Điều đó khiến các quốc gia trên toàn cầu phải đưa ra các chiến lược công nghiệp phù hợp, để đảm bảo vị trí của mình trong nền kinh tế năng lượng toàn cầu mới, theo một báo cáo quan trọng của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Trong báo cáo, IEA đã cung cấp cái nhìn toàn diện về hoạt động sản xuất công nghệ năng lượng sạch trên toàn cầu ngày nay, chẳng hạn như tấm pin mặt trời, tua-bin gió, pin xe điện, máy điện phân hydro và bơm nhiệt, cũng như vạch ra khả năng chúng có thể phát triển thế nào trong những năm tới.

Phân tích của IEA cho thấy, thị trường sản xuất năng lượng sạch toàn cầu sẽ có giá trị trung bình khoảng 650 tỷ USD vào năm 2030, gấp hơn ba lần so với mức hiện nay, nếu các quốc gia trên toàn thế giới thực hiện đầy đủ các cam kết về năng lượng và khí hậu đã công bố. 

Tuy nhiên, chuỗi cung ứng công nghệ năng lượng sạch hiện nay có rủi ro dưới dạng tập trung phân bổ không đồng đều về mặt địa lý trong khai thác, xử lý tài nguyên, cũng như sản xuất công nghệ năng lượng sạch.

Đối với các công nghệ như tấm pin mặt trời, năng lượng gió, pin xe điện, máy điện phân và bơm nhiệt, có 3 quốc gia sản xuất lớn nhất chiếm ít nhất 70% năng lực sản xuất cho mỗi công nghệ kể trên, trong đó Trung Quốc chiếm ưu thế trong tất cả các công nghệ đó. 

Trong khi đó, phần lớn hoạt động khai thác khoáng sản quan trọng lại tập trung ở một số ít quốc gia. Ví dụ, Cộng hòa Dân chủ Congo sản xuất hơn 70% lượng coban của thế giới và chỉ có ba quốc gia gồm Úc, Chile và Trung Quốc - chiếm hơn 90% sản lượng lithium toàn cầu.

Sự tập trung không đồng đều trong chuỗi cung ứng công nghệ năng lượng sạch này có nguy cơ khiến toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu dễ bị tổn thương trước các sự cố như thiên tai, lỗi kỹ thuật hoặc chính sách kiểm soát chuỗi cung ứng của các quốc gia đi đầu.

Thế giới cũng đang chứng kiến ​​rủi ro từ chuỗi cung ứng mất cân đối này, vốn đã đẩy giá công nghệ năng lượng sạch tăng cao trong những năm gần đây. Điều này góp phần khiến quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của các quốc gia trở nên khó khăn, và tốn kém hơn bao giờ hết.

Giá coban, lithium và niken tăng khiến giá pin xe điện lần đầu tiên tăng gần 10% trên toàn cầu vào năm 2022. Giá thành của các tuabin gió bên ngoài Trung Quốc cũng tăng sau nhiều năm giảm, và xu hướng tương tự có thể xảy ra ở mảng công nghệ năng lượng mặt trời.

Ngành sản xuất năng lượng sạch đang ở buổi bình minh của thời đại công nghiệp mới. Nó đã và đang tạo ra những thị trường mới, hàng triệu việc làm mới, nhưng cũng gây ra những rủi ro.

Điều đó khiến các quốc gia trên toàn cầu phải đưa ra các chiến lược công nghiệp phù hợp, để đảm bảo vị trí của mình trong nền kinh tế năng lượng toàn cầu mới, theo một báo cáo quan trọng của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Trong báo cáo, IEA đã cung cấp cái nhìn toàn diện về hoạt động sản xuất công nghệ năng lượng sạch trên toàn cầu ngày nay, chẳng hạn như tấm pin mặt trời, tua-bin gió, pin xe điện, máy điện phân hydro và bơm nhiệt, cũng như vạch ra khả năng chúng có thể phát triển thế nào trong những năm tới.

