Cuộc khủng hoảng mà chính phủ của Tổng thống Gotabaya Rajapaksa đang phải đối mặt, một phần do tác động tức thời của đại dịch Covid-19 và tổn thất của ngành du lịch.Tình hình càng thêm trầm trọng do các khoản trả nợ khổng lồ với Trung Quốc, dự trữ ngoại hối ở mức thấp nhất trong một thập kỷ và chính phủ chi tiêu cao cũng như cắt giảm thuế làm xói mòn nguồn thu ngân sách. Trong khi đó, lạm phát bị thúc đẩy do chính phủ in tiền để trả các khoản vay trong nước và trái phiếu nước ngoài.
 |
| Quân đội Sri Lanka đang đảm bảo các mặt hàng thiết yếu như gạo được bán theo giá chính phủ ấn định. Ảnh: EPA |
Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính, nửa triệu người Sri Lanka đã rơi xuống dưới mức nghèo khổ kể từ khi đại dịch bùng phát, tương đương với việc đảo ngược tiến trình chống đói nghèo trong 5 năm.
Theo báo Guardian, lạm phát đã đạt mức cao kỷ lục là 11,1% vào tháng 11 năm ngoái. Giá cả leo thang đã khiến những người trước đây khá giả đang phải vật lộn để nuôi sống gia đình. Nhiều người hiện không đủ khả năng chi trả cho các hàng hóa cơ bản.
Sau khi Tổng thống Rajapaksa tuyên bố Sri Lanka đang trong tình trạng khẩn cấp về kinh tế, quân đội được trao quyền để đảm bảo các mặt hàng thiết yếu, kể cả gạo và đường, được bán theo giá chính phủ ấn định. Song, điều đó hầu như không giúp xoa dịu nỗi thống khổ của người dân.
Điêu đứng vì khủng hoảng
Anurudda Paranagama, một tài xế ở thủ đô Colombo, đã làm công việc thứ hai để trả chi phí ăn uống tăng cao và trang trải khoản vay mua ôtô, nhưng vẫn không đủ. “Tôi rất khó trả được nợ. Đến khi phải trả tiền điện, tiền nước và tiền ăn uống thì tôi đã rỗng túi”, anh Paranagama nói và cho biết thêm, cả gia đình anh hiện chỉ ăn 2 bữa một ngày thay vì 3 bữa như trước kia.
 |
| Giá rau củ ở Sri Lanka đã tăng hơn 50% so với trước đây. Ảnh: The Guardian |
Paranagama mô tả cách người bán tạp hóa trong làng của anh phải cắt những gói sữa bột 1kg và chia nó thành những gói 100g vì khách hàng không đủ tiền mua nguyên gói ban đầu. Gia đình anh hiện cũng chỉ mua 100g đậu thay vì 1kg cho cả tuần.
Theo Hội đồng Du lịch và lữ hành thế giới, mất việc làm và doanh thu quan trọng từ du lịch, vốn thường đóng góp hơn 10% GDP của Sri Lanka là rất đáng kể. Hơn 200.000 người dân tại quốc gia Nam Á đã mất kế sinh nhai trong lĩnh vực du lịch và lữ hành.
Tình hình trở nên tồi tệ đến mức xuất hiện các hàng dài chờ đợi bên ngoài văn phòng cấp hộ chiếu, khi cứ 4 người Sri Lanka, chủ yếu là thanh niên và người được học hành, lại có một người bày tỏ mong muốn rời khỏi đất nước.
Đối với những công dân lớn tuổi, thực trạng gợi nhớ đầu những năm 1970, khi việc kiểm soát nhập khẩu và sản lượng thấp trong nước đã gây ra tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng các mặt hàng thiết yếu, khiến mọi người phải xếp hàng dài chờ mua bánh mì, sữa và gạo.
Cựu Phó thống đốc Ngân hàng Trung ương WA Wijewardena cảnh báo, tình trạng vật lộn của người dân sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng tài chính, từ đó khiến cuộc sống của họ càng trở nên khó khăn hơn và sẽ dẫn tới một cuộc khủng hoảng nhân đạo.
