Nhận định, soi kèo Gwangju vs Daegu, 17h30 ngày 9/4: Nối dài ngày vui

Phân bố điểm trải rộng từ 164 điểm đến 1.103 điểm, thể hiện khả năng phân loại thí sinh cao, thuận lợi cho việc xét tuyển. Kết quả phân tích độ khó và độ phân biệt của từng câu hỏi cũng cho thấy đề thi được thiết kế theo đúng yêu cầu, giúp phân loại thí sinh rất tốt.

“Điểm trung bình của 68.400 bài thi là 688 điểm, có hơn 1.800 thí sinh có điểm bài thi trên 900 điểm và thí sinh đạt điểm cao nhất là 1.103 điểm” - Nguyễn Quốc Chính, Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo ĐH Quốc gia TP.HCM cho hay

Kỳ thi đánh giá năng lực đợt 1 năm 2021 được tổ chức tại 21 cụm thi (65 điểm thi) tại 7 tỉnh/thành phố. Tổng số 69.826 thí sinh đăng ký dự thi đến từ 1.400 trường THPT của 55 tỉnh thành phố trên cả nước. Thí sinh đăng ký dự thi đánh giá năng lực của Đh Quốc gia TP.HCM chủ yếu tập trung tại các khu vực TP.HCM, Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ và Nam Trung bộ và Tây Nguyên.

Lê Huyền

Nguyễn Phương Anh, sinh năm 1996 mắc chứng xương thủy tinh từ nhỏ. Dù phải di chuyển trên xe lăn nhưng Phương Anh có nghị lực phi thường.

Phương Anh cùng các thí sinh khác nhận phần thưởng của Hội đồng Anh

Trong 8.0 điểm IELTS,  kỹ năng nói (speaking) đạt điểm xuất sắc 8.5/9.

Phương Anh chia sẻ: “Em tạo cho mình thói quen học và tiếp xúc với tiếng Anh mỗi ngày, học một cách thoải mái với niềm vui thích, đam mê chứ không tự ép bản thân phải học. Em nghĩ rằng chỉ khi mình có niềm đam mê và yêu thích một lĩnh vực nào đó, bản thân mới có động lực tìm tòi và học hỏi để tiến bộ hơn.

Hằng ngày, em luyện kỹ năng nghe và nói của mình qua những bài hát, những bộ phim nước ngoài. Em rất thích ca hát và chính niềm đam mê này đã mang em đến với tiếng Anh ngay từ khi còn nhỏ.”

“Em cũng thường xem vlog của nhiều vlogger nước ngoài nổi tiếng trên Youtubeđể luyện phát âm và phong cách nói chuyện, ứng xử của người bản địa trong nhiều ngữ cảnh khác nhau. Ngoài ra thỉnh thoảng, em cũng đọc báo tiếng Anh để nâng cao vốn từ vựng.”

Vốn có dự định đi du học từ những năm còn ngồi trên ghế nhà trường, cộng với niềm đam mê tiếng Anh, Phương Anh đã quyết định nộp hồ sợ thi IELTS và tập trung ôn luyện trong vòng 2 tuần trước khi kỳ thi bắt đầu với sự giúp đỡ của một giảng viên Trường ĐH Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội.

Phương Anh khiêm tốn:“Ban đầu, em chỉ định thi cho vui và lấy kinh nghiệm cọ xát vì kỹ năng viết (writing) của em chưa ổn lắm. Em không nghĩ mình lại thành công ngay trong lần thi đầu tiên...".

Thành tích ấn tượng trong kỳ thi IELTS vừa rồi của Phương Anh là 8,5/9 điểm kỹ năng nói (speaking), điểm số được nhiều người đánh giá là rất ít người không phải dân bản địa có thể đạt được.

Phương pháp rất hữu ích nữa khi thi nói được Phương Anh chia sẻ là, đặt ngược lại câu hỏi cho giám khảo khi đang run để có thời gian lấy lại bình tĩnh. Có thể hỏi giám khảo của mình về những chủ đề xoay quanh cuộc sống hàng ngày và trò chuyện với giảm khảo để tạo cảm giác thoải mái nhất.

Theo Phương Anh, không thể giỏi tiếng Anh nếu chỉ ngồi một chỗ và học qua sách vở. Việc trở thành Đại sứ trẻ của Unicef (năm 2013, Phương Anh được chọn tham gia Hội nghị cấp cao của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc về người khuyết tật), được giao tiếp và làm việc thực tế với những người nước ngoài đã giúp em nâng cao được khả năng giao tiếp và trưởng thành hơn rất nhiều”.

Với hành trang vững chắc là 8.0 IELTS, “cô gái xương thủy tinh” dự định trong thời gian tới sẽ tìm một ngôi trường ĐH phù hợp bên Anh hay Úc để đi du học.

“Vì không thể đi lại nên em muốn ra nước ngoài để tìm một môi trường học tập độc lập có thể giúp em hòa nhập tốt hơn với mọi người. Ngành học mà em yêu thích và sẽ theo đuổi là Truyền thông và công tác xã hội.” – Phương Anh chia sẻ.

• Thu Phương

Sau đây là đáp án gợi ý đề tham khảo môn Toán thi tốt nghiệp THPT năm 2021 do Hệ thống giáo dục Hocmai cung cấp:

Lời giải đề tham khảo môn Toán thi tốt nghiệp THPT năm 2021

Năm 2020, cả nước có 845.473 thí sinh dự thi môn Toán thi tốt nghiệp THPT. Đề thi môn Toán thi tốt nghiệp THPT năm 2020 được đánh giá là vừa sức, điểm phố biến của môn Toán sẽ từ 6,5 đến 7 và không hiếm điểm 10 bởi với đề thi này, học sinh trường chuyên hoàn toàn có thể giành điểm tuyệt đối.

Điểm trung bình của môn Toán là 6,68.

Điểm trung vị là 7.

Điểm số có nhiều thí sinh đạt nhất là 7,8.

Số thí sinh có <=1 là 195 em.

153.367 thí sinh có điểm môn Toán dưới trung bình chiếm 18%.

Đặc biệt môn Toán có 273 thí sinh được điểm 10.

Thanh Hùng

Gợi ý đáp án môn Toán thi tốt nghiệp THPT năm 2021

Chiều 7/7, các thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2021 đã trải qua bài thi môn Toán. Dưới đây là đáp án gợi ý cho đề thi môn Toán thi tốt nghiệp THPT 2021.

Tạo ra luồng gió mát cho phòng ngủ

Tạo luồng gió phía trên giường bằng cách đặt quạt hướng về cửa sổ phòng ngủ đang mở, sao cho giường nằm giữa quạt và cửa sổ.

Hoặc có thể treo một chiếc khăn ẩm ở trước cửa sổ, chiếc khăn đã cho vào ngăn đá tủ lạnh càng tốt.

Giảm nhiệt cho chiếc giường

Chọn loại đệm mát cho mùa hè hoặc tốt nhất là nên bỏ hết đệm, ga thay bằng chiếu trúc hoặc chiếu làm mát.