Phân tích của IEA cho thấy, thị trường sản xuất năng lượng sạch toàn cầu sẽ có giá trị trung bình khoảng 650 tỷ USD vào năm 2030, gấp hơn ba lần so với mức hiện nay, nếu các quốc gia trên toàn thế giới thực hiện đầy đủ các cam kết về năng lượng và khí hậu đã công bố. 

Tuy nhiên, chuỗi cung ứng công nghệ năng lượng sạch hiện nay có rủi ro dưới dạng tập trung phân bổ không đồng đều về mặt địa lý trong khai thác, xử lý tài nguyên, cũng như sản xuất công nghệ năng lượng sạch.

Đối với các công nghệ như tấm pin mặt trời, năng lượng gió, pin xe điện, máy điện phân và bơm nhiệt, có 3 quốc gia sản xuất lớn nhất chiếm ít nhất 70% năng lực sản xuất cho mỗi công nghệ kể trên, trong đó Trung Quốc chiếm ưu thế trong tất cả các công nghệ đó. 

Trong khi đó, phần lớn hoạt động khai thác khoáng sản quan trọng lại tập trung ở một số ít quốc gia. Ví dụ, Cộng hòa Dân chủ Congo sản xuất hơn 70% lượng coban của thế giới và chỉ có ba quốc gia gồm Úc, Chile và Trung Quốc - chiếm hơn 90% sản lượng lithium toàn cầu.

Sự tập trung không đồng đều trong chuỗi cung ứng công nghệ năng lượng sạch này có nguy cơ khiến toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu dễ bị tổn thương trước các sự cố như thiên tai, lỗi kỹ thuật hoặc chính sách kiểm soát chuỗi cung ứng của các quốc gia đi đầu.

Thế giới cũng đang chứng kiến ​​rủi ro từ chuỗi cung ứng mất cân đối này, vốn đã đẩy giá công nghệ năng lượng sạch tăng cao trong những năm gần đây. Điều này góp phần khiến quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của các quốc gia trở nên khó khăn, và tốn kém hơn bao giờ hết.

Giá coban, lithium và niken tăng khiến giá pin xe điện lần đầu tiên tăng gần 10% trên toàn cầu vào năm 2022. Giá thành của các tuabin gió bên ngoài Trung Quốc cũng tăng sau nhiều năm giảm, và xu hướng tương tự có thể xảy ra ở mảng công nghệ năng lượng mặt trời.

Trong bài nói chuyện, GS Kong chia sẻ nhiều bài học kinh nghiệm của Singapore trong hành trình đưa đảo quốc sư tử này trở thành một trong những thành phố xanh, sạch, an toàn nhất thế giới.

Trong hành trình chuyển đổi đô thị của Singapore trở thành đô thị bền vững về môi trường, Chính phủ Singapore luôn thống nhất quan điểm tiếp cận là đề cao vai trò hợp tác 3 bên, gồm khu vực hàn lâm (đại học, viện nghiên cứu), doanh nghiệp và Chính phủ.

Vì vậy, SMU đã thành lập Viện nghiên cứu đô thị, không chỉ để nghiên cứu các vấn đề lý thuyết cao siêu mà với mục tiêu chính là góp phần chuyển đổi cuộc sống đô thị khu vực Đông Nam Á. Để đạt được mục tiêu này, SMU tạo được hợp tác toàn diện với đồng thời các chính phủ, các doanh nghiệp, các trường đại học, với tham vọng hội tụ trí tuệ, chia sẻ kinh nghiệm để cùng nhau xây dựng những thành phố, những đại đô thị bền vững.

"Ba vấn đề chính được chúng tôi nghiên cứu gồm: đời sống đô thị, tăng trưởng đô thị, hạ tầng đô thị. Ví dụ làm thế nào để có bản đồ quy hoạch hợp lý mạng lưới sạc xe điện ở thành phố, nhất là những thành phố đông dân, giao thông đông đúc như Hà Nội, để từ đó khuyến khích người dân dùng xe điện. Hay nghiên cứu giải bài toán làm thế nào để đô thị không chỉ tăng trưởng về quy mô mà là tăng tính cạnh tranh, để đó là một đô thị đáng sống, đô thị có chất lượng sống cao", GS Kong chia sẻ.

