Số thí sinh dự tuyển giảm mạnh

Từ hơn 10.000 thí sinh đăng ký đăng ký dự thi mỗi năm (năm 2012, 2013) đến năm 2014, con số này giảm xuống còn 6.706 thí sinh. Đặc biệt, năm 2017 chỉ còn 2.912 thí sinh dự thi, thấp hơn chỉ tiêu được giao gần 400 người.

Số lượng thí sinh dự tuyển thạc sĩ năm sau giảm mạnh so với năm trước. Cụ thể: số thí sinh dự tuyển 2013 giảm trên 537 người, năm 2014 giảm 3.476 người, năm 2015 giảm 1.973 người, năm 2016 giảm 870 người, năm 2017 giảm 649 người.

Số lượng thí sinh dự tuyển, trúng tuyển và chỉ tiêu tuyển sinh thạc sĩ từ năm 2012 - 2017. Đồ họa: Lê Huyền

Chỉ tiêu đào tạo sau đại học của các trường, viện thành viên thuộc ĐHQG TP.HCM cũng giảm xuống rõ rệt.

Số lượng học viên trúng tuyển ở mức hơn 60% so với chỉ tiêu. Năm 2012, tổng chỉ tiêu đào tạo thạc sĩ là 3.550,  đến năm 2017 còn 3.320 (giảm 9,35%). Số thí trúng tuyển thạc sĩ năm 2012 là 3.443 người, tới năm 2016 còn 2.375 người. 

Đối với đào tạo tiến sĩ, dù chỉ tiêu tuyển sinh hàng năm tăng lên nhưng số thí sinh đăng ký xét tuyển cũng giảm dần.

Ngoại trừ năm 2012, các năm sau này ĐHQG TP.HCM đều không tuyển đủ chỉ tiêu đã đặt ra. Cụ thể, năm 2013 chỉ tuyển được 83%, năm 2014 là 84%, năm 2015 là 79%, năm 2016 là 77%...

Hiện tại, ĐHQG TP.HCM đang đào tạo 105 ngành thạc sĩ, 79 ngành tiến sĩ tại 6 trường ĐH và 1 viện thành viên. Thống kê tại thời điểm 1/1/2017, quy mô đào tạo sau ĐH của ĐHQG TPHCM là 1.108 nghiên cứu sinh và 7.152 học viên cao học.

Do các cơ sở đào tạo khác "dễ tính" hơn?

Lý giải vấn đề này, ĐHQG TP.HCM cho rằng, nguyên nhân làm giảm số lượng thí sinh dự thi là do tính cạnh tranh trong đào tạo sau đại học.

Số trường được đào tạo sau đại học đã tăng nhanh từ năm 2010 về sau này. Số ngành đào tạo và trùng với những ngành ĐHQG TP.HCM đang đào tạo đã tăng lên.  

Cụ thể, ở lĩnh vực Khoa học xã hội và Nhân văn, nếu trước đây chỉ tập trung đào tạo sau đại học tại 3 đơn vị lớn là Trường ĐH Khoa học Xã hội nhân văn, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM và Trường ĐH Cần Thơ thì nay có thêm nhiều đơn vị ngoài công lập khác cũng đào tạo.

Lĩnh vực Khoa học Công nghệ trước đây chỉ có 4 đơn vị lớn là Trường ĐH Bách khoa, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM thì hiện đã mở rộng rất nhiều.

Tương tự, lĩnh vực kinh tế trước đây chỉ có 3 đơn vị lớn đào tạo sau đại học thì hiện nay hầu như tất cả các trường phía Nam đều đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ.

Một nguyên nhân nữa là do số đơn vị liên kết đào tạo với các cơ sở nước ngoài cũng tăng, xu hướng du học mạnh mẽ, thí sinh có trình độ cao thường đi học theo Đề án 911 hoặc các chương trình học bổng...

Lê Huyền

Học tiến sĩ được trả lương

Quy chế đào tạo tiến sĩ mới khiến lượng nghiên cứu sinh giảm hẳn. Tuy nhiên, với ngay với những người làm tiến sĩ vì mục đích khoa học, chi phí đầu tư quá thấp có thể là rào cản lớn để nâng cao chất lượng đào tạo.

- Những lo ngại về nội dung không phân biệt bằng chính quy và tại chức được đưa ra tại hội nghị tham vấn sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục Đại học do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội tổ chức ngày 15/12.

Ông Trần Văn Tớp, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cho rằng Luật cần xây dựng hiện đại, phù hợp với xu thế chung. Do đó, ông Tớp ủng hộ đề xuất này

Theo ông Tớp, xã hội Việt Nam “sính” bằng cấp, trong khi tuyển dụng vị trí làm việc phải xuất phát từ nhu cầu và năng lực ứng viên phù hợp với vị trí công việc.