Ngủ ở sàn nhà không chỉ mát mẻ mà các chuyên gia sức khỏe còn khẳng định là tốt cho sức khỏe bởi mặt sàn phẳng giúp cột sống được sắp xếp một cách tự nhiên nhất.

Làm mát cho vùng đầu

Đầu là vùng nóng nhất của cơ thể nên khi vùng đầu mát, cơ thể sẽ cảm thấy thoải mái. Cách tốt nhất là thay gối, tránh dùng gối bông giữ nhiệt vào mùa hè, thay vào đó hãy dùng gối cứng mỏng hoặc gối làm mát.

Làm mát cho chân

Trước khi đi ngủ, ngâm chân với chậu nước mát. Vùng chân và mắt cá chân rất nhạy cảm với nhiệt độ nên cơ thể sẽ hạ nhiệt nhanh chóng.

Mặc đồ thoải mái khi đi ngủ

Mặc đồ cotton rộng, thoáng khi ngủ. Thậm chí có thể cởi trần nếu muốn.

Chỉ cần quạt và đá, bạn cũng có thể làm phòng ngủ mát rượi

Ngủ với mái tóc ướt

Nếu không ngại ẩm ướt thì mái tóc ướt sẽ giúp bạn mát mẻ cả đêm.

Thay đổi chỗ ngủ

Hơi nóng luôn bốc lên cao nên càng nằm thấp bạn càng mát. Bạn nên chuyển xuống chỗ thấp để ngủ. Thậm chí có thể lau sàn nhà thật sạch rồi nằm luôn ra sàn.

Hoặc có thể ngủ bằng võng, bởi khi treo mình lên giữa không trung không khí sẽ chạy xung quanh cơ thể giúp làm mát hơn.

Làm mát bằng đá

Cho một chai nước vào ngăn đá để thành đá. Khi ngủ bỏ chai nước ở trên giường, hơi mát tỏa ra từ chai nước sẽ giúp bạn giảm nhiệt.

Đặt một bát nước đá trước quạt, gió thổi làm nước đá tan dần, hơi mát từ đá sẽ hạ nhiệt cho phòng ngủ.

Giảm nhiệt cho cơ thể cũng rất cần thiết

Làm mát bằng khăn ẩm

Cho một chiếc khăn vào ngăn đá tủ lạnh, đợi cho nó thật mát rồi mang lên giường ngủ, khăn sẽ giúp bạn đi vào giấc ngủ dễ hơn.

Hoặc đắp lên người một chiếc chăn ẩm khi đi ngủ giống như người Ai Cập cổ đại chống trọi với cái nóng.

Thay đổi khẩu phần ăn

Chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ sẽ giúp quá trình trao đổi chất ít sinh nhiệt hơn và làm bạn mát hơn.

Tránh ăn các đồ ăn lòng nóng trong người, thay vào đó hãy sử dụng các loại thực phẩm giúp giải nhiệt cơ thể.

Kim Minh(Theo Lifehacker, Huffingtonpost)

Khoảng 19h chiều 1/9, chiếc xe khách giường nằm của hãng xe Sao Việt, thuộc Công ty Minh Thành Phát, đã lao xuống vực sâu tại Km19, thuộc xã Tòng Sành (Bát Xát, Lào Cai) khiến 12 người tử nạn và 41 người khác bị thương.

Nhóm “phượt” Phong Vân của Giáp gồm 18 người, đa phần là sinh viên các trường đại học trên địa bàn Hà Nội. Thời điểm xảy ra tai nạn, cả nhóm đang trên đường từ Hà Nội lên Sa Pa du lịch, khi đi qua địa điểm trên thì chứng kiến vụ tai nạn kinh hoàng.

Quỳnh Trang (Ảnh: Facebook Quỳnh Trang)

Trấn tĩnh trong giây lát, nhóm của Giáp đã gọi điện thông báo tới nhà chức trách về vụ việc và tham gia cứu người.

Vừa trở về Hà Nội từ tối 3/9, Quỳnh Trang – một thành viên trong nhóm đã có đoạn tâm sự dài chân thật và đầy xúc động về chuyến đi của mình và nhóm Phong Vân.

Được sự đồng ý của Quỳnh Trang, VietNamNetxin gửi tới bạn đọc đoạn tâm sự này:

Trước khi viết những dòng này, tôi đã không kìm được nước mắt vì bệnh viện báo tin, một nạn nhân trong vụ tai nạn xe khách ở Sapa đã được nối ống thở đưa về quê bởi “không còn hi vọng”. Điện cho gia đình, một người chú cũng nói: “Em yếu lắm rồi”…

Cầu cho những linh hồn của vụ tai nạn xe khách ở Sapa được siêu thoát. Mong những người còn sống, sớm qua khỏi.

….

Tôi đã định không đi chuyến phượt ấy vì cả ngày hôm đó và vài hôm trước trời mưa thật to, dự báo có lụt, sạt lở. Nhưng như là định mệnh sắp đặt, 1 tiếng trước giờ xuất phát, tôi alo cho leader bảo, sẽ tham gia rồi sắp xếp xế, đút quần áo vào balo và lên đường. 5 ngày 6 đêm trên hơn 1000 kmvùng Tây Bắc là hành trình dài thứ 2 tôi trải qua, trước đó là chuyến xuyên Việt bằng xe đạp trong 26 ngày hè năm nhất ĐH.

Cảnh sắc Tây Bắc Việt Nam thật đẹp tươi, hùng vĩ. Cả đoàn tha hồ gào hét, ồ à sung sướng khi thấy trùng trùng điệp điệp ruộng bậc thang, núi, mây, thác nước long lanh sắc màu trong nắng sớm, khi hoàng hôn buông ở Xí Mần, Hoàng Su Phì, Simacai...

Chúng tôi đã offroad 20km đường núi dốc toàn đá to, bùn lầy, một bên vách núi, bên vực sâu, cực hiếm nhà dân và trời 6-7h càng lúc càng mù mịt, xế và ôm sẵn sàng ứng phó với pha ngã trầy người, lo lắng sẽ bị kẹt ở đây khi đèn hết pin, đồ ăn, nước uống không còn.

Mệt lử, 9 chiếc xe với 18 con người dừng chân giữa mịt mùng bóng đêm, sương lạnh, chẳng biết phía trước còn bao km khó khăn phía trương nhưng vẫn ôm đàn ca hát, cười vang chúc mừng qua bùn lầy, đất đá an toàn. Ăn tiết kiệm, ngủ trên bạt, đi tắm nhờ, dừng dọc đường bắc nồi pha cà phê… cảm xúc của những ngày đầu ấy thật vui.

…

Khi chúng tôi từ TP Lào Cai lên Sapa với sự háo hức, mong chờ của rất nhiều con người chưa từng đặt chân đến “xứ sở sương mù” vùng Tây Bắc, cảm xúc bất ngờ đổi thay mãnh liệt. Tại Km 18-19, đoạn Tòng Sành - Dốc ba tầng trên quốc lộ 4D, khoảng 19h, ngày 1/9, chiếc xe khách giường nằm 45 chỗ tụt dốc điên cuồng, đâm vào xe con bên vách đá rồi lao rầm xuống vực sâu hơn 150m.