Với lĩnh vực phát triển đô thị xanh, các vấn đề mà các nhà khoa học cần nghiên cứu để tư vấn cho Chính phủ, cho nhà doanh nghiệp là làm sao để có sự quan tâm đúng mức tới các khía cạnh khi xây dựng đô thị bền vững.

Chẳng hạn như sự cần thiết phải cải thiện sức khỏe cộng đồng, để đỡ tăng áp lực lên hệ thống y tế, để có những người lao động khỏe mạnh, để kéo dài tuổi thọ và để trì hoãn các tác động của việc lão hóa dân số. Làm sao để gia tăng sự phát triển kinh tế, vì mức độ hạnh phúc và sức khỏe của mỗi người phụ thuộc vào tình hình tài chính của họ. Cần phải quan tâm gia đình đó, cá nhân đó có thu nhập đủ đảm bảo cho cuộc sống mà họ mong muốn hay không trong cái đô thị mà họ đang sống hay không.

Đúc rút các bài học kinh nghiệm của Singapore, GS Kong nhận thấy trong vấn đề phát triển đô thị, Việt Nam đang rất thuận lợi khi Chính phủ quan tâm, doanh nghiệp năng động, giới hàn lâm cũng đang làm rất tốt việc nghiên cứu chiến lược. Vấn đề là cần có sự hợp tác 3 bên, bởi mỗi bên sẽ đem lại giá trị khác nhau, tổng hòa các giá trị đó mới là cái tạo nên sức mạnh, tạo nên hiệu quả mà chúng ta kỳ vọng.

Theo bà, các trường đại học, viện nghiên cứu sẽ có các chuyên gia đóng góp ý tưởng, tham mưu cho các nhà hoạch định chính sách, cho doanh nghiệp. Còn Chính phủ và doanh nghiệp làm việc với nhau để cùng xây dựng thể chế, quy định luật pháp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát huy và tỏa sáng, tạo cơ hội cho doanh nghiệp đóng góp vào lợi ích chung của cộng đồng.

"Việt Nam đang ở giai đoạn bản lề quan trọng phát triển xây dựng những đại đô thị xanh mới, gần như thay đổi hoàn toàn bộ mặt đô thị. Đây là cơ hội lớn để các nhà khoa học, các chuyên gia làm việc cùng nhau, giải quyết các bài toán khó nhằn trong công tác phát triển đô thị xanh, bền vững",GS Kong nói.

GS Kong là phụ nữ Singapore đầu tiên giữ chức Chủ tịch một trường đại học tại quốc đảo Singapore. Bà nổi tiếng với nghiên cứu về sự biến đổi đô thị và thay đổi văn hóa xã hội tại châu Á. Bà nhận được nhiều giải thưởng học bổng quốc tế uy tín, đồng thời lọt top Top 50 phụ nữ châu Á trên 50 tuổi có tầm ảnh hưởng của Forbes châu Á (2022).

Nhận định trên được GS Lily Kong, Chủ tịch Đại học Quản lý Singapore chia sẻ với sinh viên, giảng viên, chuyên gia trường Đại học VinUni mới đây về chủ đề "Hành trình xây dựng Singapore thành đô thị bền vững".

Trong bài nói chuyện, GS Kong chia sẻ nhiều bài học kinh nghiệm của Singapore trong hành trình đưa đảo quốc sư tử này trở thành một trong những thành phố xanh, sạch, an toàn nhất thế giới.

Trong hành trình chuyển đổi đô thị của Singapore trở thành đô thị bền vững về môi trường, Chính phủ Singapore luôn thống nhất quan điểm tiếp cận là đề cao vai trò hợp tác 3 bên, gồm khu vực hàn lâm (đại học, viện nghiên cứu), doanh nghiệp và Chính phủ.

