- Những chuyến xe buýt đi trên đường Hoàng Văn Thụ thường hay nghe, "Đến Lăng Cha Cả có ai xuống không?" mỗi khi xe gần đến vòng xoay cầu vượt. Người xuống xe tại đây không dưới 1 lần thắc mắc, ở đây có cái lăng nào đâu mà gọi là lăng Cha Cả...?

Lai lịch Lăng Cha Cả

Họ thắc mắc là đúng vì bây giờ nơi đây là một giao lộ. Đường Hoàng Văn Thụ giao với Cọng Hòa, Trần Quốc Hoàn và Lê Văn Sĩ (P. 2 Quận Tân Bình TP.HCM). Ở giữa vòng xoay còn có một hồ nước trong đó một quả địa cầu xoay liên tục. Ngoài ra một cây cầu vượt đi trên vòng xoay giúp giảm bớt lưu lượng xe qua vòng xoay.

Nếu vậy thì tại sao có địa danh Lăng Cha Cả? Vào những năm trước 1975, nếu đi từ ngã tư Phú Nhuận đến ngã tư Bảy Hiền thế nào cũng đi ngang qua Lăng Cha Cả. Thời bấy giờ Lăng Cha Cả nằm trên đường Võ Tánh (Hoàng Văn Thụ bây giờ) gần nơi giao với đường Trương Minh Ký (đường Lê Văn Sỹ hiện nay). 

Đường Cộng Hòa và đường Trần Quốc Hoàn chưa có. Nơi giao với đường Cộng hòa ngày xưa là cổng Phi Long vào căn cứ không đoàn 33 (Tân Sơn Nhất).

Một trang trong tự điển Dictionarium Anamitico Latinum do Cha Cả biên soạn. Ảnh: Internet

Lăng Cha Cả nằm ngay vị trí bây giờ là hồ nước có quả địa cầu. Lăng Cha Cả có diện tích 2000m2. Ngoài ngôi mộ chính là Cha Cả tức giám mục Bá Đa Lộc còn có nhiều ngôi mộ của các nhà truyền giáo người Pháp. Kết cấu lăng gồm một nhà lợp ngói, cột và vách bằng gỗ quý, ở trước có bia đá lớn.

Giám mục Bá Đa Lộc - Cha Cả. Ảnh: Internet

Lăng được xây dựng vào năm 1799 nhằm an táng thi hài giám mục Bá Đa Lộc - một nhà truyền giáo người Pháp có công giúp đỡ chúa Nguyễn lúc bấy giờ là Nguyễn Phúc Ánh - sau này là vua Gia Long.

Giám mục Bá Đa Lộc mất ngày 09 Tháng 10 năm 1799 tại thành Qui Nhơn. Thi hài của đức cha sau đó được chuyển về quàn tại dinh Tân Xá trong 1 tháng chờ đợi lăng mộ xây xong. Dinh Tân Xá hiện nay nằm trong khuôn viên tòa Tổng Giám mục Sài Gòn (góc Nguyễn Đình Chiểu - Trần Quốc Thảo) trở thành ngôi nhà xưa nhất được bảo tồn gần như nguyên vẹn đã tồn tại trên 200 năm.

2 giờ sáng ngày 16/12/1799, một đám rước trọng thể theo nghi thức công giáo thi hài đức cha từ dinh Tân Xá về nhập lăng. Chúa Nguyễn Phúc Ánh từ Qui Nhơn cũng đã vào để tham dự lễ an táng.

Như vậy, đức giám mục Bá Đa Lộc đã yên nghỉ tại đây gần 2 thế kỷ. Năm 1980, lăng Cha Cả được lệnh giải tỏa. Công cuộc cải táng kéo dài đến năm 1983 mới hoàn tất. Những xương cốt của đức cha và những người khác chôn tại đây được bàn giao cho tòa lãnh sự Pháp.

