Khi người dùng tạo một tài khoản TikTok và bắt đầu tìm nội dung để xem, tại ô tìm kiếm ngay phía dưới là hàng loạt nội dung gợi ý liên quan, đặc biệt là những video đang được xem nhiều (trend). Cứ thế, người dùng liên tục lướt và dần đắm chìm trong nền tảng, không dứt ra được. 

Một nhà nghiên cứu tâm lý học tại TP.HCM cho biết, đối với Facebook hay YouTube thì mọi hoạt động đề xuất nội dung cho người dùng xoay quanh sở thích và hành vi. Tuy nhiên, với TikTok thì mọi hoạt động đề xuất nội dung tập trung vào đám đông, theo đó nhiều người đang xem gì thì nền tảng sẽ đề xuất nội dung đó, bất chấp việc người dùng có thích hoặc quan tâm hay không. 

Có thể nói đây là một thuật toán thao túng tâm lý về lâu dài, làm con người giảm khả năng tập trung chú ý rất nhiều, đồng thời nó gây nghiện khi người dùng càng xem nội dung nào nhiều càng được nền tảng gợi ý video tương tự tiếp theo. Những người nghiện TikTok thường giảm khả năng giao tiếp với thế giới xung quanh. Trong các nghiên cứu tâm lý học thì thuật toán này là một dạng nguy hiểm. Thậm chí, đôi lúc nền tảng còn chèn vào nội dung thương mại. Thực tế, trên TikTok xuất hiện nhiều trend “không giống ai” và người đưa nội dung lên cũng không hiểu tại sao nó thành trend.

“Đây là một điều rất nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ em, thuật toán này dễ dàng kéo các em tập trung vào những video gợi ý, lướt xem không ngừng nghỉ để gây nghiện và giảm khả năng giao tiếp”, vị chuyên gia chia sẻ.

Cũng theo vị chuyên gia này, với thuật toán như trên, tình trạng lan truyền tin giả xuất hiện ngày càng nhiều trên TikTok. Chưa kể, lợi dụng vào thuật toán, tin giả có thể dễ dàng được tạo ra bởi TikTok không hạn chế việc tạo tài khoản của người dùng; muốn lập một "trend" (xu hướng) mới, chỉ cần dùng các tài khoản ảo lan truyền sẽ đạt được mục đích. 

Đồng quan điểm, ông Nhân Nguyễn, CEO của NhanNguyen Digital, đưa ra phân tích, thuật toán của TikTok giúp cho tin giả dễ đến với người xem hơn. YouTube hay Facebook có nút chia sẻ, người dùng khi lan truyền nội dung sẽ nhấn vào nút này từ bản gốc, nếu thông tin sai sự thật xuất hiện sẽ nhanh chóng được kiểm soát khi bản gốc biến mất. Nhưng TikTok lại không có nút chia sẻ này, vì thế các video được người dùng tải về sau đó up lên lại để lan truyền.

Theo ông Nhân Nguyễn, thuật toán của TikTok liên quan đến "trending" (xu hướng), khi vào nút tìm kiếm mặc dù chưa gõ ký tự gì người dùng đã được gợi ý các nội dung đang được xem nhiều. Nghĩa là TikTok đề xuất luôn cho người dùng các nội dung đang được lan truyền nhiều và họ không biết đâu là tin thật hay tin giả, cứ thế vào xem. Hậu quả là tin giả được lan truyền một cách nhanh chóng. 

“Đây là một điểm hạn chế của TikTok, rõ ràng tôi không tìm kiếm thông tin gì về lãnh đạo F88, nhưng vừa vào nền tảng đã tự đề xuất thông tin của doanh nghiệp này và ngay phía dưới còn có cả thông tin sai sự thật là ông này bị bắt”, ông Nhân cho biết.

Không chỉ ở Việt Nam, thuật toán của TikTok đã bị nhiều chuyên gia trên thế giới lên án bởi các nội dung “độc hại” mà nền tảng này mang lại. Điển hình là tháng 7/2022, Trung tâm luật pháp nạn nhân mạng xã hội Mỹ đã nộp đơn kiện TikTok lên toà án Los Angeles vì lan truyền trào lưu Blackout (thử thách nghẹt thở) khiến 7 trẻ em thiệt mạng. 

Chuyên gia Johnanes Eichstaedt về AI tại Viện Stanford Mỹ từng nhận định trên Wired: “Động lực thực sự của TikTok không phải giải trí mà là lợi nhuận. Thuật toán AI của nền tảng đang cố giữ chân người dùng bằng nội dung được cho là hấp dẫn, bất chấp nó nguy hiểm hoặc phản cảm ra sao”.

Catherine Wang, chuyên gia AI tại Google cũng phân tích, mấu chốt của TikTok là không thiên vị người đăng video có ảnh hưởng hay không. Thay vào đó, thuật toán sẽ tự phân bổ đến người dùng, nếu càng nhiều người tương tác nó càng lan rộng trong thời gian ngắn mà không cần biết nội dung độc hại hay hữu ích.

Bài 3: TikTok dung túng cho các nội dung “bẩn”, vi phạm

TikTok đứng trước cuộc khủng hoảng niềm tin toàn cầu

Một trong hai nạn nhân là cô Trần Thị Quỳnh, giáo viên dạy lớp 1B Trường Tiểu học Thái Thịnh (Hà Nội).

Sáng 2/5, ngày đầu tiên học sinh trở lại trường sau kỳ nghỉ lễ, không khí lớp 1B (Trường Tiểu học Thái Thịnh) khác hẳn mọi ngày.