Ngập trong các khoản nợ nước ngoài
Một trong những vấn đề cấp bách nhất đối với Sri Lanka là gánh nặng nợ nước ngoài khổng lồ, đặc biệt đối với Trung Quốc. Nước này hiện nợ Trung Quốc hơn 5 tỷ USD và năm ngoái đã vay thêm 1 tỷ USD từ Bắc Kinh để giúp giải quyết cuộc khủng hoảng tài chính cấp tính.
 |
| Một trong những vấn đề cấp bách hiện nay của Sri Lanka là gánh nặng nợ nước ngoài. Ảnh: Pacific Press |
Trong 12 tháng tới, đối với chính phủ và khu vực tư nhân, Sri Lanka sẽ phải hoàn trả các khoản vay trong và ngoài nước ước tính lên tới 7,3 tỷ USD, bao gồm cả việc hoàn trả 500 triệu USD trái phiếu quốc tế vào tháng 1. Tuy nhiên, tính đến tháng 11/2021, dự trữ ngoại tệ sẵn có chỉ là 1,6 tỷ USD.
Theo cách tiếp cận thông thường, Bộ trưởng Chính phủ Ramesh Pathirana bày tỏ hy vọng sẽ giải quyết các khoản nợ dầu mỏ trong quá khứ với Iran bằng trà, cụ thể là gửi cho quốc gia Hồi giáo lượng trà trị giá 5 triệu USD mỗi tháng để tiết kiệm tiền.
Nghị sĩ đối lập và cũng là chuyên gia kinh tế Harsha de Silva gần đây phát biểu trước quốc hội rằng, dự trữ ngoại tệ ước tính là 437 triệu USD vào tháng 1 năm nay, trong khi tổng nợ nước ngoài cần thanh toán sẽ là 4,8 tỷ USD từ tháng 2 đến 10, đồng nghĩa "quốc gia sẽ hoàn toàn phá sản".
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ajith Nivard Cabraal trấn an dư luận rằng, Sri Lanka có thể trả các khoản nợ của mình một cách “liền mạch”. Song, quan chức này thừa nhận, đất nước có nguy cơ vỡ nợ rất lớn, dẫn đến hậu quả kinh tế thảm khốc.
Bất cập về chính sách
Trong khi đó, quyết định đột ngột của Tổng thống Rajapaksa vào tháng 5 về việc cấm tất cả các loại phân bón, thuốc trừ sâu cũng như buộc nông dân sử dụng các sản phẩm hữu cơ mà không cảnh báo trước đã khiến một cộng đồng nông nghiệp thịnh vượng trước đây phải điêu đứng.
Lí do vì nhiều nông dân, vốn đã quen dùng và thường xuyên lạm dụng phân bón và thuốc trừ sâu, đột nhiên không có cách nào khác để tạo ra cây trồng khỏe mạnh hoặc chống lại cỏ dại, côn trùng. Nhiều người lo sợ bị thua lỗ nên đã quyết định không trồng trọt, làm tăng thêm tình trạng thiếu lương thực ở Sri Lanka.
 |
| Nhiều nông dân Sri Lanka đã bỏ việc trồng trọt vì sợ thua lỗ. Ảnh: AP |
Chính phủ đã đảo ngược quyết định hồi cuối tháng 10 năm ngoái và người nông dân hiện phải vật lộn để trả phí mua phân bón nhập khẩu cao mà không có sự trợ giúp.
Trong một nỗ lực nhằm giảm bớt các vấn đề và ngăn chặn các chính sách gây khó khăn, không được người dân đồng tình nhất, Chính phủ Sri Lanka đã sử dụng các biện pháp cứu trợ tạm thời, ví dụ như hạn mức tín dụng để nhập khẩu thực phẩm, thuốc men và nhiên liệu từ nước đồng minh láng giềng Ấn Độ, đồng thời hoán đổi tiền tệ từ Ấn Độ, Trung Quốc và Bangladesh cũng như các khoản vay để mua xăng dầu từ Oman.