Chuyện về lăng mộ giám mục Bá Đa Lộc cũng có nhiều thông tin khác biệt. Có người cho rằng khi khai quật không thấy xương cốt mà chỉ có cây Thánh giá bằng vàng tây lớn mà giám mục đã từng đeo khi xưa, chiếc gậy vàng biểu tượng của chức giám mục và những mề đay của nhà nước Pháp và Việt trao tặng.

Điều này phù hợp với một thông tin cho rằng, Nguyễn Ánh sợ bị quật mộ nên đã bí mật cho chôn nơi khác. Tạp chí Nam Phong của Phạm Quỳnh có nhắc đến việc này: “Làng Ngọc Hội (nay thuộc xã Vĩnh Ngọc) cách thành phố Nha Trang 3 km ở phía trước mộ có một cái miếu nhỏ hai bên khắc dòng chữ "Khắc cốt báo thâm ân". Ở giữa đề “Bá Đa Lộc chi mộ”, cũng bằng chữ Hán, phía sau cái miếu này có khắc cây thánh giá”.

Cũng từ thông tin này, ngày 13/3/1925 công sứ Pháp đã cho khai quật và tìm thấy dưới huyệt có một ít xương và răng. Như vậy khả năng Lăng Cha Cả ở Sài Gòn chỉ là mộ gió nhằm ngăn ngừa tình huống xấu có thể xảy ra.

Cha Cả là ai?

Tên đầy đủ của Cha Cả là Pierre Joseph Georges Pigneau được Việt hóa thành Bá Đa Lộc. Ông sinh ngày 02 tháng 11 năm 1741 tại Pháp. Khởi đầu ông là linh mục truyền giáo thuộc hội truyền giáo hải ngoại của Pháp. Tháng 9/1765, ông lên tàu đi làm nhiệm vụ ở châu Á. Năm 1767, ông giảng dạy tại trường của hội truyền giáo hải ngoại lập ra tạm thời tại Hòn Đất.

Bức tượng giám mục Bá Đa Lộc và hoàng tử Cảnh. Ảnh: Internet

Ông thụ phong giám mục vào năm 31 tuổi. Do phụ trách giáo phận đàng trong nên ông đã gặp và phò Nguyễn Ánh trong suốt 24 năm.

Ông cũng là người mang hoàng tử Cảnh, con Nguyễn Ánh sang Pháp làm con tin cầu viện nhờ Pháp giúp đánh Tây Sơn. Lúc đầu Pháp hứa nhưng sau lại nuốt lời và Nguyễn Ánh bị Tây Sơn đánh cho tơi tả.

Tuy là phò Nguyễn Ánh nhưng mục đích chính của giám mục Bá Đa Lộc là truyền giáo. Để dễ dàng trong công việc, chỉ sau 5 năm có mặt ở Việt Nam, ông đã soạn ra cuốn tự điển Dictionarium Anamitico Latinum vào năm 1773. Cuốn tự điển được xuất bản năm 1838, trong đó được chú bằng chữ Latin, chữ Quốc Ngữ, chữ Nôm và chữ Nho. Nhờ vậy người Việt Nam vào thời bấy giờ có thể tiếp cận được chữ quốc ngữ một cách dễ dàng hơn.

Cuốn tự điển này nguyên bản nay còn giữ ở Thư khố Hội Truyền giáo hải ngoại tại Paris. Cuốn tự điển này đã giúp tiếng Việt có điều kiện phát huy và hoàn thiện đến ngày nay.

Vòng xoay Lăng Cha Cả hiện tại. Ảnh: Quang Tuấn.

Lăng Cha Cả không còn tồn tại nhưng địa danh Lăng Cha Cả vẫn còn lưu truyền. Hiện vòng xoay Lăng Cha Cả ngày đêm đón nhận hàng ngàn lượt xe các loại ngang qua. Với nhịp độ này, một ngày nào đó, vòng xoay Lăng Cha Cả sẽ là nút giao thông cực kỳ quan trọng trên bản đồ giao thông thành phố.

