Công nghiệp hóa không thể trông chờ vào những nhân công "ăn no vác nặng"

Cải lão hoàn đồng?

Lực lượng sản xuất Trung Quốc già hóa nhanh, cả về công cụ sản xuất lẫn nguồnnhân lực có tay nghề. Tư liệu sản xuất thời “bao cấp” của Trung Quốc được hậu hĩban phát nhiều công nghệ mới từ Mỹ và Tây Âu, Nhật Bản trong kỷ nguyên Đặng TiểuBình “mở cửa”, đã đến lúc cần thanh lý.

Nay Trung Quốc, giống như từng xảy ra trong quá trình “tái cơ cơ cấu” ở NhậtBản và Hàn Quốc, tìm các nước “thê đội tiếp sau” (nước thứ ba, trong số đó từngcó cả Trung Quốc, có một lịch sử được hỗ trợ về khoa học – công nghệ từ Nhật Bảntừ đầu thập niên 80) để đẩy sang đó những dây chuyền đã lạc hậu, thay vào đó lànhững phương tiện phức tạp hơn về công nghệ, cho ra những sản phẩm đời mới, hiệnđại hơn.

Tuy nhiên một “thê đội hai” như thế cho khối máy đời cũ của Trung Quốc, màđáp ứng ngay được về mặt số lượng, chất lượng, “giá thành” (trả công lao động rẻ)hôm nay theo các học giả Nga, là không có. Nếu chuyển giao công nghệ “thế hệ cũ” vàmáy móc đã qua sử dụng sang các nước thứ ba cứ xảy ra, nó thường ậm ạch bởi khâubôi trơn, đậm màu sắc tham nhũng vặt của cung cách công nghiệp hóa kiểu manh mún.Việc tiếp thu nhanh, do đòi hỏi thị trường, các công nghệ mới bởi nền học vấn“chữ vuông như hòm” là không hề đơn giản.

Thật vậy, dù tiến hóa thị trường lao động ở Trung Quốc cũng lắp lại quá trìnhtừng xảy ra ở Nhật Bản và Hàn Quốc (hay ở Anh thế kỷ 19), nhưng vấn nạn của môhình kinh tế (và của mô hình giáo dục, dạy nghề) của Trung Quốc là, trả công laođộng đắt lên hôm nay không kéo theo tăng “chất lượng” người lao động (nâng taynghề, năng suất lao động, năng lực tiếp nhận thiết bị mới, công nghệ tiên tiếnhơn)...

Vì thế ngày càng nhiều hơn những ý kiến cho rằng Trung Quốc sẽ chỉ là nềnkinh tế “to nhất”, chứ không thể lớn lên thành “đầu tàu kinh tế”, thậm chí cóthể “trật đường ray” nếu cứ tốc hành bằng tăng trưởng và lợi nhuận ngắn hạn. Giáo dục đào tạo cần thời gian và tínhhệ thống, đâu phải đũa thần để hô biến “bẫy thu nhập trung bình”.

Sức sáng tạo của người lao động, kể cả lao động trí óc ở Trung Quốc có vẻ làbè trầm trên nền những nhận định về năng lực làm rập khuôn (và cả những kêu cavề bất chấp luật bản quyền). Trái với những lời kêu gọi đầu tư vào Trung Quốc,học giả Nga vẫn cho là tay nghề của lực lượng lao động Trung Quốc là thấp, sovới ngay cả yêu cầu hiện tại.

‘Máy cơm’ hay người máy?

Một rễ chính mọc lên “huyền thoại kinh tế” Trung Quốc là sức cạnh tranh bởilực lượng lao động rẻ, biết nghề, kỷ luật lao động nghiêm. Những người lao động“làm như máy” có thể chấp nhận làm 12 tiếng, với 1 hoặc không có ngày nghỉ trongtuần, hoặc làm ca suốt đêm chỉ nghỉ để điểm tâm bằng gói mì tôm.

Còn một "huyền thoại” ngược, nhưng có thật ở Trung Quốc, là tới nay có nhữngvùng vẫn đang thực hiện được chỉ đạo của Mao chủ tịch, là làm sao mỗi người cómột bát cơm mỗi ngày. Nhưng vấn đề không chỉ ở sức cạnh tranh xuất phát từ khả năngchấp nhận trả công lao ngày động “bèo”, mà còn ở khả năng chịu đựng những điềukiện lao động kiểu công trường tư bản thế kỷ 18....

