Tiếp theo, để được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam, tác phẩm của AI phải đáp ứng điều kiện “do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác”(theo Khoản 3 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 ngày 29/11/2005 sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 36/2009/QH12 ngày 19/6/2009 và Luật số 07/2022/QH15 ngày 16/6/2022).

Tại đây, chúng ta cần xác định tác giả của tác phẩm của AI trong ba đối tượng sau: AI, người tạo ra AI và người đưa ra yêu cầu để AI để tạo ra tác phẩm báo chí.

Hiện nay, pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam định nghĩa tác giả “là ngườitrực tiếp sáng tạo tác phẩm”(theo Khoản 4 Điều 1 Luật số 07/2022/QH15 ngày 16/6/2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ), và Công ước Berne về Bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật mà Việt Nam gia nhập từ năm 2004 cũng quy định rõ Công ước này bảo hộ “Tác phẩm của các tác giả là công dâncủa một trong những nước là thành viên của Liên hiệp dù những các tác phẩm của họ đã công bố hay chưa”(Điều 3 Công ước năm 1971 về việc bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật).

Như vậy, vì AI không phải là con người, nên không được pháp luật Việt Nam công nhận là tác giả của tác phẩm báo chí.

Hai đối tượng còn lại là người tạo ra AI và người đưa ra yêu cầu để AI tạo ra tác phẩm báo chí đều không “trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình” để tạo ra tác phẩm của AI nên cũng không được công nhận là tác giả của tác phẩm của AI, cụ thể: Người tạo ra AI chỉ tạo ra AI, sau đó AI sẽ tự tạo ra các tác phẩm, người tạo ra AI không có hoạt động sáng tạo để tạo ra các tác phẩm này; Người đưa ra yêu cầu để AI tạo ra tác phẩm cũng không trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm, mà chỉ đơn thuần đưa ra ý tưởng, yêu cầu để AI tự tạo ra tác phẩm.

Những phân tích nêu trên cho thấy: Tuy tác phẩm của AI có thể được công nhận là tác phẩm báo chí, nhưng việc không xác định được tác giả cho tác phẩm của AI đã khiến tác phẩm này rơi vào tình trạng chưa rõ cơ sở pháp lý để được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam.

Vậy các tác phẩm của AI có thể được sử dụng như thế nào?         

Tình trạng “chưa rõ cơ sở pháp lý để được bảo hộ” nêu trên đặt tác phẩm của AI trước kịch bản không rõ ràng: Có phải bất kỳ tổ chức, cá nhân nào cũng có thể sử dụng tác phẩm này? 

Tuy nhiên, kể cả câu trả lời là có, thì chúng tôi cho rằng phạm vi sử dụng tác phẩm của AI không được trùng lặp với các quyền tác giả và quyền của chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm này (nếu có) theo pháp luật Việt Nam.

Về nguyên tắc, tác giả - người sáng tạo ra tác phẩm là xuất phát điểm của quyền tác giả để được thụ hưởng các quyền lợi phát sinh từ tác phẩm, cũng như được pháp luật bảo vệ trước những hành vi xâm phạm đến quyền tác giả của mình. Như đã phân tích ở phần trên, vì chưa có cơ sở để xác định tác giả cho tác phẩm của AI, nên bất kỳ chủ thể nào tự nhận là tác giả đối với tác phẩm của AI để hưởng lợi từ quyền tác giả đối với tác phẩm đó đều không phù hợp pháp luật Việt Nam và có rủi ro dẫn đến các cáo buộc về đạo nhái, đạo đức hành nghề và gây ra các tranh chấp phức tạp về bản quyền báo chí. 

Cách thức phát hiện trường hợp sử dụng tác phẩm của AI chưa phù hợp pháp luật

Trong mức độ gợi mở của bài viết này, chúng tôi xin phép tạm gác lại sự cần thiết của các quy định pháp luật xác định bản quyền các tác phẩm của AI, để đưa ra yêu cầu cần được giải quyết trước tiên là phải xác định được tác phẩm nào là tác phẩm của AI. Để thực hiện được yêu cầu này, chúng ta cần một giải pháp, công cụ kết hợp các nền tảng công nghệ (như Blockchain, Big Data, AI) có chức năng rà soát và phát hiện được mức độ giống nhau giữa tác phẩm báo chí được công bố và các tác phẩm của AI, từ đó đánh giá các hành vi sử dụng tác phẩm của AI có phù hợp pháp luật hay không.

