Mã ngành trường Đại học Mở TP.HCM 2019

Ô cửa chính là cửa ra vào của căn nhà thực chất là “hộp ngủ” nằm phía dưới chiếu nghỉ cầu thang cư xá Vĩnh Hội (quận 4, TPHCM). Bà Sang nhận dĩa cá của người phụ nữ, nói lời cám ơn rồi đặt luôn trên tủ bán nước ngọt.

Bà cúi gập người quay trở vào bên trong “hộp ngủ” bé xíu để trông chừng nồi cơm đang sôi trên chiếc bếp dầu hỏa. Thấy khách đến thăm tò mò, bà cho biết mình đã sống ở đây 30 năm rồi kể về cuộc đời nhiều thăng trầm của mình bằng giọng chậm rãi.

Bà mồ côi mẹ từ nhỏ. Tuổi thơ của bà là chuỗi ngày sống chật vật cùng bố. Ngày ấy, mỗi ngày bố bà Sang nấu một nồi nước chè cho bà xách đi quanh xóm bán từng ly lấy tiền đong gạo nấu cơm.

Cho đến lúc bố mất, bà vẫn chưa thoát khỏi cảnh khổ cực. Lớn lên, bà gặp gỡ, nên duyên vợ chồng với người đàn ông gốc Tây Ninh làm nhân viên bảo vệ ở công viên Tao Đàn.

Hai vợ chồng về căn nhà nhỏ ở gần cư xá Vĩnh Hội sinh sống. Được ít năm, căn nhà của vợ chồng bà bị giải tỏa. Ông bà cầm số tiền được bồi thường định về quê làm ăn nhưng lại thôi vì đã quen với cuộc sống thành thị.

Sau nhiều đắn đo, ông bà quyết định mua hầm cầu thang cư xá làm nơi tránh nắng, che mưa. Rồi chồng bà bệnh nặng, qua đời. Không có con, từ ngày chồng mất, bà lủi thủi một mình trong chiếc hộp ngủ rộng khoảng 4m2, cao chưa đầy 1.5m.

Chật hẹp, ẩm thấp, “căn nhà” đặc biệt chỉ đủ đặt chiếc giường bé xíu cùng bàn thờ cha và người chồng quá cố của bà. Phía cuối “căn nhà”, bà quây mảnh rèm làm phòng vệ sinh.

Bà chia sẻ: “Sống ở chỗ chật hẹp, thấp đụng đầu người, tôi gặp vô vàn khó khăn. Trần nhà là phần chiếu nghỉ của cầu thang nên rất thấp. Ở bên trong, tôi không thể đứng thẳng người, đi đứng phải khom lưng.

Những năm đầu vào ở, tôi bị đụng đầu, trầy chán suốt. Để tránh bị đụng đầu, tôi phải đi khom lưng. Khom nhiều quá, lưng tôi mỏi rồi đau đến tê buốt. Giờ già rồi, tôi không đi khom lưng trong nhà được nữa. Hàng ngày, tôi chỉ ngồi thôi, cần làm việc gì thì cứ thế lết đi".

"Sống ở đây khổ nhất là tiếng ồn. Vì dưới chân cầu thang nên lúc nào tôi cũng bị đánh thức bởi tiếng chân người đi rầm rập trên đầu. Vậy mà tôi đã sống một mình ở đây được 30 năm rồi.

Nhiều năm nay, trần nhà xuống cấp, nứt toác. Mỗi khi có người đi bên trên, vôi vữa, xi măng rơi đầy xuống mặt tôi. Không biết làm sao, tôi lấy băng kéo dán lại. Giờ tôi chỉ cầu mong nó đừng sập xuống", bà nói thêm.

Quyết định lạ lùng

Ở tuổi 80, bà Sang không còn đủ sức khỏe để làm thuê kiếm sống. Không con cái, bà mưu sinh bằng việc bán nước giải khát ở phía trước “hộp ngủ” của mình.

Mấy năm trước, hàng xóm ở cư xá mang 4 chiếc xe máy đến nhờ bà trông hộ. Từ đó, cụ bà có thêm nguồn thu nho nhỏ từ việc giữ xe.

“Mỗi ngày, tôi kiếm được vài chục nghìn đồng thôi. Nếu may mắn, được nhiều người mua nước, thuốc lá ủng hộ, tôi thu được 100-200.000 đồng. Thương tôi già cả, lại không con cái nên người xung quanh cũng quan tâm, giúp đỡ. Lâu lâu, họ đến cho tôi gạo, thức ăn”, bà tâm sự.

