Trong nhiều lớp học ngôn ngữ Anh trên khắp nước Mỹ, không còn nhiều các bài tập yêu cầu đọc tiểu thuyết dài. Thay vào đó, một số giáo viên tập trung vào một số đoạn văn ngắn. Điều này cho thấy xu hướng hiện nay là thời lượng tập trung ngắn hơn trước, sức ép phải chuẩn bị cho các bài kiểm tra chuẩn hóa và thầy cô cảm giác rằng nội dung dạng ngắn sẽ giúp học sinh thích nghi với thế giới số hiện đại.

Hội đồng Giáo viên Tiếng Anh Mỹ đã thừa nhận sự thay đổi này trong tuyên bố năm 2022: "Đã đến lúc đọc sách và viết luận không còn là đỉnh cao của giáo dục ngôn ngữ Anh".

Học sinh Mỹ không còn nhiều thời gian đọc sách. Ảnh minh hoạ: Manila Times.

Tuy nhiên, việc tập trung vào các nội dung số dạng ngắn không phù hợp với tất cả học sinh.

Maryanne Wolf, một nhà khoa học về thần kinh nhận thức tại Đại học UCLA, người chuyên nghiên cứu về chứng khó đọc, cho biết đọc sâu là điều cần thiết để tăng cường hoạt động cho các mạch trong não liên quan đến xây dựng kiến thức nền tảng, kỹ năng phản biện và trên hết là sự đồng cảm.

“Chúng ta phải cho thế hệ trẻ cơ hội hiểu được người khác, không phải qua những bức ảnh chụp nhanh mà qua việc đắm mình vào cuộc sống, suy nghĩ và cảm xúc của người khác”, Wolf cho biết.

Điều này đúng với Chris, người mắc chứng khó đọc. Với cậu bé, âm thanh không giúp việc đọc trở nên dễ hơn mà thay vào đó, khiến cậu bé chán nản với sách.

Ít thời gian đọc sách bên ngoài trường học

Nhìn chung, học sinh Mỹ đang đọc ít sách hơn. Dữ liệu toàn quốc Mỹ từ năm ngoái cho thấy chỉ 14% thanh thiếu niên cho biết có đọc sách để giải trí hàng ngày so với 27% vào năm 2012.

Các giáo viên cho biết sự sụt giảm này bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng Covid-19.

“Khi Covid-19 xảy đến, cả giáo viên và học sinh đều để các em ngừng đọc tiểu thuyết dài vì tâm lý bị sang chấn. Nhưng đến giờ, thầy và trò vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi điều đó”, Kristy Acevedo, giáo viên tiếng Anh tại một trường trung học dạy nghề ở New Bedford, Massachusetts, cho biết.

Năm nay, Kristy cho biết sẽ không chấp nhận việc học sinh lơ là đọc sách. Bà có kế hoạch dạy học sinh chiến lược quản lý thời gian và yêu cầu các em sử dụng giấy và bút chì trong hầu hết thời gian học.

Một số giáo viên khác thì cho rằng xu hướng trẻ em không còn đọc nhiều xuất phát từ việc phải đáp ứng các bài kiểm tra chuẩn hóa và ảnh hưởng từ công nghệ giáo dục. Nhiều nền tảng số hiện có thể cung cấp chương trình tiếng Anh hoàn chỉnh với hàng nghìn đoạn văn ngắn phù hợp tiêu chuẩn các tiểu bang. Tri thức đều được cung cấp mà không cần đến một cuốn sách nào.

Tình trạng này phần nào khiến học sinh Mỹ ngày càng cảm thấy khó đọc sách. Hiện chỉ khoảng một phần ba học sinh lớp 4 và lớp 8 đạt trình độ đọc hiểu thành thạo trong Đánh giá tiến bộ giáo dục quốc gia Mỹ năm 2022, giảm đáng kể so với năm 2019.

Leah van Belle, giám đốc điều hành của liên minh xóa mù chữ Detroit 313Reads, cho biết khi con trai bà đọc Peter Panvào năm cuối tiểu học, hầu hết trẻ em trong lớp đều thấy quá khó. Bà than thở rằng trường của con trai bà thậm chí không có thư viện.

Giáo viên cũng chịu sức ép

Trong khi một số trường gặp khó khăn về nguồn lực sách, những trường giàu có hơn vẫn thiếu một thứ khác: thời gian.