Hôm nay, vắng cô Quỳnh, cô Tâm lớp 1A tới sớm, mở cửa, lau bảng trong phòng học lớp 1B.

Từ nay, trên bục giảng lớp 1B, mãi vắng bóng cô Quỳnh

Gần tới giờ học, các phụ huynh lớp 1B dắt con vào tận lớp. Ai cũng bàng hoàng, xót xa khi hay tin cô giáo của con tử nạn. Nhiều phụ huynh bật khóc khi chứng kiến những đứa trẻ 7 tuổi rì rầm to nhỏ thông báo với nhau cô giáo thân yêu đã mất. Các con lớp 1B níu tay cô Tâm hỏi: "Cô ơi sáng nay ai dạy lớp chúng con?". Chứng kiến cảnh này, phụ huynh không ai kìm được nước mắt.

Một phụ huynh nghẹn ngào: "Em chỉ dám nói với con là cô đi xa nhưng các con đều biết là cô đã mất".

20 năm công tác, cô Quỳnh luôn được phân công làm giáo viên chủ nhiệm lớp 1B. Dưới sự dìu dắt tận tâm của cô, từ lớp học này, nhiều thế hệ học trò đã trưởng thành.

Từ nay, cô Ngọc sẽ thay cô Quỳnh tiếp quản lớp 1B. Cô Ngọc nghẹn ngào nói với các con: "Cô Quỳnh có việc bận đi xa một thời gian, từ nay cô sẽ thay cô Quỳnh dạy các con". Cả lớp ngoan ngoãn đồng thanh: "Vâng ạ!"

Một giáo viên giỏi được phụ huynh và học sinh tin yêu, quý mến

20 năm gắn bó với nghề cầm phấn, cô Quỳnh luôn gắn bó với lớp 1B. Vì thế, "cô Quỳnh lớp 1B" trở thành cái tên thân thương gợi bao tình cảm đối với các thế hệ phụ huynh và học sinh.

Với các phụ huynh, ấn tượng về cô Quỳnh là một người phụ nữ vóc dáng nhỏ nhắn, dịu dàng, nụ cười luôn thường trực trên môi. Cô viết chữ rất đẹp, không chỉ phụ huynh trong trường mà phụ huynh nhiều trường khác cũng tin tưởng gửi gắm con em để cô uốn nắn từ những nét chữ đầu đời.

Cô Quỳnh cùng các con lớp 1B (năm học 2008- 2009) trong ngày khai giảng.

Bạn Hà Trinh (học sinh lớp 1B năm học 2008-2009) xúc động: "Với con, ấn tượng về cô giáo năm đầu tiên cắp sách tới trường vẫn luôn là ấn tượng sâu đậm nhất".

10 ngày trước (ngày 22/4), Hà Trinh tình cờ đi qua trường cũ và đăng ảnh lên Instagram kèm dòng cảm xúc "Nhớ cô Quỳnh"

Bạn Nhật Linh (học sinh lớp 1B năm học 2004-2005) hiện là du học sinh tại Pháp bàng hoàng khi biết tin cô giáo tử nạn. Nhật Linh đã gọi điện nhờ mẹ thay con tới viếng cô giáo cũ.

Chị Ngô Minh, một phụ huynh có 2 con từng được cô Quỳnh dạy dỗ nghẹn ngào: "Thương quá. Chị được em dạy hai cháu từ những nét chữ đầu tiên. Chị không muốn tin này là sự thật... Bàng hoàng, đau xót quá... Mong em yên nghỉ, bình an, siêu thoát và phù hộ cho con trai, em nhé."

Người mẹ hết mực yêu thương con

Cô giáo Quỳnh có một người con trai là cháu Trần Đức Minh, hiện đang là học sinh lớp 12 chuyên Lý (Khối Phổ thông chuyên - Đại học Khoa học Tự nhiên). Cô giáo lớp 1 của Đức Minh cũng chính là mẹ Quỳnh. Những bạn học cùng lớp ai cũng nhớ bóng dáng mẹ Quỳnh nhỏ nhắn ngày ngày chở con tới lớp khi Đức Minh học Tiểu học Thái Thịnh và THCS Nguyễn Trường Tộ.

Thương mẹ, Đức Minh ngoan ngoãn, học giỏi, là động lực giúp mẹ Quỳnh vượt qua những vất vả và trắc trở trong cuộc sống.

Cô Quỳnh trong tấm ảnh cuối cùng đăng trên Facebook cá nhân

Chỉ còn 1 tháng nữa là Đức Minh bước vào kỳ thi Đại học. Vậy mà, vụ tai nạn thương tâm đêm ấy đã cướp đi người mẹ hiền của con. Còn gì đau đớn hơn khi giữa đêm khuya, con được cô giáo cũ là đồng nghiệp của mẹ đưa vào bệnh viện để gặp mẹ lần cuối.

"Nắng...có nghĩa gì đâu..." là tâm sự trong tấm ảnh cuối cùng được cô Quỳnh đăng trên Facebook cá nhân trước khi mất.

Với cô Quỳnh, nắng đã tắt. Các thế hệ học trò lớp 1B mãi mãi mất đi cô giáo đầu đời, người con trai ngoan mãi mãi mất đi người mẹ hiền hết mực yêu thương.

Cô giáo đã ra đi, nỗi đau mãi ở lại, vì đâu?

Theo Hồng Minh/ Báo điện tử Đài Tiếng nói Việt Nam

Lo lắng hệ lụy buồn sau cuộc vui họp lớp

"Đúng là từ trước tới nay khi đi họp lớp anh em cũng hay khích nhau uống thêm. Nhưng qua các sự việc như thế này, chúng tôi đã tự rút ra những bài học".