Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Bộ GD&ĐT chú trọng hơn nữa trong bảo đảm công bằng giáo dục giữa thành thị và nông thôn, giữa nơi có dịch và không có dịch. Đặc biệt lưu ý đối tượng là học sinh nghèo trong vùng có dịch.

Bộ TT&TT chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông, doanh nghiệp công nghiệp ICT tổ chức chương trình hỗ trợ máy tính, thiết bị học tập trực tuyến; chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông hỗ trợ giá cước viễn thông, Internet cho học sinh, sinh viên vùng khó khăn để tham gia học trực tuyến trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

Với Bộ Tài chính, Thủ tướng Chính phủ giao cơ quan này chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội và các cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu xây dựng, trình cấp có thẩm quyền gói tín dụng hỗ trợ học sinh, sinh viên có hoàn cảnh gia đình khó khăn để mua máy tính, thiết bị học tập phục vụ học trực tuyến.

Một môn học, lớp học có ít nhất 2 khung giờ phát bài giảng truyền hình/ngày

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Đài phát thanh, truyền hình các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cần ưu tiên thời lượng và khung giờ phát sóng các bài giảng để học sinh, sinh viên các cấp học có thể được học tập đầy đủ các môn học theo chương trình giáo dục, đào tạo.

Đồng thời, phối hợp với Bộ GD&ĐT xây dựng kế hoạch phát sóng các bài giảng qua đài phát thanh, truyền hình cụ thể, chi tiết từng môn học, lớp học, cấp học bảo đảm diện bao phủ tốt nhất.

Thủ tướng Chính phủ cũng đề nghị Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chỉ đạo các tổ chức thành viên kêu gọi quyên góp, ủng hộ và huy động các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tặng, hỗ trợ học sinh, sinh viên có hoàn cảnh gia đình khó khăn trang thiết bị phục vụ việc học trực tuyến.

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát danh sách học sinh, sinh viên có hoàn cảnh gia đình khó khăn để xây dựng phương án hỗ trợ máy tính, thiết bị phục vụ việc học tập trực tuyến, trong đó huy động các nguồn lực xã hội để cùng tham gia; chỉ đạo các nhà trường xây dựng các bài giảng để phát sóng trên các kênh truyền hình địa phương, nhất là đối với lớp 1, lớp 2.

Song song đó, phối hợp Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam chỉ đạo các đài phát thanh, truyền hình địa phương để có phương án tiếp sóng, phát lại các bài giảng bảo đảm một môn học, lớp học phải có ít nhất 2 khung giờ phát bài giảng truyền hình trong một ngày.

Các địa phương cũng cần tăng cường công tác giám sát y tế trong trường học, không để dịch bệnh lây lan. Đối với các địa phương phải giãn cách xã hội dài ngày cần chủ động điều chỉnh kế hoạch năm học; có phương án đặc cách kết thúc năm học, thi cuối cấp, tuyển sinh nếu cần thiết.

Vân Anh

Nhà mạng xóa vùng lõm sóng, tặng máy tính bảng cho học sinh nghèo

Cuộc vận động "Sóng và máy tính cho em" được các nhà mạng hưởng ứng tích cực với hy vọng tiếp thêm sức mạnh trên hành trình xóa đi khoảng cách về tiếp cận giáo dục.

Mỗi người có thể mắc sốt xuất huyết tối đa 4 lần

Tính từ đầu năm đến cuối tháng 7, Hà Nội ghi nhận gần 2.000 ca sốt xuất huyết, tăng nhiều lần so với cùng kỳ năm 2022, chưa có ca tử vong. Mỗi tuần, Hà Nội ghi nhận từ 300-400 ca mắc mới. Các quận, huyện hiện nhiều bệnh nhân sốt xuất huyết là Thạch Thất, Hoàng Mai, Bắc Từ Liêm, Thanh Trì, Phú Xuyên, Thường Tín... Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội dự báo số ca có xu hướng tăng trong thời gian tới. 

Tiến sĩ Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa Côn trùng, Viện Sốt rét Ký sinh trùng Côn trùng Trung ương, cũng cho biết dịch ở miền Bắc có dấu hiệu tăng, cao hơn 60% cùng kỳ năm ngoái. Theo vị chuyên gia, một trong những yếu tố tác động lớn nhất đến tình trạng trên là thời tiết.