Terri White, giáo viên tại trường trung học South Windsor ở Connecticut, cho biết lớp ngôn ngữ Anh của bà không còn yêu cầu học sinh đọc hết cuốn To Kill A Mockingbird (Giết con chim nhại)như trước nữa. Bà chỉ giao cho học sinh đọc khoảng một phần ba cuốn sách và tóm tắt phần còn lại. Bà cho biết các em phải nhanh chóng chuyển sang phần khác vì giáo viên cũng có sức ép phải nhồi nhét nhiều hơn vào chương trình giảng dạy.

Bà cũng giao ít bài tập về nhà hơn vì lịch học của học sinh quá dày đặc với nhiều môn thể thao, câu lạc bộ và các hoạt động khác.

Về lâu dài, phương pháp đọc tóm tắt như vậy sẽ gây hại cho sự phát triển tư duy phản biện của học sinh, Alden Jones, giáo sư văn học tại Đại học Emerson ở Boston cho biết.

Will Higgins, giáo viên tiếng Anh tại Trường trung học Dartmouth ở Massachusetts, thì cho biết ông vẫn tin vào việc giảng dạy các tác phẩm kinh điển. Tuy nhiên, sức ép về thời gian cũng khiến ông phải cắt giảm số lượng sách.

“Chúng tôi không từ bỏ Jane Eyrevà Pride and Prejudice. Chúng tôi không từ bỏ Hamlethay The Great Gatsby. Nhưng chúng tôi đã từ bỏ việc giao những tác phẩm khác như A Tale of Two Cities”, Higgins cho biết.

Trước sức ép về chương trình học, trường của ông đã tìm cách khuyến khích học sinh đọc sách thông qua các câu lạc bộ sách do chính các em điều hành. Ông Higgins nói: “Rất thú vị là nhiều học sinh cho biết đây là lần đầu tiên các em đọc hết một cuốn sách sau một thời gian dài”.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Áy náy với "sản phẩm" mình đào tạo

Chia sẻ về quyết định từ bỏ vị trí nhiều người mơ ước ở một trường công lập thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, TS Thoại cho biết lý do lớn nhất có lẽ là việc bản thân cảm thấy áy náy với tư cách người thầy khi đào tạo ra những lứa học viên không ưng ý.

TS Vũ Văn Thoại lúc còn là Hiệu trưởng Trường CĐ Nghề Công nghệ - Kinh tế Hà Nội.

Sau 2 năm giữ cương vị người đứng đầu, anh nhận ra rằng ngôi trường mình công tác cũng như các trường cao đẳng nghề khác đều đang chịu áp một chương trình khung quá nặng về các môn lý thuyết chung. Từ đó dẫn đến việc trường đào tạo nghề không được theo ý muốn và không sát với thực tiễn người sử dụng lao động cần.

“Các em học nghề cần những cái thực tiễn mà doanh nghiệp cần đó là những kỹ năng nghề nghiệp, khát vọng phấn đấu trong công việc. Tuy nhiên trong trường lại phải học những kiến thức khung bắt buộc xa rời thứ doanh nghiệp cần. Bản thân tôi lại không thể tự thay đổi điều đó và khi đào tạo ra những lứa học viên không ưng ý, với tư cách là người thầy, tôi cũng không thấy thoải mái”, TS Thoại nói.

Điều anh Thoại buồn nhất là không chỉ phải học những kiến thức lý thuyết suông nhiều mà hiện người học rất thiệt thòi khi mối liên hệ giữa các trường nghề và doanh nghiệp ở Việt Nam quá lỏng lẻo.

Anh Thoại chia sẻ: “Ở nước ngoài, mối quan hệ này rất tốt. Người học nghề chỉ học một vài buổi ở trường trong tuần, sau đó về doanh nghiệp làm việc thực tiễn, vừa học thêm những gì còn thiếu khi ở trường. Học viên vừa học vừa có lương, sau khi tốt nghiệp hầu hết các em có cơ hội được các doanh nghiệp nhận luôn bởi vừa có tay nghề vừa hiểu văn hóa công ty. Trong khi đó, ở ta, học nghề nhưng khung rất nặng, học lý thuyết nhiều và hầu hết học ở trường thì làm sao các em có tay nghề tốt được”.

Anh Thoại cho rằng, việc đào tạo không thực tế cũng là nguyên nhân khiến nước ta khó hội nhập và cũng không thu hút được người học nghề bởi học ra nhưng không phù hợp với doanh nghiệp.

