 'Hay quyết định của mình sai lầm'.

Khi sinh xong, ở bệnh viện về, chỉ có một mình anh đón hai mẹ con về nhà. Lúc đó Lê Vi đã khóc vì tủi thân và cô đơn khi không có người thân bên cạnh. "Lúc đó tôi nói với anh: Em không nghĩ mình sống được ở bên này. Một mình anh khi ấy không đủ bù đắp nỗi trống trải của tôi. Duy nhất lúc đó tôi cảm thấy quyết định của mình là sai lầm", Lê Vi tâm sự.

Khi bé thứ 2 được 11 tháng tuổi, chị quyết định cho con về Việt Nam. "Khi ấy tôi cũng đã nghĩ mình chỉ sang Pháp để sinh con thôi, và tôi sẽ về Việt Nam sinh sống, làm việc do còn chưa cắt đứt biên chế ở đây. Anh ấy rất tâm lý và tuyệt vời tới mức để tôi về, để tôi suy nghĩ và chọn lựa. Tôi quyết định thế nào thì anh cũng sẽ nghe theo. Khi có lời mời đóng phim, anh ấy đồng ý ngay lập tức mà không cần suy nghĩ gì. Vì yêu tôi nên anh ấy muốn làm cho tôi vui. Chính sự tử tế đó nên tôi quyết định về với anh. Và kể từ khi trở về Pháp từ năm 2006 đến nay tôi không còn hối tiếc và ân hận gì nữa. Đời tôi chính thức sang trang từ đó", chị nói.

Lê Vi quyết định dừng sự nghiệp năm 36 tuổi để sang Pháp định cư (2003) và rồi kể từ năm 2006, ở tuổi 40, chị cắt toàn bộ biên chế ở Việt Nam để toàn tâm toàn ý sống cuộc đời bình thường với chồng con bên Pháp. "Nhiều người cứ nghĩ tiếc cho tôi nhưng tôi thì không. Tôi quan niệm trong cuộc sống 'tham quá không được'. "Tôi và các chị đều sống và làm nghề vì cái tâm, tới lúc cảm thấy đủ thì buông chứ không níu kéo", Lê Vi nói.

16 năm sống trên đất Pháp nhưng Lê Vi nói chị vẫn giữ quốc tịch Việt Nam. Trong nhà các con chị luôn nói hai ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Pháp. Các con nói với bố bằng tiếng Pháp xong sẽ quay sang nói chuyện với mẹ bằng tiếng Việt với nội dung tương tự. Cuộc sống của Lê Vi giờ an nhiên trong căn nhà nhỏ với khu vườn rộng 4.000m2 tại thành phố Amboise - Pháp. Chị tìm thấy niềm vui mỗi ngày bên chồng con và thú vui làm vườn, tỉa hoa.

Dù sống xa Việt Nam gần 20 năm nhưng Lê Vi cũng như hai chị Lê Vân - Lê Khanh vẫn luôn giữ nét truyền thống từ cách ăn mặc lẫn để tóc.

Cuộc sống hiện tại của Lê Vi có thể gói gọn trong 2 từ "hài lòng". Chị bảo luôn hài lòng với những gì mình có và không đòi hỏi điều gì ngoài khả năng của mình. "Tôi luôn giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống với tâm niệm như vậy nên mọi người khó tìm thấy điều gì bất an ở tôi", chị nói.

Bích Hạnh

Diễn viên Diệu Hương kể chuyện bi hài khi làm dâu phố cổ

Ngày gật đầu đồng ý lấy chồng, Diệu Hương cũng không ngờ mình trở thành dâu trưởng, lại là dâu phố cổ. Biết bao chuyện bi hài sau 7 năm làm dâu phố cổ đến với cô gái quê khi đó.

- Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh vừa phát hiện tại từ đường của một dòng họ ở xã Yên Hồ huyện Đức Thọ đang lưu giữ một chiếc mũ cổ quý hiếm của Quan Võ Đại triều thời Lê.

Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh Nguyễn Trí Sơn cho biết trong quá trình sưu tầm, khảo sát trên địa bàn huyện Đức Thọ, các cán bộ chuyên môn cơ quan đã phát hiện chiếc mũ cổ của Quan Võ Đại triều thời Lê tại từ đường dòng họ Võ ở xã Yên Hồ.

Chiếc mũ cổ nặng hơn 1kg, được chế tác bằng chất liệu gỗ quý phủ sơn son thếp vàng, có kích thước cao 25cm, bao gồm hai phần. Phần phía trên thân mũ cấu trúc hình chữ nhật, mặt trước trang trí hoa văn hình mặt trời, xung quanh được điểm xuyến các họa tiết hình rồng, mây cách điệu sơn son thếp vàng. Phần thân dưới mũ dạng hình bầu dục, ở giữa là các hoa văn hình hổ phù và hai con rồng chầu vào giữa.

Phía dưới mũ có dạng hình tròn, có đường kính 20cm, xung quanh được trang trí các họa tiết hoa văn hình hoa thị nối liền nhau đối xứng. Các họa tiết trang trí trên mũ được phủ bởi màu nhũ sơn son thếp vàng cổ có hình dáng đẹp và tinh xảo.

Nhà thờ họ Võ, xưa thuộc xã Yên Hồ, huyện La Sơn, phủ Đức Thọ, nay là xã Yên Hồ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh thờ hai vị võ tướng, hai vị Quan Đại thần triều Lê (1428-1433) cũng là hai cha con, cha là Võ Uy, con là Võ Lực.

Đây là lần đầu tiên hà Tĩnh phát hiện được mũ cổ của quan thời phong kiến.

Trần Văn

Trong báo cáo PII 2023, mỗi địa phương đều có một bảng thông tin tổng hợp trình bày chi tiết kết quả đánh giá, điểm số và xếp hạng theo từng chỉ số (52 chỉ số), nhóm chỉ số (16 nhóm) và trụ cột (7 trụ cột). Bên cạnh đo lường năng lực đổi mới sáng tạo, 5 điểm mạnh và 5 điểm yếu cũng được chỉ rõ.

Theo Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh, bộ chỉ số PII nhằm cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể, đa chiều, cho thấy các điểm mạnh, điểm yếu, yếu tố tiềm năng và điều kiện cần thiết để phát triển kinh tế - xã hội dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của từng địa phương.

"Việc so sánh trực tiếp giữa các địa phương là mang tính tương đối, không phải mục đích chính của bộ chỉ số, bởi mỗi địa phương có các điều kiện, đặc điểm khác nhau và có định hướng phát triển khác nhau", ông nói. Ví dụ các địa phương ở vùng miền núi sẽ có các điều kiện, đặc điểm khác với các địa phương ở vùng đồng bằng hay ở vùng duyên hải. Có địa phương có điều kiện thuận lợi và định hướng để phát triển nông nghiệp, nhưng địa phương khác lại có điều kiện và định hướng để phát triển dịch vụ - du lịch hay phát triển công nghiệp...

Theo đó, thay vì chỉ quan tâm đến thứ hạng, các địa phương nên đi sâu tìm hiểu chi tiết số liệu mà PII cung cấp, phản ánh về địa phương mình, lấy dữ liệu PII làm tiền đề (cùng với dữ liệu khác) để tổ chức những diễn đàn với sự tham gia của đa dạng các bên liên quan cùng nhận định đúng những điểm mạnh, điểm yếu, yếu tố tiềm năng và điều kiện cần thiết. Từ đó, đề ra những quyết sách về mô hình tăng trưởng, những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể để thực hiện.