Theo TS.BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do một loại siêu vi trùng có tên là Dengue gây ra. Đây là căn bệnh có thể lây truyền từ người này sang người khác khi bị muỗi vằn mang mầm bệnh đốt.

Virus gây bệnh sốt xuất huyết Dengue có 4 loại tương ứng với 4 tuýp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Vì thế, mỗi người có thể mắc bệnh tới 4 lần.

Nguy hiểm nhất là ngày 3-7 từ khi có dấu hiệu 

Sau giai đoạn sốt, trẻ bước vào giai đoạn nguy hiểm của bệnh, thường rơi vào khoảng ngày thứ 3-7 sau khi mắc bệnh.

Biểu hiện sốt xuất huyết ở trẻ vào giai đoạn này có thể còn sốt hoặc đã thuyên giảm, trẻ bị thoát huyết tương. Nếu tình trạng thoát huyết tương nặng sẽ dẫn đến sốc, với các biểu hiện dễ nhận thấy như: vật vã, bứt rứt, lờ đờ, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, tiểu ít, tụt huyết áp hoặc không thể đo được huyết áp.

Đặc biệt, trẻ bị xuất huyết dưới da hoặc xuất hiện các mảng bầm tím, các nốt xuất huyết nằm rải rác hoặc tập trung ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn; xuất huyết ở niêm mạc như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu…

Bộ Y tế đã đưa ra các dấu hiệu của sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo, trẻ có ít nhất một trong các dấu hiệu sau cần đưa đi viện gấp:

- Trẻ vật vã, lờ đờ, đau bụng liên tục nhiều vùng gan.

- Trẻ buồn nôn và nôn trên 3 lần/giờ, hoặc trên 4 lần/giờ.

- Xuất huyết niêm mạc, chảy máu chân răng, tiểu cầu giảm nhanh.

- Chảy máu chân răng, chảy máu mũi, hành kinh sớm và kéo dài (đối với trẻ nữ)

- Tiểu ít, đi ngoài phân đen

TS.BS Đặng Ánh Dương, Phó trưởng khoa Hồi sức Ngoại, BV Nhi TƯ cho biết, 3 bệnh nhi từ BV tỉnh Vĩnh Phúc, Nam Định, Hà Nam chuyển lên, đều mới hơn 1 tháng tuổi.

Sau khi làm các xét nghiệm chẩn đoán, BS kết luận trẻ bị xuất huyết não do giảm tỉ lệ prothrombin trong máu, nguyên nhân do thiếu vitamin K.

3 trẻ được truyền các chế phẩm máu để cầm máu, ngăn chặn chảy máu màng não và ổn định chức năng sống như hô hấp, tuần hoàn... sau đó BS phẫu thuật lấy máu tụ.

Bệnh nhi được chăm sóc đặc biệt sau khi mổ lấy máu tụ

BS Dương cho biết, theo nghiên cứu, 90% trẻ xuất huyết não do thiếu vitamin K. Giai đoạn hay gặp khi trẻ 30-40 ngày tuổi.

Với các trường hợp xuất huyết não, dù được điều trị tích cực nhưng tỉ lệ tử vong hoặc để lại di chứng vẫn rất cao, trong đó 25-40% tử vong, 40-50% bị di chứng, hay gặp nhất gồm có: teo não, não úng thủy, não bé, động kinh, bại não hoặc dị tật về phát triển tâm thần vận động.

Vitamin K là vitamin tan được trong chất béo, thường được lưu trữ trong mô mỡ và gan. Vitamin K đóng vai trò đặc biệt trong quá trình làm đông máu, tránh xuất hiện chảy máu ở trẻ. Vitamin K cũng giúp cho canxi được hấp thụ dễ dàng, giúp cho xương bé chắc khỏe.

Trẻ sơ sinh bị thiếu hụt vitamin K rất dễ bị xuất huyết ở mũi, miệng, gốc rốn thậm chí là tử vong.

Để phòng bệnh, BS Dương khuyến cáo, trẻ cần được cung cấp vitamin K ngay sau sinh theo 2 phương pháp tiêm hoặc uống. Tiêm cho tất cả trẻ mới sinh một mũi vitamin K1: 1mg, hoặc vitamin K3: 2mg.