Xe của 4 thành viên trong đoàn chúng tôi cách vụ tai nạn chừng 10m, 3 xe máy dẫn đầu trước đó tránh được ô tô “tử thần”. Đến giờ nghĩ lại, cả đoàn vẫn cảm thấy may mắn vì nếu xe khách cứ theo chiều đâm vách đá, chắc chắn trong số các nạn nhân vụ tai nạn có chúng tôi.

“Mọi thứ diễn ra như trong phim hành động. Xe em cách xe bị đâm chừng 10m. Trời tối, chúng em không thấy xe khách đi xuống mà lại lao vèo xuống vực. Những tiếng "ầm, ầm"chát chúa, khô khốc vang lên khi xe khách lộn nhào, va vào thành vực. Em như chết đứng, sững sờ rồi ngồi thụp xuống, nước mắt chảy ra vô thức trong nỗi sợ hãi”- Ngọc Trang (22 tuổi) kể lại. Những chàng xế bình tĩnh hơn chạy sang bên vực xem xét tình hình thì thấy các mảnh của ô tô bắn văng trải dài con vực. Không ai bảo ai, mọi người lao xuống cứu hộ. Một ôm được giao trông xe gọi điện báo cho trưởng đoàn cùng 2 xe đi trước quay lại.

Xe của tôi và Đức Bùi chốt đoàn, từ xa đã thấy tò mò vì phía trước có nhiều đèn xe quá. Khi tới nơi, nghe Ngọc Trang nói không lên lời rằng: ô tô lao xuống vực. Phản ứng của một phóng viên, việc đầu tiên tôi làm là gọi điện về tòa soạn thông báo sự việc. Mất vài giây, tôi tiếp tục gọi cho 115. Trước đó, thành viên trong đoàn và người dân do mải cứu người mà quên thao tác này.

Hiện trường vụ tai nạn thảm khốc

Dưới không gian tối đen của vực, vọng lên trên đường là tiếng gọi thất thanh của một cô gái: “Mọi người ơi xuống đây đi, có nhiều người bị thương lắm”. Âm thanh ấy thôi thúc tôi lao sang đường, bám cỏ tụt xuống dốc sâu. Lúc đầu, tôi không rõ tiếng gọi kia của ai nhưng về sau tự hào vì đó là đứa em yếu đuối nhất đoàn, đêm hôm trước tôi còn phải cho nó uống thuốc hạ sốt. “Em sợ lắm nhưng lúc đó chưa có nhiều người cứu hộ nên em xuống giúp đỡ”, Diệu Lê (22 tuổi) nói.

Không biết sơ cứu cũng không có dụng cụ trong người, nữ sinh này chủ yếu ngồi động viên các nạn nhân và dùng chút sức lực yếu ớt cùng các bạn nam vận đặt nạn nhân vào cáng tự chế là giường nằm của xe và chuyển lên bờ.

Qua một hồi đi lại, mấy đứa con trai to khỏe trong đoàn còn phải thở hổn hển, Diệu Lê lên đường ngồi sụp xuống, nước mắttrào ra, sau đó được đoàn đưa vào trạm xá tiếp nước vì tụt đường huyết.

Con bé, tối qua còn rơm rơm nước mắt khi kể lại chuyện có những nạn nhân lúc trước bắt mạch còn thấy đập, lúc sau họ đã ra đi, bản thân Diệu không thể làm được gì. Diệu Lê còn thì thầm nói với tôi với giọng thật buồn: Em làm việc nên làm nhưng giờ nhiều báo tìm đến quá, em thấy hành động của mình cứ sao sao ấy. Tôi phải phân tích với nó rằng: Hành động cứu người của em và tất cả thành viên trong đoàn đềuđáng tự hào. Hãy kể tất cả để thật nhiều người biết đến và nhân rộng tinh thần tương thân tương ái này.

Quay lại câu chuyện của tôi, khi dừng lại ở tầng thứ nhất của dốc ba tầng, đập vào mắt tôi là la liệt người nằm trên cỏ nát, mặt mũi đầy máu, những tiếng kêu gào đau đớn thất thanh vang lên.

Tôi gắng sức gọi thật to để “xế” đang trườn xuống chạy lên đường lấy ba-lo có đồ cứu hộ và mọi người đang tò mò đứng trên cùng xuống giúp đỡ các nạn nhân. Ngay phút đầu tiên ấy, tôi đã mất bình tĩnh đến mức không thể mở được chiếc túi chứa băng, gạc của mình.

Tay tôi run lên khi vòng băng giữ gạc cầm máu cho người đàn ông có vết rách to, dài, máu chảy ròng ròng trên đầu, xuống mặt, miệng lắp bắp: Cố lên anh, em cầm máu cho anh rồi. Có một bạn nữ nào đó ngồi cạnh bên nên tôi tiếp tục rời chân sang nạn nhân khác.

Đó là một khuôn mặt rất to, đã tái trắng, mắt trợn, miệng há ra. Sờ má anh vẫn thấy ấm, tôi nghĩ nạn nhân còn sống và ra sức gọi họ tỉnh lại. Gọi mãi, gọi mãi không thấy anh phản ứng gì. Mọi người xung quanh kêu tôi hãy bình tĩnh. Họ đặt tay lên mũi anh và kết luận: ngừng thở rồi, hãy để anh ấy ra đi...

Chân tôi khi ấy run lên, nước mắt ứa, cổ họng vang lên những tiếng nấc. Cận kề người đàn ông to béo mặt trắng bệch ấy là một cô gái trẻ với mắt trợn ngược, mặt đầy máu. Hình ảnh này thật sự ám ảnh, xót xa.Tôi đau lắm, muốn vuốt mắt, đắp chăn cho những nạn nhân đó nhưng phải nhờ một chú khác làm hộ vì run, sợ.

Những tiếng kêu gào đau đớn của một cô gái trẻ đang được một bạn nữ ôm người, bạn nam giữ chân (có lẽ để không bị tụt xuống đoạn vực phía dưới) kéo tôi ra khỏi cơn thất thần. Tôi biết, mình phải đi tiếp vì có nhiều người cần được cứu sống. Khi hỏi thăm tình trạng, thấy nạn nhân chỉ bị đau ở chân, tôi gọi mọi người đến đưa chị lên đường.

Sau sự cố lần này, tôi nhận ra, trong tình huống rối ren, càng nơi nào có tiếng gọi to, nhiều nhất, nơi ấy càng thu hút được người đến giúp. Chiếc khăn quàng cổ, quà tặng và là vật tạo dáng yêu thích của tôi được mang ra làm dây cố định người bệnh vào cáng tự chế khi xung quanh không có dây thừng.

Tôi được giao ngồi bên nam thanh niên bị thương đang dựa vào tảng đá khác để cánh con trai vận chuyển người bệnh. Vừa ngồi xuống, nạn nhân này vội nắm chặt tay tôi nói liên hồi bằng giọng miền Nam:“Đừng bỏ tôi lại một mình”, “tôi đau quá”, “đây là đâu”, “vì sao tôi ở đây”…

Anh hoàn toàn không nhớ được gì về bản thân, gia đình, bè bạn. Khi ấy tôi chỉ biết hứa không đi, nói cứu hộ sắp tới rồi, giới thiệu bản thân và nói chuyện về Sapa tươi đẹp để anh bớt hoảng loạn. Sau khi vào viện, người thanh niên này được khâu 5 mũi trên đầu, có máu tụ trong não và phổi nhưng may mắn lấy lại được trí nhớ và dần hồi phục.