Tuy nhiên, những khoản vay này chỉ mang lại sự cứu trợ ngắn hạn và phải được hoàn trả nhanh chóng với lãi suất cao, làm tăng thêm gánh nặng nợ nần của Sri Lanka.
Anushka Shanuka, một huấn luyện viên cá nhân, là một trong những người từng có cuộc sống sung túc nhưng hiện phải vật lộn để kiếm sống. Ông than phiền giá rau củ đã tăng hơn 50%.
“Chúng tôi không thể sống như trước đây, vào thời điểm trước đại dịch. Chính phủ hứa sẽ giúp chúng tôi nhưng không có gì xảy ra, vì vậy chúng tôi chỉ đang cố kiểm soát tốt nhất có thể. Tôi không biết chúng tôi có thể tiếp tục như thế này được bao lâu nữa", Shanuka đau khổ nói.
Tuấn Anh
>>> Đọc tin thế giới 24h trên Vietnamnet
Ảnh hưởng của biến thể Omicron đối với các nền kinh tế thế giới
Dù phải mất một thời gian nữa mới có dữ liệu thống kê đầy đủ, nhưng những chỉ số ban đầu đã hé lộ ảnh hưởng của biến thể Omicron đối với các nền kinh tế thế giới.
" alt="Khánh kiệt vì Covid"/>
Khánh kiệt vì Covid
Rundstedt được cấp dưới đặt biệt hiệu "Hiệp sĩ Đen" vì tính tình trầm lặng và khả năng dùng quân mạnh bạo. Trong Thế chiến thứ nhất, Rundstedt đã thăng tiến đến chức vụ tham mưu trưởng quân đoàn. Năm 1938, ông ta xin nghỉ hưu, nhưng trước thềm Thế chiến thứ hai lại được gọi trở lại quân đội.Trong chiến dịch xâm lược Ba Lan, Cụm tập đoàn quân (TĐQ) Nam do Rundstedt làm tư lệnh đảm nhận mũi tấn công chính vào miền nam, từ các hướng Silesia, Moravia và Slovakia. Cánh quân này đã tham gia trận Bzura, trận đánh lớn nhất của toàn bộ cuộc chiến Ba Lan, kết thúc với phần nửa lãnh thổ Ba Lan bị chiếm đóng chóng vánh.
 |
| Thống chế phát xít Đức bị Hitler cách chức hết lần này tới lần khác |
Khi chinh phục Tây Âu theo “Kế hoạch tấn công vùng đất thấp”, Rundstedt cho rằng cần đánh “mồi” vào vùng đất thấp và dụ chủ lực liên quân nghênh chiến. Một cánh quân khác hộ công vào phòng tuyến Maginot của Pháp và thượng nguồn sông Rhine từ phía đông. Cánh quân chủ công sẽ tấn công phá vỡ phòng tuyến Pháp-Anh qua hướng Ardennes, đột phá vượt sông Meuse, sau đó thọc sâu về eo biển Manche, cô lập chủ lực liên quân ở phía bắc.
Kế hoạch của Runstedt được Hitler tán đồng. Diễn biến trận chiến nước Pháp diễn ra sau đó cho thấy những đề xuất của Runstedt là đúng, góp phần để quân đội Đức chiếm đóng nước Pháp chỉ sau một tháng rưỡi bắt đầu cuộc chiến.
Trong chiến dịch Barbarossa tấn công Liên Xô, Runstedt là tư lệnh Cụm TĐQ Nam gồm 52 sư đoàn bộ binh và 5 sư đoàn thiết giáp. Chính diện tấn công của Cụm TĐQ Nam kéo dài từ Lublin đến cửa sông Danube trên bờ Biển Đen và được chia làm hai hướng. Hướng đánh từ tây sang đông ở miền bắc Ukraine qua Shepetovka-Kiev nhằm mục tiêu hợp vây quân đội Liên Xô ở Kiev; hướng đánh từ phía tây xuống đông nam Ukraine qua Tarnopol-Odessa hợp vây quân đội Liên Xô ở bán đảo Crưm. Từ đó, sẽ tiến tới sông Volga và vùng dầu mỏ Kavkaz.