Với đường uống, trẻ mới sinh uống vitamin K1 2mg, 3 lần. Lần một: Sau khi sinh, lần hai: 7 ngày tuổi và lần 3 khi 1 tháng tuổi.

“Trên thế giới ghi nhận, nếu trẻ được dùng vitamin K với chiến lược tốt thì tỉ lệ xuất huyết não chỉ là 0,25/100.000 trẻ đẻ sống”, BS Dương thông tin.

Trong giai đoạn mang bầu, nếu mẹ thiếu vitamin K cũng khiến thai nhi bị ảnh hưởng nặng nề, gây ra khuyết tật bẩm sinh như xương chưa phát triển, khiếm khuyết ống thần kinh, nhận thức kém, suy dinh dưỡng, các vấn đề tim mạch…

Do đó từ giai đoạn mang bầu, các thai phụ cần bổ sung nhiều loại rau lá, đặc biệt các rau màu xanh đậm như rau chân vịt, cải xoăn, rau ngót..., ăn trứng, sữa lên men và các loại trái cây sấy khô như mận khô, việt quất, đào, sung, nho...

Bệnh nhân xuất huyết não ngày càng trẻ

Áp lực cuộc sống ngày càng cao, uống nhiều rượu bia nhưng ít tập thể dục là một trong những nguyên nhân khiến xuất huyết não ngày càng trẻ hóa.

Thành lập từ năm 2008 nhưng vài năm gần đây Hợp tác xã (HTX) Suối Giàng, Yên Bái mới bắt đầu hoạt động hiệu quả, trung bình mỗi năm thu hoạch 500 tấn chè tươi, tương ứng với 100 tấn chè khô.

Năm 2019, HTX đầu tư phần mềm để quản lý, nhờ đó, công việc của bà Lâm Thị Kim Thoa, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX thuận tiện hơn, bởi chỉ cần truy cập phần mềm sẽ biết ngay số đơn hàng bán ra và giá trị thu về, thay vì phải cộng trừ thủ công như trước.

Hầu hết các hộ dân trên Tà Xùa có chè đều tham gia HTX Suối Giàng

Đây là bước đi chuyển đổi số đơn giản như lời bà Thoa thừa nhận.

“Chúng tôi rất cần có một phần mềm quản lý chung, tích hợp nhiều hạng mục, từ quản lý vùng nguyên liệu, quản lý nhân sự cho đến thanh toán, quyết toán, bán hàng… để có sự đồng bộ”, bà Lâm Thị Kim Thoa nói.

Tuy nhiên, chủ của HTX này đã luôn lo lắng về năng lực triển khai, nguồn tài chính, thủ tục hành chính và nhất là hành lang pháp lý trong “số hoá” các dữ liệu phải an toàn, bảo mật.

“Từ kinh nghiệm thực tế sau 3 năm ứng dụng phần mềm bán hàng, nếu để HTX “tự bơi” sẽ không thể có chuyển đổi số thực chất và toàn diện, cần sự hỗ trợ của Nhà nước về nhân lực, công nghệ, môi trường số”, bà Thoa bày tỏ.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến tháng 6 vừa qua, cả nước có hơn 26.000 HTX với tổng số 6,8 triệu thành viên và 2,5 triệu lao động; trong đó HTX nông nghiệp chiếm tới 66%.

Các HTX đang đóng vai trò quan trọng đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế, tạo việc làm, an sinh xã hội. Mô hình HTX nông nghiệp với cách thức tổ chức sản xuất mới sáng tạo, ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ cao vào sản xuất đã ngày càng nhiều lên.

Tuy vậy, đa số các HTX ở quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, năng lực tài chính và quản trị yếu. Kết quả khảo sát về thực trạng, mức độ sẵn sàng chuyển đổi số do Liên minh HTX Việt Nam phối hợp Tổ chức Oxfam thực hiện hồi tháng 4 và 5 vừa qua tại 153 HTX nông nghiệp cho thấy, hầu hết các nơi đều nhận thức được tầm quan trọng của ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số, nhưng mức độ ứng dụng còn thấp.

