Tổng thống đắc cử Donald Trump ngày 6/12 đã ghi hình bài phỏng vấn với chương trình "Meet the Press with Kristen Welker" của đài NBC. Chương trình đã được phát hôm 8/12, đánh dấu cuộc phỏng vấn chính thức đầu tiên trên truyền hình sau khi ông thắng cử.

Ông Trump nhắc lại lời cảnh báo là sẽ có thể rút Mỹ khỏi NATO, liên minh quân sự được lập ra từ Thế chiến II. Ông cáo buộc các đồng minh của Mỹ không đóng góp an ninh đầy đủ cho liên minh.

"Nếu họ trả các hóa đơn về an ninh của họ và nếu tôi cho rằng họ đối xử công bằng với Mỹ, thì câu trả lời chắc chắn là tôi sẽ ở lại NATO", ông nói.

Tuy nhiên, ông cũng cho biết "hoàn toàn" có khả năng Mỹ sẽ rút khỏi khối này.

"Châu Âu chỉ chi một phần nhỏ (liên quan tới an ninh của NATO so với Mỹ) và kịch bản nổ ra xung đột với Nga cấp thiết hơn với châu Âu hơn là chúng ta. Chúng ta có một đại dương ngăn cách", ông Trump nói.

Ông Trump từ lâu đã phàn nàn rằng các chính phủ châu Âu và Canada trong khối phòng thủ chung đang hưởng lợi từ chi tiêu quân sự của Mỹ, đối tác mạnh nhất NATO. Điều đó đặt gánh nặng về phòng thủ lên Mỹ trong nhiều năm qua.

NATO và các chính phủ thành viên cho biết phần lớn các quốc gia trong khối đang hướng tới việc đạt được các mục tiêu tự nguyện về chi tiêu quốc phòng, một phần là do áp lực từ ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.

Vào tháng 11, tạp chí Politicocủa Mỹ đã mô tả một kịch bản có thể xảy ra, trong đó ông Trump có thể lách luật và rút nước này khỏi NATO mà không cần sự chấp thuận của Thượng viện hoặc Quốc hội.

Theo nguồn tin, những người ủng hộ NATO ở Mỹ đang tự trấn an bằng đạo luật, theo đó Mỹ chỉ có thể rời khỏi liên minh khi có sự đồng ý của 2/3 Thượng viện hoặc thông qua một đạo luật tương ứng của Quốc hội.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng ông Trump có thể sử dụng quyền lực của mình để lách các hạn chế của Quốc hội bằng cách viện dẫn các quyền hạn của tổng thống về chính sách đối ngoại. Politico chỉ ra rằng đây là cách cựu tổng thống lách các hạn chế đối với các hiệp ước quốc tế khác và phương pháp này cũng có thể áp dụng cho NATO.

Ông Trump đã sử dụng cách tiếp cận tương tự vào năm 2019 để rút khỏi Hiệp ước các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung với Nga, bỏ qua bước phê duyệt của quốc hội. Quyết định này đã gây ra tranh cãi trong cả cộng đồng chính trị Mỹ và các đồng minh NATO, nhưng lỗ hổng pháp lý đã cho phép chính quyền tổng thống bỏ qua các thủ tục lập pháp.

Politico nhấn mạnh kịch bản Mỹ rút khỏi NATO có thể làm mất ổn định nghiêm trọng liên minh và làm suy yếu vị thế của NATO trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trên trường quốc tế.

Trong chiến dịch tranh cử năm nay, ông Trump từng cảnh báo rằng Mỹ sẽ không bảo vệ các thành viên không chi tiêu đủ cho ngân sách quốc phòng theo mức cam kết 2% GDP. 

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi nhận định bức họa có xuất xứ rõ ràng, phía sau có dán nhãn Triển lãm Quốc tế Paris 1937, là tác phẩm hiếm của Trần Văn Cẩn trên thị trường. Khác những danh họa Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Tường Lân, thuộc bộ tứ Trí - Vân - Lân - Cẩn, có khá ít thông tin về việc đấu giá tác phẩm của ông ở sàn quốc tế.

