Không phải ai hút thuốc cũng bị ung thư nhưng người ung thư phổi thường có liên quan tới thuốc lá
Các nguồn gây ung thư chủ yếu đến từ 2 nguyên nhân - tiềm ẩn sẵn bên trong cơ thể (di truyền, đột biến tự phát) và do môi trường sống can thiệp. Câu hỏi được đặt ra là - nguyên nhân nào chiếm lý do chủ chốt để có thể ngăn ngừa.
Hồi đầu năm nay, kết quả một cuộc nghiên cứu đã làm nổ ra cuộc tranh luận gay gắt giữa các nhà khoa học. Cuộc nghiên cứu này cho rằng 2/3 các vụ ung thư đến từ "xui xẻo" (tiềm ẩn trong cơ thể) hơn là từ các yếu tố bên ngoài như khói thuốc. Ngay sau đó, các nhà khoa học khác đã tiến hành nghiên cứu lại. Họ đã dùng 4 phương pháp phân tích khác nhau và sau cùng đưa ra kết luận rằng chỉ có 10 - 30% số vụ là do "xui xẻo".
Trong bản nghiên cứu hồi đầu năm, được công bố trong tháng Một trên tạp chí Science, các nhà nghiên cứu giải thích nguyên nhân tại sao một số mô tế bào lại có rủi ro phát triển ung thư gấp hàng triệu lần các tế bào khác. Lời giải thích của họ sau cùng nằm ở số lần mà một tế bào phân chia. Khi tế bào phát triển quá lớn, chúng sẽ tách thành 2 tế bào nhỏ hơn. Trong quá trình phân bào này, các DNA được sao mã lại để chuyển từ tế bào ban đầu sang tế bào còn lại. Nhưng trong vài tình huống, quá trình sao mã bị lỗi nên đoạn DNA mới không giống như đoạn DNA. Đây là hiện tượng đột biến nhiễm sắc thể. Và họ đưa ra kết luận phần lớn ung thư là do "xui xẻo".
Nhưng trong bản nghiên cứu đăng trên Nature mới đây, một nhóm các nhà khoa học đến từ Trung tâm Ung thư Stony Brook tại New York (Mỹ), đã dùng nhiều cách khác nhau để tiếp cận vấn đề. Họ đã dùng cả mô hình hoá trên máy tính, nghiên cứu nhân khẩu và nghiên cứu di truyền để đưa ra con số. Theo đó, có tới 70 - 90% rủi ro ung thư do bên ngoài tác động.
Phơi nắng nhiều là một yếu tố có thể gây ung thư da
Trả lời với BBC News, GS. Yusuf Hannun, giám đốc trung tâm Stony Brook, cho biết: "Các nhân tố bên ngoài đóng một vai trò quan trọng, và người ta không thể giấu chúng với lý do 'xui xẻo'. Họ có thể không hút thuốc nhưng vẫn bị ung thư rồi bảo rằng đấy là 'xui xẻo'.
Câu chuyện trên giống như một khẩu súng lục ổ xoay 6 nòng, các rủi ro bên trong là một viên đạn. Trong trò chơi cò quay của người Nga (chỉ có 1 viên đạn trong 6 lỗ đạn), chỉ có 1/6 phát súng gây ra ung thư. Đó chính là sự 'xui xẻo' tiềm ẩn.
Nhưng bây giờ, nếu người hút thuốc bỏ thêm 2 - 3 viên đạn vô cây súng lục ấy. Rồi họ bấm cò súng. Thì vẫn có một phần 'may mắn' rằng không phải ai hút thuốc cũng bị ung thư. Nhưng họ đã bổ sung thêm rủi ro vào cho họ.
Trên quan điểm sức khoẻ cộng đồng, chúng ta muốn loại bỏ những viên đạn rủi ro trên càng nhiều càng tốt khỏi ổ súng".
Những rủi ro bên ngoài có thể gây ra ung thư được biết đến như thuốc lá, tia phóng xạ, tia UV, đồ nướng, thực phẩm ướp hoá chất... Tất nhiên vẫn có những yếu tố khác có thể gây ra ung thư song chưa được phát hiện. Song quan điểm y tế nói chung là càng ít rủi ro thì càng tốt, chỉ có 1/6 rủi ro vẫn tốt hơn chỉ có 1/3 hay 1/2 hoặc 2/3.
Chỉ ăn thực phẩm an toàn không đảm bảo sẽ không bị ung thư nhưng giúp giảm đáng kể rủi ro
Các chuyên gia khác nhận xét bản nghiên cứu này của trung tâm Stony Brook đáng tin cậy hơn cả. Kevin McConway, GS. môn thống kê ứng dụng ở ĐH Mở (Anh) phát biểu: "Họ cung cấp những chứng cứ rất thuyết phục rằng các yếu tố bên ngoài đóng một vai trò quan trọng trong nhiều bệnh ung thư, bao gồm những chứng phổ biến nhất. Kể cả khi ai đó đối mặt với những rủi ro bên ngoài đáng kể, thì dĩ nhiên điều đó không có nghĩa chúng sẽ phát triển thành ung thư - các cơ hội là luôn có thể. Song bản nghiên cứu này cho thấy rằng chúng ta phải nhìn xa vấn đề hơn nữa, ngoài những 'xui xẻo' thuần tuý để hiểu rõ hơn và có thể phòng chống được ung thư".
GS. Emma Smith, đến từ Trung tâm Ung thư của Anh, kết luận: "Trong khi các thói quen có lợi cho sức khoẻ như không hút thuốc, giữ một căn nặng tốt, ăn các thức ăn ít dầu mỡ và cắt giảm đồ uống có cồn... không đảm bảo việc sẽ không có ung thư, thì chúng vẫn giảm đáng kể các rủi ro mà căn bệnh có thể tạo thành".
" alt="Bị ung thư không phải do 'xui xẻo' mà phần nhiều vì lối sống"/>