Tuy nhiên, nếu nói rằng những yếu tố “độc hại” nói trên, và điều kiện môitrường chung ngày càng xuống cấp ở các khu công nghiệp Trung Quốc, không bào mònsức dân (người lao động), không gây “già hóa” trước tuổi, sẽ là duy ý chí.

Thu nhập thấp, lao động gần như không ngày nghỉ, thu nhập thực tế của ngườilao động sút giảm do lạm phát... là những nguyên nhân khiến nỗ lực “bơm” nhu cầutiêu dùng trong nước để lật cánh hàng xuất khẩu về thị trường nội địa, khó thành.

Bước lên một vị thế cao hơn về phát triển công nghiệp cũng kèm với những đòihỏi khe khắt hơn do luật cạnh tranh giữa các tư bản “cá mập” khách quan áp đặt.“Nguồn năng lượng cơ bắp” như sức mạnh tưởng như vô tận của nguồn lao động TrungQuốc, trong điều kiện sức mua giảm và tăng cường bảo hộ nền sản xuất ở phươngtây do khủng hoảng kinh tế, đã không còn là phép màu cho giảm giá thành sản phẩmđể tiếp tục bội thu từ xuất khẩu.

Học giả Nga cho rằng lực lượng lao động Trung Quốc đã quá tải vì bị khai thácquá mức, dẫn tới các tranh đấu của đông đảo công nhân, nhất là khu vực kinh tếtư nhân và có yếu tố nước ngoài, hiện đã đến mức làm nhà cầm quyền phải lo ngại.

Vẫn theo các học giả Nga, cuộc rượt đuổi giành ngôi quán quân về kinh tế,Trung Quốc vẫn ở thế cố bám theo các nước tư bản phát triển. Một Trung Hoa đanglao lực khó mà thích ứng, chưa nói đến chuyện bứt phá, trong điều kiện cách mạngvề sử dụng năng lượng mới, và công nghệ robot đang diễn ra. Đào tạo lại nhân lựcgiải phóng từ các cơ sở công nghiệp đã “quá đát”, quen với cách làm và nếp nghĩcũ, hay dạy từ đầu một thế hệ công nhân mới, hẳn là một bài toán thực tế đangđặt ra.

Hiện thời. do tính chất lão hóa lực lượng lao động đã đề cập, và xu thế “giàđi” của xã hội Trung Quốc nói chung, đã xuất hiện những dự báo thiếu hụt laođộng trong tầm nhìn đến 2020 ở Trung Quốc.

Lê Đỗ Huy

Chọn đúng dịp Quốc tế Phụ nữ, phim đào sâu mối quan hệ chị dâu - em chồng. Bên cạnh đó là những vấn đề về phụ nữ như sự hy sinh, tổn thương, sự mạnh mẽ, bản lĩnh của phái nữ… trong thời hiện đại.

Nghệ sĩ Việt Hương cho biết khi xem qua kịch bản, chị cảm thấy rất thích và đó cũng là lý do chị không ngần ngại "bắt tay" cùng Hồng Đào. Đây là dự án phim điện ảnh đánh dấu lần đầu tiên hai nghệ sĩ cùng xuất hiện trên màn ảnh rộng.

Sau dự án Ma davới doanh thu 130 tỷ đồng, nghệ sĩ Việt Hương âm thầm chuẩn bị cho vai diễn trong Chị dâu. Trong phim, nữ nghệ sĩ có vai diễn rất đặc biệt, một hình ảnh khác hẳn với những vai diễn của chị từ trước đến nay. 

Theo tiết lộ từ nhà sản xuất, Việt Hương - Hồng Đào sẽ vào vai chị dâu - em chồng, tung hứng với những pha đối đáp. Trong poster đầu tiên vừa được tung ra, Việt Hương chễm chệ trên ghế trong gian chính của căn nhà, thể hiện hình ảnh người phụ nữ quyền lực.

Phim vừa đóng máy vào cuối tháng 8, đã hoàn thành hậu kỳ.