Để đạt mục tiêu đó, những nền tảng này đã phát triển các thuật toán cá nhân hóa để tạo ra vòng lặp "gây nghiện". Ví dụ, bằng cách phân tích các dữ liệu như người dùng bỏ qua nội dung gì hoặc có xu hướng thả tim video nào, thuật toán của TikTok sẽ hiển thị nhiều video với nội dung đánh trúng sở thích từng người.

Thuật toán này là một "siêu vũ khí" thực thụ khi kết hợp với tính năng cuộn vô hạn (infinite scrolling). Trong khi chế độ mặc định của YouTube là để người dùng chủ động tìm kiếm nội dung, TikTok tự động hiển thị một video ngẫu nhiên mà nó cho rằng phù hợp với mối quan tâm của người dùng ngay khi ứng dụng được mở ra. Chỉ với động tác quẹt lên, người dùng sẽ liên tục tải được video mới. Chu trình "quẹt, xem, quẹt, xem" tạo nên trải nghiệm liền mạch, khó dứt. Bên cạnh đó, tính gây nghiện của TikTok cũng đến từ việc tạo ra "nỗi sợ bỏ lỡ" (FOMO - Fear of Missing out). Nói cách khác, người dùng luôn cảm thấy bị thôi thúc phải xem các nội dung tiếp theo vì sợ mình bỏ lỡ điều gì thú vị hoặc quan trọng.

Những mạng xã hội như Facebook hay Instagram cũng tận dụng các cơ chế tương tự để giữ chân người dùng. Tuy nhiên, định dạng video ngắn mà TikTok tiên phong có khả năng lan toả (viral) rộng rãi và nhanh hơn cả bởi chúng khai thác điểm yếu lớn nhất của con người hiện đại: khả năng tập trung suy giảm trầm trọng. Người dùng ngày càng thích những thứ ngắn gọn và "dễ tiêu hoá" nên video TikTok được cả thế giới ưa chuộng và chia sẻ rộng rãi.

Điều này có thể mang lại tác động tích cực khi TikTok lan tỏa những câu chuyện truyền cảm hứng hoặc thông tin thiết yếu. Ngược lại, nếu bị kẻ xấu lợi dụng, TikTok sẽ nhanh chóng trở thành cỗ máy truyền tin giả hoặc video độc hại. Việc TikTok liên tục thu thập và lưu trữ khối lượng dữ liệu khổng lồ của người dùng cũng đặt ra nguy cơ tiềm tàng về bảo mật dữ liệu cá nhân.

Trước những tác động tiêu cực này, một số quốc gia như Mỹ, Australia, Canada, Anh, Ấn Độ... đã có động thái quyết liệt để ngăn chặn sự phổ biến của TikTok hoặc cấm ứng dụng này. Chẳng hạn, tính tới 6/3, đã có 25 bộ và cơ quan chính phủ của Australia cấm sử dụng TikTok trên tất cả thiết bị sử dụng cho công việc. Canada đầu tháng 3 tuyên bố sẽ cấm tất cả nhân viên làm việc cho chính phủ sử dụng TikTok trên thiết bị được cấp. Quốc hội, Nhà Trắng, quân đội và hơn một nửa số bang ở Mỹ cũng đã cấm TikTok vì lo ngại công ty mẹ của ứng dụng này, ByteDance, sẽ cung cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ Trung Quốc.

Một thống kê về việc sử dụng các mạng xã hội tại Việt Nam cho thấy, Tik Tok đang tăng trưởng hết sức mạnh mẽ và đã trở thành ứng dụng phổ biến bậc nhất trong giới trẻ, với lượng người dùng hàng ngày tới 74%. Người dùng ứng dụng này, chủ yếu trong độ tuổi 18 đến dưới 30, tăng từ 34% (năm 2020) lên 53% (năm 2021); thời lượng sử dụng tăng lên gấp đôi, từ 4% lên 8%.

Việt Nam chưa có khảo sát sâu về tác động tiêu cực của Tiktok với người dùng, đặc biệt là giới trẻ. Nhưng một số quốc gia đã điều tra rộng rãi và thận trọng, xuất phát từ lo ngại trước ảnh hưởng độc hại từ mạng xã hội này tới sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên.