Vì vậy, SMU đã thành lập Viện nghiên cứu đô thị, không chỉ để nghiên cứu các vấn đề lý thuyết cao siêu mà với mục tiêu chính là góp phần chuyển đổi cuộc sống đô thị khu vực Đông Nam Á. Để đạt được mục tiêu này, SMU tạo được hợp tác toàn diện với đồng thời các chính phủ, các doanh nghiệp, các trường đại học, với tham vọng hội tụ trí tuệ, chia sẻ kinh nghiệm để cùng nhau xây dựng những thành phố, những đại đô thị bền vững.

"Ba vấn đề chính được chúng tôi nghiên cứu gồm: đời sống đô thị, tăng trưởng đô thị, hạ tầng đô thị. Ví dụ làm thế nào để có bản đồ quy hoạch hợp lý mạng lưới sạc xe điện ở thành phố, nhất là những thành phố đông dân, giao thông đông đúc như Hà Nội, để từ đó khuyến khích người dân dùng xe điện. Hay nghiên cứu giải bài toán làm thế nào để đô thị không chỉ tăng trưởng về quy mô mà là tăng tính cạnh tranh, để đó là một đô thị đáng sống, đô thị có chất lượng sống cao", GS Kong chia sẻ.

Với lĩnh vực phát triển đô thị xanh, các vấn đề mà các nhà khoa học cần nghiên cứu để tư vấn cho Chính phủ, cho nhà doanh nghiệp là làm sao để có sự quan tâm đúng mức tới các khía cạnh khi xây dựng đô thị bền vững.

Chẳng hạn như sự cần thiết phải cải thiện sức khỏe cộng đồng, để đỡ tăng áp lực lên hệ thống y tế, để có những người lao động khỏe mạnh, để kéo dài tuổi thọ và để trì hoãn các tác động của việc lão hóa dân số. Làm sao để gia tăng sự phát triển kinh tế, vì mức độ hạnh phúc và sức khỏe của mỗi người phụ thuộc vào tình hình tài chính của họ. Cần phải quan tâm gia đình đó, cá nhân đó có thu nhập đủ đảm bảo cho cuộc sống mà họ mong muốn hay không trong cái đô thị mà họ đang sống hay không.

Đúc rút các bài học kinh nghiệm của Singapore, GS Kong nhận thấy trong vấn đề phát triển đô thị, Việt Nam đang rất thuận lợi khi Chính phủ quan tâm, doanh nghiệp năng động, giới hàn lâm cũng đang làm rất tốt việc nghiên cứu chiến lược. Vấn đề là cần có sự hợp tác 3 bên, bởi mỗi bên sẽ đem lại giá trị khác nhau, tổng hòa các giá trị đó mới là cái tạo nên sức mạnh, tạo nên hiệu quả mà chúng ta kỳ vọng.

Theo bà, các trường đại học, viện nghiên cứu sẽ có các chuyên gia đóng góp ý tưởng, tham mưu cho các nhà hoạch định chính sách, cho doanh nghiệp. Còn Chính phủ và doanh nghiệp làm việc với nhau để cùng xây dựng thể chế, quy định luật pháp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát huy và tỏa sáng, tạo cơ hội cho doanh nghiệp đóng góp vào lợi ích chung của cộng đồng.

"Việt Nam đang ở giai đoạn bản lề quan trọng phát triển xây dựng những đại đô thị xanh mới, gần như thay đổi hoàn toàn bộ mặt đô thị. Đây là cơ hội lớn để các nhà khoa học, các chuyên gia làm việc cùng nhau, giải quyết các bài toán khó nhằn trong công tác phát triển đô thị xanh, bền vững",GS Kong nói.

GS Kong là phụ nữ Singapore đầu tiên giữ chức Chủ tịch một trường đại học tại quốc đảo Singapore. Bà nổi tiếng với nghiên cứu về sự biến đổi đô thị và thay đổi văn hóa xã hội tại châu Á. Bà nhận được nhiều giải thưởng học bổng quốc tế uy tín, đồng thời lọt top Top 50 phụ nữ châu Á trên 50 tuổi có tầm ảnh hưởng của Forbes châu Á (2022).