PGS.TS Trần Thu Hương - giảng viên khoa Tâm lý học, Trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội đã có những chia sẻ với báo VietNamNet về hiện tượng này ở góc độ tâm lý.

PV: Ở góc độ tâm lý, xin bà cho biết nguyên nhân của hành vi đánh ghen là gì?

PGS.TS Trần Thu Hương: Đánh ghen là một hiện tượng xã hội xảy ra ở mọi xã hội, mọi nền văn hóa và ở mọi thời điểm lịch sử, dưới những hình thức khác nhau và với các mức độ khác nhau.

Nói tới đánh ghen, người ta thường nói đến những suy nghĩ hoặc cảm giác bất an, cảm giác nghi ngờ, cảm giác sợ hãi và lo lắng về sự thiếu an toàn. Hành vi này có thể bao gồm một hoặc nhiều cảm xúc như giận dữ, oán giận, không thỏa đáng, bất lực hoặc ghê tởm, và ở một góc độ nào đó, nó cũng có bản chất của hành vi gây hấn.

Ghen tuông là một dạng bản năng của con người không thể loại bỏ mà chỉ có thể kiểm soát bằng lý trí, khả năng tự làm chủ bản thân hoặc thông qua những mối quan hệ xã hội tích cực, thiện chí, và luôn có ít nhất 3 đối tượng gồm người ghen, người bị ghen và người liên quan đến người bị ghen.

Hành vi đánh ghen của người có tâm lý hướng ngoại thường đi kèm sự giận dữ, ầm ĩ; còn ở những người có xu hướng hướng nội, biểu hiện sự ghen tuông thường là sự xa lánh, lạnh lùng, khinh bỉ, căm thù đối tượng. Cả hai dạng này đều rất nguy hại cho sức khỏe cả thể chất và tinh thần.

Ở góc độ tâm lý và y học, đánh ghen có thể ảnh hưởng trực tiếp đến trí não, làm giảm trí thông minh, thiếu logic, đánh mất sự tự tin, tiêu tan độ hấp dẫn cũng như nhân cách con người. Tuy nhiên, ghen tuông ở một mức độ nhất định có tính tích cực nhất định vì nó chứng tỏ tình cảm giữa hai bên sâu nặng, và góp phần thắt chặt mối quan hệ giữa hai người. Nhưng nếu không kiểm soát được thì sẽ dẫn đến hậu quả khó lường, dẫn đến những lời nói, hành vi thiếu kiềm chế - một trong những nguyên nhân của tội phạm, bi kịch tình yêu, bi kịch gia đình.

Đánh ghen cũng là một trong những nguyên nhân gây ra bạo lực gia đình với những kiểu bạo hành kết hợp với lý do ngoại tình, nghi ngờ hoặc một trong hai người đang có ý định thoát khỏi mối quan hệ. Ngoại tình được xem là nguyên nhân dẫn đến xung đột không thể hòa giải giữa vợ chồng, có thể dẫn đến bạo lực gia đình, gây thương tích cho người khác cả về thể chất và tinh thần, thậm chí là có thể làm chết người.

- Theo bà, tại sao ngày nay lại xuất hiện nhiều vụ đánh ghen với những hành vi man rợ đến vậy?

Hiện nay, thông qua các phương tiện truyền thông, chúng ta biết đến ngày càng nhiều những cuộc đánh ghen với tính chất ngày càng trầm trọng. Điều này cho thấy sự khó kiểm soát lý trí ngày càng cao, cảm giác bất an, bất lực, tức giận, lo sợ mất mát và thiếu an toàn ngày càng lớn ở những người đánh ghen; trong một số trường hợp là sự vượt giới hạn quá mức của người bị ghen và người có liên quan. Đồng thời, điều này cũng là dấu hiệu cảnh báo cho sự mất phương hướng và không định hình được tốt các giá trị đạo đức trong xã hội ngày nay.

Hình ảnh một vụ được cho là đánh ghen ở Huế.