Theo một khảo sát do Trung tâm Nghiên cứu Pew thực hiện vào năm 2022, khoảng 2/3 thanh thiếu niên Mỹ đang sử dụng TikTok. Các quan chức chính phủ Mỹ cáo buộc thuật toán gợi ý nội dung video của TikTok có thể khiến người dùng nhỏ tuổi mắc chứng rối loạn ăn uống, tự làm hại bản thân hay thậm chí tự tử.

Người dùng trẻ tuổi ở Việt Nam đã và đang đối mặt với những vấn đề tương tự.

Từ góc độ quản lý nhà nước, nên làm gì để kiểm soát các tác động tiêu cực của TikTok? Cách dễ nhất là theo chân một số nước cấm ứng dụng này trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, một lệnh cấm như vậy có thể sẽ bị xem là cực đoan và khó đạt hiệu quả như mong muốn, bởi những nền tảng lớn khác như YouTube, Instagram và Facebook cũng đã nhanh chóng ra mắt định dạng video ngắn như YouTube shorts hay Facebook reels tương tự clip TikTok. Không thể cấm hết mọi ứng dụng và cũng không nên vì một số tác động tiêu cực mà phủ nhận hết mặt tích cực của các nền tảng này.

Cách tối ưu hơn cả là các bên liên quan chủ động can dự cùng TikTok để phối hợp triển khai các biện pháp bảo vệ người dùng nói chung và trẻ em nói riêng khỏi các tác động xấu nhất của ứng dụng này.

Từ phía cơ quan quản lý, giới chức Việt Nam có thể đưa ra những yêu cầu chi tiết, rõ ràng và quyết liệt cho phía TikTok nhằm ngăn chặn phổ biến các video có nội dung độc hại. Cũng như YouTube và Facebook, TikTok hiện đã cho phép người dùng báo cáo các nội dung không phù hợp. Tuy nhiên, chức năng này đang "ẩn" (cần giữ màn hình 1-2 giây để chức năng report hiện lên) chứ không hiển lộ như thả tim hay lưu clip. Cần yêu cầu TikTok bổ sung nút report phía dưới thả tim và hiển thị số lượt một clip đã bị report bởi người dùng.

Từ phía mình, người dùng, đặc biệt là các bậc phụ huynh, cũng cần nghiên cứu kỹ những tính năng mà các mạng xã hội đã cung cấp để kiểm soát thói quen sử dụng của trẻ. Chẳng hạn TikTok mới đây đã triển khai các công cụ nhắc nhở thời gian sử dụng hàng ngày, cho phép cài đặt các quyền riêng tư và an toàn, đặt giới hạn về thời gian xem... Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đến các tính năng này do chúng chưa được tuyên truyền đầy đủ, và cũng không hiển thị ở các vị trí dễ nhận biết trên ứng dụng. Nhà quản lý có thể đề nghị phía TikTok phối hợp cùng nhà trường triển khai các chiến dịch xã hội nhằm hướng dẫn và nâng cao nhận thức của cả phụ huynh và học sinh về các tính năng kiểm soát nội dung xấu, cũng như cách sử dụng tối ưu ứng dụng này nhằm nâng cao kiến thức và vốn sống.

Cấm đoán luôn là lựa chọn bất đắc dĩ cuối cùng song cũng không thể thả nổi các mạng xã hội, bởi điều đó sẽ gây hại cho người trẻ và có thể đe dọa an ninh dữ liệu quốc gia. Điều quan trọng là tìm ra những giải pháp sáng tạo để vừa bảo vệ người dùng, vừa cho phép họ tận hưởng thành quả của khoa học, công nghệ.

Ngô Di Lân

Vừa tan làm, Kim, nhà văn đang sống tại Seoul (Hàn Quốc), nhận được tin nhắn từ mẹ. Từ tháng 5/2019 đến nay, cô đã nhận được 39 tin nhắn có nội dung tương tự. Điều này có nghĩa là trong suốt 2 năm qua, cứ 20 ngày, cô lại nhận được một bưu kiện từ gia đình ở quê.

Những chiếc thùng xốp lớn đựng đầy cá nướng, bào ngư hầm, gà hấp, canh rong biển, bạch tuộc, hành, tỏi nhà tự trồng, kim chi và hàng chục món ăn kèm khác. Tất cả đã được chế biến sẵn, đóng gói kỹ và gửi đến tận nhà Kim.