Trần Chánh Nghĩa

1. Bánh đập hến xào

Bánh đập là món đặc sản phổ biến mà bất kỳ ai đến Hội An (Quảng Nam) cũng khó có thể bỏ qua. Tuy cách chế biến khá đơn giản, nhưng bánh đập hến xào vẫn nổi bật bởi mang đậm hương sắc Hội An.

Món bánh đập hến xào hấp dẫn, đậm vị.

Giống như món bánh đập quen thuộc ở các tỉnh miền Trung, bánh đập hến xào vẫn có một miếng bánh tráng và bánh ướt, nhưng điểm nhấn ở đây chính là hến. Hến thường được xào rất đơn giản để giữ độ ngọt.

Người chế biến trộn lẫn các loại gia vị, thêm vào đó đậu phộng, hành phi, sa tế, vừng và một chút rau răm... đảo sơ qua lại một hồi là được. Nước chấm cũng là một yếu tố quan trọng làm nên hương vị cho món ngon Hội An. Nước chấm được pha từ nước mắm cá cơm, thêm ớt tỏi, thịt quả thơm băm nhuyễn, đậu phộng và hành phi.

Món ăn dân dã nhưng làm say lòng bao du khách.

Khi ăn, bạn chỉ cần rải đều hến lên miếng bánh đập. Vị thơm ngọt nhẹ nhàng, vừa giòn vừa dai của bánh đập kết hợp với vị mặn, ngọt của hến xào, tuy bình dị nhưng vô cùng ngon miệng, tạo nên nét ẩm thực Hội An tinh tế. Hơn nữa, giá thành của món ăn này khá rẻ, chỉ từ 15.000 đến 20.000 đồng cho một đĩa bánh đập đặc biệt.

2. Mì sứa

Mì sứa đặc biệt do nó là món ăn theo thời vụ, không phải lúc nào bạn cũng có thể bắt gặp. Mùa sứa thường bắt đầu khoảng từ tháng 3 âm lịch đến mùa hè, thời gian này bạn cũng có thể ghé các gánh mì rong bên lề đường để ăn mì sứa và hiểu thêm về ẩm thực phố Hội.

Mì sứa là đặc sản chỉ có thể thưởng thức vào một thời điểm nhất định trong năm.

Những miếng sứa trong veo, dai giòn được xắt thành miếng nhỏ vừa, ăn cùng những sợi mì to dày, đặc biệt nhất là phải thưởng thức trên ghe mới đúng điệu. Văn hóa mì ghe ở Hội An khiến nhiều người thích thú, bởi cảm giác vừa xì xụp tô mì vừa lắc lư theo nhịp sóng nước là một trải nghiệm khó quên.

3. Canh bột báng

Bột báng thường được dùng để chế biến chè hoặc các món ngọt. Tuy nhiên, ở xứ Quảng, bột báng lại được “biến tấu” theo một lối riêng, trở thành một món canh mặn mà, hấp dẫn và đầy bổ dưỡng.

Canh bột báng hấp dẫn với những viên bột tròn nhỏ, xinh xinh.

Cách chế biến canh bột báng cũng không quá phức tạp. Khâu lựa chọn bột báng luôn là bước quan trọng, quyết định đến chất lượng của tô canh. Bột báng sử dụng để nấu canh thường là loại bột tốt, hạt có màu trắng trong. Bên cạnh đó, dùng bột tốt khi nấu sẽ giúp các viên bột tách nhau riêng rẽ, không bám thành từng dề, đảm bảo được độ thẩm mỹ khi thưởng thức

Bột báng được lựa chọn kỹ lưỡng.