- Xin bà chia sẻ về tác động tâm lý của những hành vi đánh ghen đối với các nạn nhân? Theo bà, người đi đánh ghen có phải trải qua những hệ quả nào về mặt tâm lý sau hành vi của họ không?

Đánh ghen để lại nhiều hậu quả đối với nạn nhân, người đi đánh ghen và cả người có liên quan.

Ở cả ba đối tượng này, sau đánh ghen là một sự tổn thương lớn về thể chất và tinh thần. Ở họ sẽ luôn tồn tại nỗi lo sợ mất mát, nghi ngờ hoặc tức giận, tự hạ thấp lòng tự trọng...

- Bà có cho rằng sự phát triển của mạng xã hội là một công cụ và là nguyên nhân khiến cho những hành vi đánh ghen ngày càng có mức độ gây tổn thương lớn hơn để đạt mục đích vạch mặt, sỉ nhục nạn nhân không? 

Điều này đúng và mức độ hành vi đánh ghen cũng như sự tổn thương sẽ nhanh hơn và sâu sắc hơn.

- Vì sao hầu hết những người đi đánh ghen và bị đánh ghen lại là phụ nữ? Sự khác biệt về yếu tố giới tính có liên quan gì đến hiện tượng tâm lý này, thưa bà? 

Để lý giải thì không dễ, bởi bản chất gây hấn thì có ở tất cả mọi người. Tuy nhiên, ở một góc độ nào đó, có thể nói rằng phụ nữ hành xử thiên về cảm xúc nhiều hơn nam giới. Họ đặc biệt sợ sự phản bội tình cảm và đau khổ - một cảm giác sợ bị bỏ rơi. 

Về diễn biến quá trình ngoại tình, thông thường quá trình ngoại tình của đàn ông thường diễn ra nhanh hơn phụ nữ, có khi chỉ vì lý do tình dục.

Về sinh lý, đàn ông có thể đạt khoái cảm cả với người đàn bà mà họ không yêu, thậm chí có thể thua kém vợ mình về nhiều phương diện, ngay cả lúc họ đang có hạnh phúc gia đình. Chính vì đặc điểm này mà người phụ nữ luôn lo lắng và ghen tuông vì họ không thể chắc chắn kiểm soát được đối tượng của mình. 

Đối với những phụ nữ ngoại tình, một phần lớn nguyên nhân do tình cảm và quá trình ngoại tình của phụ nữ nói chung lâu dài hơn, nhiều công phu hò hẹn, gặp gỡ hơn, do đó có những dấu hiệu dễ bị phát hiện hơn, và khi họ đã ngoại tình với ai thì thường là họ yêu người đó. Đa số phụ nữ chỉ ngoại tình khi họ không có tình yêu trong hôn nhân.

Vì thế, một khi đàn bà đã ngoại tình, họ đã bị cuốn hút cả về tinh thần lẫn thể xác. Chính vì đặc điểm này, người đàn ông ghen và có cảm giác bất lực khi không thể níu kéo một mối quan hệ đang đổ vỡ không thể ngăn cản.

- Bà có thể đưa ra một lời gợi ý, một giải pháp để giải toả về mặt tâm lý cho những người không may trở thành người trong cuộc của những câu chuyện này?

Giải pháp cho những chuyện này là khó, bởi chúng ta không lường được cảm xúc và hành vi của những người trong cuộc. Chỉ có điều, nếu tất cả mọi người biết đến và biết rõ các giới hạn của mình trong mọi mối quan hệ, kiềm chế và không cho phép mình vượt qua những làn ranh giới ấy thì sẽ hạn chế đi rất nhiều các hành vi đánh ghen như hiện nay.

Clip được cho là đánh ghen ở Huế: Sao phải thảm thương thế này?

Những vụ đánh ghen sẽ chỉ khiến chính người đi đánh ghen trở thành thảm thương trong mắt tất cả mọi người.

