Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), thành phần hóa chất, ma túy của thuốc lá điện tử phức tạp hơn rất nhiều so với thuốc lá truyền thống. Ví dụ, nicotin là chất gây nghiện có trong cả hai loại: thuốc lá điếu và thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử thế hệ 4 đã sử dụng nicotin dạng muối thay cho dạng tự do (ở thế hệ 1,2,3 và thuốc lá truyền thống. Muối nicotin có độ pH thấp hơn nicotin tự do, ít kích ứng hô hấp khiến người sử dụng dễ dàng hít lượng lớn. 

Đối với thuốc lá thông thường, hàm lượng nicotin là khoảng 1,5-2%, cao nhất 3% (dành cho người nghiện nặng, hút 2 bao/ngày). Tuy nhiên, trong nhiều sản phẩm thuốc lá điện tử hàm lượng này rất cao. Ví dụ, sản phẩm JUUL: 0,7ml loại 3% (35mg/ml), 5% (59mg/ml). Thực tế nồng độ 5% chứa 69mg/ml. 

Nicotin là chất gây nghiện cao. Do đó, ước tính, cứ một người bỏ được thuốc lá khi dùng thuốc lá điện tử (vape) thì có thêm 80 trẻ vị thành niên nghiện nicotin.

Nicotin còn là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và ung thư. Sử dụng nicotin quá liều gây ngộ độc. Nghiện nicotin là một trong những nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, đột quỵ. Nicotin trong thuốc lá điện tử còn gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em vì não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Chất này cũng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kỳ, gây ra sinh non và thai chết lưu.

Những thay đổi do nicotin gây ra trong hệ thần kinh trong não khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn, và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.

Bác sĩ Nguyên nêu dẫn chứng phân tích tổng hợp từ 6.619 nghiên cứu ở người tuổi 13-19 từ 2005-2019 tại châu Âu và Bắc Mỹ cho thấy hút thuốc lá điện tử làm tăng sự bắt đầu hút thuốc lá thông thường ở thiếu niên. Hút thuốc lá điện tử ở tuổi 14 dẫn tới tăng nguy cơ hút thuốc lá thông thường ở tuổi 17.

Do đó, bác sĩ Nguyên kết luận thuốc lá điện tử lôi kéo, làm gia tăng số người nghiện thuốc lá thông thường, làm hủy hoại các nỗ lực phòng chống tác hại của thuốc lá thông thường.

Tổ chức Y tế Thế giới cũng khẳng định: “Tất cả các loại thuốc lá đều độc hại bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng” và “không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá thông thường”.

Vì vậy, theo Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế, nếu cho phép thí điểm thuốc lá nung nóng sẽ dẫn đến tình trạng thuốc lá điện tử cũng sẽ thâm nhập vào thị trường Việt Nam dưới mác thuốc lá nung nóng, sử dụng trá hình sẽ rất khó kiểm soát được.

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là sản phẩm gây nghiện, gây hại cho sức khỏe. Không nên thí điểm một sản phẩm gây hại cho sức khỏe. Cho phép thí điểm kinh doanh thuốc lá điện tử, nung nóng có thể tạo kẽ hở trong quản lý do việc phối trộn các chất gây nghiện khác vào trong sản phẩm thuốc lá rất khó kiểm soát. Do đó, cơ quan này cho rằng không nên cho phép thực hiện thí điểm sản xuất, kinh doanh, lưu hành các sản phẩm thuốc lá mới.

Lan Anh

“Thật sự rất là dễ. Tại vì mình khi mình vào các cái group của các cái hội của những người dùng, chơi thuốc lá điện tử thì mình tiếp cận sản phẩm rất là dễ. Mình có thể đặt. Có thể mình đến đây mình mua hoặc là họ có thể chuyển cho mình qua đường kiểu là Grab các thứ” (nam, 22 tuổi).

“Theo em mua thì nó rất là đơn giản thôi. Bởi vì trên mạng cũng như là trên instagram các trang mạng nó quảng cáo rất là nhiều, rất nhiều shop bán các phụ kiện, cũng như là tinh dầu luôn” (nam, 21 tuổi).

“Như em thì em tìm hiểu trên Facebook địa chỉ rồi em sẽ đến trực tiếp, hầu như là không có gì khó khăn cả vì nó nhan nhản trên mạng hết rồi”(nam, 22 tuổi).