Đây cũng là nạn nhân tôi trăn trở nhất khi vào bệnh viện tìm kiếm người của vụ tai nạn. Do không biết tên tuổi, quê quán, các bác sĩ không thể giúp tôi xác định nơi anh nằm. May mắn sau khi đi từng phòng bệnh, tôi gặp được anh và cái nắm tay cùng nụ cười: “Em nhớ hôm qua đã nắm chặt tay một cô gái và nói đừng bỏ tôi một mình, hóa ra đó là chị ạ”khiến trái tim trở nên hạnh phúc.

Rời chàng trai “không nhớ nổi tên mình” khi anh được cáng lên bờ, tôi tiếp tục tụt xuống tầng dốc tiếp theo. Ở đây, có nhiều nạn nhân khác, họ không bị chảy máu bên ngoài và được một hai bạn ngồi bên. Tôi đến chỗ người phụ nữ đang nói không lên lời, thì thầm: chị bị đau ở ngực, khó thở lắm, chị tên Dung, đi cùng chồng, mẹ đẻ và em gái ruột.

Không biết phải làm gì với nạn nhân này, tôi gọi điện cho 115 hỏi và xin họ mau tới cứu người. “Nạn nhân vẫn tỉnh táo, có thể chuyển lên được”, nghe câu ấy tôi liền nhờ mọi người đến giúp. Trước khi chị được chuyển đi, tôi lên trên khoảng 1-2m băng bó cho người đàn ông to con giọng Sài Gòn bị thương ở đầu.

Khi ấy, bông gạc mang đi đã hết, rút túi băng vệ sinh, tôi đặt lên đầu rồi băng lại cầm máu cho anh. Những chiếc băng vệ sinh này sau đó được cầm máu cho vài nạn nhân nữa. Có anh dưới đáy vực sau khi dùng 2 chiếc vẫn phải thủ thêm 2 chiếc nữa ^^.

Nghe cánh con trai kể lại, tôi mới biết chúng không nín được cười khi chuyển các nạn nhân có băng vệ sinh trên đầu. Mọi người trêu rằng, sau này khi đi phượt, dù là con gái hay con trai cũng nên mang theo dụng cụ cầm máu này, nhất là loại có cánh =))).

Tiếp chuyện về chị Dung và người đàn ông giọng Sài Gòn bị thương trên đầu, theo kinh nghiệm khi gặp nạn nhân, tôi luôn hỏi họ đau ở đâu, họ tên, quê quán, đi cùng ai, cách liên lạc với gia đình.

Kinh nghiệm đó đã giúp tôi phát hiện ra người đàn ông mình đang băng bó, tên Bảo kia là chồng của chị Dung. A một tiếng rồi tôi nói lớn xuống dưới: Chị Dung ơi, chồng chị ở đây, anh ấy an toàn rồi.

Nét mặt của người đàn ông có BVS trên đầu cũng như giãn ra. Khi nhiều người hơn gồm cả đoàn phượt của tôi, những người đi đường và dân bản địa xuống giúp, tôi tiếp tục di chuyển xung quanh. Đứng bất thần một chút trước những xác chết nằm dài, tôi lại thở mạnh, lấy bình tĩnh, đứng nhìn xuống đáy vực bảo mọi người rằng mình tụt xuống tiếp.

Tôi nghe tiếng ai đó trong đoàn gọi lại: Chị ơi đừng xuống đó, dốc lắm, nguy hiểm. Mấy người dân cũng bảo, con gái đừng xuống đó làm gì. Vừa trả lời: Cháu còn sức, còn đồ cầm máu, cháu phải đi tiếp, tôi soi đèn điện thoại mò lối đi. Từng bước di chuyển từ trên đỉnh vực xuống dưới ấy, tôi đều rất sợ rằng mình có thể giẫm lên một ai đó đang nằm ở dưới vì trời tối quá. May mắn, suốt khoảng 150m ấy, tôi không giẫm phải nạn nhân nào.

Tầng thứ 3 của con vực dốc gần như thẳng đứng. Leader trong đoàn khi ấy ở đâu hiện ra, chỉ cho tôi lối dễ đi. Anh đứng trên soi đèn cho tôi bám cỏ trượt xuống. Vất đèn để tôi cầm, anh cũng tụt đi theo. Đoạn dốc này thật sự kinh khủng. Cỏ trơn bám đầy xăng dầu ô tô và bốc mùi khó chịu. Tôi sợ khi ý nghĩ mình có thể bị nổ tung hoặc cháy trong đám cỏ này. Sau nghe nhóc Như Thương (23 tuổi) kể rằng, em đã phải hút thuốc lá để lấy bình tĩnh, tôi thấy mình thật may mắn vì cái tàn thuốc ấy không âm ỉ rồi bùng lên.

Dưới đáy vực khi ấy có 4-5 người thanh nhiên, trong đó 2 người của đoàn. Đức Bùi (tên thường gọi là Bùi), anh Mạnh Hùng và Như Thương (khi đó không biết ở chỗ nào) tiếp cận khu vực này sớm nhất. Tôi khi ấy và rất lâu sau là đứa con gái đầu tiên và duy nhất có mặt ở cuối vực sâu. Đưa băng vệ sinh cầm máu cho một anh trai, tôi giục Bùi ra gọi giúp mọi người chuyển nạn nhân lên bờ, để tôi sức yếu hơn, ngồi cạnh em gái tên Vân, sv ĐH Y Hà Nội đang nằm trên đá, cỏ ở đó. Khi Bùi rời đi, Vân bất ngờ túm chân thằng bé vì sợ bị bỏ rơi. Trước đó, chàng trai của đoàn tôi đã tháo chiếc vòng tay may mắn mà thầy trụ trì ở một chùa trong Hà Tĩnh tặng cho, trao cho nạn nhân, mong truyền may mắn được cho em để tai qua nạn khỏi.

Tôi nắm lấy tay Vân, nói chị ở đây rồi và động viện em phải cố gắng vì còn mẹ và đứa cháu 11 tuổi cũng đi cùng xe đang chờ ở trên (lúc này nói dối vì tôi hoàn toàn không gặp họ),cô bé dần yên tâm trở lại.

Người Vân lạnh, tôi đi nhặt từng chiếc chăn đắp cho em. Những chiếc chăn này sau đó thật hữu ích, trở thành đệm cho cô bé khi được khiêng lên cáng. Vân bị đau ở chân, cột sống, mặt bê bết máu, cứu hộ 115 khuyên tôi qua điện thoại là không nên chuyển cô bé đi.