Bằng chức năng và nhiệm vụ của mình, Trung tâm Bản quyền số (DCC) thuộc Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) hân hạnh được làm cầu nối giữa những tác giả, nhà báo, đơn vị báo chí với các đơn vị cung cấp công nghệ, dịch vụ pháp lý và các cá nhân, đơn vị liên quan trong lĩnh vực báo chí để cùng phát triển các giải pháp toàn diện, hiệu quả trong công cuộc bảo vệ bản quyền báo chí trên nền tảng số trong kỷ nguyên AI.

Hoàng Đình Chung(Giám đốc Trung tâm Bản quyền số)
Trương Minh Toàn(Trưởng Phòng Pháp chế Trung tâm Bản quyền số)

Ông Rumen Radev bày tỏ ấn tượng và chúc mừng VinFast đã đạt được thành công lớn, trở thành hãng xe bán chạy số 1 thị trường Việt Nam chỉ sau một thời gian ngắn. ''Đây cũng là minh chứng cho sự phát triển kinh tế, khoa học, công nghệ vượt bậc của Việt Nam trong vài thập kỷ qua'', ông nói.

Tổng thống đã dành nhiều thời gian tham quan các xưởng sản xuất ôtô điện, tìm hiểu kỹ quy trình sản xuất và đánh giá cao chất lượng, tiềm năng thành công của xe điện VinFast tại thị trường châu Âu.

Chiều nào cũng vậy, lo đồ cúng cho người mẹ quá cố xong, cô Minh đặt lên bàn thờ mẹ rồi vào nhà ngồi chờ hương tàn mới đến nhà con gái ở Quận 3 phụ làm đồ nấu cho buổi bán cơm ngày mai.

Cô Minh cho biết, gầm cầu thang này là nơi gắn liền với cuộc đời của mẹ cô, bà Phan Thị Sáu. "Ước nguyện của mẹ tôi trước khi mất là được lập bàn thờ tại đây, vì vậy, gần 2 tháng qua tôi túc trực ở đây lo hương khói", cô Minh chia sẻ.

Người phụ nữ sinh năm 1961 kể, bố mẹ cô có 8 người con, 4 trai 4 gái và một căn nhà trong khu dân cư Thanh Đa. Năm 1970, bố cô Minh bị bệnh bại liệt. Để có tiền chữa bệnh cho chồng, bà Sáu quyết định bán đi căn nhà đang ở.

Bán nhà xong, bà Sáu đưa chồng và 8 người con còn nhỏ ra gầm Lô S, cư xá Thanh Đa dùng tôn, ván cũ quây lại làm chỗ ở.

Thương người phụ nữ vừa nuôi con nhỏ, vừa nuôi chồng bệnh bằng nghề quét dọn vệ sinh, những cư dân ở Lô S đã tạo điều kiện. Đổi lại, hằng ngày, bà Sáu phải dọn dẹp vệ sinh cho cư xá và phải ở sạch sẽ, giữ trật trự.

Cô Minh là con gái thứ tư của bà Sáu. Lúc cả gia đình dọn ra gầm cầu thang ở, cô Minh mới 9 tuổi. Hằng ngày, cô giúp mẹ trông em, nấu cơm, vệ sinh cho ba đang bị bệnh để bà Sáu yên tâm đi làm kiếm tiền lo cho cả nhà. "Một mình mẹ lo cho 10 miệng ăn nên nhà tôi nghèo lắm. Chỗ ở lúc đó cũng rách tứ tung, mưa thì nước tạt vào, đêm đến cả nhà chen chúc nhau ngủ", cô Minh nhớ lại thời gian khốn khó của gia đình mình.