Đây là trích dẫn trong Khảo sát nhanh do Hội Y tế công cộng phối hợp với Tổ chức HealthBridge thực hiện vào tháng 7/2020 về khả năng tiếp cận thuốc lá điện tử của giới trẻ. Điều đó cho thấy giới trẻ đang ngày càng có nhiều cơ hội tiếp cận với các loại thuốc lá thế hệ mới nhiều hơn. Vấn nạn này có thể dẫn tới hệ luỵ nguy hiểm.

Đặc biệt, hiện nay các sản phẩm thuốc lá nung nóng rất đa dạng, trong đó có nhiều sản phẩm lai giữa thuốc lá nung nóng với thuốc lá điện tử, pha trộn, tẩm ướp dung dịch điện tử khiến cho việc kiểm tra và nhận biết khó khăn, như sản phẩm thuốc lá mới sử dụng công nghệ hybrid, không đốt nóng trực tiếp sản phẩm thuốc lá mà kết hợp giữa dung dịch thuốc lá điện tử và nguyên liệu thuốc lá.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), thành phần hóa chất, ma túy của thuốc lá điện tử phức tạp hơn rất nhiều so với thuốc lá truyền thống. Ví dụ, nicotin là chất gây nghiện có trong cả hai loại: thuốc lá điếu và thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử thế hệ 4 đã sử dụng nicotin dạng muối thay cho dạng tự do (ở thế hệ 1,2,3 và thuốc lá truyền thống. Muối nicotin có độ pH thấp hơn nicotin tự do, ít kích ứng hô hấp khiến người sử dụng dễ dàng hít lượng lớn. 

Đối với thuốc lá thông thường, hàm lượng nicotin là khoảng 1,5-2%, cao nhất 3% (dành cho người nghiện nặng, hút 2 bao/ngày). Tuy nhiên, trong nhiều sản phẩm thuốc lá điện tử hàm lượng này rất cao. Ví dụ, sản phẩm JUUL: 0,7ml loại 3% (35mg/ml), 5% (59mg/ml). Thực tế nồng độ 5% chứa 69mg/ml. 

Nicotin là chất gây nghiện cao. Do đó, ước tính, cứ một người bỏ được thuốc lá khi dùng thuốc lá điện tử (vape) thì có thêm 80 trẻ vị thành niên nghiện nicotin.

Nicotin còn là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và ung thư. Sử dụng nicotin quá liều gây ngộ độc. Nghiện nicotin là một trong những nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, đột quỵ. Nicotin trong thuốc lá điện tử còn gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em vì não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Chất này cũng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kỳ, gây ra sinh non và thai chết lưu.

Những thay đổi do nicotin gây ra trong hệ thần kinh trong não khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn, và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.

Bác sĩ Nguyên nêu dẫn chứng phân tích tổng hợp từ 6.619 nghiên cứu ở người tuổi 13-19 từ 2005-2019 tại châu Âu và Bắc Mỹ cho thấy hút thuốc lá điện tử làm tăng sự bắt đầu hút thuốc lá thông thường ở thiếu niên. Hút thuốc lá điện tử ở tuổi 14 dẫn tới tăng nguy cơ hút thuốc lá thông thường ở tuổi 17.

Do đó, bác sĩ Nguyên kết luận thuốc lá điện tử lôi kéo, làm gia tăng số người nghiện thuốc lá thông thường, làm hủy hoại các nỗ lực phòng chống tác hại của thuốc lá thông thường.

Tổ chức Y tế Thế giới cũng khẳng định: “Tất cả các loại thuốc lá đều độc hại bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng” và “không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá thông thường”.

Vì vậy, theo Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế, nếu cho phép thí điểm thuốc lá nung nóng sẽ dẫn đến tình trạng thuốc lá điện tử cũng sẽ thâm nhập vào thị trường Việt Nam dưới mác thuốc lá nung nóng, sử dụng trá hình sẽ rất khó kiểm soát được.

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là sản phẩm gây nghiện, gây hại cho sức khỏe. Không nên thí điểm một sản phẩm gây hại cho sức khỏe. Cho phép thí điểm kinh doanh thuốc lá điện tử, nung nóng có thể tạo kẽ hở trong quản lý do việc phối trộn các chất gây nghiện khác vào trong sản phẩm thuốc lá rất khó kiểm soát. Do đó, cơ quan này cho rằng không nên cho phép thực hiện thí điểm sản xuất, kinh doanh, lưu hành các sản phẩm thuốc lá mới.

