| Ảnh minh họa. |
Trước khi nói về những xu hướng của truyền thông tiếp thị năm 2018, hãy thử nhớ lại những dự đoán của tôi năm 2017 và thực tế nó đã diễn biến như thế nào nhé?
Dự đoán đầu tiên của tôi về xu hướng truyền thông năm 2017 là về “nền kinh tế xoay quanh cá nhân” (me-conomy) khi mỗi con người là một kênh truyền thông, vừa “thu” vừa “phát”, và “truyền thông cá nhân” sẽ ảnh hưởng mạnh đến truyền thông truyền thống. Thực tế xảy ra thì mọi người đã thấy, mỗi một cá nhân con người hiện nay không chỉ là một kênh thu-phát về truyền thông (tạo ra awareness) mà còn là kênh bán hàng, kênh chăm sóc khách hàng… mà câu chuyện về một nữ doanh nhân bán được tới 400 tỷ đồng trên Facebook là một ví dụ sinh động. Các kênh truyền thông cá nhân vẫn sẽ tiếp tục phát triển, hình thành nên cái tôi gọi là “một nền truyền thông khác”.
Thứ hai, tôi nói về xu hướng “số hoá hay là chết”. Thực tế là trong năm 2017, từ khoá của cả nền kinh tế là “công nghiệp 4.0”. Từ khoá này được nhắc đi nhắc lại từ Chính phủ, các chính trị gia các chính sách gia cho đến các diễn đàn lớn nhỏ của giới doanh nhânNhu cầu số hoá để không chậm chân trong nền công nghiệp 4.0 đã trở thành bức thiết trong mọi ngành kinh tế, giáo dục hay y tế.
Thứ ba, tôi nói về xu hướng tự động hoá marketing. Trong năm vừa qua, hàng loạt các nền tảng marketing tự động của MOG, Haravan sắp tới là Base sẽ tiếp tục được tung ra. Tất nhiên, nhóm khách hàng ban đầu của các nền tảng này là các công ty nhỏ và siêu nhỏ vì họ “đói” hơn, khát khao công cụ hơn và sẵn sàng thử nghiệm cái mới hơn. Nhưng khi các công ty này thành công và tấn công mạnh mẽ thị phần của các công ty lớn (minh chứng cho tư duy thời buổi hiện đại các doanh nghiệp nhanh thắng doanh nghiệp chậm chứ không phải doanh nghiệp lớn thắng doanh nghiệp nhỏ) thì các công ty lớn sẽ phải lao vào cuộc chơi “tự động hoá” các hoạt động tiếp thị của mình, dù rằng khi đó phải chấp nhận sự thực cay đắng về tính hiệu quả của các hoạt động trước đây.
Thứ tư, tôi nói về “video hoá” và “ảo hoá” hoạt động truyền thông. Hiện nay, lượng tiêu thụ video của người tiêu dùng tăng vọt (tất nhiên cũng nhờ vào chiến lược video first, mobile first của Facebook) và video đã bắt đầu len lỏi vào mọi hoạt động truyền thông. Người ta không chỉ đòi hỏi viral video (mà thực ra rất ít video có tính viral) mà còn đòi hỏi các bản tin video, corporate video, training video… "Ảo hoá" chưa rõ rệt bằng, có lẽ vẫn liên quan đến vấn đề giá thành và thời gian sản xuất.
Thứ năm, tôi có nói về “ngày tàn của các agency truyền thống”. Mọi người có để ý là trong năm vừa qua, không còn nghe cái tên “công ty PR” không ạ? Các công ty PR theo cái nghĩa mọi người vẫn hiểu là quan hệ báo chí đã hoặc thay đổi dịch vụ, hoặc "chết" mất rồi. Đây sẽ tiếp tục là xu hướng của năm 2018.
Còn đây sẽ là những dự đoán của tôi về thị trường truyền thông tiếp thị Việt Nam trong năm 2018.
Trong năm 2018, các xu hướng của truyền thông tiếp thị ở Việt Nam tiếp tục bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của truyền thông, sự thay đổi của tiếp thị và sự thay đổi của Việt Nam, nhưng nó có thể tóm lại trong một chữ - đó là "sự tái định nghĩa" (re-define).