Rất lâu sau vụ tại nạn, bác sĩ và cứu hộ mới có mặt dưới đáy vực để vận chuyển những nạn nhân sống sót lên bờ. Dưới Vân còn một chị to béo bị thương rất nặng, nằm đè lên một xác chết khác,trong nắp của chiếc xe bị bay ra. Khi bác sĩ, công an và nhiều người hơn xuống đáy vực (khoảng 1 tiếng rưỡi – 2 tiếng sau tai nạn), chiếc nắp được đẩy ra và còn nữa những người bị chết.

Tất cả những nạn nhân tôi gặp đều bị kiến, bọ, ruồi bò lên người. Tiếng nhờ: chị ơi xem giúp em có con gì đang đốt thật ám ảnh. Tuy nhiên, hình ảnh đáng sợ nhất về những con bọ ấy, nằm ở chỗ Vân.

Ngoài kiến, có một con như con sán (tôi bị ám ảnh trong lầntrông bà ngoại sắp mất, sán bò từ trong miệng ra, ngeo ngẩy) bò vào hốc mắt của em. Chỉ biết hét một tiếng sợ hãi, tôi lấy tay nhặt con đó vất thẳng đi. Tôi liên tục phải gọi Vân vì cô bé quá yếu hay nhắm mắt lại. Mỗi lần nghe tiếng của tôi, Vân mở mắt ra. Trong ánh đèn mờ dưới đáy vực, tôi cúi nhìn vào mắt em, máu trong mắt vằn đỏ rực, hốt hoảng. Rất nhiều lần như thế rồi thành quen.

Khi tìm kiếm nạn nhân xung quanh không thấy và người xuống đông hơn chị to béo được ròng dây kéo cáng lên bờ. Đá bên trên mấy lần lăn xuống khu cuối vực đang có những người chúng tôi.

Vân là nạn nhân còn sống cuối cùng được chuyển đi. Lo xong cho em, tôi cũng bám dây thừng, níu tay các anh cơ động, cứu hỏa đứng dài theo dây, bám cỏ bò lên ở những chỗ không có người cứu hộ.

Nửa đường, cảm giác mệt phờ. Khi ấy, điện thoại đổ chuông, cả đoàn phượt đang chờ tôi, người cuối cùng của đoàn lên để di chuyển đến Sapa. Chân không muốn bước nữa nhưng suy nghĩ phải đi tiếp thúc đẩy tôi.

Có tiếng gọi ở trên: Chị ơi đi đường bên này, tôi rời con đường bị lạc vì khi ấy mệt chẳng rõ lối lên xuống, dọc ngang và đi theo đường cỏ bị nát. Bám cỏ, cào đất, vịn đá, cuối cùng tôi cũng lên được nơi có những cánh tay của cảnh sát, người dân đưa ra kéo tôi lên đường. Ngồi tựa vào hộ lan thở hổn hển một lúc, tôi lờ dờ bước đi tìm đồng đội của mình mà mấy lần được người dân kéo vào đường để tránh xe hay cái gì đó, khi ấy tôi không tỉnh để nhìn thấy rõ. Tôi còn nghe tiếng ai đó bảo mình rằng, làm gì mà như hết hồn, mồ hôi, đầu tóc bê bết thế kia. Sau một lúc đi và gọi “Phong Vân ơi” (tên đoàn Phượt của tôi), tôi được Nguyên Cu tìm thấy và dẫn về đoàn. Xế này của tôi sau đó còn giúp các chú công an vận chuyển đồ cứu thương, nước uống xuống khu vực xảy ra tai nạn do ô tô không thể di chuyển được.

Các thành viên nhóm phượt Phong Vân (Ảnh: Facebook Quỳnh Trang)

Bữa cơm tối của chúng tôi khi ấy diễn ra lúc 00h. Trưởng đoàn và tôi mời cả đoàn nâng ly cảm ơn các em (trong đoàn khi ấy tôi và leader lớn tuổi nhất) đã làm rất tốt khi dũng cảm xuống vực cứu người. 16 thành viên sau đó đều nhớ và nhắc lại những nạn nhân mình cứu,những hình ảnh đáng sợ vừa qua.Đức Bùi, Nguyên Cu, Thịnh ST, Giáp, Thắng, Diệu Lê, Hoài Anh, Nguyễn Ánh, Như Thương, Quang Ngọc, Mạnh Hùng…đều cùng người dân vận chuyển,cứu được rất nhiều người.

Trong câu chuyện của chúng, tôi thấy những thứ còn ám ảnh hơn hình ảnh mình gặp. Đứa thấy anh đồng tử bị lòi ra, đứa bắt mạch ở cổ không được bèn lật nạn nhân ra thì chiếc cổ bị oặt, mặt mắt trợn trừng đầy máu, đứa không nhận dạng được mặt người vì máu phủ kín, nạn nhân yếu ớt thở, bong bong máu phập phù...

Những đứa trẻ mới 20-23 tuổi đã thật dũng cảm khi vượt qua nỗi sợ để chung tay cứu nạn với một số người dân, khách qua đường. Trên đường khi ấy có rất đông người hiếu kỳ đứng xem nhưng ít ai xuống vực sâu. Một số người xuống chỉ để hôi của.

Trong lúc nguy nạn, rối loạn, bọn nhóc còn nghĩ ra nhiều chiêu trò để cứu được nhiều nhất các nạn nhân như: móc bông trong gối nằm của xe khách để cầm máu, xin dây thừng cột vào cây làm điểm tựa kéo cáng bằng ghế lên, dùng cờ lê đóng xuống đất để leo dần tới đường. “8 người mới đưa được một cáng lên. Vực dốc, chúng em phải dùng cả đầu, vai, lưng, ngực để giữ nạn nhân không bị tụt xuống”, Nguyên Cu kể. Quần, giầy, chân tay của mấy đứa em vì phải leo lên xuống vực dốc đá nhiều lần mà rách nát, trầy xước. Nhưng trên khuôn mặt chúng là niềm vui vì đã gắng hết sức làm được việc tốt.

Câu chuyện về vụ tai nạn chỉ được nhắc đến trong chưa đầy 5 phút trong bữa ăn, chúng tôi phải chuyển chủ đề khác vì không muốn nhớ lại các hình ảnh hãi hùng đó. Rượu được lôi ra để uống cho quên sự đời.

Đêm đó, tôi cùng làm 4-5ly và khi vừa nằm xuống giường (lúc hơn 2h đêm) đã lăn ra ngủ không biết gì. Ngày hôm sau, tôi lên đường về TP làm công việc của một nhà báo. Các thành viên Phong Vân phượt chiều đó cũng vào bệnh viện thăm các nạn nhân mình cứu đêm qua. Những cái bắt tay, lời cảm ơn của gia đình và chính nạn nhân (chứng tỏ nạn nhân đã có dấu hiệu hồi phục) khiến mọi người hạnh phúc.

“Chuyến đi lần này, nó vui có, buồn có, cảm xúc lẫn lộn. Nó vui vì làm được những điều nó thích, được thỏa mãn đam mê. Nó buồn vì nó là một con người, nó ước nó trở thành siêu nhân. Nó cũng sợ lắm. Chân nó run lên, đầu óc nặng trĩu, nhưng nó vẫn hành động như có ma lực nào đó thúc nó làm… Nó nhờ chúc tới những người bị nạn sớm bình phục,s ớm trở về với cuộc sống đầy ý nghĩa này”, tâm sự của Mr.Bùi (Bùi Ngọc Đức) khi về đến thủ đô, lúc 20h ngày 3/9.