Mỹ Sơn thuộc địa phận xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, cách thành phố Đà Nẵng khoảng 70 km về hướng tây nam, cách thành phố Hội An khoảng 40km. Khu đền tháp Mỹ Sơn nằm trong một thung lũng có đường kính khoảng 2km, xung quanh là đồi, núi, trong mạch núi cao khoảng 100m đến 400m từ Đông Trường Sơn qua Mỹ Sơn đến kinh đô Trà Kiệu. Vào đầu thế kỷ thứ 7, vua Sambhuvarman đã xây dựng ngôi đền bằng những vật liệu rất bền vững, còn tồn tại đến ngày nay. Các triều vua sau đó đều tu sửa các đền tháp cũ và xây dựng đền tháp mới để dâng lên các vị thần của họ. Những đền thờ chính ở Mỹ Sơn thờ một bộ Linga hoặc hình tượng của thần Siva - Ðấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa. Vị thần được tôn thờ ở Mỹ Sơn là Bhadrésvara, là vị vua đã sáng lập dòng vua đầu tiên của vùng Amaravati vào cuối thế kỷ 4 kết hợp với tên thần Siva, trở thành tín ngưỡng chính thờ thần - vua và tổ tiên hoàng tộc. Những đền thờ chính ở Mỹ Sơn thờ một bộ Linga hoặc hình tượng của thần Siva - Ðấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa. Vị thần được tôn thờ ở Mỹ Sơn là Bhadrésvara, là vị vua đã sáng lập dòng vua đầu tiên của vùng Amaravati vào cuối thế kỷ 4 kết hợp với tên thần Siva, trở thành tín ngưỡng chính thờ thần - vua và tổ tiên hoàng tộc. Những đền thờ chính ở Mỹ Sơn thờ một bộ Linga hoặc hình tượng của thần Siva - Ðấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa. Vị thần được tôn thờ ở Mỹ Sơn là Bhadrésvara, là vị vua đã sáng lập dòng vua đầu tiên của vùng Amaravati vào cuối thế kỷ 4 kết hợp với tên thần Siva, trở thành tín ngưỡng chính thờ thần - vua và tổ tiên hoàng tộc.

Ảnh Huy Hoàng (Tổng cục du lịch Việt Nam)

“Kinh tởm”, “hãi hùng”, “quá dơ bẩn”, “quá ngưỡng chịu đựng”… là những tiếng kêu thảng thốt của nghệ sĩ lẫn khán giả khi chứng kiến sự bôi bẩn vở cải lương Tô Ánh Nguyệt của Trấn Thành.

Nhân vật Tô Ánh Nguyệt là một phụ nữ hiền dịu, bao dung, gia giáo, cả đời hy sinh cho tình yêu, cho con đã bị Trấn Thành biến thành một phụ nữ chua ngoa, vô học, ích kỷ và hung tợn.

 

Trong mấy ngày vừa qua, dư luận xôn xao, phẫn nộ với một clip trích đoạn cải lương Tô Ánh Nguyệt do diễn viên hài Trấn Thành, Anh Đức và nghệ sĩ Ngọc Giàu thủ diễn. Điều khiến dư luận phẫn nộ là vở cải lương kinh điển của soạn giả Trần Hữu Trang này đã bị Trấn Thành biến dạng tan nát bằng những lời thoại và hành động thô tục với sự tiếp tay của NSND Ngọc Giàu.

Nghệ sĩ, khán giả phẫn nộ

Cuối trích đoạn Tô Ánh Nguyệt, Trấn Thành đã thòng một câu: “Tui không phải là bà Tô Ánh Nguyệt, mà là con Nguyệt bán cocktail tô” để biện minh cho sự bôi bẩn vở diễn, bôi bẩn nhân vật Tô Ánh Nguyệt. Tuy nhiên, tất cả những ai xem clip trích đoạn này đều không chấp nhận được lý do đó. Khi dư luận phản ứng, gọi điện thoại cho Trấn Thành thì quản lý của anh bảo rằng Trấn Thành sẽ không trả lời vấn đề này. Còn nghệ sĩ Ngọc Giàu giãi bày rằng lâu nay bà thấy pha hài vào cải lương cũng không có ai nói gì. Trong trích đoạn này, bà không cải biên nhiều mà chỉ nói mấy câu theo Trấn Thành. Bà sẽ rút kinh nghiệm ở những lần sau.

