Thống kê của Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) cho thấy, trong năm 2023, hệ thống cảnh báo an toàn thông tin đã tiếp nhận gần 17.400 phản ánh về các trường hợp lừa đảo trực tuyến hướng đến người dùng Internet Việt Nam. Cũng trong khoảng thời gian này, theo số liệu của Bộ Công an, cơ quan công an đã khởi tố 1.500 vụ án vì tội lừa đảo trên không gian mạng, tổng số tiền người dân đã bị lừa đảo là 8.000 - 10.000 tỷ đồng.

Mới đây, trên diễn đàn Quốc hội, trong phiên thảo luận tại hội trường chiều ngày 23/5, thông tin với các đại biểu về những giải pháp Bộ TT&TT đã và đang triển khai để xử lý tình trạng lừa đảo trực tuyến, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Tuyên truyền là giải pháp quan trọng hàng đầu và có tính lâu dài. Bộ trưởng cũng cho biết Bộ TT&TT đã chỉ đạo báo, đài lớn tổ chức các chuyên mục để cảnh báo những thủ đoạn lừa đảo trực tuyến; đồng thời, sử dụng hệ thống thông tin cơ sở là loa phát thanh phường, xã để thông tin thường xuyên tới bà con.

Liên quan đến công tác tuyên truyền, tại Hội nghị giao ban quản lý Nhà nước đầu tiên năm 2024 của Bộ TT&TT diễn ra hồi cuối tháng 1/2024, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã giao Cục Thông tin cơ sở nhiệm vụ chủ trì, phối hợp cùng các cục Chuyển đổi số quốc gia, An toàn thông tin để phổ cập hướng dẫn các kỹ năng số cơ bản, kỹ năng phòng chống lừa đảo trực tuyến cho người dân, nhất là người cao tuổi, trẻ em thông qua hệ thống thông tin cơ sở trên toàn quốc.

Theo Bộ trưởng, hệ thống thông tin cơ sở là lực lượng truyền thông mạnh, đặc biệt hiệu quả với một số loại việc mang tính khẩn cấp, vì thế, cơ quan quản lý các lĩnh vực như viễn thông, bưu chính, an toàn thông tin... cần chủ động phối hợp với Cục Thông tin cơ sở để truyền thông qua kênh này, khi có nhu cầu truyền thông về các việc khẩn cấp, nóng.

Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Bộ, Cục Thông tin cơ sở và Cục An toàn thông tin vừa phối hợp để tiếp tục triển khai tuyên truyền phòng, chống lừa đảo trực tuyến trên các đài truyền thanh cơ sở và những hình thức hoạt động thông tin cơ sở khác.

Cụ thể, các sở TT&TT trên toàn quốc được đề nghị tổ chức tuyên truyền thường xuyên trên đài truyền thanh cơ sở và các hình thức hoạt động thông tin cơ sở khác về phòng chống lừa đảo trực tuyến.

Bên cạnh cảnh báo về một số phương thức tội phạm mạng sử dụng để lừa đảo trực tuyến và khuyến nghị người dân cách phòng tránh, Cục Thông tin cơ sở và Cục An toàn thông tin cũng đề nghị các sở TT&TT tỉnh, thành phố tuyên truyền cho người dân về 10 biện pháp giúp họ phòng tránh lừa đảo trực tuyến phổ biến hiện nay.

Bảo vệ thông tin cá nhân

Biện pháp đầu tiên người dân được khuyến nghị để phòng tránh bẫy lừa đảo là không công khai các thông tin cá nhân như ngày, tháng, năm sinh, số chứng minh nhân dân, số căn cước công dân, số điện thoại, số tài khoản ngân hàng… trên mạng xã hội. Thực hiện việc này sẽ giúp người dân tránh bị các đối tượng lợi dụng khai thác, sử dụng thông tin vào mục đích lừa đảo. Người dân cần chọn lọc thông tin trước khi chia sẻ công khai trên mạng xã hội.

Kiểm tra và cập nhật

Người dân cần thường xuyên kiểm tra và cập nhật các tính năng bảo mật, quyền riêng tư trên các tài khoản ngân hàng, tài khoản mạng xã hội và cần bảo mật tuyệt đối thông tin các tài khoản trên. Các thông tin người dân cần lưu ý bảo mật gồm có: tên đăng nhập, mật khẩu, mã xác thực (OTP) hoặc số thẻ tín dụng… Những thông tin này người dân không nên cung cấp cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào, khi chưa xác định được danh tính.

Cẩn trọng xác minh

Cẩn trọng xác minh cũng là một biện pháp người dân cần thực hiện. Cụ thể như, với các tin nhắn hỏi vay tiền qua mạng xã hội, người dân cần trực tiếp gọi điện thoại cho người vay để xác nhận kỹ lại thông tin trước khi chuyển tiền.

 Tìm hiểu kỹ thông tin khi kết bạn

Người dân cần tìm hiểu kỹ thông tin khi kết bạn với những người lạ trên mạng xã hội, đặc biệt là những người hứa hẹn cho, tặng số tiền, tài sản lớn hoặc quà có giá trị lớn.

Trình báo cơ quan công an gần nhất

Khi nhận được cuộc gọi tự xưng là cán bộ các cơ quan Nhà nước, đặc biệt là lực lượng công an để thông báo, đe dọa mình có liên quan đến vụ án, vụ việc, người dân cần liên lạc ngay với cơ quan công an nơi gần nhất để trình bảo.

Cẩn trọng khi thực hiện các giao dịch

Người dân không nên truy cập các đường link trong tin nhắn hay email lạ không rõ nguồn gốc; Không thực hiện giao dịch theo yêu cầu của các đối tượng lạ khi nhận được điện thoại, tin nhắn có nội dung liên quan đến giao dịch ngân hàng. Người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, số tài khoản ngân hàng… cho các đối tượng lạ.

Cẩn trọng trước lời mời chào hấp dẫn

Người dân không nên nghe và làm theo những lời hướng dẫn, giới thiệu, dụ dỗ làm theo các cách thức làm việc nhẹ nhàng, kiếm tiền dễ dàng…; Đặc biệt là, không nghe theo lời các đối tượng chuyển tiền vào tài khoản chỉ định. Người dân cũng cần cảnh giác trước các thông tin thông báo nhận thưởng qua mạng, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền để nhận thưởng.

Cẩn trọng khi cài ứng dụng, phần mềm

Người dân không cài đặt trên điện thoại, máy tính các ứng dụng chưa được xác thực. Trường hợp phát hiện SIM điện thoại bị vô hiệu hóa, người dân cần liên hệ ngay nhà mạng để yêu cầu hỗ trợ, xác minh. Nếu bị mất điện thoại, người dân cần nhanh chóng báo cho nhà mạng để khóa SIM kịp thời.

Quản lý đăng ký tài khoản ngân hàng

Người dân không mở, cho thuê, bán tài khoản ngân hàng cho người khác. Khi phát hiện đối tượng có hành vi mua bán, cho thuê tài khoản ngân hàng, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất.

Cẩn trọng đối với các website, ứng dụng giả mạo

Người dân tuyệt đối không truy cập website, ứng dụng trong tin nhắn nhận được, trang web có nội dung không rõ ràng, giả mạo dịch vụ chuyển tiền quốc tế, hay giả mạo website ngân hàng.