Dù khó khăn trăm bề, nhiều lúc phải sống nhờ sự đùm bọc của những người xung quanh nhưng bà Sang lại sẵn sàng giúp đỡ, cưu mang người khó hơn mình. Không chỉ cưu mang 6 con chó hoang, bà còn nâng đỡ người đàn ông không nhà tên Lê Văn Hùng (SN 1978).

Khoảng 4 năm trước, bà Sang thấy anh Hùng đến trước “nhà” mình ngồi khóc. Bà đến hỏi và được biết anh chạy bàn tại các quán ăn gần cư xá. Tuy nhiên, khi quán vắng khách, anh bị chủ cho nghỉ nên không có thu nhập.

Thấy vậy, bà an ủi và hứa sẽ giúp đỡ anh. Nói xong, bà lẳng lặng đi mua đồ nghề vá xe rồi nói anh học cách vá xe mưu sinh. Bà Sang cũng đồng ý cho anh dựng lều ở tạm trước “nhà” của mình.

Quyết định cưu mang người đàn ông xa lạ của bà Sang khiến những người xung quanh khó hiểu, bất ngờ. Tuy nhiên, bà nói rằng do mình quá khổ nên đồng cảm với người cùng cảnh ngộ.

Bà kể: “Nó và tôi là người dưng nước lã chứ không có bà con, họ hàng gì. Nhưng thấy nó khổ quá, tôi không đành lòng.

Ngoài việc nếu ngồi một mình sẽ tự nói chuyện liên tục thì nó hiền lành và siêng năng lắm. Hằng ngày, nếu không có khách sửa xe, nó cũng giúp tôi đi mua, bán nước ngọt, giữ xe… Có nó ở đây, xem như tôi có đứa con, người thân để đỡ đần, vơi chút cô đơn lúc tuổi già”.

Anh Hùng cho biết, cuộc đời mình không may mắn nên gặp nhiều biến cố. Trong lúc thất nghiệp, tuyệt vọng, anh được bà Sang cưu mang nên rất biết ơn.

Hằng ngày, anh sửa xe và giúp bà Sang buôn bán lặt vặt. Đêm xuống, anh ngủ trên ghế bố đặt trước “nhà” của cụ bà.

“Tôi gắn bó với bà được 4-5 năm rồi. Ban đầu, tôi cũng chỉ nghĩ mình và cụ bà là người xa lạ, cố giúp nhau để sống thôi. Nhưng lâu dần, tôi xem bà như người nhà.

Ở đây ngoài việc giúp bà buôn bán, tôi còn mua thuốc, đưa đi khám bệnh, chích thuốc… mỗi khi bà ốm đau”, anh Hùng chia sẻ.

Cụ bà 102 tuổi vẫn đi làm, được dân mạng ca ngợi là 'viên ngọc quý'

Tín chỉ carbon (Carbon credit) là một loại hình giấy phép hoặc chứng chỉ có thể giao dịch, có giá trị mua bán, và cung cấp cho người nắm giữ tín chỉ quyền phát thải một tấn CO2 hoặc một loại khí thải khác nằm trong danh sách khí thải nhà kính.

Tín chỉ carbon vẫn là thứ rất khó hiểu, nhưng thông tin trên đương nhiên khiến người nông dân hồ hởi. Vậy cần làm gì để nhận tiền từ các khoản bán tín chỉ carbon?

Tôi vẫn nhớ cuộc trò chuyện với các chuyên gia hàng đầu về môi trường hai năm trước, khi đang làm việc tại Viện Nghiên cứu chiến lược môi trường toàn cầu (Institute for Global Environmental Strategies) ở Nhật Bản. Tiến sĩ Pankaj Kumar - trưởng nhóm nghiên cứu chính sách - nói: "Việc quan trọng nhất trong mọi chính sách môi trường là nâng cao nhận thức của những người chịu tác động trực tiếp".

Khả năng cao, người nông dân không biết phát triển nông nghiệp là nguyên nhân cao thứ hai trong tổng phát thải nhà kính tại Việt Nam.

World Bank đã cam kết mua tín chỉ carbon từ Việt Nam với giá tối thiểu 10 USD/tín chỉ từ việc trồng lúa giảm phát thải. Nhưng giao dịch chỉ xảy ra khi kỹ thuật canh tác lúa tiên tiến được áp dụng với chính sách "1 phải - 5 giảm": phải sử dụng giống lúa đã được kiểm định và xác nhận; giảm giống, giảm nước, giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật, và giảm thất thoát sau thu hoạch.