Cứ khoảng 20 ngày, Kim lại nhận được một thùng đồ ăn từ bố mẹ ở quê gửi lên. Ảnh: Brunch.

Dù hiểu được tấm lòng của cha mẹ, Kim hoàn toàn không muốn nhận thực phẩm tiếp tế như thế này.

“Mẹ tôi luôn nói rằng chẳng có gì to tát, nhưng tôi biết chuẩn bị những thứ này rất vất vả. Tôi đã từ chối nhiều lần song mỗi lần như vậy, mẹ lại nói đợt tới chỉ gửi một ít kim chi. Thế nhưng, lần sau thùng đồ vẫn rất đầy và nặng”, người phụ nữ U40 viết trên Brunch.

Giống bố mẹ Kim, nhiều phụ huynh châu Á vẫn thường chuẩn bị thực phẩm gửi cho con cái đi làm, đi học ở xa. Trong đại dịch, dù giao thông trở ngại, thói quen này vẫn được duy trì như một cách thể hiện sự quan tâm, yêu thương. Tuy nhiên, không phải người trưởng thành nào cũng mong muốn nhận sự chu cấp như vậy.

15 năm gửi đồ ăn cho con sống ở thành phố

Bố mẹ Kim bắt đầu gửi đồ ăn kèm cho cô từ năm 2006, khi Kim vẫn còn là sinh viên năm nhất đại học, lần đầu sống xa nhà.

Sau khi cô đi làm, lấy chồng rồi sinh con, gia đình ở quê còn gửi thêm đồ đông lạnh, thức ăn nấu sẵn và những loại nông sản thu hoạch theo mùa như gạo, ớt bột, hành, tỏi, mè, đậu xanh…

“Họ sợ tôi bỏ bữa, sợ tôi vất vả khi vừa phải đi làm, vừa phải lo chuyện bếp núc. Các ông bố bà mẹ ở vùng nông thôn còn sợ con cháu ở thành phố không mua được thực phẩm sạch, không tự làm được kim chi”.

Mỗi lần nhận được thức ăn bố mẹ gửi, Kim vừa cảm thấy biết ơn nhưng cũng đồng thời chán ghét bản thân.

“Gần 40 tuổi, đã lập gia đình và có con, tôi vẫn không thể hoàn toàn tự lập, trông chờ vào bữa ăn của mẹ. Nhiều bữa bày toàn thức ăn của mẹ ra bàn, tôi nhìn con gái nhỏ và tự hỏi liệu rằng sau này mình có thể làm điều tương tự cho con không. Tôi cũng không chắc”.

Cứ khoảng 20 ngày, Kim lại nhận được một thùng đồ ăn từ bố mẹ ở quê gửi lên. Ảnh: Brunch.

Ở Hàn Quốc, việc con cái trưởng thành, ra ở riêng nhưng vẫn phụ thuộc miếng ăn vào bố mẹ không phải chuyện lạ. Những bậc phụ huynh sống ở nông thôn thường chuẩn bị rất nhiều banchan (món ăn kèm trong tiếng Hàn bao gồm cả kim chi) để gửi lên thành phố cho con cháu đi làm, đi học xa.

“Có một món ăn gọi là “kim chi của mẹ”. Nó được những bà mẹ Hàn Quốc chế biến theo công thức riêng, rất khác với kim chi thương mại. Khi bạn nếm món kim chi của một gia đình, bạn sẽ biết họ đến từ vùng quê nào”, đầu bếp Chung Jae Lee giải thích lý do người Hàn Quốc thường nhận kim chi từ bố mẹ thay vì mua ở bên ngoài.

Tuy vậy, giống như Kim, không phải đứa con nào cũng hào hứng khi nhận được thực phẩm tiếp tế. Nhiều người áy náy, thậm chí cảm thấy phiền phức nhưng không nỡ từ chối vì sợ bố mẹ buồn lòng.

“Sau nhiều năm, tôi nhận ra rằng thay vì chỉ nói cảm ơn hay cố gắng từ chối, tôi chỉ cần ăn ngon miệng, ăn hết thức ăn mẹ gửi. Tôi cũng không quên chụp ảnh bàn ăn sạch bóng và gửi cho bà, người vẫn chỉ lo lắng đứa con gái gần 40 tuổi sẽ bỏ bữa”, Kim nói.

