Bài học "Hai Bà Trưng là các vị anh hùng giữ nước đầu tiên" là điều người Việt xưa nay đã nằm lòng. Trong giáo dục nhà trường, không phải đợi đến chương trình học lịch sử bắt đầu từ lớp 4, bài đọc về hai vị nữ anh hùng này xuất hiện từ những trang đầu sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3.

Bìa tiểu thuyết Trống đồng là phác họa Hai Bà Trưng với nét vẽ hiện đại, cùng biểu tượng mặt trống đồng truyền thống do họa sĩ Xuan Loc Xuan thực hiện. Ảnh: O.P.

Theo GS Trần Viết Ngạc, cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đã tạo được nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho hậu thế, tạo ra những bài tuồng được lưu truyền đến ngày hôm nay. Một bài viết trên website Đại học Hoa Sen dẫn các trường hợp tiêu biểu: Huỳnh Thúc Kháng viết tuồng Trưng Nữ Vương bình ngũ lãnhở Côn Đảo cho bạn tù diễn trong sân nhà tù ngày Tết (1910), trong đó Phan Châu Trinh đóng vai Thi Sách, Phan Bội Châu sáng tác tuồng Trưng Nữ Vươngở Bản Thầm, Xiêm (1911) và Nguyễn An Ninh viết tuồng Hai Bà Trưng(1928).

Tuy nhiên, với độc giả phổ thông, không đào sâu nghiên cứu lịch sử thì những thông tin cụ thể về cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng vẫn còn tương đối hạn hẹp.

Vậy nên tiểu thuyếtTrống đồng(tựa tiếng Anh:Bronze Drum) của Phong Nguyen là "cuộc phiêu lưu lịch sử hấp dẫn" đưa người đọc hòa mình vào Việt Nam thời cổ đại dựa trên câu chuyện lịch sử về hai chị em Trưng Trắc - Trưng Nhị, với trọng tâm là cuộc nổi dậy nhằm lật đổ ách cai trị của nhà Hán.

Các nhân vật trong sách không đơn thuần là những cái tên xa lạ vọng từ lịch sử, mà trở nên thân thuộc, đời thường và sống động hơn. Tác giả tập trung khắc họa tính cách, đời sống tinh thần, hoạt động thường ngày của họ như: người chị Trưng Trắc khôn ngoan và luôn giữ gìn khuôn phép, chú trọng việc học hỏi và trau dồi binh pháp còn em gái Trưng Nhị lại quyết liệt và phóng khoáng, thích rong chơi, giao du với nhiều tầng lớp xã hội bên ngoài Cung điện Mê Linh.

Câu chuyện cũng mô tả ách áp bức của nhà Hán với sưu thuế và các luật tục khắt khe trong hôn nhân và sinh hoạt của người dân Lạc Việt. Lòng căm thù của Trưng Trắc - Trưng Nhị lên đến đỉnh điểm khi Thái thú Tô Định của nhà Hán xuống tay chém đầu Lạc tướng Mê Linh cùng Thi Sách - chồng của Trưng Trắc và thảm sát gia nhân của Cung điện Mê Linh.

Phẫn uất, Hai Bà đứng lên kêu gọi phụ nữ khắp Lạc Việt thành lập đạo nữ binh mạnh mẽ nổi dậy chống lại quan quân nhà Hán. Chiến thắng của cuộc khởi nghĩa đã mở ra thời kỳ tự do và độc lập cho dân tộc. Binh pháp trong cuộc chiến được mô tả qua những đoạn văn giàu hình ảnh.

Tác phẩm có góc nhìn đa chiều, không chỉ từ điểm nhìn quen thuộc với người Việt Nam xoay quanh đời sống của Hai Bà Trưng cùng quá trình khởi nghĩa của họ mà cả điểm nhìn mới mẻ về “đội quân phía bên kia”, trong đó khắc họa rõ chân dung của tướng Mã Viện với đời sống tinh thần riêng.