Muốn thực sự nhận được tiền, dự án phải được duyệt, những cam kết phải được tuân thủ và việc giảm phát thải phải được đo lường theo thời gian. Nếu không có những chương trình đào tạo và tập huấn quy mô lớn cho nông dân, lượng giảm phát thải sẽ không đạt tiêu chuẩn ban đầu, dẫn đến số tín chỉ carbon tạo ra không đáng kể. Nỗ lực coi như xôi hỏng bỏng không.

Vấn đề tiếp theo là quản lý tín chỉ carbon thế nào để bán?

Cả thế giới đang ưu tiên những mục tiêu lớn lao như "Giảm phát thải ròng về 0" (Net Zero Carbon) hay "Trung hòa Carbon" (Carbon Neutral). Song hãy nhìn vào thực tế: Khi đề cập đến những mục tiêu trên, các doanh nghiệp hay nguồn phát thải luôn nhấn mạnh "phát thải ròng bằng 0 trong quá trình vận hành hoạt động". Nghĩa là doanh nghiệp chỉ tính toán bù trừ lượng phát thải phát sinh trong quá trình vận hành, mà bỏ qua sản phẩm hay dịch vụ họ tạo ra. Điều này giống như tự cho rằng nếu toàn bộ nhân viên ăn chay thì công ty mặc định được coi là quan tâm đến sức khỏe, dù sản phẩm của họ là gà rán.

Thiếu quy định rõ ràng trên trường quốc tế là nguyên nhân chính dẫn đến các lỗ hổng kinh tế. Một khi chưa có quy định và chế tài nghiêm ngặt, việc tham gia thị trường mua bán thương mại carbon sẽ khiến gánh nặng không chỉ tác động đến người dân địa phương mà còn tới các chính phủ - do phải chịu trách nhiệm khắc phục những tổn thất do các dự án "xanh giả" gây ra.

Tại Việt Nam, tháng 1/2022, Chính phủ ban hành Nghị định 06/2022 về việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone. Từ nay đến hết năm 2027, Việt Nam sẽ xây dựng hệ thống quy định, chính sách nền tảng cho thị trường vận hành cũng như thành lập và tổ chức thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon. Từ năm 2028, Việt Nam dự định chính thức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon.

Nghị định này là một sự chuẩn bị sớm và cần thiết các quy định và chế tài đối với thị trường giao dịch carbon. Tuy nhiên, sự phức tạp trong quản lý vấn đề mới mẻ này vẫn sẽ còn tạo ra nhiều thách thức khác.

Tôi tin trước khi xây dựng thị trường giao dịch carbon, Việt Nam nên cân nhắc áp dụng cơ chế áp thuế carbon, trước hết với các mặt hàng như than đá, xăng dầu và khí tự nhiên.

Ngay cả các thị trường phát triển trên thế giới như Nhật Bản hay Canada cũng đang sử dụng công cụ thuế suất, và mới chỉ thí điểm thị trường giao dịch carbon tại một vài trung tâm kinh tế lớn như Quebec, Tokyo hay Saitama.

Dù có sự khác nhau cơ bản về bản chất cũng như cơ chế, phương án áp thuế carbon có nhiều ưu điểm so với việc tham gia hay tổ chức thị trường giao dịch carbon riêng. Thứ nhất, cả hai công cụ này đều đồng thuận nguyên tắc: "Người gây ô nhiễm chịu trách nhiệm" (Polluter pays). Chúng áp đặt một mức giá rõ ràng đối với carbon, khuyến khích các nhà sản xuất và người tiêu dùng hấp thụ một phần chi phí xã hội do phát thải khí nhà kính. Điều này tạo động lực cho việc phát triển các giải pháp giảm phát thải hoặc thay thế nguyên liệu carbon.

Thứ hai, áp thuế carbon giúp chính phủ không phải "cầm tay chỉ việc" cho các doanh nghiệp. Các cá nhân và công ty có toàn quyền quyết định cách phản ứng tốt nhất dựa trên các yếu tố như thị trường, định giá, quy mô... mà không phải tốn thêm chi phí thuê bên thứ ba tư vấn hoặc đào tạo nhân viên về các quy định cũng như cơ chế để tham gia vào thị trường giao dịch.