Nước canh bột báng có thể ninh từ xương heo hoặc xương gà. Tùy sở thích mà người ta ăn canh bột báng với tôm, cua, trứng cút, chả thịt, tuy nhiên không thể thiếu được trứng gà đánh tơi thành những sợi nhỏ màu vàng bắt mắt. Rắc thêm ít tiêu và hành ngò là một bát canh ngon đã hoàn thiện.

Những buổi chiều đông hay ngày mưa phùn, được thưởng thức bát canh bột báng, tận hưởng cảm giác lan tỏa của mọi hương vị, đó sẽ là một cảm giác vô cùng thích thú.

4. Mạc nạm

Món ăn có cái tên lạ này hiện nay gần như không còn nơi giữ đúng hương vị. Thực chất, nó được nấu từ gân bò, gàu bò, bạc nhạc bò như món cà ri hoặc bò kho, nhưng được ướp bằng các vị thuốc bắc rất đặc biệt theo bí quyết riêng của người nấu.

Mạc nạm ăn kèm với bánh mì.

Từng miếng thịt mềm nhừ nhưng không nát, nước sốt màu hổ phách sóng sánh hấp dẫn được ăn kèm với bánh mì con cóc to hơn nắm tay một chút.

5. Mít nhồi tôm thịt

Bạn sẽ có cơ hội nếm thử món ăn này trong mâm cơm một gia đình người Quảng.

Mít được dùng để nấu là loại mít ráo sắp chín. Người ta tận dụng hột mít để luộc chín và giã mịn, trộn chung với tôm thịt xay, thêm nước mắm, tiêu, tỏi, ớt rồi nhồi phần nhân đã chuẩn bị vào từng múi mít.

6. Bánh tổ

Có một món ngon Hội An vào ngày Tết thường được đặt lên bàn thờ tổ tiên, đó là món bánh tổ. Bánh tổ cùng với cao lầu là hai món ăn truyền thống, đặc trưng cho “văn hóa ẩm thực” và là món ngon, đặc sản phố cổ Hội An từ hàng trăm năm qua.

Cũng như bánh tét, bánh chưng, bánh tổ được nấu trước ngày Tết. Nguyên liệu gồm có nếp và đường. Bột nếp và đường đem “sên” cho thật kỹ, lọc bỏ hết tạp chất rồi thêm vào chút nước gừng tươi để làm tăng hương vị. Sau đó cho bột vào chiếc khuôn, bên trong có lót sẵn lớp lá chuối khô.

Bánh tổ với màu cánh gián đẹp mắt.

Đặc trưng của bánh tổ Hội An là vừa dai vừa dẻo, hương vị đậm đà thơm ngon, có thể để được lâu mà không sợ bị ẩm mốc. Có nhiều cách để thưởng thức món bánh tổ, nhưng phổ biến nhất là xắt miếng và chiên với dầu đậu phộng. Miếng bánh tổ béo ngậy, thơm lừng mùi đường, mùi gừng, mùi nếp. Bỏ miếng bánh vào miệng, nhai và nuốt đến đâu cảm giác vị ngọt, thanh lan tỏa đến đó.

(Theo Dân trí)

Trong ngôi nhà 2 tầng khang trang trên đường D18, chị Quy đang tất bật pha cà phê cho khách. Chị cho biết, trước đây gia đình chị có 200m2 đất tại xã Suối Trầu, huyện Long Thành. Toàn bộ nhà đất của chị nằm trong quy hoạch sân bay, được bồi thường gần 900 triệu đồng và cấp đất tái định cư. 

Chị Quy may mắn bốc thăm được lô đất 125m2 mặt tiền đường D18 rồi xây căn nhà 2 tầng. Tầng trệt của căn nhà được chị Quy tận dụng mở quán cà phê để cải thiện thu nhập. 

“Nhà xây được 7 tháng rồi, đây là năm đầu tiên gia đình tôi đón Tết tại nơi ở mới. So với trước, cuộc sống mới đã tốt hơn nhiều từ thu nhập của vợ chồng đến chuyện học hành của hai đứa con”,chị Quy hồ hởi nói. 