Ông Trần Văn Tớp, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội. Ảnh: Thanh Hùng.

Ở nhiều nước vẫn tồn tại hình thức đào tạo full time (chính quy – tập trung) và part time (không tập trung – vừa học vừa làm) và họ không phân biệt bằng cấp giữa 2 hình thức đào tạo này. Vì vậy theo ông Tớp, nếu đảm bảo chất lượng đào tạo hệ tập trung và hệ không tập trung và xoá bỏ khoảng cách về bằng cấp giữa hai hình thức đào tạo này là đúng, phù hợp với xu thế và triết lý đào tạo học suốt đời.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, đây là việc rất khó vì những lý do sau:

Thứ nhất, để đảm bảo chất lượng của các loại hình đào tạo, thì mọi quy trình đào tạo phải giống nhau và có chất lượng như nhau từ tuyển sinh đầu vào đến quản lý đào tạo, chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra, cách thức thi cử, đánh giá phải như nhau. Tuy nhiên hiện tại giữa 2 loại hình đào tạo nói trên vẫn còn khoảng cách về các khâu nói trên, do thời gian tập trung cho việc học tập, do quan niệm của cả người học và các cơ sở đào tạo gồm giảng viên và cán bộ quản lý.

Thứ hai, người học hệ không tập trung rất khó có đủ thời gian để đảm bảo học và tự học. Thời gian tập trung chỉ khoảng 5-6 tháng so với hệ chính quy là 10 tháng/1 năm. Sinh viên hệ không tập trung phải cần thời gian dài hơn khoảng 1,6 lần hoặc thời gian tự học phải gấp đôi so với hệ tập trung.

Vì vậy, nếu muốn đảm bảo chất lượng đào tạo hệ tại chức như của chính quy, cần tuyển sinh chặt chẽ như tuyển sinh đại học tập trung.

Nhưng nếu tuyển sinh chặt chẽ như đại học chính quy thì các trường sẽ khó, thậm chí không thể tuyển sinh được. “Ngay cả khi xét tuyển được thì khả năng tốt nghiệp cũng thấp” - ông Tớp nói.

Hai hệ này cũng có 2 quy chế quản lý đào tạo khác nhau dù thời gian đào tạo tối đa được quy định như nhau. Do đó, ông Tớp cho rằng nếu đề xuất này được chấp nhận thì tất cả các khâu trong đào tạo 2 hình thức phải giống nhau.

“Riêng đối với hệ đào tạo tiến sĩ, theo tôi chỉ nên quy định 1 hình thức đào tạo tập trung, không nên có hình thức đào tạo không tập trung. Nếu 1 người đi làm hoặc được cử đi làm nghiên cứu sinh thì nên toàn tâm, toàn ý thì mới có thể đảm bảo chất lượng đào tạo như yêu cầu”.

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT). Ảnh: Thanh Hùng.

Chia sẻ với VietNamNet, bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT) cho hay đây là ý tưởng của Thường trực Tổ biên tập, đồng bộ với việc thay đổi các hình thức đào tạo.

“Nếu ngay bây giờ áp dụng quy định cấp một loại bằng chung cho hai hình thức đào tạo chính quy và vừa học vừa làm thì chắc là chưa hợp lý, không công bằng với nhiều sinh viên. Tuy nhiên, chúng ta đã có Khung trình độ quốc gia với chuẩn chất lượng đầu ra chung cho mỗi trình độ đào tạo. Nếu mãi duy trì hai loại văn bằng theo hình thức đào tạo trong 5-10 năm tới thì không thực hiện được khung trình độ quốc gia và không bao giờ nâng được chất lượng đào tạo hệ vừa học vừa làm theo một chuẩn chất lượng chung như đã được quy định và theo chuẩn chất lượng đào tạo chính quy của mỗi trường…".

Trước những băn khoăn của các đại biểu và dư luận, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Văn Phúc cho hay: “Hiện tại, trong Điều 6 Dự thảo Luật Giáo dục Đại học sửa đổi vẫn chưa đề cập cụ thể việc ghi hình thức đào tạo trên văn bằng. Điều 38 khoản 3 nêu Bộ trưởng Bộ GD-ĐT sẽ quy định thống nhất các nội dung chính ghi trên văn bẳng.

Như vậy, ghi hay không ghi thì Bộ trưởng Bộ GD-ĐT sẽ cân nhắc qua sự góp ý của các chuyên gia. Đa phần các nước trên thế giới không ghi rõ bằng chính quy và bằng không chính quy, nhưng ở nước ta thực tế vẫn còn nhiều lo ngại về chất lượng. Ghi thế nào thì sau này Bộ trưởng sẽ quyết định cụ thể”.

Thanh Hùng