Thị trường sẽ tái định nghĩa vai trò của truyền thông (media). Các nền tảng truyền thông mới như Facebook, Google và “ông mới nổi” Amazon sau khi "tiêu diệt" xong các nhà xuất bản truyền thống đã xoay sang xử nốt truyền hình truyền thống với các hình thức như livestream và gia tăng ảnh hưởng của các kênh trên nền tảng Youtube. Các nền tảng truyền thông mới đã tạo ra quá trình “de-centralize” (phi tập trung) truyền thông, dẫn đến một thế giới truyền thông bị “mất cực” và “cực nhiễu”. Chào mừng bạn đến với thế giới của một thế giới truyền thông - nơi người tiêu dùng giờ đây có giọng nói to hơn, ồn ào hơn và tiêu cực hơn so với giọng nói của truyền thông truyền thống. Chào mừng bạn đến với kỷ nguyên của tin tức giả và những trò chơi khăm đối với thương hiệu. Chào mừng bạn đến với những trào lưu và khủng hoảng “chỉ trong một đêm”.
Bạn phải làm gì?
Khi Cognito phỏng vấn 150 nhà quản trị truyền thông tiếp thị hàng đầu trên thế giới, số đông đều đồng ý số tiền chi trả nhiều nhất cho các hoạt động truyền thông tiếp thị của năm 2018 là cho sản xuất nội dung. Vì sao lại như vậy? Bởi vì các công ty, các thương hiệu phải hành xử như các cá nhân. Phải carpe diem “seize the moment” - túm chặt lấy cơ hội. Tại sao các cá nhân với nguồn lực tài chính, sức lực và sự hiểu biết có thể xây dựng cho mình một “hệ sinh thái truyền thông” mạnh mẽ như vậy mà các công ty thương hiệu lại không làm được? Vấn đề nằm ở nội dung, những nội dung đa dạng, ngắn, thu hút, sâu sắc hay mang tính giải trí, được điều hướng dựa trên sự thấu hiểu về người tiêu dùng với nhiều định dạng khác nhau (video, hình ảnh, comic, game…)
Thị trường cũng tái định nghĩa lại vai trò của các agencies (các công ty truyền thông). Các “quyền lực truyền thông” như Facebook và Google đã chính thức tuyên chiến với các công ty truyền thông thông qua những chương trình trợ giúp trực tiếp tới cho khách hàng của họ trong việc lên kế hoạch, xây dựng chiến lược nội dung và sắp tới hẳn sẽ bao gồm cả việc sản xuất nội dung. Các công ty quảng cáo hàng đầu thế giới, vốn là "con bò sữa" của các tập đoàn truyền thông, đang thấy khách hàng chuyển số tiền vốn dành cho các chương trình truyền thông lấy quảng cáo truyền hình làm trọng tâm sang các hoạt động truyền thông phức hợp khác. Họ còn bị tấn công trên một mặt trận khác - các công ty tư vấn doanh nghiệp hàng đầu thế giới như McKinsey, BCG, Densu đang mở rộng dịch vụ cung cấp cho khách hàng của mình thông qua việc mua lại các công ty truyền thông. Việc Bain and Co. thành công trong việc mua lại Asatsu từ tay WPP là hồi chuông cảnh báo cho xu hướng đó. Trước tình huống bị tấn công trên cả hai mặt trận, các tập đoàn quảng cáo hàng đầu thế giới bắt buộc phải tiến hành “hợp kênh” cho các dịch vụ truyền thông của mình. Publicis đã thống nhất các công ty dưới tên gọi “Publicist One” và Ogilvy cũng đang mạnh mẽ cải tổ theo hướng “một Ogilvy” nhằm tái định vị hình ảnh của mình.
Ở Việt Nam, xu hướng xây dựng các đội ngũ các chuyên gia nội bộ “in-house” đang phát triển mạnh mẽ. Một trong những học viên của Chương trình Giám đốc Truyền thông của Học viện MVV, phụ trách truyền thông cho một tập đoàn BĐS hàng đầu Việt Nam tuyên bố “em không thấy các agencies có gì hơn đội ngũ in-house của bọn em. Chúng em xây dựng một đội ngũ trẻ, sử dụng nhiều công cụ mới, ứng phó tức thời với các nhu cầu về truyền thông càng ngày càng mang tính “thời điểm” của doanh nghiệp”. Đây sẽ là một thách thức không nhỏ với các agencies của Việt Nam. Xu hướng này cũng khiến cho khái niệm “công ty PR” ở Việt Nam dần biến mất, bởi các “công ty PR” ở Việt Nam được hiểu phụ trách quan hệ báo chí, nhưng khi báo chí truyền thống mất dần ảnh hưởng, vai trò của họ cũng phải được xem xét lại.
Bạn phải làm gì?
Việc “tái định nghĩa” vai trò của các công ty truyền thông (agencies) cho thấy thời kỳ của các công việc “trung gian” đã chấm dứt, và giờ là thời kỳ của truyền thông trực tiếp. Hoặc bạn phải “tái định vị” mình theo một trong những xu hướng đang lên (sản xuất nội dung, tiếp thị số, truyền thông chuyên biệt…) hoặc cung cấp những dịch vụ truyền thông mang tính tổng diện, hoặc biến mình thành những công ty công nghệ cung cấp nền tảng cho truyền thông trực tiếp, nếu không, số phận các con khủng long chính là thứ đang chờ đợi bạn.
Trong ba con đường đó, sản xuất nội dung được coi là xu hướng phát triển dễ dàng và có rào cản ban đầu thấp nên sẽ là lĩnh vực cạnh tranh mạnh mẽ nhất. Với chiến lược “video first, mobile first” của Facebook, các nội dung video sẽ được chú trọng nhất, sau đó tới các dạng nội dung khác như hình ảnh, hình họa, trò chơi hoá… Không chỉ cạnh tranh khốc liệt với nhau, những công ty sản xuất nội dung sẽ phải cạnh tranh với đội ngũ in-house của khách hàng bằng chiến lược nội dung, sự sáng tạo và đa dạng của các định dạng khác nhau cũng như chiến lược và nền tảng phân phối. Chính vì vậy, một đối thủ tiềm tàng trong lĩnh vực sản xuất nội dung tiếp thị sẽ đến từ những nền tảng phân phối nội dung.
Trong khảo sát của Cognito, các nhà lãnh đạo truyền thông tiếp thị thế giới còn để một cửa khá rộng cho truyền thông chuyên biệt bao gồm truyền thông cho thương hiệu công ty, truyền thông nội bộ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp (đứng thứ 4 trong danh sách được ưu tiên ngân sách). Với sự lên ngôi của truyền thông cá nhân, các doanh nghiệp không thể không tính đến sức ảnh hưởng về mặt truyền thông của các nhân viên của mình (xu hướng “social employees”). Một thương hiệu tuyển dụng tốt, một nền văn hoá doanh nghiệp mạnh, một nền tảng truyền thông nội bộ hiệu quả sẽ tạo ra sức cạnh tranh mạnh mẽ cho doanh nghiệp mà những ví dụ như Thế giới Di động hay Mỹ Lan là những trường hợp điển hình.
Ở con đường thứ ba, sự xuất hiện của các CommTech (các công ty công nghệ truyền thông tiếp thị) ở Việt Nam là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Đầu năm tới, iA (Intelligent Agency), một công ty commTech tiên phong sẽ cho ra đời những sản phẩm đầu tiên tự động hoá các hoạt động truyền thông của doanh nghiệp. Thành công còn khó dự báo, nhưng chắc chắn xu hướng này sẽ tiếp tục mạnh mẽ trong năm 2018. Tuy vậy, các công ty commTech nên lưu ý bài học của các công ty cung cấp các nền tảng marketing tự động (auto-marketing): sự thâm nhập thị trường và sự sẵn sàng cuả thị trường không như họ mong đợi, và có lẽ, họ phải xem xét lại cách tiếp cận ở thị trường Việt Nam. Các công ty có vẻ vẫn thấy yên tâm hơn khi các hoạt động marketing được kết hợp dưới dạng “blended marketing”- các hoạt động tự động hoá hỗ trợ cho các hoạt động marketing tổng diện mà không phải thay thế. Nói cho cùng, chúng ta cũng chưa phải là một nền kinh tế số hoá tuyệt đối.
Năm 2018, từ khoá của ngành marketing chắc chắn sẽ là “omni-channel”, một hình thức “hợp kênh” cho các hoạt động online và offline vốn “ít nói chuyện với nhau” trong thời gian vừa qua. Việc tạo lập các nền tảng omni-channel cho doanh nghiệp cũng thể hiện khoản đầu tư của các marketers nhằm đối phó với những động thái “thương mại hoá” nền tảng của Facebook, Google hay Amazon - ai cũng biết không ai có thể cứ đi săn mãi trên đất nhà vua mà không phải trả thuế. Cái ngày mà Facebook không cung cấp một chút organic reachnào càng ngày càng đến gần.
Tóm lại, bạn phải làm gì?
Có vô số cơ hội, có vô số công cụ, hãy nắm bắt nó ngay lập tức (Carpe Diem). Muốn nắm bắt được, bạn phải Lean and Fast (gầy và nhanh). "Gầy" là hình ảnh tượng trưng cho việc “đói”, khao khát chiến đầu, khao khát nắm bắt, không bị trì trệ. Bạn cũng phải thật "nhanh" vì mọi thứ đang thay đổi như một cơn lốc. Đừng sợ sai, hãy thử thật nhiều, thất bại thật nhiều rồi sẽ thành công thật nhiều.
"> 