Đạo diễn Trần Ngọc Giàu nói: “Với tư cách giám đốc Nhà hát Trần Hữu Trang, tôi cực sốc khi xem trích đoạn này. Không chỉ tôi mà các nghệ sĩ nhà hát, các anh chị em nghệ sĩ bên ngoài cũng đều sốc và không thể chấp nhận được. Rõ ràng những lý do đưa ra chỉ là ngụy biện. Họ đã sử dụng nguyên trích đoạn của soạn giả Trần Hữu Trang với tên các nhân vật, những lời hát nguyên bản và sửa đổi trên nguyên bản, những tình huống gốc của kịch bản thì không thể nói là không phải Tô Ánh Nguyệt”.

Nghệ sĩ Kim Tử Long chia sẻ: “Tôi thấy phản cảm với trích đoạn vì phá vỡ một kịch bản cải lương kinh điển. Tôi lo là các khán giả Việt trẻ tuổi ở nước ngoài sẽ không hiểu đúng về cải lương khi xem Tô Ánh Nguyệt như thế này. Bởi họ có biết nhiều về cải lương đâu, có thể họ chỉ thấy gây cười là đủ”.

Là một người rất yêu cải lương, ông bầu Huỳnh Anh Tuấn của Kịch IDECAF cũng bức xúc về vụ việc: “Đây là một việc làm vô cùng phản giáo dục. Một tác phẩm nghệ thuật trước hết là phải đẹp, đẹp từ ngôn từ đến sân khấu, phục trang, diễn xuất. Từ đó mang lại giá trị giáo dục, định hướng thẩm mỹ cho giới trẻ. Trích đoạn Tô Ánh Nguyệt này quá dung tục, bậy bạ về mặt thẩm mỹ và ngôn từ. Nó cũng làm sai lệch bản sắc dân tộc có ở loại hình nghệ thuật cải lương, làm khán giả trẻ hiểu sai nghệ thuật cải lương, tiếp nhận sai các giá trị ở cải lương kinh điển”.

Nhét cải lương vô hài - biết rồi, khổ lắm nói mãi

Khi giãi bày cùng báo chí, nghệ sĩ Ngọc Giàu đã nói: “Trong các chương trình hài ngay tại Việt Nam, nhiều em trẻ lấy cải lương ra diễn lại, pha hài vô tùm lum, có ai nói gì đâu”. Câu nói này chỉ đúng một nửa ở chuyện cải lương bị các nghệ sĩ nhét hài vào hay hài đem cải lương nhét vào là chuyện xảy ra từ rất lâu ở các sàn diễn trong và ngoài nước.

Chỉ một trích đoạn Lương Sơn Bá, Chúc Anh Đài thôi mà có đến cả chục kiểu biến tấu hài từ cặp đôi Tấn Beo - Tấn Bo, Vân Sơn - Kiều Oanh - Bảo Chung - Lê Huỳnh, đến Hoài Linh - Chí Tài, Cẩm Ly - Đan Trường. Trích đoạn Phụng Nghi Đình kinh điển cũng được nhiều nghệ sĩ hài, ca sĩ đem ra thêm mắm dặm muối, cải biên tùm lum như trong liveshow Duyên lắm người ơi của nghệ sĩ Ngọc giàu hay trong liveshow ca nhạc của Cẩm Ly. Không chỉ Trấn Thành cải biên Tô Ánh Nguyệt mà các nghệ sĩ Vân Sơn, Hoài Linh, Duy Phương, Mai Sơn… cũng xuất hiện trong những tiểu phẩm cải biên Tô Ánh Nguyệt khác.