Văn Chung

Lãnh đạo ngành y tế thành phố cũng yêu cầu giám đốc các bệnh viện công lập có giải pháp kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến thu, chi của bệnh viện, tuân thủ quy định của pháp luật. Bố trí thời gian để tham gia các khóa tập huấn về quản lý tài chính bệnh viện dành cho giám đốc.

Ngoài ra, cần tăng cường kiểm tra, giám sát công tác khám chữa bệnh bảo hiểm y tế; chú trọng kiểm soát kê đơn, sử dụng thuốc, chỉ định xét nghiệm, chỉ định các dịch vụ kỹ thuật; phòng chống các hành vi lạm dụng, trục lợi bảo hiểm y tế.

Chủ động rà soát, củng cố quy trình khám, cấp giấy khám sức khỏe nói chung, khám sức khỏe lái xe nói riêng và giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội cho người lao động…

Quên thẻ bảo hiểm y tế giấy khi đi khám chữa bệnh, cách nào để thay thế?

Trong thế giới của Tadashi Tokieda, những đồ vật bình thường làm được những điều phi thường. Những hũ gạo không chịu lăn xuống dốc. Những mảnh giấy đi xuyên qua vật cản. Những viên bi chạy trong một chiếc bát đảo chiều khi số bi tăng thêm.

Nhưng thế giới của Tokieda chẳng khác gì thế giới của chúng ta. Những bài giảng đại chúng về toán học của ông dễ bị tưởng nhầm là những màn ảo thuật, có điều không cần nhanh tay, không cần những ngăn bí mật, không cần những bộ bài đặc biệt. “Tất cả những gì tôi làm là đưa tự nhiên đến với khán giả và đưa khán giả đến với tự nhiên. Các bạn có thể coi nó như một màn ảo thuật thú vị, kỳ vỹ” – ông nói.

Tokieda, một nhà toán học tại Đại học Stanford, đã sưu tầm hơn 100 thứ mà ông gọi là “đồ chơi” – đó là những đồ vật thường ngày, dễ kiếm, nhưng lại có những cách thức hoạt động gây sửng sốt, khiến ngay cả những nhà vật lý học cũng phải bối rối. Trong các bài giảng đại chúng cũng như các video trên YouTube, Tokieda giới thiệu những đồ chơi của mình với những lời bình lôi cuốn và dí dỏm, dù tiếng Anh chỉ là ngôn ngữ thứ bảy của ông. Nhưng giải trí chỉ là một phần mục đích của ông – những bài giảng và video còn để cho mọi người thấy rằng khám phá khoa học không phải là lĩnh vực độc quyền của các nhà khoa học chuyên nghiệp.

“Cái phần vũ trụ mà chúng ta có thể trải nghiệm bằng các giác quan của mình là hữu hạn,” ông nói. “Mặc dù vậy, ngay trong giới hạn đó, chúng ta cũng có thể tự trải nghiệm mọi thứ. Chúng ta có thể ngạc nhiên, không phải vì ai đó bảo chúng ta phải ngạc nhiên, mà bởi chúng ta thực sự chứng kiến và thấy ngạc nhiên.”

Tokieda đến với toán học theo đường vòng. Lớn lên ở Nhật, đầu tiên ông làm nghệ sỹ, rồi trở thành một nhà nghiên cứu cổ ngữ (Nguyên văn: classical philologist). Tạp chí Quanta (Quanta Magazine) trò chuyện với Tokieda về hành trình của ông đến với toán học và việc sưu tầm đồ chơi. Cuộc phỏng vấn đã được viết lại cho cô đọng và dễ theo dõi.

Ông thích nhấn mạnh rằng thứ đồ chơi bán trong cửa hàng không phải là đồ chơi theo nghĩa của ông?

- Nếu một thứ mua được từ một cửa hàng đồ chơi, thì đối với tôi nó không phải một món đồ chơi, vì ai đó đã định sẵn cho nó một cách sử dụng, và bạn phải dùng nó như thế. Nếu bạn mua một thứ đồ chơi điện tử phức tạp, đứa trẻ sẽ như một nô lệ của sản phẩm đó. Nhưng thường đứa trẻ không thèm đoái hoài đến món đồ chơi lại vui thích chơi không ngừng nghỉ với cái hộp và giấy gói, vì nó, với đầu óc và trí tưởng tượng của chính mình, làm cho những thứ đó trở nên thú vị.

Người ta thường nhầm tưởng những đồ chơi của tôi với những trò chơi như các bộ trò chơi trí tuệ (nguyên văn: puzzles), khối rubik... Nhưng những trò chơi đó hoàn toàn nằm ngoài phạm vi quan tâm và năng lực của tôi. Tôi không quan tâm đến những trò chơi mà luật chơi do con người quy định. Tôi chỉ hứng thú với những trò chơi do tự nhiên đặt ra.

Bạn thấy đấy, những trò chơi trí tuệ là những tình huống hóc búa do người nào đó tạo ra để cho những người khác giải. Điều đó ngược với mong muốn của tôi. Tôi muốn tất cả loài người hợp tác với nhau và tìm ra cái gì đó thực sự tốt đẹp và bất ngờ trong tự nhiên, và hiểu nó. Không ai phải làm nó khó hơn. Không ai phải đặt thêm luật mới. Một đứa trẻ và một nhà khoa học có thể có chung một điều bất ngờ thú vị.

Ông trở thành nhà sưu tập đồ chơi như thế nào?

- Trước đây tôi làm thứ toán học thuần túy lý thuyết – tô-pô sympletic. Hồi đó, tôi chẳng thể nào chia sẻ những việc mình làm với những bạn bè và người thân không làm khoa học.

Tadashi Tokieda thường vẽ những hình rất dễ thương. Trong ảnh là những gì ông vẽ trên website sắp ra mắt về những trò chơi của ông. Ảnh: Kuroshio Magazine

Rồi khi làm nghiên cứu sinh sau tiến sỹ, tôi tự học vật lý và trở thành một nhà vật lý học, và trong vật lý có những thứ hữu hình, nhất là vì tôi thường quan tâm tới những hiện tượng vĩ mô. Và tôi quyết định là mỗi khi viết một bài báo, hoặc hiểu ra điều gì đó, dù rất khiêm tốn, tôi sẽ thiết kế một thí nghiệm đơn giản (nguyên văn: tabletop experiment, “tabletop” có thể hiểu là có thể thực hiện với những thứ sẵn có, không đòi hỏi thiết bị cầu kỳ, ai cũng có thể làm được), hay đồ chơi nếu bạn muốn, mà tôi có thể làm trước mặt mọi người, ở trong bếp, ở trong vườn... – tức là cái gì đó đơn giản mà vững chắc, có thể chia sẻ một phần nào đó niềm vui tôi có được trong công việc (nghiên cứu). Tất nhiên, bạn chắc cũng đoán được, việc đó đã rất thành công với bạn bè và người thân.

Và rồi nó dần trở nên quan trọng, và bây giờ thì ngược lại, tôi quan sát cuộc sống thường ngày và cố tìm ra những hiện tượng thú vị. Và tôi bắt đầu việc nghiên cứu khoa học từ đó.

Nhưng ông tìm ra “hiện tượng đồ chơi” đầu tiên của mình từ rất trẻ, đúng không? Là hai dải băng Möbius được gắn với nhau rồi cắt đôi theo chiều dọc để thu được một kết quả bất ngờ ấy.

- Tôi bắt gặp nó (hiện tượng đó) hồi bảy tuổi. Ai thích toán mà hồi bé chẳng từng chơi với các dải băng Möbius, và có rất nhiều sách báo nói rằng cắt một dải băng Möbius theo chiều dọc sẽ thu được điều thú vị. Tôi là một cậu bé Nhật Bản thích origami (trò chơi gấp các hình bằng giấy), nên điều đó cũng rất tự nhiên.

Nhưng giữa việc cắt dọc một dải băng Möbius và việc dán hai dải băng Möbius với nhau rồi mới cắt, tôi không cho rằng nó là tất yếu, nhưng có một bước tìm tòi ở đây. Nó không quá cao siêu đâu. Và một khi bước qua bước đó, bạn khám phá ra một hiện tượng kỳ diệu, nó thật đẹp và lãng mạn. Nó ở sẵn đó chờ bạn đến.

Một bài toán của ông: Cây nến ở hình bên phải liệu có khó tắt hơn? Ảnh: dpmms

Ông từng muốn trở thành một nghệ sỹ đúng không?

Đó là thứ tôi giỏi nhất. Tôi là một đứa trẻ “thần đồng” (precocious – phát triển sớm trước tuổi, dịch thoát). Hồi năm tuổi, tôi đã có triển lãm tại một phòng trưng bày lớn ở Tokyo. Mọi người trong gia đình kể rằng có hai vợ chồng người Hawaii đến phòng tranh và thấy một bức tranh tĩnh vật của tôi. Họ muốn mua nó với giá cao, nhưng mẹ tôi từ chối.

Mọi người xung quanh đều nghĩ tôi sẽ trở thành một họa sỹ, vì thế tôi cũng nghĩ như vậy. Theo một nghĩa nào đó, tranh ảnh đến giờ vẫn là những thứ tôi quan tâm nhất. Tôi nghĩ rằng trong tính cách sâu thẳm của mình, tôi thích tranh ảnh hơn là ngôn ngữ, tức là giai đoạn tiếp theo của cuộc đời mình.

Ông bước vào giai đoạn đó khi một mình chuyển sang Pháp để học trung học khi mười bốn tuổi.

- Đó hóa ra là một sự thức tỉnh (nguyên văn: epiphany) trong cuộc đời tôi. Ở Nhật, chúng tôi biết một cách gián tiếp về những ngôn ngữ và những nền văn hóa khác, nhưng chúng tôi là một hòn đảo, chúng tôi không tiếp xúc với chúng hàng ngày. Chúng tôi được học một thứ được gọi là tiếng Anh, nhưng đó là một môn học ở trường. Bạn có thể sống trong ngôn ngữ đó không? Bạn có thể yêu, có thể chia tay, có thể sinh con, có thể mất đi ai đó (nguyên văn: see death – chứng kiến cái chết, ND dịch thoát) trong ngôn ngữ đó không? Chắc chắn không – nó không đủ cụ thể, không đủ phong phú.

Nhưng khi tôi sang Pháp, ở đó người ta, những người tuyệt vời, sống trong tiếng Pháp. Tôi bị choáng ngợp bởi sức nặng của sự thức tỉnh. Tôi tự nhủ “Mình phải bắt đầu học ngôn ngữ.”

Và ông trở thành một nhà ngôn ngữ học. Và mãi về sau, khi đã là một giảng viên ngữ văn ở Tokyo, ông mới trở nên hứng thú với toán học, đúng không? Chuyện xảy ra như thế nào?

- Lúc đó tôi đang hoàn thiện luận văn tốt nghiệp và cần có tiểu sử của ai đó, và tôi đến thư viện. Không may, cuốn tiểu sử đó không nằm ở chỗ của nó, nhưng ngay cạnh chỗ đó có cuốn tiểu sử của Lev Davidovich Landau (nhà vật lý học nổi tiếng của Liên Xô). Đó là một nhà vật lý học người Nga, người đã một mình tạo nên một trường phái vật lý lý thuyết rất mạnh ở Moscow.

Tôi bắt đầu đọc cuốn sách đó, vì tôi sắp phải đi tàu và cần cái gì đó để đọc. Trước đó tôi chưa từng nghe tới Landau. Thực ra, khi ấy, cũng như tất cả mọi người khác, tôi không biết rằng khoa học là một nghề. Thế nào là nhà toán học? Thế nào là nhà vật lý học? Tôi từng nghe tới những từ đó, nhưng hẳn là họ không tồn tại trong đời thực.

Tôi đọc đến đoạn Landau gặp tai nạn xe hơi nghiêm trọng ở tuổi 54. Ông hôn mê mất một tháng rưỡi. Rồi con trai Igor của ông đến bệnh viện xem tình hình của cha, và ông tỉnh lại. Một cảnh rơi nước mắt. Thế nhưng Landau không nói “Cha sống rồi, mừng quá,” hay “Igor, con của ta,” hay những câu đại loại như vậy. Thay vào đó, ông nói “Igor, con đây rồi. Tích phân bất định của dx trên sin x là gì?”.

Igor lấy một tờ giấy nháp và bắt đầu tính, nhưng không tính ra. Landau liền bảo “Igor, con tự cho rằng mình là một người được học hành, thế mà con không làm nổi một việc đơn giản đến thế.”

Poster về bài giảng đại chúng của ông ở Bảo tàng Toán học Quốc gia do chính nhà vật lý nổi tiếng Freeman Dyson giới thiệu

Đọc đến đây, tôi thấy bị xúc phạm (nguyên văn: personal criticism – chỉ trích cá nhân). Tôi, một cách khá kiêu ngạo, vốn tự cho mình là rất có học, nhưng cả đời chưa từng nghe đến môn giải tích. Tôi chẳng có tí ý niệm gì về ý nghĩa của dãy ký hiệu đó.

Để trả đũa Landau, tôi quyết định học giải tích đến khi nào làm được bài tập đó. Cuốn tiểu sử dẫn lời Landau: “Đừng tốn thời gian cho các nhà toán học hay các bài giảng và những thứ tương tự – thay vào đó, tìm lấy quyển sách nào có nhiều bài tập có lời giải nhất và làm hết chúng. Đấy mới là cách học toán.” Tôi quay lại thư viện và tìm được quyển sách toán có nhiều bài nhất. Đấy là một quyển sách tiếng Nga, và tôi chẳng biết tiếng Nga, nhưng một nhà ngữ văn trẻ tuổi nào có ngán việc học thêm một thứ tiếng.