Năm 1979, chồng bà Sáu mất, các con cũng đã lập gia đình, có cuộc sống riêng. Họ muốn đón mẹ về ở cùng nhưng bà Sáu nhất quyết ở lại nơi gắn bó với thời khó khăn của mình. Những người sống gần gầm cầu thang Lô S cho biết, năm 2019, bà Sáu 81 tuổi, đã bị lẫn nên các con nhất quyết đón mẹ về chăm sóc, nhưng cứ đón hôm nay thì ngày mai bà bắt xe ôm về lại gầm cầu thang. Cụ bà nói với các con: 'Mẹ ở đây quen rồi, dọn đi nơi khác không ở được'. Dù sức khỏe yếu, đi lại khó khăn, nhưng cứ khỏe một chút là bà Sáu mang chổi đi quét lá cây xung quanh nơi sống. "Cụ ấy sống sạch sẽ, lại hiền nên chúng tôi rất quý", một cư dân ở Lô S nói.

Chiều theo ý mẹ, 8 anh chị em cô Minh mua gạch, xi măng, cửa về rồi xin phép ban quản lý chung cư sửa sang lại chỗ ở cho mẹ. Các chị em cô cũng thay phiên nhau về ở cùng mẹ, lo cơm nước, trò chuyện cho mẹ đỡ buồn.

Đầu năm nay, sức khỏe bà Sáu yếu nên em gái cô Minh đón mẹ về chăm sóc. "Mẹ tôi không có bệnh gì cả. Không hiểu sao, mẹ bỏ ăn 7 ngày rồi mất", cô Minh nói về mẹ, giọng ngắt quãng.

Cô Minh lấy chồng nhưng sớm ly hôn, một mình nuôi con bằng nghề công nhân dọn vệ sinh. Từ ngày mẹ mất, không có nhà riêng, cô dọn về gầm cầu thang ở.

Cư xá Thanh Đa xây đã lâu, vì vậy, nhiều mảng tường ở cầu thang bị nứt, bong tróc.

Cô Minh cho biết, dù ở gầm cầu thang, nhưng 50 năm qua nhà cô không bao giờ mất trộm hay có người xấu tìm đến. Để chỗ ở sạch sẽ, không bị chuột, kiến, gián 'hỏi thăm' cô lau dọn mỗi ngày. Cô cũng sắm thêm chiếc tivi đời mới, lắp cáp, wifi để xem các chương trình giải trí.

Do chỗ ở rộng chưa đến 2m nên mọi đồ dùng trong nhà được cô Minh để gọn, hoặc làm móc treo lên.

Cô Minh cho biết, ước nguyện trước lúc mất của bà Sáu là được các con lập bàn thờ ở gầm cầu thang chung cư, vì nơi đây đã gắn với những chuyện buồn vui, vất vả, tình hàng xóm của bà. Cô Minh và các anh chị em đã làm theo ước nguyện của mẹ.

Hằng ngày, ngoài lo hương khói cho mẹ, cô Minh thay mẹ làm công việc dọn vệ sinh ở cư xá Thanh Đa.

Đại diện UBND Phường 27 cho biết, hiện ở cư xá Thanh Đa có hàng chục người dân sống ở gầm cầu thang của các lô khác nhau. Họ đều từng là những người khó khăn và đã ở từ trước giải phóng. Biết hoàn cảnh của họ, cũng như sự đồng ý của ban quản lý, các cư dân nên chính quyền địa phương cũng tạo điều kiện. Cô Minh cho biết, cư xá Thanh Đa đang nằm trong diện giải tỏa, vì vậy, khi có quyết định giải tỏa chính thức cô sẽ dọn đi. Còn hiện tại, cô sẽ ở đây để thay mặt các anh chị em trong nhà lo hương khói cho mẹ.

'Chú hề' mang đến phương pháp điều trị đặc biệt cho bệnh nhi ung thư

Được thổi nến, cắt bánh kem, nhận quà của "chú hề Sido" Lê Văn Hải, "các em nhỏ đầu trọc" tíu tít, cười nói rộn rã cả khu điều trị.

Lam Trường tung bộ ảnh quá trẻ so với tuổi U50
Hoàng Yến Chibi: ‘Sexy không phù hợp với tôi’
U50 Mỹ Duyên nhờ Google trợ giúp cách nuôi con

MV chính thức của Giấc mơ tuyệt vời sau hơn 19 năm: