Nhật Bản là thị trường khó tính. Người mua không chỉ quan tâm đến giá thành mà còn chất lượng sản phẩm và những review đánh giá. Những chiến lược giảm giá shock không quá hiệu quả tại Nhật. Các chiêu trò để tăng review cũng không nhận được thiện cảm, thậm chí gây ra phản ứng ngược. Tôi nhiều lần thử lướt qua các đánh giá của khách hàng đã mua, đa phần đều là những nhận xét tiêu cực về sản phẩm.

Nhưng với một số thị trường khác, Temu có thành công nhất định. Hai năm trước, Temu vào Mỹ. Chỉ sau vài tháng, ứng dụng này đứng top 1 trong danh sách tải các ứng dụng miễn phí trên cả hai nền tảng chính App Store và Google Play.

Thực tế, mô hình kinh doanh của Temu không quá khác biệt so với các trang thương mại điện tử đến từ Trung Quốc như Shein, Wish hay AliExpress. Điểm đặc biệt khiến Temu gây được sự chú ý lớn ở Mỹ ngoài các chính sách chiết khấu và các chiến dịch khuyến mãi, ưu đãi - nằm ở giá thành.

Trong một cuộc khảo sát gần đây được thực hiện bởi Numerator, gần một nửa số người tham gia biết tới Temu qua các trang mạng xã hội. Trong đó, 40% khách hàng của Temu sử dụng Tiktok hàng ngày. Nắm bắt được thị hiếu của giới trẻ là điều khiến Temu thành công.

Nghiên cứu của Microsoft cho thấy chỉ trong 15 năm từ 2000 đến 2015, "khoảng tập trung" (attention span) của người tiêu dùng đã giảm tới 25% xuống còn 8 giây. Con số này của cá vàng là 9 giây. Với độ tập trung kém cả một con cá, chiến lược gây chú ý bằng những nội dung sốc không quá khó hiểu. Temu đã tiếp cận người dùng bằng hàng loạt sản phẩm "trông ngon" - "chưa biết bổ hay không" - nhưng quan trọng nhất: rất rẻ.

Cho tới năm 2030, khoảng 75% người tiêu dùng ở những thị trường đang phát triển nằm trong độ tuổi 15 đến 34. Sức tiêu thụ hàng hóa của lực lượng này cũng nhiều hơn gấp hai lần giới trẻ ở các nước phát triển. Tâm lý tiêu dùng này có thể lý giải bằng tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế và sự cải thiện chất lượng và tiêu chuẩn sống. Kinh tế càng tăng trưởng nhanh, người trẻ càng lạc quan về tương lai và càng mạnh tay trong chi tiêu. Đánh vào đối tượng này, Temu có thể đảm bảo một lượng người tiêu thụ ổn định, tiêu nhiều, tiêu thường xuyên, và trung thành với sàn.

Tuy nhiên, những nền tảng khuyến khích "số lượng" thay vì "chất lượng" như Temu thúc đẩy văn hóa tiêu thụ dư thừa (overconsumption) - mà không nghĩ tới hậu quả lâu dài. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng rác thải và biến đổi khí hậu.

Ở một thị trường khó tính và chuộng chất lượng như Nhật Bản thì hàng năm cũng có tới khoảng 1,3 triệu tấn quần áo bị vứt bỏ, trong đó phần lớn đến từ ngành công nghiệp thời trang nhanh. Lượng rác này không chỉ tạo ra gánh nặng lên hệ thống xử lý chất thải mà còn gây ô nhiễm nguồn nước và đất, đa phần bởi các chất liệu dệt may giá rẻ vốn không dễ phân hủy sinh học.

Để sản xuất hàng loạt sản phẩm với số lượng khổng lồ, những ngành công nghiệp này tiêu thụ một lượng lớn tài nguyên thiên nhiên. Điển hình là các sản phẩm thời trang nhanh. Việc trồng bông, ví dụ như ở Ấn Độ hay Trung Quốc, tiêu tốn lượng nước khổng lồ, làm cạn kiệt các nguồn tài nguyên nước tự nhiên và dẫn đến khủng hoảng nước ở những khu vực.

Theo nghiên cứu năm 2018 được thực hiện bởi Đại học Tân Cương, số lượng nước sử dụng cho việc trồng bông đã tăng từ 2 lên đến 21 tỷ mét khối chỉ trong 30 năm từ 1989 đến 2018. Báo cáo của Quantis năm 2018 cũng chỉ ra: gần 80% lượng ô nhiễm môi trường trong ngành dệt may có liên quan đến polyester - loại chất liệu tổng hợp được sử dụng phổ biến trong thời trang nhanh, khi quá trình sản xuất (nhuộm, tẩy, và dệt sợi) đòi hỏi lượng lớn dầu mỏ và giải phóng lượng lớn khí nhà kính, góp phần vào biến đổi khí hậu.

Khi tính đến chất lượng sản phẩm, đa phần sản phẩm giá rẻ đều có chất lượng dưới mức trung bình, vòng đời rất ngắn. Tại các nước đang phát triển chưa có hệ thống xử lý và tái chế rác thải tiên tiến, lượng rác thải khổng lồ này (chủ yếu là rác thải nhựa) chỉ có một con đường duy nhất: xả thẳng ra tự nhiên, qua hình thức chôn lấp hoặc đốt.

Trong xã hội hiện đại, người tiêu dùng dễ bị cuốn vào vòng xoáy của việc sở hữu và tiêu thụ, còn dẫn đến tình trạng căng thẳng và áp lực về tài chính khi mua sắm không kiểm soát. Cảm giác hạnh phúc do việc sở hữu những món đồ mới chỉ mang tính tạm thời, sau đó thường là sự trống rỗng và cần tiếp tục tiêu thụ để cảm thấy hài lòng hơn.

Xét rộng hơn về trách nhiệm xã hội, khi truy cập trang chủ, Temu có thông báo về cam kết "phát triển bền vững"; dù phải mất 10 lần kéo trang để thấy mục này. Temu cho biết họ có cam kết liên tục đối với tính bền vững của môi trường bằng việc hợp tác với tổ chức Trees for the Future trong dự án trồng cây tại vùng cận Sahara của châu Phi.

Trees for the Future là tổ chức uy tín và được bảo hộ bởi Liên Hợp Quốc. Tính đến nay, Temu cho biết đã có gần 15 triệu cây được trồng nhờ đóng góp của mình. Tuy vậy, ít người chú ý rằng số cây này thực chất được đóng góp bởi người tiêu dùng, khi họ đồng ý chi trả một phần nhỏ giá trị gia tăng trong đơn hàng dùng để hỗ trợ dự án. Đây là cách đẩy trách nhiệm xã hội sang cho khách hàng.

"It’s too good to be true" (Quá tốt để có thể là sự thật) là câu thành ngữ phổ biến trên thế giới. Tại Việt Nam, khi cuộc "đổ bộ" còn mới chớm, người dùng hoàn toàn có thời gian bình tĩnh để suy nghĩ trước khi quyết định mua hàng.

Vừa ngon, vừa bổ, chắc chắn không rẻ. Hàng hóa trên sàn thương mại điện tử đang gây sốt Temu, thì cực rẻ. Thay vì bị cuốn vào các chương trình khuyến mãi và xu hướng thời trang ngắn hạn, ưu tiên chọn những sản phẩm bền vững, có tuổi thọ cao là cách giúp giảm lượng rác thải và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Đầu tư vào quần áo, giày dép hay sản phẩm gia dụng chất lượng tốt không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân, giúp tiết kiệm chi phí lâu dài mà còn góp phần xây dựng thói quen tiêu dùng có trách nhiệm hơn với môi trường và cộng đồng.

Phạm Tâm Long

Gần một năm trôi qua, những gì Temu làm được tại Nhật vẫn dừng ở những cơn sốt cục bộ. Chỉ cần tra cứu trên Google Nhật Bản từ khóa "Temu", sẽ thấy vô số bài viết đánh giá chất lượng, độ tin cậy và tính an toàn của sàn thương mại này.

Nhật Bản là thị trường khó tính. Người mua không chỉ quan tâm đến giá thành mà còn chất lượng sản phẩm và những review đánh giá. Những chiến lược giảm giá shock không quá hiệu quả tại Nhật. Các chiêu trò để tăng review cũng không nhận được thiện cảm, thậm chí gây ra phản ứng ngược. Tôi nhiều lần thử lướt qua các đánh giá của khách hàng đã mua, đa phần đều là những nhận xét tiêu cực về sản phẩm.

Nhưng với một số thị trường khác, Temu có thành công nhất định. Hai năm trước, Temu vào Mỹ. Chỉ sau vài tháng, ứng dụng này đứng top 1 trong danh sách tải các ứng dụng miễn phí trên cả hai nền tảng chính App Store và Google Play.

Thực tế, mô hình kinh doanh của Temu không quá khác biệt so với các trang thương mại điện tử đến từ Trung Quốc như Shein, Wish hay AliExpress. Điểm đặc biệt khiến Temu gây được sự chú ý lớn ở Mỹ ngoài các chính sách chiết khấu và các chiến dịch khuyến mãi, ưu đãi - nằm ở giá thành.

Trong một cuộc khảo sát gần đây được thực hiện bởi Numerator, gần một nửa số người tham gia biết tới Temu qua các trang mạng xã hội. Trong đó, 40% khách hàng của Temu sử dụng Tiktok hàng ngày. Nắm bắt được thị hiếu của giới trẻ là điều khiến Temu thành công.

Nghiên cứu của Microsoft cho thấy chỉ trong 15 năm từ 2000 đến 2015, "khoảng tập trung" (attention span) của người tiêu dùng đã giảm tới 25% xuống còn 8 giây. Con số này của cá vàng là 9 giây. Với độ tập trung kém cả một con cá, chiến lược gây chú ý bằng những nội dung sốc không quá khó hiểu. Temu đã tiếp cận người dùng bằng hàng loạt sản phẩm "trông ngon" - "chưa biết bổ hay không" - nhưng quan trọng nhất: rất rẻ.

Cho tới năm 2030, khoảng 75% người tiêu dùng ở những thị trường đang phát triển nằm trong độ tuổi 15 đến 34. Sức tiêu thụ hàng hóa của lực lượng này cũng nhiều hơn gấp hai lần giới trẻ ở các nước phát triển. Tâm lý tiêu dùng này có thể lý giải bằng tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế và sự cải thiện chất lượng và tiêu chuẩn sống. Kinh tế càng tăng trưởng nhanh, người trẻ càng lạc quan về tương lai và càng mạnh tay trong chi tiêu. Đánh vào đối tượng này, Temu có thể đảm bảo một lượng người tiêu thụ ổn định, tiêu nhiều, tiêu thường xuyên, và trung thành với sàn.

Tuy nhiên, những nền tảng khuyến khích "số lượng" thay vì "chất lượng" như Temu thúc đẩy văn hóa tiêu thụ dư thừa (overconsumption) - mà không nghĩ tới hậu quả lâu dài. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng rác thải và biến đổi khí hậu.

Ở một thị trường khó tính và chuộng chất lượng như Nhật Bản thì hàng năm cũng có tới khoảng 1,3 triệu tấn quần áo bị vứt bỏ, trong đó phần lớn đến từ ngành công nghiệp thời trang nhanh. Lượng rác này không chỉ tạo ra gánh nặng lên hệ thống xử lý chất thải mà còn gây ô nhiễm nguồn nước và đất, đa phần bởi các chất liệu dệt may giá rẻ vốn không dễ phân hủy sinh học.

Để sản xuất hàng loạt sản phẩm với số lượng khổng lồ, những ngành công nghiệp này tiêu thụ một lượng lớn tài nguyên thiên nhiên. Điển hình là các sản phẩm thời trang nhanh. Việc trồng bông, ví dụ như ở Ấn Độ hay Trung Quốc, tiêu tốn lượng nước khổng lồ, làm cạn kiệt các nguồn tài nguyên nước tự nhiên và dẫn đến khủng hoảng nước ở những khu vực.

Theo nghiên cứu năm 2018 được thực hiện bởi Đại học Tân Cương, số lượng nước sử dụng cho việc trồng bông đã tăng từ 2 lên đến 21 tỷ mét khối chỉ trong 30 năm từ 1989 đến 2018. Báo cáo của Quantis năm 2018 cũng chỉ ra: gần 80% lượng ô nhiễm môi trường trong ngành dệt may có liên quan đến polyester - loại chất liệu tổng hợp được sử dụng phổ biến trong thời trang nhanh, khi quá trình sản xuất (nhuộm, tẩy, và dệt sợi) đòi hỏi lượng lớn dầu mỏ và giải phóng lượng lớn khí nhà kính, góp phần vào biến đổi khí hậu.

Khi tính đến chất lượng sản phẩm, đa phần sản phẩm giá rẻ đều có chất lượng dưới mức trung bình, vòng đời rất ngắn. Tại các nước đang phát triển chưa có hệ thống xử lý và tái chế rác thải tiên tiến, lượng rác thải khổng lồ này (chủ yếu là rác thải nhựa) chỉ có một con đường duy nhất: xả thẳng ra tự nhiên, qua hình thức chôn lấp hoặc đốt.

Trong xã hội hiện đại, người tiêu dùng dễ bị cuốn vào vòng xoáy của việc sở hữu và tiêu thụ, còn dẫn đến tình trạng căng thẳng và áp lực về tài chính khi mua sắm không kiểm soát. Cảm giác hạnh phúc do việc sở hữu những món đồ mới chỉ mang tính tạm thời, sau đó thường là sự trống rỗng và cần tiếp tục tiêu thụ để cảm thấy hài lòng hơn.

Xét rộng hơn về trách nhiệm xã hội, khi truy cập trang chủ, Temu có thông báo về cam kết "phát triển bền vững"; dù phải mất 10 lần kéo trang để thấy mục này. Temu cho biết họ có cam kết liên tục đối với tính bền vững của môi trường bằng việc hợp tác với tổ chức Trees for the Future trong dự án trồng cây tại vùng cận Sahara của châu Phi.

Trees for the Future là tổ chức uy tín và được bảo hộ bởi Liên Hợp Quốc. Tính đến nay, Temu cho biết đã có gần 15 triệu cây được trồng nhờ đóng góp của mình. Tuy vậy, ít người chú ý rằng số cây này thực chất được đóng góp bởi người tiêu dùng, khi họ đồng ý chi trả một phần nhỏ giá trị gia tăng trong đơn hàng dùng để hỗ trợ dự án. Đây là cách đẩy trách nhiệm xã hội sang cho khách hàng.

"It’s too good to be true" (Quá tốt để có thể là sự thật) là câu thành ngữ phổ biến trên thế giới. Tại Việt Nam, khi cuộc "đổ bộ" còn mới chớm, người dùng hoàn toàn có thời gian bình tĩnh để suy nghĩ trước khi quyết định mua hàng.

Vừa ngon, vừa bổ, chắc chắn không rẻ. Hàng hóa trên sàn thương mại điện tử đang gây sốt Temu, thì cực rẻ. Thay vì bị cuốn vào các chương trình khuyến mãi và xu hướng thời trang ngắn hạn, ưu tiên chọn những sản phẩm bền vững, có tuổi thọ cao là cách giúp giảm lượng rác thải và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Đầu tư vào quần áo, giày dép hay sản phẩm gia dụng chất lượng tốt không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân, giúp tiết kiệm chi phí lâu dài mà còn góp phần xây dựng thói quen tiêu dùng có trách nhiệm hơn với môi trường và cộng đồng.

Phạm Tâm Long

Nữ tác giả tin rằng, để yêu đời, yêu người sâu sắc, chúng ta phải yêu thương bản thân đúng cách, sống một cách có ý thức, chánh niệm. 

“Khi bị cảm xúc tiêu cực chi phối, vết thương trong lòng sẽ càng ăn sâu và tâm hồn không còn đủ chỗ cho lòng vị tha, bi mẫn”, Thi Lâm bày tỏ.

Trưởng lão Hòa thượng Giới Đức (nhà thơ Minh Đức Triều Tâm Ảnh), giáo phẩm Hệ phái Nam tông Kinh, trụ trì chùa Huyền Không Sơn Thượng (Thừa Thiên Huế) nhận xét về cuốn sách Trọn vẹn từng khoảnh khắc (do NXB Công Thương và Thái Hà Books ấn hành) rằng: “Tôi rất đỗi ngạc nhiên. Một cô gái trẻ Việt sớm xa quê, lập nghiệp, có gia đình, chồng con ở xứ người lại có thể sử dụng ngôn ngữ Việt một cách rành rẽ đến không ngờ”.

Trưởng lão Giới Đức khuyến khích: “Chư vị độc giả cứ đọc đi, nhất là cư sĩ tại gia đang học Phật, tu Thiền. Có thể nói rằng, khi đi vào nội dung từng tiểu phẩm, chư vị sẽ bắt gặp mình ở trong đó như là một hành giả. Ngoài những liên tưởng, ví như khi đang xúc tuyết, càng xúc thì quả cầu tuyết càng lớn chẳng khác gì chủng tử của phàm phu càng lăn nhiều trong sinh tử thì càng nặng. Ví như 'giấc mộng bình sinh' hóa ra chỉ là 'vẫy vùng trong mộng mị bình sinh' đó thôi. Ví như trái tim ta mà tương tự nút Notifications trong điện thoại thì có thể bật, tắt cho những lần thương ghét… Tuy nhiên, những liên tưởng ấy dẫu hay nhưng chưa ấn tượng lắm.

Đọc thêm nữa, chư độc giả và tác giả sẽ cùng nhau chia sẻ thế nào là 'cô đơn hữu ngã' và 'cô đơn vô ngã'. Chia sẻ cách yêu những đóa hoa tươi thắm mà không phiền lụy khi hoa tàn úa. Sẽ biết cách xoay lưng một cái là buông bỏ mọi thứ sau lưng. Phải biết nghe pháp, thực hành pháp chứ đừng sống theo bản năng sinh tồn. Đừng đi nhầm giày của người khác…”.

Ngoài những tiểu phẩm chia sẻ Phật học và Thiền học, Trọn vẹn từng khoảnh khắccòn có “những bài pháp” dạy con rất nhẹ nhàng, chỉ như là gợi ý để các con tự ý thức chứ không cưỡng ép theo ý mình.

“Trong việc xây dựng gia đình thì bản thân phải cảm thấy hạnh phúc và hài lòng với hiện tại thì mới có thể mang lại hạnh phúc cho người khác. Cho dù bản chất của cuộc sống luôn luôn chứa những điều bất toàn, bất trắc nhưng mình phải học cách chấp nhận, hiểu và cảm thông thì mới có thể xây đắp một tổ ấm hạnh phúc”, tác giả Thi Lâm bày tỏ.

350 trang sách đong đầy sẻ chia, các câu chuyện cuộc sống và cái nhìn tỉnh thức về cuộc đời, những biến cố, vô thường, giông gió (vốn dĩ). Sau tất cả, tác giả dành cho người đọc một khoảnh khắc lắng lòng để cùng ngộ ra: cuộc đời là những chuyến đi trốn khổ tìm vui, một tâm hồn cũ kỹ và các thói quen bất thiện phải bỏ lại sau lưng. Cuộc đời này, tất cả chỉ là cảm giác. Phải biết ơn từng hơi thở; Cân bằng cảm xúc và lý trí; Nên sống hồn nhiên như trẻ con…

(Ảnh: NVCC)

“Những gì tôi làm tạm gọi là quá trình chữa lành mà bất kỳ ai cũng thực hiện được, là quay về sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, lắng nghe từng hơi thở, cảm nhận từng bước đi và ghi nhận các cảm thọ đang có mặt, hay nói đúng hơn là quay về học cách hiểu chính mình”, tác giả Thi Lâm chia sẻ với VietNamNet.

Theo Thi Lâm, người nào cũng đều trải qua ít nhiều đau khổ. Có những người nỗi khổ rất lớn, họ chìm xuống. Có những người chồng chất khổ đau nhưng không chìm, ngược lại mạnh mẽ hơn sau khi từng bước “trải nghiệm” và đi qua nó nhẹ nhàng. Và cũng có không ít người dù nỗi khổ không quá lớn nhưng chẳng đủ sức đối diện hoặc bị đánh gục chỉ sau một khó khăn bé nhỏ. Suy cho cùng, tâm thế đón nhận, xử lý những bất như ý quyết định việc một người nổi hay chìm nghỉm trong khổ đau của đời mình. 

Chiếc phao thiền tập đã giúp Thi Lâm, một nữ Phật tử vượt qua những chướng ngại gặp phải và chuyển hóa cả nỗi đau ẩn giấu sâu kín bên trong tàng thức. Mời gọi nỗi khổ lên "ngồi chơi" với mình, "làm việc" với niềm đau đang có mặt hoặc nấp đâu đó trong những vỏ bọc của mình chính là một cách sống trọn vẹn từng khoảnh khắc.

Nữ tác giả tin rằng, để yêu đời, yêu người sâu sắc, chúng ta phải yêu thương bản thân đúng cách, sống một cách có ý thức, chánh niệm. 

“Khi bị cảm xúc tiêu cực chi phối, vết thương trong lòng sẽ càng ăn sâu và tâm hồn không còn đủ chỗ cho lòng vị tha, bi mẫn”, Thi Lâm bày tỏ.

Trưởng lão Hòa thượng Giới Đức (nhà thơ Minh Đức Triều Tâm Ảnh), giáo phẩm Hệ phái Nam tông Kinh, trụ trì chùa Huyền Không Sơn Thượng (Thừa Thiên Huế) nhận xét về cuốn sách Trọn vẹn từng khoảnh khắc (do NXB Công Thương và Thái Hà Books ấn hành) rằng: “Tôi rất đỗi ngạc nhiên. Một cô gái trẻ Việt sớm xa quê, lập nghiệp, có gia đình, chồng con ở xứ người lại có thể sử dụng ngôn ngữ Việt một cách rành rẽ đến không ngờ”.

Trưởng lão Giới Đức khuyến khích: “Chư vị độc giả cứ đọc đi, nhất là cư sĩ tại gia đang học Phật, tu Thiền. Có thể nói rằng, khi đi vào nội dung từng tiểu phẩm, chư vị sẽ bắt gặp mình ở trong đó như là một hành giả. Ngoài những liên tưởng, ví như khi đang xúc tuyết, càng xúc thì quả cầu tuyết càng lớn chẳng khác gì chủng tử của phàm phu càng lăn nhiều trong sinh tử thì càng nặng. Ví như 'giấc mộng bình sinh' hóa ra chỉ là 'vẫy vùng trong mộng mị bình sinh' đó thôi. Ví như trái tim ta mà tương tự nút Notifications trong điện thoại thì có thể bật, tắt cho những lần thương ghét… Tuy nhiên, những liên tưởng ấy dẫu hay nhưng chưa ấn tượng lắm.

Đọc thêm nữa, chư độc giả và tác giả sẽ cùng nhau chia sẻ thế nào là 'cô đơn hữu ngã' và 'cô đơn vô ngã'. Chia sẻ cách yêu những đóa hoa tươi thắm mà không phiền lụy khi hoa tàn úa. Sẽ biết cách xoay lưng một cái là buông bỏ mọi thứ sau lưng. Phải biết nghe pháp, thực hành pháp chứ đừng sống theo bản năng sinh tồn. Đừng đi nhầm giày của người khác…”.

Ngoài những tiểu phẩm chia sẻ Phật học và Thiền học, Trọn vẹn từng khoảnh khắccòn có “những bài pháp” dạy con rất nhẹ nhàng, chỉ như là gợi ý để các con tự ý thức chứ không cưỡng ép theo ý mình.

“Trong việc xây dựng gia đình thì bản thân phải cảm thấy hạnh phúc và hài lòng với hiện tại thì mới có thể mang lại hạnh phúc cho người khác. Cho dù bản chất của cuộc sống luôn luôn chứa những điều bất toàn, bất trắc nhưng mình phải học cách chấp nhận, hiểu và cảm thông thì mới có thể xây đắp một tổ ấm hạnh phúc”, tác giả Thi Lâm bày tỏ.

350 trang sách đong đầy sẻ chia, các câu chuyện cuộc sống và cái nhìn tỉnh thức về cuộc đời, những biến cố, vô thường, giông gió (vốn dĩ). Sau tất cả, tác giả dành cho người đọc một khoảnh khắc lắng lòng để cùng ngộ ra: cuộc đời là những chuyến đi trốn khổ tìm vui, một tâm hồn cũ kỹ và các thói quen bất thiện phải bỏ lại sau lưng. Cuộc đời này, tất cả chỉ là cảm giác. Phải biết ơn từng hơi thở; Cân bằng cảm xúc và lý trí; Nên sống hồn nhiên như trẻ con…

(Ảnh: NVCC)

Khai quật từ năm 2002, với diện tích khai quật lớn nhất từ trước đến nay, khu di tích đã phát lộ một hệ thống di tích, di vật vô cùng phong phú, đa dạng. Bên cạnh những dấu tích kiến trúc đan xen, chồng xếp lên nhau qua nhiều thời kỳ lịch sử là hàng triệu hiện vật được tìm thấy trong lòng đất huyền bí. Nhiều hơn cả là những di vật vật liệu trang trí kiến trúc cung đình cùng các đồ dùng của Hoàng cung xưa kia, minh chứng cho sự phát triển của kinh đô Thăng Long, kinh đô của quốc gia Đại Việt từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 18.

Dấu ấn của mỗi thời kỳ lịch sử đều tìm thấy ở khu di tích Hoàng thành Thăng Long qua số lượng di vật đồ sộ, cho thấy vị trí trung tâm của khu di tích và phản ánh lịch sử lâu dài của Kinh đô Thăng Long. Chúng ta hãy cùng tham quan khu trưng bày các hiện vật tiêu biểu khai quật được tại khu di tích để cảm nhận vẻ đẹp tài hoa của bàn tay người thợ thủ công xưa kia.

Các di vật của thời Đại La được tìm thấy ở khu di tích vô cùng phong phú, cho thấy đây là vị trí trung tâm, trị sở của An Nam đô hộ phủ, thuộc Đường, khẳng định Thành Thăng Long được xây dựng trên cơ sở Thành Đại La của viên Tiết độ sứ Cao Biền. Các loại vật liệu kiến trúc tìm thấy tại đây là các loại ngói âm dương, trang trí họa tiết mặt linh thú, mặt hề, hoa sen. Gạch chữ nhật chiếm số lượng nhiều phổ biến có màu xám đen, được dùng để xây cống nước, giếng nước, đường đi hay bó nền các kiến trúc. Tiêu biểu là gạch in chữ Hán “ Giang Tây quân”, phiên hiệu quân đội bên Trung Quốc thời Đường. Loại gạch vuông dùng để lát nền cũng được tìm thấy, có trang trí hoa văn sinh động như viên gạch in hình cá sấu bơi trong sóng nước, hay gạch in nổi hình hoa sen và văn dây leo.

Đồ gốm sứ nước ngoài khá phong phú như: Tượng sư tử men ngọc của lò gốm Tây Thôn (Quảng Đông – Trung Quốc), vò gốm men xanh, bình rượu men trắng của lò gốm Trường Sa ( Hồ Nam – TQ) thời Đường thế kỷ 8 – 9. Đặc biệt là các mảnh gốm men xanh lam vùng hồi giáo Tây Á (Islam)…

Đến thời Đinh Tiền Lê, mặc dù không giữ vai trò kinh đô của đất nước, nhưng những dấu ấn của miền Kinh phủ thời Đinh Tiền Lê cũng được tìm thấy ở khu di tích. Tiêu biểu là viên gạch khắc chữ Hán “ Đại Việt quốc quân thành chuyên” (Gạch xây quân thành nước Việt), ngói úp nóc gắn tượng uyên ương và quầng sáng. Bên cạnh đồ gốm Trung Hoa, là các loại đồ gốm được sản xuất trong nước như gốm men xanh, men nâu của lò Thanh Lãng, Lũng Hòa ( Vĩnh Phúc), đồ sành của lò Đương Xá (Bắc Ninh).

Các hiện vật thời Lý tại Hoàng thành Thăng Long vô cùng đẹp đẽ, tinh mỹ, phản ánh sự phát triển thịnh trị của thời kỳ này. Nhiều loại vật liệu trang trí kiến trúc như ngói gắn lá đề trang trí rồng, phượng hay các phù điêu, tượng tròn tạo tác hình đầu Rồng, đầu chim phượng hay uyên ương với họa tiết trang trí tinh xảo, trau chuốt cho chúng ta những hình dung về vẻ đẹp lộng lẫy của hoàng cung Thăng Long thời Lý. Những viên gạch vuông lát nền cũng được trang trí cầu kỳ hoa văn cúc dây, mẫu đơn và sen dây. Các chân đá tảng lớn kê chân cột được chạm cánh sen cho thấy quy mô to lớn của các công trình kiến trúc.

Đồ gốm thời Lý có chất lượng cao, gồm các dòng gốm men ngọc, men trắng, men vàng, men xanh lục và hoa nâu với nhiều kiểu loại như bình, vò bát, đĩa, âu,chậu, đĩa đài sen, hộp có nắp…Trong số đó có nhiều đồ gốm sứ cao cấp, được chế tác tinh xảo, hoa văn trang trí mang tính biểu trưng cao quý như hình rồng, hoa sen, hoa cúc, văn như ý…Rất độc đáo là di vật nắp hộp men xanh lục, có đường kính 18,5 cm, trang trí rồng uốn khúc, dải văn mây hình khánh, văn như ý và dải văn nhũ đinh.

Các di vật thời Trần tìm thấy ở khu di tích phong phú, đa dạng và kế thừa từ thời Lý. Tuy nhiên cũng sáng tạo ra những dấu ấn đặc trưng như kỹ thuật trang trí hoa chanh, các loại ngói mũi sen, mũi lá, các loại phù điêu, tượng tròn với hình khối, đường nét khỏe khoắn, mang phong cách khoáng đạt của thời đại Trần. Bằng chứng sinh động về cuộc sống Hoàng cung Thăng Long thời Trần được phản ánh rõ qua sự phong phú, đa dạng của các đồ dùng trong sinh hoạt hàng ngày như đồ gốm sứ, đồ sành, đồ kim loại…Trong đó đồ gốm hoa nâu có kích thước lớn, khối hình chắc khỏe, hoa văn khoáng đạt được thời Trần rất ưa chuộng.

Đồ kim loại quý như thanh kiếm cẩn tam khí được coi là báu vật của Hoàng cung, những mảnh trang sức bằng vàng, các loại dao cau, bình vôi phản ánh nhiều mặt về đời sống Hoàng cung đương thời. Thạp gốm hoa nâu, trang trí hoa sen dây, Chậu gốm hoa nâu, trang trí chim khách trong đầm sen, Loa gốm men nâu, trang trí khắc chìm văn cánh sen và dây lá cuốn là những hiện vật tiêu biểu, độc đáo của thời kỳ này.

Phát hiện quan trọng, phản ánh đời sống cao cấp của Hoàng cung Thăng Long thời Lê là những sưu tập đồ gốm sứ được sản xuất tại lò Thăng Long. Sự hoàn hảo và tinh mỹ của các loại gốm trắng mỏng, đồ gốm hoa lam cao cấp trang trí rồng chân có 5 móng, in chữ Quan hay Kính, đồ ngự dụng dành cho nhà vua. Đặc sắc là loại gốm “ ngói ống hình con rồng”, hình tượng hóa các con rồng có thân và vây lưng nằm trải dài theo dốc mái. Đây là loại ngói duy nhất có ở Thăng Long, thể hiện sự sáng tạo, độc đáo trong nghệ thuật trang trí kiến trúc Hoàng cung Thăng Long thời Lê sơ. Có thể nói một sưu tập đồ gốm dùng trong cung Trường Lạc, có in chữ Trường Lạc, Trường Lạc cung, Trường Lạc khố.

Hiện vật Thời Mạc tuy không phong phú bằng các thời kỳ trước, nhưng tại khu di tích cũng tìm thấy các loại ngói âm dương lợp diềm mái trang trí rồng, các loại gạch hộp có kích thước lớn trang trí hình rồng làm bằng đất nung hay được phủ men vàng rất đẹp. Bên cạnh đó, khu di tích cũng tìm thấy một số đồ gốm ngự dụng của vua Mạc trang trí rồng và đồ gốm cao cấp của vương hậu trang trí chim phượng

Khác với thời Mạc, vật liệu kiến trúc thời Lê Trung hưng rất phong phú, đa dạng, có rất nhiều loại: gạch, ngói, chân tảng, thềm bậc, tượng linh thú…, nhiều và phổ biến là các loại gạch và ngói. Đáng lưu ý là gạch, ngói thời kỳ này thường không được tráng men như thời Lê sơ mà chủ yếu là đất nung, được làm bằng hai loại đất: đất sét đỏ và đất sét xám. Trong đó, loại được làm bằng đất sét màu xám phổ biến hơn và về màu sắc nó khá gần gũi với màu của vật liệu kiến trúc thời Đại La. Tiêu biểu là các loại ngói mũi lá, đầu trang trí văn như ý và văn kỷ hà. Đồ gốm sứ cũng rất phong phú, tiêu biểu có ấm sành vai khắc hình lá, Bát gốm hoa lam, vẽ chấm dải theo lối đề thơ chữ hán. Đặc biệt là tượng người phụ nữ gốm men trắng, thời Lê Trung hưng, thế kỷ 17.

Các đồ gốm thời Nguyễn được tìm thấy chủ yếu là gốm hoa lam, gốm men trắng ngả vàng và gốm men nâu. Trong đó, gốm Bát Tràng tìm thấy khá nhiều, chủ yếu là các loại âu, liễn có nắp, bình vôi, các loại chén nhỏ và các loại bát, đĩa lòng rộng vẽ cành trúc, khóm trúc hay hoa cúc.

Dấu ấn của 1300 năm lịch sử thật quý giá và bí ẩn trong lòng đất Thăng Long – Hà Nội. Và những gì đã phát lộ, những di vật của Hoàng thành Thăng Long, di vật nghìn năm từ lòng đất đã để lại ấn tượng thật khó phai trong lòng du khách.

Hiện vật Hoàng thành Thăng Long:

Gạch vuông lát nền, trang trí nổi cá sấu bơi trong sóng nước, Thời Đại La ( thế kỷ 8- 9)

Vò gốm men trắng xám phới vàng, thời Đại La (thế kỷ 8- 9)

Ngói úp nóc gắn tượng uyên ương, thời Đinh- Tiền Lê ( thế kỷ 10)

Tượng đầu chim phượng, trang trí đầu nóc mái, thời Lý (thế kỷ 11- 12)

Ngói úp nóc mái, gắn lá đề trang trí chim phượng, thời Lý (thế kỷ 11- 12)

Tượng đầu chim phượng, thời Trần (thế kỷ 11- 12)

Ngói ống tạo hình con Rồng, men vàng, thời Lê sơ ( thế kỷ 15)

Ngói ống tạo hình con Rồng, men xanh, thời Lê sơ ( thế kỷ 15)

Gạch hộp trang trí rồng thời Mạc ( thế kỷ 16)

Chim phượng gắn trên thân ngói úp nóc, thời Lý (thế kỷ 11- 12)

Thạp gốm hoa nâu, thời Trần (thế kỷ 13- 14)

Bát gốm hoa lam, vẽ rồng chân có 5 móng, đồ ngự dụng thời Lê sơ ( thế kỷ 15)

Tượng người phụ nữ, gốm men trắng, thời Lê Trung hưng (thế kỷ 17)

Liễn gốm hoa lam, vẽ khóm trúc, thời Nguyễn (thế kỷ 19)

Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu nằm ở phía Tây nền điện Kính Thiên, trong quần thể di tích Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long- Hà Nội, di sản văn hóa thế giới.

Khai quật từ năm 2002, với diện tích khai quật lớn nhất từ trước đến nay, khu di tích đã phát lộ một hệ thống di tích, di vật vô cùng phong phú, đa dạng. Bên cạnh những dấu tích kiến trúc đan xen, chồng xếp lên nhau qua nhiều thời kỳ lịch sử là hàng triệu hiện vật được tìm thấy trong lòng đất huyền bí. Nhiều hơn cả là những di vật vật liệu trang trí kiến trúc cung đình cùng các đồ dùng của Hoàng cung xưa kia, minh chứng cho sự phát triển của kinh đô Thăng Long, kinh đô của quốc gia Đại Việt từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 18.

Dấu ấn của mỗi thời kỳ lịch sử đều tìm thấy ở khu di tích Hoàng thành Thăng Long qua số lượng di vật đồ sộ, cho thấy vị trí trung tâm của khu di tích và phản ánh lịch sử lâu dài của Kinh đô Thăng Long. Chúng ta hãy cùng tham quan khu trưng bày các hiện vật tiêu biểu khai quật được tại khu di tích để cảm nhận vẻ đẹp tài hoa của bàn tay người thợ thủ công xưa kia.

Các di vật của thời Đại La được tìm thấy ở khu di tích vô cùng phong phú, cho thấy đây là vị trí trung tâm, trị sở của An Nam đô hộ phủ, thuộc Đường, khẳng định Thành Thăng Long được xây dựng trên cơ sở Thành Đại La của viên Tiết độ sứ Cao Biền. Các loại vật liệu kiến trúc tìm thấy tại đây là các loại ngói âm dương, trang trí họa tiết mặt linh thú, mặt hề, hoa sen. Gạch chữ nhật chiếm số lượng nhiều phổ biến có màu xám đen, được dùng để xây cống nước, giếng nước, đường đi hay bó nền các kiến trúc. Tiêu biểu là gạch in chữ Hán “ Giang Tây quân”, phiên hiệu quân đội bên Trung Quốc thời Đường. Loại gạch vuông dùng để lát nền cũng được tìm thấy, có trang trí hoa văn sinh động như viên gạch in hình cá sấu bơi trong sóng nước, hay gạch in nổi hình hoa sen và văn dây leo.

Đồ gốm sứ nước ngoài khá phong phú như: Tượng sư tử men ngọc của lò gốm Tây Thôn (Quảng Đông – Trung Quốc), vò gốm men xanh, bình rượu men trắng của lò gốm Trường Sa ( Hồ Nam – TQ) thời Đường thế kỷ 8 – 9. Đặc biệt là các mảnh gốm men xanh lam vùng hồi giáo Tây Á (Islam)…

Đến thời Đinh Tiền Lê, mặc dù không giữ vai trò kinh đô của đất nước, nhưng những dấu ấn của miền Kinh phủ thời Đinh Tiền Lê cũng được tìm thấy ở khu di tích. Tiêu biểu là viên gạch khắc chữ Hán “ Đại Việt quốc quân thành chuyên” (Gạch xây quân thành nước Việt), ngói úp nóc gắn tượng uyên ương và quầng sáng. Bên cạnh đồ gốm Trung Hoa, là các loại đồ gốm được sản xuất trong nước như gốm men xanh, men nâu của lò Thanh Lãng, Lũng Hòa ( Vĩnh Phúc), đồ sành của lò Đương Xá (Bắc Ninh).

Các hiện vật thời Lý tại Hoàng thành Thăng Long vô cùng đẹp đẽ, tinh mỹ, phản ánh sự phát triển thịnh trị của thời kỳ này. Nhiều loại vật liệu trang trí kiến trúc như ngói gắn lá đề trang trí rồng, phượng hay các phù điêu, tượng tròn tạo tác hình đầu Rồng, đầu chim phượng hay uyên ương với họa tiết trang trí tinh xảo, trau chuốt cho chúng ta những hình dung về vẻ đẹp lộng lẫy của hoàng cung Thăng Long thời Lý. Những viên gạch vuông lát nền cũng được trang trí cầu kỳ hoa văn cúc dây, mẫu đơn và sen dây. Các chân đá tảng lớn kê chân cột được chạm cánh sen cho thấy quy mô to lớn của các công trình kiến trúc.

Đồ gốm thời Lý có chất lượng cao, gồm các dòng gốm men ngọc, men trắng, men vàng, men xanh lục và hoa nâu với nhiều kiểu loại như bình, vò bát, đĩa, âu,chậu, đĩa đài sen, hộp có nắp…Trong số đó có nhiều đồ gốm sứ cao cấp, được chế tác tinh xảo, hoa văn trang trí mang tính biểu trưng cao quý như hình rồng, hoa sen, hoa cúc, văn như ý…Rất độc đáo là di vật nắp hộp men xanh lục, có đường kính 18,5 cm, trang trí rồng uốn khúc, dải văn mây hình khánh, văn như ý và dải văn nhũ đinh.

Các di vật thời Trần tìm thấy ở khu di tích phong phú, đa dạng và kế thừa từ thời Lý. Tuy nhiên cũng sáng tạo ra những dấu ấn đặc trưng như kỹ thuật trang trí hoa chanh, các loại ngói mũi sen, mũi lá, các loại phù điêu, tượng tròn với hình khối, đường nét khỏe khoắn, mang phong cách khoáng đạt của thời đại Trần. Bằng chứng sinh động về cuộc sống Hoàng cung Thăng Long thời Trần được phản ánh rõ qua sự phong phú, đa dạng của các đồ dùng trong sinh hoạt hàng ngày như đồ gốm sứ, đồ sành, đồ kim loại…Trong đó đồ gốm hoa nâu có kích thước lớn, khối hình chắc khỏe, hoa văn khoáng đạt được thời Trần rất ưa chuộng.

Đồ kim loại quý như thanh kiếm cẩn tam khí được coi là báu vật của Hoàng cung, những mảnh trang sức bằng vàng, các loại dao cau, bình vôi phản ánh nhiều mặt về đời sống Hoàng cung đương thời. Thạp gốm hoa nâu, trang trí hoa sen dây, Chậu gốm hoa nâu, trang trí chim khách trong đầm sen, Loa gốm men nâu, trang trí khắc chìm văn cánh sen và dây lá cuốn là những hiện vật tiêu biểu, độc đáo của thời kỳ này.

Phát hiện quan trọng, phản ánh đời sống cao cấp của Hoàng cung Thăng Long thời Lê là những sưu tập đồ gốm sứ được sản xuất tại lò Thăng Long. Sự hoàn hảo và tinh mỹ của các loại gốm trắng mỏng, đồ gốm hoa lam cao cấp trang trí rồng chân có 5 móng, in chữ Quan hay Kính, đồ ngự dụng dành cho nhà vua. Đặc sắc là loại gốm “ ngói ống hình con rồng”, hình tượng hóa các con rồng có thân và vây lưng nằm trải dài theo dốc mái. Đây là loại ngói duy nhất có ở Thăng Long, thể hiện sự sáng tạo, độc đáo trong nghệ thuật trang trí kiến trúc Hoàng cung Thăng Long thời Lê sơ. Có thể nói một sưu tập đồ gốm dùng trong cung Trường Lạc, có in chữ Trường Lạc, Trường Lạc cung, Trường Lạc khố.

Hiện vật Thời Mạc tuy không phong phú bằng các thời kỳ trước, nhưng tại khu di tích cũng tìm thấy các loại ngói âm dương lợp diềm mái trang trí rồng, các loại gạch hộp có kích thước lớn trang trí hình rồng làm bằng đất nung hay được phủ men vàng rất đẹp. Bên cạnh đó, khu di tích cũng tìm thấy một số đồ gốm ngự dụng của vua Mạc trang trí rồng và đồ gốm cao cấp của vương hậu trang trí chim phượng

Khác với thời Mạc, vật liệu kiến trúc thời Lê Trung hưng rất phong phú, đa dạng, có rất nhiều loại: gạch, ngói, chân tảng, thềm bậc, tượng linh thú…, nhiều và phổ biến là các loại gạch và ngói. Đáng lưu ý là gạch, ngói thời kỳ này thường không được tráng men như thời Lê sơ mà chủ yếu là đất nung, được làm bằng hai loại đất: đất sét đỏ và đất sét xám. Trong đó, loại được làm bằng đất sét màu xám phổ biến hơn và về màu sắc nó khá gần gũi với màu của vật liệu kiến trúc thời Đại La. Tiêu biểu là các loại ngói mũi lá, đầu trang trí văn như ý và văn kỷ hà. Đồ gốm sứ cũng rất phong phú, tiêu biểu có ấm sành vai khắc hình lá, Bát gốm hoa lam, vẽ chấm dải theo lối đề thơ chữ hán. Đặc biệt là tượng người phụ nữ gốm men trắng, thời Lê Trung hưng, thế kỷ 17.

Các đồ gốm thời Nguyễn được tìm thấy chủ yếu là gốm hoa lam, gốm men trắng ngả vàng và gốm men nâu. Trong đó, gốm Bát Tràng tìm thấy khá nhiều, chủ yếu là các loại âu, liễn có nắp, bình vôi, các loại chén nhỏ và các loại bát, đĩa lòng rộng vẽ cành trúc, khóm trúc hay hoa cúc.

Dấu ấn của 1300 năm lịch sử thật quý giá và bí ẩn trong lòng đất Thăng Long – Hà Nội. Và những gì đã phát lộ, những di vật của Hoàng thành Thăng Long, di vật nghìn năm từ lòng đất đã để lại ấn tượng thật khó phai trong lòng du khách.

Hiện vật Hoàng thành Thăng Long:

Gạch vuông lát nền, trang trí nổi cá sấu bơi trong sóng nước, Thời Đại La ( thế kỷ 8- 9)

Vò gốm men trắng xám phới vàng, thời Đại La (thế kỷ 8- 9)

Ngói úp nóc gắn tượng uyên ương, thời Đinh- Tiền Lê ( thế kỷ 10)

Tượng đầu chim phượng, trang trí đầu nóc mái, thời Lý (thế kỷ 11- 12)

Ngói úp nóc mái, gắn lá đề trang trí chim phượng, thời Lý (thế kỷ 11- 12)

Tượng đầu chim phượng, thời Trần (thế kỷ 11- 12)

Ngói ống tạo hình con Rồng, men vàng, thời Lê sơ ( thế kỷ 15)

Ngói ống tạo hình con Rồng, men xanh, thời Lê sơ ( thế kỷ 15)

Gạch hộp trang trí rồng thời Mạc ( thế kỷ 16)

Chim phượng gắn trên thân ngói úp nóc, thời Lý (thế kỷ 11- 12)

Thạp gốm hoa nâu, thời Trần (thế kỷ 13- 14)

Bát gốm hoa lam, vẽ rồng chân có 5 móng, đồ ngự dụng thời Lê sơ ( thế kỷ 15)

Tượng người phụ nữ, gốm men trắng, thời Lê Trung hưng (thế kỷ 17)

Liễn gốm hoa lam, vẽ khóm trúc, thời Nguyễn (thế kỷ 19)