Với sự hỗ trợ từ Cụm TĐQ Trung tâm, từ ngày 23/8 đến ngày 26/9/1941, Cụm TĐQ Nam đã bao vây và loại khỏi vòng chiến đấu những lực lượng cơ bản của Phương diện quân Tây Nam Liên Xô đang phòng thủ khu vực tây nam mặt trận mà trọng điểm là khu phòng thủ Kiev, đánh chiếm thành phố này.
Ngoài những ưu thế ban đầu về người và phương tiện chiến tranh, Rundstedt cùng các tư lệnh dưới quyền đã biết khoét sâu những điểm yếu của quân đội Liên Xô chưa hoàn toàn được chuyển trạng thái từ thời bình sang thời chiến. Chúng tích cực sử dụng các trận trinh sát chiến đấu để phát hiện những chỗ mỏng yếu trên tuyến phòng ngự không liên tục của quân đội Liên Xô và tung lực lượng xe tăng đột kích vào các "khoảng trống" đó.
Đặc biệt, phát xít Đức đã hạn chế dùng pháo binh để mở trận, mà phát huy ưu thế to lớn của không quân oanh tạc. Các máy bay ném bom được sử dụng rộng rãi để chế áp các tuyến phòng ngự của quân đội Liên Xô trước khi dùng bộ binh cơ giới và xe tăng tấn công và nhanh chóng vây bọc các đơn vị Liên Xô hầu như không được không quân yểm hộ.
Sau khi đánh chiếm Kharkov, Belgorod và tiến về phía Rostov, Rundstedt đề nghị Hitler dừng tiến quân vào mùa đông buốt giá, bởi như sau này ông ta nhớ lại, “tôi nhận ra rằng những gì đã được nghe về nước Nga đều là xằng bậy". Hitler giận dữ cho tướng Walther von Reichenau lên thay thế và triệu Rundstedt về nước.
Tháng 3/1942, Hitler cho triệu tập Rundstedt trở lại làm Tổng chỉ huy mặt trận Tây Âu. Tuy nhiên, Rundstedt hành động thiếu năng nổ. Chính vì vậy, sau khi quân Đồng minh đổ bộ thành công vào Normandy (đầu tháng 6/1944), trong bối cảnh Rundstedt lại khuyên Hitler cầu hòa với quân Đồng minh, Hitler đã giận dữ cách chức ông này và cho thống chế Günther von Kluge thay quyền cầm quân.
Tháng 8/1944, Kluge tự tử vì có liên quan đến âm mưu chống đối Hitler, thống chế Walter Model lên chỉ huy mặt trận phía Tây được 18 ngày thì Hitler lại cho Rundstedt lên thay. Ông này nhanh chóng chỉ huy quân đánh thắng quân Đồng minh trong chiến dịch Market Garden, nhưng sau đó lại không chịu tham gia tổng phản công tại Ardennes. Tháng 3/1945, khi biết được Rundstedt tỏ ý muốn cầu hòa với Đồng minh, Hitler một lần nữa lại đuổi Rundstedt về vườn.
Sau khi Berlin thất thủ, Rundstedt bị quân Mỹ bắt vào ngày 1/5/1945. Sau đó, ông ta bị truy tố là tội phạm chiếm tranh do đã ra lệnh tàn sát tù binh và người dân trong các khu vực chiếm đóng. Tuy nhiên, vì lý do già yếu, Rundstedt không bị đem ra xét xử và tháng 8/1948 được trả tự do.
>>>Tin bài quân sự trên VietNamNet
Nguyên Phong
Cái kết ảm đạm của một đạo quân Đức quốc xã thiện chiến
Tập đoàn quân (TĐQ) 6 quân đội Đức quốc xã là đạo quân thiện chiến, từng thành công trong các chiến dịch tấn công Ba Lan, Pháp và Ukraina của Liên Xô.
