Những bữa 'ăn hương ăn hoa' của người miền Tây

Trong nồi lẩu mắm cá linh của người miền Tây, không thể thiếu bông điên điển. Ảnh: ĐMX.

Tối trước ở Chàm Chim tôi cũng được thử vài món địa phương cực ép phê là tép xào bông điên điển và lẩu mắm cá linh. Thói quen ẩm thực của mỗi vùng miền có khi nào mà tách rời được đặc tính địa lý của quê nhà. Dân ở đâu sợ lũ chứ dân miền Tây không thấy lũ về có mà lo ngay ngáy.

Cứ rằm tháng bảy, lũ thượng nguồn sông Mê-kông lại đổ về miền Tây trước khi xối thẳng ra biển cả. Nước lũ kéo theo vô số đãi ngộ cho nồi cơm của dân vùng này. Cá linh và bông điên điển chính là hai món trời cho xuôi theo dòng nước. Con nước càng cao, cá về càng nhiều. Cá linh thừa ứ, người ta đem nướng tre, rim tiêu, kho dừa.

Ăn tươi chán đem ra làm mắm. Mắm ấy cho vào lẩu thành hương vị dậy mùi khó quên. Nồi lẩu còn kèm theo một rổ bông điên điển vàng ươm. Thả hoa vào nước lẩu, ăn thay rau. Hai thứ ấy song hành, kết nhau như đậu phụ với mắm tôm. Thịt chó và riềng mẻ vậy. Đâm ra mới ngân nga thành câu ca dao: “Canh chua điên điển cá linh/ Ăn chỉ một mình nên chẳng biết ngon”.

Bữa ăn hàng ngày của người Đồng Tháp vì thế nghe có vẻ tiện lợi. Chuột thì bắt đồng cạn, bông điên điển thì hái ngoài đồng sâu, còn tráng miệng sẽ bằng sen ngũ vị Tháp Mười: Sen sấy khô thơm bùi, sen xay sữa béo ngậy, sen làm mứt ngọt lừng…

Ngồi ăn những món lạ lùng ấy trên cái chòi đua ra dòng nước, vừa ăn vừa đưa tay vợt những con muỗi khổng lồ, trong ánh đèn vàng quạch đang cố gắng chống chọi với bóng tối bắt đầu xâm chiếm lên những dòng kênh và đầm lầy đen đặc bóng tràm, mới hốt hoảng rằng chẳng còn hạnh phúc nào hơn thế. Chính là cảm giác thăng hoa tuyệt đỉnh khi ta lần đầu tiên trải nghiệm những gì thoáng qua trên màn ảnh nhỏ.

Rời Đồng Tháp xuôi về Kiên Giang, rồi đi sâu vào U Minh Thượng, món ăn còn tăng cấp độ kinh ngạc hơn nữa. Một nồi lẩu bình thường sẽ chứa đầy những con cá kỳ lạ và các loài hoa độc nhất vô nhị: Nụ áo, bông bí, điên điển, bông súng, môn nước, so đũa, đậu bắp…

Ngoài mướp đắng và cà tím là hai thứ mà tôi đã quen thuộc, nhưng cũng chẳng bao giờ có hứng thú thả vào nồi lẩu, còn lại những thứ ở trên bàn cứ như thể một vườn hoa rực rỡ ngoài cánh đồng chứ chẳng phải rau. Thì đây kim châm, bông bí, điên điển vàng rực, so đũa đỏ tươi, lục bình tím ngắt, thiên lý biếc xanh, hoa hẹ trắng ngần.

Tôi gắp hết đống hoa hoét xanh đỏ tím vàng ấy vào bát rồi toét miệng cười. Người Bắc chỉ ăn có mỗi thiên lý, bông bí và hoa chuối, vô đây người ta chén sạch cả đồng hoa chắc. Hóa ra miền Tây cũng có một món lẩu tên “Lẩu hoa”. Thiệt đúng là “ăn hương ăn hoa” mà hổng phải thế.