Những thùng quà quê vượt hàng nghìn km

Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 bắt đầu từ ngày 12/2 vốn là đợt di dân hàng năm lớn nhất thế giới. Hàng trăm triệu người lao động ở Trung Quốc sẽ về quê nhà đón Tết. Tuy nhiên, nguy cơ lây lan dịch Covid-19 khi di chuyển đã giữ chân nhiều người ở lại thành phố vào năm nay.

Trung Quốc khuyến cáo người dân không nên đi lại vào kỳ nghỉ lớn nhất trong năm, sau các đợt bùng phát dịch bệnh trên diện rộng. Bộ Giao thông Vận tải ước tính các chuyến đi của người dân sẽ giảm 40% trong suốt 40 ngày nghỉ lễ so với mức trước đại dịch năm 2019.

Không về quê đón Tết với gia đình ở Trùng Khánh, Wang Hui, sống ở Bắc Kinh, vẫn nhận được gói thịt bò khô nhà làm cùng món đậu phụ cay và thịt xông khói đặc sản được mẹ anh gửi đến.

“Trong mắt bố mẹ ở quê, tôi luôn thiếu thức ăn. Dịp nghỉ Tết năm nay là một khoảng thời gian đặc biệt mà họ muốn chắc chắn là tôi được ăn món yêu thích. Đó là thức ăn của quê nhà”, Wang (27 tuổi), nhân viên tại một hãng Internet, nói.

Cứ khoảng 20 ngày, Kim lại nhận được một thùng đồ ăn từ bố mẹ ở quê gửi lên. Ảnh: Brunch.

“Không về nhà dịp Tết, bố mẹ tôi gửi các món đặc sản của quê nhà” đã trở thành một chủ đề thịnh hành trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc. Bắc Kinh trở thành điểm đến hàng đầu của những thùng hàng đông lạnh gửi từ các vùng quê cách xa cả nghìn km.

Theo JD.com, những món đặc sản này rất phong phú từ tinh bột củ sen Tây Hồ ở thành phố Hàng Châu, lạp xưởng đỏ hun khói của Cáp Nhĩ Tân đến các nguyên liệu nấu lẩu của Tứ Xuyên và bò viên thủ công từ Quảng Đông. “Rõ ràng các thành viên gia đình ở xa cũng muốn con cháu ở thành phố lớn biết rằng bố mẹ đang nghĩ về họ”, trang web của JD.com viết.

Tại thành phố Trường Sa (tỉnh Hồ Nam), một người dùng mạng xã hội đã chia sẻ hình ảnh món bánh nướng Daoxiangcun do người nhà gửi. Người này viết: “Mẹ tôi vẫn vui vẻ dù tôi không về nhà. Bà nói rằng xa cách càng khiến mọi người trân quý nhau hơn”.

Xu hướng gửi thực phẩm cho nhau của các gia đình không được đoàn viên thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng trong nền kinh tế Trung Quốc. CCTV đưa tin các trang web thương mại điện tử đã thu lợi nhuận khổng lồ khi doanh thu từ thực phẩm tăng đến 40% trong dịp lễ hội mua sắm từ 20/1-3/2, so với cùng kỳ năm ngoái.

Các trang thương mại điện tử và bán lẻ như JD.com, Pinduoduo và JD Daojia cho biết số lượng đơn đặt hàng thực phẩm và đồ uống đã tăng vọt trước kỳ nghỉ lễ.

Bà Imogen Page-Jarrett, nhà phân tích của Economist Intelligence Unit, nói: “Sau một năm khó khăn do đại dịch, mọi người sẽ sẵn sàng vung tiền mua đồ ăn như một phần thưởng. Người tiêu dùng sẽ thấy việc gửi quà, trong đó có thực phẩm, cho người thân của họ là điều cần thiết”.

Theo Zing

Những đứa trẻ to xác ăn bám cha mẹ già vì dịch bệnh

Việc phải chuyển về nhà sống với bố mẹ khiến nhiều người thấy bí bách, tù túng. Song với bối cảnh hiện tại, họ không còn lựa chọn nào khác.