" alt="Số phận chìm nổi của thống chế phát xít Đức Rundstedt"/>
Số phận chìm nổi của thống chế phát xít Đức Rundstedt
Cha đẻ của thuyết Tương đối là người có bộ óc thiên tài, được cả thế giới biết đến nhờ các thành tựu vật lý lý thuyết vĩ đại. Một di sản như thế sẽ vô cùng nặng nề đối với những người con. Thật khó để tin rằng người thừa kế của một thiên tài khoa học như Einstein có thể tiếp bước cha - nhưng theo một nghĩa nào đó thì Hans Albert Einstein đã làm được cho dù ông vẫn bị cha xem là mang "gien xấu" và không thông minh bằng người em Eduart. |
| Hai cha con Albert Einstein và Hans Albert vào năm 1927. |
Mặc dù không được thế giới tôn vinh như cha mình, Hans Albert Einstein là một kỹ sư dành cả đời trong học viện, nỗ lực với vai trò một nhà giáo dục, và cuối cùng đã tạo ra di sản của riêng mình, bất chấp những hiểu lầm ban đầu của người cha bác học về lựa chọn nghề nghiệp mà ông theo đuổi.
Sinh ra tại Bern, Thụy Sĩ vào ngày 14/5/1904, Hans Albert Einstein là con thứ hai của Albert Enstein và vợ Mileva Marić. Số phận người chị gái của ông là Lieserl thì chưa được rõ, mặc dù người ta tin rằng cô đã chết vì sốt không lâu sau khi sinh, và một năm sau thì Hans chào đời.
Khi lên 6 tuổi, Hans có thêm em trai là Eduard Einstein và 4 năm sau, bố mẹ ông ly thân. Sau khi sống ly thân được 5 năm, cuối cùng Albert Einstein và bà Mileva Marić ly hôn. Cuộc hôn nhân đổ vỡ của bố mẹ đã ảnh hưởng đến Hans khi còn trẻ, và để lấp khoảng trống đó, Hans thường tự "giam" mình trong trường học.
Do ở với mẹ, Hans thường trao đổi với cha qua thư từ và được ông giải đáp những vấn đề về hình học. Nhà bác học thì tâm sự với con trai, kể cho con nghe về những khám phá và thành công của mình. Cuối cùng, cậu bé Hans được vào học tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ, nơi cha mẹ cậu từng theo học. Hans nhận tấm bằng tốt nghiệp kỹ sư dân dụng với tư cách một sinh viên ở tốp đầu của trường.
 |
| Hans Albert Eistein. |
Tuy nhiên, lựa chọn nghề nghiệp này không được Alberg Einstein ủng hộ. Khi được hỏi ý kiến về con đường sự nghiệp, nhà vật lý nổi tiếng đã nói với con trai mình rằng đó là một ý tưởng kinh tởm. Hai cha con Einstein tiếp tục bất đồng về nhiều lĩnh vực trong cuộc sống cho đến khi Hans đi học xa nhà. Họ không hàn gắn được mối quan hệ trong nhiều năm.
Ngay sau khi rời trường đại học, Hans chuyển đến Đức và trải qua vài năm làm kỹ sư thiết kế kết cấu thép trong một dự án cầu, và tiếp tục học cao lên.
Trong những lá thư gửi cho con trai thứ hai của mình là Eduard, khi đó bị giam giữ trong một bệnh viện tâm thần sau khi được chẩn đoán mắc chứng tâm thần phân liệt cực độ, Albert Einstein đã viết về sự lo lắng của mình đối với Hans Albert. Ông lo ngại cho Hans từ con đường sự nghiệp cho đến cuộc hôn nhân của anh.
Năm 1927, "Einstein con" gặp gỡ và kết hôn với người vợ đầu tiên của mình, Frieda Knecht, nhưng lựa chọn bạn đời của ông bị cha kịch liệt phản đối. Frieda hơn Hans 9 tuổi và mắc chứng lùn bẩm sinh. Vì thế, Enstein cực lực phản đối cuộc hôn nhân này vì lo ngại "gien xấu" của cả hai sẽ gây di hại cho thế hệ sau của dòng họ.