Cũng có nhà đất bị giải toả ở xã Suối Trầu, bà Phương được bồi thường 1,8 tỷ đồng và bốc thăm được lô 125m2 tại Khu tái định cư Lộc An – Bình Sơn. Sau khi xây nhà, bà Phương mở tiệm tạp hoá nhỏ, diện tích còn lại bà cho thuê làm văn phòng để kiếm thêm. 

Nói về nơi ở trước đây, bà Phương cho biết, vì nhà ở mặt tiền đường nên mùa nắng rất bụi, mưa xuống thì đường xá lầy lội. Thu nhập từ tiệm tạp hoá cũng không bao nhiêu bởi dân cư thưa thớt. 

“Chuyển về khu tái định cư này, tôi thấy đường xá rộng rãi, sạch sẽ hơn nhiều. Kinh tế của gia đình được cải thiện rõ rệt, việc buôn bán thuận lợi vì nhà mới nằm ở khu vực đông dân cư”,bà Phương chia sẻ. 

Đi vào tuyến đường nhỏ hơn tại khu tái định cư, chúng tôi bắt gặp anh Hoàng đang cắt tỉa chậu hoa mai chuẩn bị đón Tết. Anh cho biết, đây là mùa Xuân thứ hai của vợ chồng anh tại nơi ở mới. 

Là hộ phụ thuộc nên vợ chồng anh Hoàng chỉ được cấp lô đất 80m2. Tuy vậy, sẵn có nghề buôn bán đồ điện gia dụng, anh Hoàng thuê lại lô đất ngoài trục đường chính của khu tái định cư để mở cửa hàng. 

“Nhu cầu xây nhà của các hộ dân chuyển về đây rất nhiều nên thu nhập khá hơn. Tôi thấy tiền bồi thường cũng chỉ đủ để người dân bị giải toả đóng tiền đất và xây nhà, nhưng về nơi ở mới, đường xá khang trang, thu nhập được cải thiện”,anh Hoàng nói.

Tăng thêm 2.000 lô đất tái định cư

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Đồng Nai, hiện có gần 600 hộ dân với khoảng 3.000 nhân khẩu đã chuyển về Khu tái định cư Lộc An – Bình Sơn và ổn định cuộc sống. 1.100 hộ khác đang xây dựng nhà cửa. 

Để triển khai dự án Sân bay Quốc tế Long Thành, tổng diện tích đất phải thu hồi là 5.000ha. Trong đó, có 2.910ha của 5.541 hộ gia đình và cá nhân, tương ứng 7.211 trường hợp. 

Đến nay, UBND huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai đã phê duyệt phương án bồi thường 6.738 trường hợp với tổng diện tích 2.747ha. Tổng số tiền chi bồi thường hơn 13.500 tỷ đồng. 

Còn 473 trường hợp chưa phê duyệt phương án bồi thường, huyện Long Thành đang xử lý hồ sơ và dự kiến sẽ hoàn thành trong quý I/2023. 

UBND huyện Long Thành cũng đã bàn giao hơn 2.434 đất sạch, đạt tỷ lệ 96,14%, cho chủ đầu tư để triển khai dự án Sân bay Quốc tế Long Thành. 

Riêng Khu tái định cư Lộc An – Bình Sơn, theo phê duyệt quy hoạch năm 2018, nơi đây có 5.000 lô đất. Năm 2021, quy hoạch khu tái định cư được điều chỉnh, tăng số lô đất tái định cư lên 6.500. 

Tháng 10/2022, UBND tỉnh Đồng Nai tiếp tục điều chỉnh quy hoạch. Quy mô Khu tái định Lộc An – Bình Sơn lúc này là hơn 7.000 lô đất, tăng hơn 2.000 lô đất so với quy hoạch ban đầu. 

Ô nhiễm không khí gần sân bay Long Thành