Lan Anh

Ông Võ Văn Trí - chủ trì giải pháp - cho biết: Hệ thống phòng ngừa, cảnh báo thảm họa thiên tai và giám sát tài nguyên được xây dựng trên nền tảng hệ thống thông tin địa lý sử dụng các dữ liệu đầu vào như ảnh vệ tinh, mô hình độ cao số, dữ liệu thuộc tính, dữ liệu khí tượng thủy văn và lịch sử thiên tai để nội suy tạo ra các bản đồ cảnh báo cài đặt vào các ứng dụng và hệ điều hành như ArcGIS online, Google Maps, Google Earth, Android, iOS, Windows hiển thị ở trên các trình duyệt web.

Các thiết bị cần thiết để vận hành, gồm máy tính, điện thoại thông minh và tương tác thông qua dịch vụ sóng điện thoại 3G, 4G, wifi; các báo cáo được cập nhật hiển thị chính xác tọa độ và thuộc tính trong vài giây giúp kịp thời xử lý sự cố; ứng dụng đã tối ưu hóa ở mức độ đơn giản nhất, dễ sử dụng, dễ cập nhật, dễ hiển thị, dễ xử lý.

Về tính năng cơ bản, ứng dụng công nghệ GIS và viễn thám xây dựng hệ thống phòng ngừa, cảnh báo thảm họa thiên tai và giám sát tài nguyên chạy trên hệ điều hành Windows, Android và iOS nhằm tạo ra công cụ hỗ trợ quản lý, thông tin cho người dùng về thiên tai và các tác động lên tài nguyên, qua đó để phòng ngừa, ứng phó.

Tính sáng tạo và đổi mới, hệ thống phân tích tổng hợp dựa trên công nghệ GIS và viễn thám được phân tích xử lý trên các phần mềm ArcGIS 10x, ENVI. Các dữ liệu thuộc tính được chuyển đổi định dạng sang *.cmf chạy bằng ứng dụng CarryMap trên hệ điều hành Android, Windows, iOS hiển thị trên điện thoại thông minh và định dạng file*.kml, *.kmz chạy trên Google Earth. Hệ thống sử dụng phần mềm CarryMap để mở bản đồ số tương tác với các chức năng trên thiết bị (định vị GPS) giúp định vị, lưu tọa độ và chồng lên phần mềm Google Earth để xác định vị trí nhanh chóng, chính xác.

Giải pháp này có khả năng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Đối với thiên tai, các thông tin thiên tai như ngập lụt, cháy rừng, sạt lở đất được hiển thị trực quan về vị trí, vùng, phạm vi, mức độ ảnh hưởng để người dùng biết để có giải pháp phòng ngừa kịp thời. Có thể áp dụng trong quy hoạch sử dụng đất hợp lý như trong quy hoạch đất ở tránh vùng ngập lụt, vùng dễ xảy ra tai biến sạt lở đất.

Ngoài ra trong việc bảo tồn tài nguyên có thể xác định các tác động lên tài nguyên để quản lý bảo vệ. Công cụ đã tối ưu hóa, ai cũng có thể sử dụng, hiển thị chính xác, kèm theo các thuộc tính về sự kiện; các điểm có sự cố được ghi nhận trên điện thoại thông minh và được chuyển đến các máy nối mạng internet để hiển thị trên Google Earth. Người quản lý xác định chính xác điểm xảy ra sự cố, mức độ ảnh hưởng và ra quyết định xử lý; chi phí thấp, sử dụng các phần mềm miễn phí và mã nguồn mở.

Hệ thống phòng ngừa, cảnh báo thảm họa thiên tai và giám sát tài nguyên đang được thử nghiệm tại Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.

Trao đổi với chúng tôi, Giám đốc Ban Quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng Phạm Hồng Thái khẳng định, giải pháp ứng dụng vào thực tế sẽ mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao, vì chỉ cần cơ sở hạ tầng công nghệ, máy tính và các điện thoại thông minh sẵn có mà không cần thiết đầu tư thêm; giải pháp này tối ưu hóa, dễ sử dụng, cảnh bảo khá chính xác các mức độ ảnh hưởng của thiên tai và các tác động lên tài nguyên. 

Theo Hương Trà(Báo Quảng Bình)

Giải pháp với mục tiêu nhằm cung cấp thông tin, cập nhật chính xác về hiện trạng tài nguyên và các thảm họa thiên tai phục vụ công tác quản lý, đưa ra quyết định nhằm bảo tồn giá trị thiên nhiên và ứng phó với thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu.

Ông Võ Văn Trí - chủ trì giải pháp - cho biết: Hệ thống phòng ngừa, cảnh báo thảm họa thiên tai và giám sát tài nguyên được xây dựng trên nền tảng hệ thống thông tin địa lý sử dụng các dữ liệu đầu vào như ảnh vệ tinh, mô hình độ cao số, dữ liệu thuộc tính, dữ liệu khí tượng thủy văn và lịch sử thiên tai để nội suy tạo ra các bản đồ cảnh báo cài đặt vào các ứng dụng và hệ điều hành như ArcGIS online, Google Maps, Google Earth, Android, iOS, Windows hiển thị ở trên các trình duyệt web.

Các thiết bị cần thiết để vận hành, gồm máy tính, điện thoại thông minh và tương tác thông qua dịch vụ sóng điện thoại 3G, 4G, wifi; các báo cáo được cập nhật hiển thị chính xác tọa độ và thuộc tính trong vài giây giúp kịp thời xử lý sự cố; ứng dụng đã tối ưu hóa ở mức độ đơn giản nhất, dễ sử dụng, dễ cập nhật, dễ hiển thị, dễ xử lý.

Về tính năng cơ bản, ứng dụng công nghệ GIS và viễn thám xây dựng hệ thống phòng ngừa, cảnh báo thảm họa thiên tai và giám sát tài nguyên chạy trên hệ điều hành Windows, Android và iOS nhằm tạo ra công cụ hỗ trợ quản lý, thông tin cho người dùng về thiên tai và các tác động lên tài nguyên, qua đó để phòng ngừa, ứng phó.

Tính sáng tạo và đổi mới, hệ thống phân tích tổng hợp dựa trên công nghệ GIS và viễn thám được phân tích xử lý trên các phần mềm ArcGIS 10x, ENVI. Các dữ liệu thuộc tính được chuyển đổi định dạng sang *.cmf chạy bằng ứng dụng CarryMap trên hệ điều hành Android, Windows, iOS hiển thị trên điện thoại thông minh và định dạng file*.kml, *.kmz chạy trên Google Earth. Hệ thống sử dụng phần mềm CarryMap để mở bản đồ số tương tác với các chức năng trên thiết bị (định vị GPS) giúp định vị, lưu tọa độ và chồng lên phần mềm Google Earth để xác định vị trí nhanh chóng, chính xác.

Giải pháp này có khả năng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Đối với thiên tai, các thông tin thiên tai như ngập lụt, cháy rừng, sạt lở đất được hiển thị trực quan về vị trí, vùng, phạm vi, mức độ ảnh hưởng để người dùng biết để có giải pháp phòng ngừa kịp thời. Có thể áp dụng trong quy hoạch sử dụng đất hợp lý như trong quy hoạch đất ở tránh vùng ngập lụt, vùng dễ xảy ra tai biến sạt lở đất.

Ngoài ra trong việc bảo tồn tài nguyên có thể xác định các tác động lên tài nguyên để quản lý bảo vệ. Công cụ đã tối ưu hóa, ai cũng có thể sử dụng, hiển thị chính xác, kèm theo các thuộc tính về sự kiện; các điểm có sự cố được ghi nhận trên điện thoại thông minh và được chuyển đến các máy nối mạng internet để hiển thị trên Google Earth. Người quản lý xác định chính xác điểm xảy ra sự cố, mức độ ảnh hưởng và ra quyết định xử lý; chi phí thấp, sử dụng các phần mềm miễn phí và mã nguồn mở.

Hệ thống phòng ngừa, cảnh báo thảm họa thiên tai và giám sát tài nguyên đang được thử nghiệm tại Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.

Trao đổi với chúng tôi, Giám đốc Ban Quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng Phạm Hồng Thái khẳng định, giải pháp ứng dụng vào thực tế sẽ mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cao, vì chỉ cần cơ sở hạ tầng công nghệ, máy tính và các điện thoại thông minh sẵn có mà không cần thiết đầu tư thêm; giải pháp này tối ưu hóa, dễ sử dụng, cảnh bảo khá chính xác các mức độ ảnh hưởng của thiên tai và các tác động lên tài nguyên. 

Theo Hương Trà(Báo Quảng Bình)