Về phát triển nông nghiệp

Thực tế bản thân anh Thoại không quá khó khăn trước quyết định từ bỏ ghế Hiệu trưởng. Bởi đây cũng là cơ hội để anh có thêm nhiều thời gian hiện thực hóa giấc mơ tạo ra một nền nông nghiệp có giá trị cao cho Việt Nam với niềm đam mê cây đàn hương.

TS Vũ Văn Thoại trao đổi với các chuyên gia bên vườn ươm đàn hương của mình.

Anh Thoại biết đến rồi “mê” và dành thời gian nghiên cứu giống cây xuất xứ từ Ấn Độ này đã khoảng 10 năm từ một lần sang nước bạn và thấy nó mang lại giá trị kinh tế cao. Đây là loài cây được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành như công nghiệp mỹ phẩm cao cấp, nước hoa, dược liệu, mỹ nghệ… và có tinh dầu đa năng được ví như “giọt vàng” với giá khoảng 4.500 USD/kg. Tuy nhiên, ở Việt Nam loại cây này còn khá mới.

“Nếu trồng được ở Việt Nam, chắc chắn nó sẽ là cây có giá trị cao nhất trong các cây lâm nghiệp của nước nhà và có thể thay đổi diện mạo của nền nông nghiệp nước nhà trong việc tạo ra những cây trồng có giá trị kinh tế cao”, TS Thoại nói.

Tuy nhiên, giống cây này rất khó nhân giống và hạt để nhân giống phải lấy từ cây mẹ sạch bệnh từ 10 năm tuổi trở lên. Song càng già, cây càng cho ít hạt. Đặc biệt, hạt của nó chỉ nảy mầm trong vòng 4 tháng. Vỏ dày nhưng phía bên trong hạt lượng tinh dầu rất lớn nên tỉ lệ nảy mầm rất thấp.

Vì vây, để theo đuổi đam mê, anh Thoại mất khá nhiều thời gian để nghiên cứu.

Anh đã có hàng chục chuyến đi thực địa rong ruổi tại các khu rừng, các Viện nghiên cứu, và các trang trại tại Ấn Độ,

Thậm chí, ngay cả những năm lãnh đạo trường nghề, năm nào anh Thoại cũng dành thời gian sang Ấn Độ để học hỏi quy trình tạo giống, chăm sóc,… giống cây này.

“Tôi dành hầu hết tiền lương hàng tháng đi đến nhiều vùng đất khác nhau để nghiên cứu mẫu đất trồng khảo nghiệm. Đến nay đã quy hoạch ra được một số vùng có thể phát triển được cây đàn hương. Đàn hương không chịu được ngập úng hay thoát nước kém, cũng không thích hợp để trồng ở ven biển, nơi thường xuyên có bão lớn hay ở những vùng quá lạnh. Vì thế, Đông Bắc Bộ và Tây Nguyên là 2 vùng trồng tốt nhất”, anh Thoại cho biết.

Anh Thoại đang gieo hạt cây đàn hương.

Hiện, anh cùng nhóm đồng nghiệp của mình trồng khảo nghiệm cây đàn hương tại khoảng 40 tỉnh/thành trên cả nước và cho tín hiệu rất tích cực về một hướng thoát nghèo cho các hộ nông dân.

Anh Thoại chia sẻ hiện anh đang làm đất trên diện tích 10 hecta ở huyện Tân Sơn, Phú Thọ để làm vườn mẫu cho bà con tham khảo.

Những nỗ lực của anh cũng được đền đáp khi nhận được tin vui là bản hợp đồng từ một doanh nghiệp đối tác Ấn Độ bao tiêu toàn bộ sản phẩm đầu ra của cây đàn hương.

Chào anh ra về, tôi hỏi có bao giờ anh nuối tiếc với chức vụ mình đã có để về “làm vườn” như hiện nay, anh cười đáp: “Được theo đuổi niềm đam mê, bản thân tôi không hề tiếc nuối về chức vụ từng có. Tôi chỉ tiếc cho công tác đào tạo nghề vẫn bỏ ngỏ việc gắn liền giữa nhà trường và doanh nghiệp. Tôi nghĩ việc xây dựng chương trình khung không gì tốt hơn là phải từ doanh nghiệp. Có như vậy mới đào tạo sát với thực tiễn”.

Vị cựu hiệu trưởng cũng chia sẻ nếu thành công trong thời gian tới, anh sẽ quay trở lại với hướng đào tạo nghề và định hướng cho người học trên phương diện doanh nghiệp.

Thanh Hùng