Thứ ba, dù cả hai loại hình đều tạo ra doanh thu, thuế carbon sẽ làm tăng trực tiếp nguồn thu công, trong khi việc tổ chức đấu giá hạn mức phát thải hay tín chỉ carbon có thể gặp nhiều khó khăn về thủ tục hành lang pháp lý, thời gian và độ hiệu quả.

Thế giới đang áp dụng thuế carbon theo hai cách phổ biến: (1) tích hợp thuế carbon vào một loại thuế môi trường sẵn có; và (2) soạn thảo và ban hành thuế carbon riêng.

Phương án ban hành thuế carbon như một loại thuế mới và độc lập có rất nhiều hạn chế, phải qua quá trình soạn thảo và phê duyệt phức tạp, tăng chi phí hành chính và kỹ thuật không cần thiết. Việt Nam đã có thuế bảo vệ môi trường, phần nào trùng mục đích với thuế carbon. Soạn một luật thuế carbon riêng nữa dễ gây ra tình trạng áp thuế hai lần gây quá tải cho các doanh nghiệp. Hơn nữa, với sự thay đổi nhanh của tình trạng biến đổi khí hậu cũng như các yếu tố vĩ mô, ban hành thuế carbon độc lập sẽ cần giám sát và thay đổi liên tục để phù hợp với tình hình kinh tế, gây khó khăn trong quản lý.

Vì vậy, Việt Nam nên tích hợp thuế carbon vào thuế bảo vệ môi trường sẵn có dựa vào tính tương thích cao giữa hai loại thuế, giúp việc quản lý dễ dàng hơn trong mọi khâu từ đăng ký, kê khai tới nộp và quyết toán.

Việt Nam có nhiều ưu thế về thiên nhiên khi sở hữu hơn 14,8 triệu ha rừng với tỷ lệ che phủ rừng là 42,02%. Với 3.260 km đường bờ biển trải dài từ cảng Núi Đỏ (Móng Cái) đến cửa khẩu Hà Tiên (Kiên Giang), Việt Nam cũng nằm trong những quốc gia ven biển có đường bờ biển dài trên thế giới.

Với những lợi thế này, Việt Nam có bể hấp thụ carbon rất tiềm năng cả khi "lên rừng" hay "xuống biển". Tuy vậy, việc bảo vệ rừng hay hệ sinh thái biển cũng như cấp vốn cho những dự án này lại chưa được quan tâm đúng mức.

Tôi luôn băn khoăn "rừng vàng - biển bạc" thực tế được định giá cụ thể thế nào và bán với giá bao nhiêu. Nay thì câu trả lời đã bắt đầu rõ ràng.

Phạm Tâm Long

Vị đầu bếp trong chương trình nấu ăn rất lấy làm tiếc vì sự cố đáng buồn này. Ảnh: fischlexikon.

Các tiếp viên cố gắng lắp lại cánh cửa, nhưng không được. Để không làm ảnh hưởng đến hành khách, một nữ tiếp viên đã phải ngồi giữ cánh cửa trên suốt hành trình bay dài 16 tiếng đồng hồ, cho tới khi máy bay hạ cánh.

Cathay Pacific cho biết: "Lỗi đã được khắc phục và nhóm kỹ sư của hãng đang điều tra. Sự an toàn của khách hàng và phi hành đoàn là kim chỉ nam cho mọi quyết định của chúng tôi. Chúng tôi xin lỗi khách hàng vì sự bất tiện này".

Theo các kỹ sư kỳ cựu, nguyên nhân sự việc có thể là do ốc vít lỏng.

Rất may không có hành khách nào trên chuyến bay của Cathay Pacific bị cửa nhà vệ sinh đập vào. Bởi thời điểm cửa nhà vệ sinh bị bung ra, tất cả mọi người vẫn đang được yêu cầu ngồi nguyên tại vị trí và thắt dây an toàn.

Ở diễn biến khác, Bảo Anh (Phương My) vẫn giữ thái độ hách dịch với nhân viên khi điều hành quán cafe của Thái (Vương Anh Ole).

Thấy Bảo Anh gây khó dễ cho Pu (Thu Hà Ceri), Quang (Võ Hoài Vũ) buộc phải lên tiếng: "Phân công cho ai làm việc gì không phải việc của cô. Đến đây mà không phải để uống nước thì mời cô về cho, bọn tôi còn bán hàng". Bảo Anh thách thức Quang: "Anh dám à?".   

Tả làm xe ôm? Quang sẽ xử Bảo Anh thế nào? Diễn biến chi tiết tập 40 phimĐi giữa trời rực rỡlên sóng VTV3 vào 20h tối nay.

Quỳnh An