Hoặc khán giả có thể thấy các nghệ sĩ Bảo Quốc, Lệ Thủy, Thành Lộc, Ngọc Giàu, Bạch Long… trong các trích đoạn cải lương cải biên Bảy con yêu nhền nhện, Đát Kỷ - Trụ Vương. Ngay cả vở cải lương sướt mướt như Người đẹp trong tranh cũng được nghệ sĩ Kiều Oanh hài hóa ở hải ngoại… Gần như tất cả chương trình hài trên tivi và các chương trình truyền hình thực tế gần đây đều vay mượn cải lương để làm hài như Danh hài đất Việt, Hội quán tiếu lâm, Cặp đôi hoàn hảo, Cười xuyên Việt…

Không chỉ lấy nguyên một trích đoạn, sửa đổi lời thoại nhân vật ít hay nhiều, nhiều vai diễn, hình mẫu nhân vật của các nghệ sĩ cải lương nổi tiếng cũng được các diễn viên hài vay mượn hài hóa như: Cảnh ngồi quay tơ của tiểu thư Quỳnh Nga, cảnh công chúa Bích Vân đối đáp với Quỳnh Nga về việc mua bán chồng trong Bên cầu dệt lụa. Cảnh nàng Kiều Nguyệt Nga oằn mình chống chọi với bão táp trên chiếc thuyền chòng chành trên đường đi cống sứ của vở Kiều Nguyệt Nga. Cảnh hỏi giáo gươm hay cảnh dâng long bào trong Thái hậu Dương Vân Nga. Cảnh bị xử thắt lụa chết trong Xử án Phi Giao…

Việc cải biên, biến tấu, nhét thêm hay sửa đổi lời thoại, tính cách nhân vật hài hóa cải lương hay cải lương hóa hài… trước nay đều có những lời khen chê ồn ào trong dư luận. Nhưng đến Tô Ánh Nguyệt - Trấn Thành thì đúng là... không chịu nổi! Khen hay chê, chấp nhận hay không là tùy vào sự duyên dáng hay thô tục của lời thoại bị sửa và sự diễn xuất của nghệ sĩ. Nếu không biết tự tiết chế mình, nghệ sĩ sẽ rất dễ gặp phải sự phản ứng của khán giả và dư luận. Như ở trường hợp Tô Ánh Nguyệt của Trấn Thành, đó là sự buông thả bản thân, sự thô tục quá sức chịu đựng của bất kỳ ai.

Tô Ánh Nguyệt mang… mặt chó

Mở đầu trích đoạn, khán giả muốn té xỉu khi nghe Tô Ánh Nguyệt - Trấn Thành nói: “Ai kêu tui đó. Mặt chó tôi đây”. Rồi Nguyệt - Trấn Thành nói với cha của con mình: “Minh lùn, Nguyệt cao ăn ở tào lao mới đẻ ra nó bị khùng”. Hình ảnh đôi uyên ương thêu trên chiếc khăn kỷ niệm của Nguyệt và Minh bị biến tướng thành chuyện nói tục. Đứa con khi gặp lại xin Nguyệt cho bú, Nguyệt nói: “Chắc hư bình sữa”. Minh nói: “Cái thằng này, cái đó để cho ba bú”. Rồi hai cha con giành qua giành lại chuyện bú. Nói chuyện như hàng tôm hàng cá, du thủ du thực một hồi, Nguyệt vén quần đến bẹn sấn sổ đòi đánh nhau. Rồi Nguyệt hai tay bợ bầu ngực sàng tới sàng lui…

Trấn Thành sẽ bị Sở Văn hóa-Thể thao nhắc nhở

Đạo diễn Trần Ngọc Giàu - Chủ tịch Hội Sân khấu TP.HCM cho biết: “Vì clip Tô Ánh Nguyệt của Trấn Thành được diễn và quay ở hải ngoại nên trước mắt, về phía Hội Sân khấu TP.HCM, đơn vị có chức năng tham mưu các hoạt động chuyên môn cho cơ quan quản lý nhà nước là Sở Văn hóa-Thể thao, chúng tôi đã tham mưu với Sở để có biện pháp nhắc nhở Trấn Thành và những nghệ sĩ tham gia trích đoạn này để chấn chỉnh lại hoạt động biểu diễn của họ”.

Theo Pháp Luật TPHCM