"Nếu chúng không có con cái thì tôi mới có thể an nghỉ bình yên" - cha đẻ thuyết Tương đối viết trong một bức thư. Bất chấp sự phản đối dữ dội, Hans Albert và Frieda Knect vẫn cưới nhau và sống hạnh phúc đến khi vợ ông qua đời.
Về phần mình, Albert gần như không bao giờ chào đón Frieda trở thành thành viên của gia đình. Trong một lá thư gửi cho vợ cũ Mileva, ông bày tỏ tình yêu dành cho con trai, nhưng vẫn thể hiện sự chán ghét đối với con dâu. "Hans có một tính cách thật tuyệt vời. Thật không may là nó có người vợ này, nhưng người ta có thể làm gì nếu con mình thấy hạnh phúc?", thiên tài viết sau chuyến thăm dài ngày tới nhà con trai.
Tại Đức, Hans đạt được bằng tiến sĩ về khoa học kỹ thuật nhưng không có nhiều thời gian ứng dụng kiến thức đã học. Năm 1933, Albert Einstein buộc phải trốn khỏi nhà ở Đức khi hệ tư tưởng chống Do Thái và ủng hộ đảng Quốc xã lan rộng. Lo sợ cho con trai, ông thúc giục Hans cũng chạy trốn. Năm 1938, Hans Albert Einstein rời quê hương, di cư đến Greenville, bang Nam Carolina, Mỹ.
Tại đây, Hans làm việc cho Bộ Nông nghiệp Mỹ và dùng tài năng của mình vào nghiên cứu chuyển đổi trầm tích. Sau đó ông chuyển đến California và tiếp tục công việc tại Viện Công nghệ California. Năm 1947, ông được Đại học California ở Berkely mời về giảng dạy với vai trò giáo sư về kỹ thuật thủy lực cho đến khi qua đời năm 1973.
 |
| Hai cha con Albert Einstein và cháu Bernhard vào năm 1936. |
Trong suốt thời gian này, Hans Albert đã trao đổi với cha mình để xin lời khuyên về nghề nghiệp, chia sẻ những thành công và lo lắng, quan tâm dành cho gia đình. Mặc dù đã phần nào hàn gắn được những bất đồng trong nhiều năm, "Einstein cha" vẫn tiếp tục mang một chút oán giận rằng con trai ông đã chọn đi theo con đường sự nghiệp khác. Trên con đường riêng của mình, Hans Albert Einstein đã giành được một số giải thưởng - bao gồm Học bổng Guggenheim, giải thưởng nghiên cứu từ Hiệp hội kỹ sư dân dụng Mỹ và nhiều giải thưởng khác nhau từ Bộ Nông nghiệp Mỹ - tất nhiên là không có giải Nobel.
Sức mạnh của gia đình đã vượt lên sự khác biệt giữa cha và con trai. Năm 1939, khi con trai thứ hai của Hans là David sắp qua đời vì bệnh bạch hầu, Albert đã nhắc lại nỗi đau mất con của mình và tìm cách an ủi con. Hai người bắt đầu mối quan hệ ít căng thẳng hơn sau cái chết của hai trong số ba người con trai của Hans cũng như việc ông nhận con gái nuôi.
Khi Albert Einstein qua đời tại Princeton vào năm 1955, có thông tin cho rằng Hans Albert đã ở bên cạnh cha trong phần lớn thời gian đó. Năm 1973, Hans Albert Einstein qua đời vì bị suy tim. Sau cái chết của ông, người con gái nuôi Evelyn đã phải vật lộn kiếm sống trong nghèo khổ, rồi cuối cùng qua đời vì bệnh tật.
Theo Báo Tin tức
" alt="Người con mang 'gien xấu' của thiên tài Albert Einstein"/>
Người con mang 'gien xấu' của thiên tài Albert Einstein