Vậy là tôi dành cả một mùa đông cho việc này, và sau có lẽ một tháng rưỡi, tôi tính được cái tích phân đó. Nhưng đang sẵn đà, tôi học tiếp. Tôi không thể ngừng. Và sau chừng ba tháng, tôi nhận ra hai điều. Điều thứ nhất là tôi cũng khá giỏi với những bài tập vận dụng đơn giản kiểu này. Điều thứ hai là có lẽ đây không phải là cách duy nhất để học toán. Và tôi tìm hiểu và biết được rằng mình có thể nghỉ phép hai năm [ở công việc giảng viên ngữ văn].

Và ông tới Oxford học toán.

- Theo những gì tôi biết, Oxford là nơi duy nhất cho phép bạn hoàn thành một chương trình cử nhân trong hai năm. Lúc đó tôi không biết tiếng Anh, nhưng một nhà ngữ văn nào có ngán việc học thêm một thứ tiếng.

Sau một thời gian, tôi tự nhủ “Đây là thứ mình muốn làm.” Tôi xin nghỉ việc và đi làm tiến sỹ ở (đại học) Princeton.

Đó là một hành trình (nguyên văn: path – con đường) khác thường để đến với toán học.

- Tôi không nghĩ mình có một cuộc sống khác thường, nhưng nó có thể được coi là khác thường nếu bạn cố đặt tôi vào một thứ cuộc sống được coi là chuẩn mực trong một xã hội nào đó. Vấn đề chỉ là phép chiếu, nếu bạn hiểu ý tôi muốn nói. Nếu chọn nhầm trục để chiếu, mọi thứ trông sẽ rất phức tạp. Có thể theo một phép chiếu nào đó, tôi có một quá khứ khác thường. Nhưng tôi không nghĩ thế, bởi vì tôi chỉ sống cuộc sống hàng ngày theo cách riêng của mình. Tôi không cố làm điều gì kỳ cục cả – nó cứ thế xảy ra thôi.

Và giờ thì ông vừa là nhà toán học, vừa là nhà sưu tầm đồ chơi. Ông có cho rằng những đồ chơi của mình là một cách lôi mọi người ra khỏi sự tự mãn về hiểu biết của mình về thế giới xung quanh không?

- Ngược lại – tôi đang cố gắng thoát khỏi sự tự mãn của chính mình. Khi tôi chia sẻ, đó là vì tôi muốn chia sẻ với mọi người. Tôi hy vọng họ sẽ thích, nhưng tôi không cố dạy dỗ ai, và tôi không nghĩ rằng mọi người tự mãn. Ai cũng đấu tranh theo cách của mình và nỗ lực và cố gắng tiến bộ. Tôi là ai mà lôi họ ra khỏi sự tự mãn?

Bài giảng của ông về vòng xoắn Mobius

Nhưng tôi thích được ngạc nhiên, và thích bị chứng minh là mình sai. Không phải trước công chúng, vì như thế rất bẽ mặt. Nhưng một cách kín đáo, tôi thích bị chỉ ra rằng mình sai, bởi nó có nghĩa là sau đó, nếu tôi chấp nhận điều đó, tôi trở nên thông minh hơn một chút, và như thế tôi sẽ thấy dễ chịu hơn.

Ông tìm ra những đồ chơi của mình như thế nào? Ông từng nói rằng phải nhìn thế giới xung quanh qua đôi mắt trẻ thơ.

- Đôi khi người lớn có một xu hướng đáng tiếc là chỉ quan tâm đến những thứ mà những người lớn khác đã dán nhãn là thú vị. Trong khi đó, nếu bạn tươi mới hơn một chút, ngây thơ hơn một chút, bạn nhìn được khắp nơi, không cần biết có nhãn dán hay không, và tìm thấy những bất ngờ cho riêng mình.

Như thế, lúc rửa tay với con, tôi có thể để ý rằng nếu mở vòi nước rất bé – đừng bé quá đến mức nhỏ giọt, mà vẫn có một dòng nước mảnh và đều – và từ từ đưa ngón tay lại gần vòi nước, ta có thể làm nhăn dòng nước. Thật kỳ diệu. Bạn có thể thấy những vết nhăn lớn thành hạt.

Hiện tượng này có thể được lý giải một cách đẹp đẽ bởi sức căng bề mặt. Và nó đã được biết đến, nhưng 99.9% dân số thế giới chưa từng chứng kiến sự nhăn này của nước. Thế nên nó rất thú vị. Bạn không muốn buông mất cái cảm giác ngạc nhiên đó.

Và đấy là cách bạn làm. Bạn quan sát xung quanh. Và đôi khi bạn thấy mệt, hay bạn thấy chóng mặt, hay bạn thấy bận rộn với những việc khác, và bạn không thể quan sát. Nhưng không phải lúc nào bạn cũng mệt hay bận. Những khi đó, bạn có thể tìm ra vô khối những điều kỳ diệu.

Ông có cho rằng nếu một hiện tượng vật lý làm ông ngạc nhiên, đấy là một dấu hiệu đáng tin cậy rằng nó cũng sẽ làm những người khác ngạc nhiên?

- Không phải một dấu hiệu đáng tin cậy, không một chút nào. Có lúc tôi nghĩ một điều gì đó là thực sự kinh ngạc, và mọi người sẽ bảo “Ừ, thế rồi sao?”

Có một điều khá khó hiểu là ngày nay, ngày càng nhiều người sống trong thế giới thực tế ảo (virtual reality), nơi điều gì cũng có thể xảy ra, nhiều đến nỗi chẳng ai còn thấy bất ngờ bởi điều gì trong thế giới thực. Có thể đó là điểm chia cách sự ngạc nhiên của họ với sự ngạc nhiên của tôi.

Một câu hỏi rất hay gặp ở cuối mỗi bài giảng là “Tất cả những thứ này có ứng dụng thực tiễn không?” Nó thực sự rất thú vị, vì đi đâu tôi cũng gặp câu hỏi này, gần như chính xác đến từng từ. Cứ như thể được nghe một đoạn băng được ghi âm sẵn.

Tôi hỏi lại họ, các bạn nghĩ cái gì làm nên một ứng dụng thực tiễn? Câu trả lời thật đáng kinh ngạc. Đại khái, sau khoảng năm đến mười phút, tất cả mọi người cùng đi đến hai loại ứng dụng thực tiễn. Một loại là, nó có giúp kiếm được một lúc vài triệu đô-la không. Loại kia là, nó có thể giết một lúc hàng triệu người không. Nhiều người thực sự choáng vì chính câu trả lời của mình.

Sau đó tôi bảo họ rằng, tôi không rõ người khác thì thế nào, còn tôi có ứng dụng thực tiễn cho những món đồ chơi của mình. Khi tôi cho bọn trẻ con xem các đồ chơi đó, chúng có vẻ vui thích. Nếu đấy không phải là ứng dụng thực tiễn thì cái gì mới phải?

TS. Nguyễn Hoàng Thạch (Viện Toán học) dịch/ Theo Tia sáng

Nguồn: Erica Klarreich, Tạp chí Quanta, 27 tháng 11, 2018, https://www.quantamagazine.org/tadashi-tokieda-collects-math-and-physics-surprises-20181127/