Việt Nam đã và đang từng bước tiếp cận, làm chủ công nghệ vũ trụ nói chung và công nghệ vệ tinh nói riêng.Hiện nay ở nước ta các hoạt động trong lĩnh vực này được điều hành bởi một tổ chức thống nhất, đó là Trung tâm Vệ tinh Quốc gia. Trong thời gian sắp tới, kể từ ngày 17/7/2017 tổ chức này sẽ mang tên mới - Trung tâm Vũ trụ Việt Nam.
Triển vọng trung tâm này sẽ trở thành một trung tâm khoa học và công nghệ hiện đại của đất nước và là trung tâm vũ trụ hàng đầu ASEAN với hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất hiện đại.
Đây được xem là bước tiến mới, sự khẳng định rằng Việt Nam đã và đang từng bước tiếp cận, làm chủ công nghệ vũ trụ nói chung và công nghệ vệ tinh nói riêng.
Hệ thống mạng lưới Trung tâm Vệ tinh Quốc gia
Hình ảnh sau đây là sơ đồ kết cấu của Trung tâm Vệ tinh Quốc gia với sự phân bố địa điểm của các cơ sở quan trọng nhất.
 |
Theo mô tả ở tấm hình trên, có 4 cơ sở chính tập trung ở 3 thành phố lớn. |
Ở phía Bắc, tại Hà Nội có hai trung tâm lớn nhất. Một là: “Trung tâm Phát triển nhân lực và Chuyển giao Công nghệ vũ trụ” đang xây dựng ở ngay thành phố. Hai là: “Trung tâm Vũ trụ Việt Nam “ sắp mở ra ở Khu Công nghệ cao Hòa Lạc.
Ở phía Nam, Trung tâm Ứng dụng Công nghệ vũ trụ nằm tại Tp Hồ Chí Minh và Đài Thiên văn đặt ở Nha Trang, cả hai đều đang đi vào hoạt động.
Với cơ cấu và quy mô phát triển như trên, Việt Nam từng bước tiếp cận, làm chủ công nghệ vũ trụ nói chung và công nghệ vệ tinh nói riêng.
Các công trình lớn về thiên văn
Vào tháng 7/2017 này, Đài Thiên văn Nha Trang được khánh thành với các nhiệm vụ: Thực hiện nghiên cứu cơ bản về vật lý thiên văn quang học và phổ biến kiến thức vũ trụ cho cộng đồng; hỗ trợ đào tạo, giảng dạy và nâng cao chất lượng nhân lực trong lĩnh vực vật lý thiên văn và vũ trụ; hợp tác nghiên cứu với các nhóm nghiên cứu trong cùng lĩnh vực ở trong nước và nước ngoài… Khi đi vào hoạt động, Đài Thiên văn Nha Trang với nhà chiếu hình vũ trụ có sức chứa khổng lồ, sẽ phục vụ người dân, đặc biệt là sinh viên và thế hệ trẻ nói chung và phục vụ khách tham quan...
Dự án Bảo tàng Vũ trụ ở Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) hiện cũng đang được gấp rút xây dựng và dự kiến đi vào hoạt động trong năm 2018. Đây sẽ là nơi giới thiệu trực quan sinh động về lịch sử vũ trụ và khoa học vũ trụ của thế giới và Việt Nam, góp phần nâng cao trình độ nhận thức của nhân dân về vũ trụ và vai trò của vũ trụ đối với cuộc sống của con người.
Các vệ tinh đầu tiên của Việt Nam
Vệ tinh đầu tiên của Việt Nam bay trên không gian vũ trụ mang tên Pico Dragon (có thể dịch là “Rồng Siêu Bé”) với khối lượng chừng khoảng 4 - 6kg đã được phóng lên vào lúc 02h48 (giờ Việt Nam) ngày 04/8/2013 tại bệ phóng Yoshinobu ở Trung tâm Vũ trụ Tanegashima, Nhật Bản.
 |
Tàu vận tải HTV4, Nhật Bản được phóng vào không gian mang theo vệ tinh siêu nhỏ (Pico Dragon) của Việt Nam. |
Một vệ tinh khác lớn hơn, đó là Micro Dragon, với kích thước 50 x 50 x 50cm, khối lượng khoảng 50kg cũng sắp phóng lên quỹ đạo.
Dự kiến vào đầu năm 2018 vệ tinh này sẽ được phóng lên quỹ đạo với các nhiệm vụ sau: Tiến hành quan sát vùng biển ven bờ nhằm đánh giá chất lượng nước, định vị nguồn thủy sản, theo dõi sự thay đổi các hiện tượng xảy ra ở vùng biển ven bờ để phục vụ cho ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam; phát hiện độ bao phủ của mây, tính chất của sol khí để phục vụ cho việc hiệu chỉnh khí quyển; thu các tín hiệu cảm biến trên mặt đất, sau đó chuyển các dữ liệu này một cách nhanh chóng tới các địa điểm cách xa nhau trên trái đất… .
Ngoài các vệ tinh nói trên, một dự án vệ tinh Nano Dragon khác cũng đang được triển khai trong vòng 3 năm tới (2017 – 2019) với nhiệm vụ chính là xác định vị trí tàu biển ứng dụng hệ thống tự động nhận diện tàu thủy AIS.
Tiếp theo nữa, Việt Nam sẽ phóng vệ tinh radar LOTUSat-1 vào năm 2019, LOTUSat-2 vào năm 2022. Đây là hợp phần quan trọng trong Dự án Trung tâm Vệ tinh quốc gia, không chỉ giúp tiết kiệm hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm nhờ giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra, 2 vệ tinh là minh chứng cho việc Việt Nam làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh.
Các công trình nghiên cứu vũ trụ
Trung tâm Vũ trụ Việt Nam được xây dựng phục vụ cả 3 lĩnh vực công nghệ vệ tinh, ứng dụng và khoa học vũ trụ với 4 cơ sở hạ tầng tại Hòa Lạc, Hà Nội, TP.HCM và Nha Trang.
Sau khi đi vào hoạt động, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sẽ trở thành một trung tâm khoa học và công nghệ hiện đại của đất nước và là trung tâm vũ trụ hàng đầu ASEAN với hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất hiện đại.
Trong năm 2016, việc xây dựng và các công tác chuẩn bị cho Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đi vào hoạt động được triển khai theo đúng tiến độ và kế hoạch.
Tiếp theo, vào tháng 7/2017 này, Đài Thiên văn Nha Trang được khánh thành với các nhiệm vụ: Thực hiện nghiên cứu cơ bản về vật lý thiên văn quang học và phổ biến kiến thức vũ trụ cho cộng đồng; hỗ trợ đào tạo, giảng dạy và nâng cao chất lượng nhân lực trong lĩnh vực vật lý thiên văn và vũ trụ; hợp tác nghiên cứu với các nhóm nghiên cứu trong cùng lĩnh vực ở trong nước và nước ngoài… Khi đi vào hoạt động, Đài Thiên văn Nha Trang với nhà chiếu hình vũ trụ có sức chứa khổng lồ, sẽ phục vụ người dân, đặc biệt là sinh viên và thế hệ trẻ nói chung và phục vụ khách tham quan...
Đồng thời, Dự án Bảo tàng Vũ trụ ở Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) hiện cũng đang được gấp rút xây dựng và dự kiến đi vào hoạt động trong năm 2018. Đây sẽ là nơi giới thiệu trực quan sinh động về lịch sử vũ trụ và khoa học vũ trụ của thế giới và Việt Nam, góp phần nâng cao trình độ nhận thức của nhân dân về vũ trụ và vai trò của vũ trụ đối với cuộc sống của con người.
Để thực hiện thành công các đầu việc lớn trên đây, Ngay từ tháng 9/2013, Trung tâm vệ tinh quốc gia đã cử 36 kỹ sư đến 5 trường đại học hàng đầu Nhật Bản tham gia khóa học thạc sĩ công nghệ vệ tinh, đồng thời trực tiếp thiết kế, chế tạo, thử nghiệm vệ tinh Micro Dragon dưới sự hướng dẫn trực tiếp của các giáo sư Nhật Bản
Giám đốc Trung tâm vệ tinh quốc gia, PGS.TS Phạm Anh Tuấn, cho biết: Dự kiến đến 2020, Việt Nam sẽ có khoảng 250 cán bộ trẻ được đào tạo bài bản trong nước và ngoài nước về lĩnh vực này. Đây là đội ngũ ban đầu đảm bảo cho việc phát triển ngành công nghiệp vũ trụ Việt Nam.
Trần Minh
">