Trống đồngnhận được đánh giá tích cực từ cộng đồng độc giả quốc tế. Năm 2022, The Washington Post đưa Trống đồngvào danh sách 12 tác phẩm cần đọc để “đi qua mùa hè”. Theo NPR, đây là câu chuyện vừa quen thuộc vừa mới mẻ, đưa những người phụ nữ anh hùng trong sử sách ra khỏi truyền thuyết lịch sử khô khan, đồng thời đề cao tinh thần độc lập dân tộc, giúp bạn đọc thế giới biết nhiều hơn về giai đoạn lịch sử xa xưa của Việt Nam - một chủ đề không nhiều tài liệu tiếng Anh đề cập đến.

Phong Nguyen là thế hệ nhà văn gốc Việt trong văn giới Mỹ. Ông cùng Ocean Vuong, Viet Thanh Nguyen, Nguyễn Phan Quế Mai... đang góp phần đưa văn hóa Việt đến với đông đảo bạn đọc quốc tế hơn với ngôn ngữ sáng tác là tiếng Anh chứ không phải tiếng Việt.

Ông chia sẻ mình viết cuốn sách này vì thuở bé, câu chuyện về Hai Bà Trưng mang lại cho ông nhiều ấn tượng sâu sắc và ông muốn chia sẻ câu chuyện này đến nhiều người hơn trên thế giới, vì hình tượng về những người phụ nữ mạnh mẽ, nắm trong tay quyền lực còn khá lạ lẫm, đặc biệt là ở Việt Nam xưa.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho ZNews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. ZNews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: [email protected]. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Năm 2016, ĐHQG TP.HCM dành 10% xét tuyển thẳng thí sinh vào các trường thành viên. Điều kiện học sinh phải thuộc 82 trường THPT chuyên và năng khiếu, ứng viên phải có bài luận và thư giới thiệu của giáo viên; là học sinh giỏi; có hạnh kiểm tốt.

Sau khi thông tin này được công bố, đãcó một số ý kiến bày tỏ sự lo ngại gian lận, tiêu cực sẽ xảy ra nếu ĐHQGTP.HCM tuyển sinh bằng bài luận và thư giới thiệu, như việc nhờ ngườiviết bài luận, hay giáo viên viết thư giới thiệu dựa trên cảm tình vớihọc sinh…

TSNguyễn Quốc Chính, Trưởng ban Đào tạo của ĐHQG TP.HCM cho rằng những longại về sự không trung thực là có cơ sở, nhưng nhà trường vẫn có niềmtin vào thầy cô và học sinh.

TSNguyễn Quốc Chính – Trưởng ban Đào tạo,ĐHQG TP.HCM

Ông Chính khẳng định:

-Nhà trường không vì lo mà không làm. Chúng tôi xác định phải làm để xãhội có cái nhìn tích cực hơn. Đây là nét văn hóa cần xây dựng ở Việt Nam- văn hóa tự chủ của học sinh, văn hóa giới thiệu người tốt của giáoviên.

Học sinh khi đã định hướng vàotrường sẽ có sự tự tin tìm hiểu về bản thân, về ngành học, về trườnghọc. Việc viết bài luận thức đẩy sự khám phá, tìm tòi của các em. Khảnăng tốt nhất là 3 điều này phù hợp với nhau, cũng có thể 3 điều nàykhông hoàn toàn chính xác, nhưng các em đã có động lực để tìm hiểu mìnhmuốn gì, mình có phù hợp không.

Vềthư giới thiệu của giáo viên, tôi cho rằng không thầy cô nào muốn viếtquá lố hay quá hay cho một học sinh, vì họ có trách nhiệm với bản thânvà xã hội. Không có giáo viên nào muốn lạm dụng quyền hạn của mình.

Tôi cho rằng có thể vẫn có rủi ro, nhưng sẽ ít và sẽ bị triệt tiêu dần.

Ông có thấy rằng việc tính điểm trung bình của 3 môn nói trên chưa chắc đã chính xác, vì mỗi trường chấm điểm khác nhau, mỗi lớp chuyên coi vai trò, giá trị của các môn không chuyên khác nhau?

- Không có thước đo nào là hoàn hảo. Một kỳ thi chung cũng không phản ánh hết được mọi thứ. Kết quả thi của kỳ thi chung cũng chỉ phản ánh được kiến thức, kỹ năng ở thời điểm đó chứ không phải ánh được thái độ của thí sinh hay quá trình phấn đấu của các em.

Nếu áp dụng điểm số mang tính chất dài hạn thì độ đánh giá chính xác sẽ cao hơn so với việc đánh giá của kỳ thi tại một thời điểm. Dù vậy, đây cũng không phải là thang đo hoàn chỉnh.

Nhưng chúng chúng tôi muốn nhìn nhận, đánh giá học sinh theo quá trình, và tin tưởng vào sự lựa chọn của mình.

Học sinh trường chuyên có cơ hội được tuyển thẳng vào ĐHQG TP.HCM

Năm 2015 ĐHQG TP.HCM đã áp dụng thí điểm hình thức tuyển thẳng này đối với học sinh 5 trường chuyên. Ông có thể cho biết kết quả xét tuyển?

- Năm 2015 chúng tôi dự kiến xét tuyển thẳng 10% chỉ tiêu đối với học sinh 5 trường THPT chuyên, và chúng tôi đã tuyển được 2%.

Chúng tôi không bất ngờ hay thất vọng vì kết quả này, bởi xác định làm thí điểm để kiểm tra quy trình tuyển chọn. Hơn nữa, trong 5 trường THPT đã có tới 3 trường ở phía Bắc, chỉ có 2 trường ở phía Nam nên số lượng học sinh nộp đơn xét tuyển thẳng không nhiều.

Quy trình xét tuyển thẳng của năm 2015 đã ổn, nên năm nay chúng tôi mở rộng quy mô ra 82 trường.

Dù vậy, có thể thấy năm trước độ cạnh tranh không cao. Số lượng hồ sơ nộp xét tuyển thẳng thường ít hơn số chỉ tiêu, nên việc đánh giá các điều kiện như bài luận, thư giới thiệu chỉ là điều kiện cần và đủ, chứ không xét để loại bỏ. Nhưng năm nay sẽ đánh giá sát sao hơn năm ngoái. Ví dụ như một ngành có 10% chỉ tiêu xét tuyển thẳng học sinh chuyên mà có 15 hồ sơ nộp vào, thì sẽ phải đánh giá để từ chối 5 em.

Ông nhận xét về chất lượng các bài luận của năm 2015 như thế nào?

Các bài luận đạt yêu cầu. Thí sinh rất hiểu mình là ai, sự hiểu biết về ngành học của các em là vừa phải, vì các em cũng đang trong quá trình định hướng. Các em cũng có sự tìm hiểu về trường học. Thí sinh có đầu tư kỹ cho bài luận, và chúng tôi thấy hài lòng.

Năm nay, các ông có quy định, yêu cầu cụ thể nào cho bài luận không, ví dụ như độ dài…?

- Chúng tôi không quy định độ dài ngắn. Viết như thế nào, viết dài bao nhiêu phụ thuộc vào cách đặt vấn đề của các em. Như năm trước, các em viết từ 2 – 5 trang giấy khổ A4.

Chúng tôi chỉ quan tâm cách thể hiện. Chúng tôi cũng sẽ không đặt vấn đề chấm điểm, sẽ không có thang điểm nào cho bài luận được đưa ra. Đây là điều kiện cần, các em thể hiện được yêu cầu đó là đạt.

Trong trường hợp bắt buộc phải chọn 1 trong 2 học sinh, chúng tôi trước hết chọn theo tiêu chí định lượng. Nếu tiêu chí định lượng tương đương nhau chúng tôi mới xét đến chất lượng bài viết. thí sinh nào phân tích mình tốt hơn thì ưu tiên nhận.

Tôi tin rằng học sinh và giáo viên sẽ rất nghiêm túc khi thực hiện những yêu cầu này của trường.

Xin cảm ơn ông. 

Ngân Anh thực hiện