Cụ thể, theo thang điểm từ 1 - 5, mức độ ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý, điều hành chỉ đạt 1,98 - 2,82; trong hoạt động sản xuất là 1,55 - 2,48; trong xúc tiến thương mại từ 1,88 - 2,52 (tức chỉ đạt mức yếu, kém).

Trước thực trạng yếu kém và yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang nghiên cứu xây dựng chương trình hỗ trợ chuyển đổi số trong doanh nghiệp, HTX và hộ kinh doanh giai đoạn 2021 – 2025 để hỗ trợ các đối tượng này chuyển đổi số.

Với thông tin này, bà Lâm Thị Kim Thoa kỳ vọng việc ứng dụng công nghệ số của HTX tới đây sẽ thuận lợi hơn, qua đó giúp gia tăng giá trị cho HTX cũng như từng thành viên.

Tạo môi trường phát triển doanh nghiệp số, doanh nghiệp khởi nghiệp số

Chuyển đổi số cũng là một trong các chủ đề nghị sự của Uỷ ban Kinh tế Đại hội đồng Liên Nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPA) lần thứ 42 đang diễn ra, do Brunei chủ trì.

Theo đó, AIPA 42 đang thảo luận tập trung về việc tăng cường hội nhập kinh tế ASEAN thông qua thúc đẩy số hóa các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, nhất là trong bối cảnh tác động tiêu cực chưa từng có của đại dịch Covid-19 theo đề xuất của Brunei và Malaysia, nhằm để thông qua một Nghị quyết của AIPA về “Thúc đẩy ASEAN số có tính bao trùm nhằm nâng cao năng lực cho doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ, vừa và tăng cường hội nhập kinh tế ASEAN”.

Qua phiên thảo luận ngày 24/8, Nghị viện các nước thành viên AIPA bày tỏ cần tích cực thúc đẩy và ủng hộ Chính phủ các nước ASEAN triển khai các chương trình, kế hoạch và chiến lược về số trong ASEAN, cũng như tăng cường hợp tác với các đối tác, các tổ chức quốc tế để đẩy mạnh kết nối hạ tầng kỹ thuật số, bảo đảm hệ sinh thái kỹ thuật số bao trùm, rút ngắn khoảng cách số. Đoàn đại biểu Nghị viện các thành viên AIPA cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường kết nối số, thu hẹp khoảng cách số giữa các quốc gia, các vùng, miền nhằm đảm bảo phát triển đồng đều, bền vững trong ASEAN.

Việc thảo luận và chuẩn bị các bước tiến tới thông qua Nghị quyết này là sự tiếp nối Nghị quyết được thông qua tại Ủy ban Kinh tế trong khuôn khổ AIPA-41 do Việt Nam là nước chủ nhà vào năm ngoái về “Vai trò của Nghị viện trong thúc đẩy gắn kết và phục hồi kinh tế ASEAN sau dịch bệnh Covid-19”.

Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam đề nghị Nghị viện các nước hoàn thiện cơ sở pháp lý và chính sách hướng tới hài hòa hóa hội nhập kinh tế, phục hồi xanh và bao trùm tại khu vực ASEAN, ưu tiên kết nối, đặc biệt là kết nối tiểu vùng, vùng sâu và vùng xa, nhằm đạt được mục tiêu hội nhập tại các ngành kinh tế có tính dẫn dắt cho quá trình hội nhập kinh tế tổng thể khu vực ASEAN.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ

Trước đó, tại phiên họp toàn thể vào đầu giờ chiều 23/8, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã có bài phát biểu tập trung nhiều vào nội dung này. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: “Nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc tăng cường kết nối số, thu hẹp khoảng cách số giữa các quốc gia, các vùng, miền nhằm đảm bảo phát triển đồng đều, bền vững trong ASEAN. Đề nghị AIPA tích cực hỗ trợ Chính phủ các nước ASEAN đẩy mạnh triển khai các nội dung liên quan thúc đẩy kết nối số, phổ cập số ở các khu vực kém phát triển, trong đó có các tiểu vùng của ASEAN, trong khuôn khổ Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) 2025, Kế hoạch công tác thực hiện Sáng kiến Hội nhập ASEAN (IAI) giai đoạn IV”.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đề nghị cần khuyến khích các nguồn lực xã hội để phát triển hệ sinh thái số thông qua hình thức hợp tác công-tư, tạo môi trường vườn ươm doanh nghiệp để phát triển doanh nghiệp số, doanh nghiệp khởi nghiệp số. Đặc biệt, cần tạo điều kiện lồng ghép triển khai khung phục hồi tổng thể ASEAN vào các kế hoạch của từng quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số nhằm ổn định và phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Trong khi đó, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Heng Samrin cho rằng, kế hoạch Tổng thể chuyển đổi số ASEAN 2025 đóng vai trò “đầu tàu” nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực tự cường và sức cạnh tranh. Trưởng đoàn Campuchia đề nghị cần bảo đảm quá trình chuyển đổi số bao trùm, hợp tác đa phương trong quản trị số hoá và tăng cường các quy định nhằm bảo đảm chuyển đổi số.

Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani đề nghị các nghị viện AIPA cần hợp tác nhằm tăng cường khả năng tiếp cận internet đối với tất cả mọi người dân, nhất là những vùng sâu, vùng xa, khu vực nông thôn và giảm thiểu sự chia rẽ số hoá; hợp tác nhằm nâng cao nguồn nhân lực, kỹ năng tận dụng công nghệ kỹ thuật số; hợp tác trong xây dựng, ban hành các chính sách nhằm bảo đảm kết nối kỹ thuật số và bảo đảm an toàn trong các hoạt động số hoá như an ninh mạng, an toàn dữ liệu cá nhân; hợp tác thúc đẩy đổi mới – sáng tạo.

Với một khu vực có mức độ tin cậy và đoàn kết chính trị cao, thị trường lớn, dân số trẻ và nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số đi kèm với tạo lập môi trường số và bảo đảm an ninh mạng sẽ tạo ra không gian rộng mở cho phát triển bền vững và rút ngắn thời gian và trình độ phát triển với các khu vực khác trên thế giới và giữa các khu vực trong nội khối ASEAN.

Thành Vũ

Chủ tịch Quốc hội: Xây dựng nền kinh tế số kịp thời ứng phó với dịch Covid-19

Đại dịch Covid-19 đặt ra những yêu cầu cấp bách trong đổi mới quản trị đất nước, trong đó có yêu cầu về chuyển đổi kỹ thuật số, xây dựng nền kinh tế số nhằm kịp thời ứng phó với đại dịch.

“Hãy thay đổi từ chính bản thân mình”,

“Hãy bỏ qua số lượng để tập trung cho chất lượng”, 

“Hãy thay đổi mọi thứ trừ vợ con bạn”, chủ tịch Lee Kun Hee nhắc đi nhắc lại trong ‘hội nghị diên hồng’ nơi tập hợp hơn 200 lãnh đạo cấp cao của Samsung trên toàn cầu tại Frankfurt, Đức vào năm 1993. 

Không ai được ra ngoài ăn hay thậm chí đi vệ sinh trong suốt buổi họp kín kéo dài tới 10 tiếng đồng hồ này. 

Cơn thịnh nộ của chủ tịch Lee Kun Hee bắt nguồn từ chuyến ‘vi hành’ của ông đến Los Angeles. Tại đây, con trai thứ ba của nhà sáng lập Samsung tức giận ra mặt khi chứng kiến gian hàng của công ty phủ đầy bụi ở một trung tâm điện máy trong khi các đối thủ như Sony, Phillips được đặt sản phẩm tại vị trí đẹp nhất.

Sau buổi họp khẩn cấp kéo dài ba ngày ba đêm ở Frankfurt, một bản Tuyên bố đã ra đời mà sau này vẫn được xem là Kinh thánh của Samsung, trực tiếp truyền cảm hứng cho hàng trăm nghìn nhân viên để thúc đẩy sự phát triển trên mọi mặt trận của tập đoàn.

Lee Kun Hee là thế hệ lãnh đạo thứ hai của Samsung, tiếp quản vị trí chủ tịch tập đoàn nhờ được ‘phế trưởng lập thứ’ sau khi người cha, nhà sáng lập Lee Byung Chul đột ngột qua đời năm 1987.

Cho đến khi Lee Kun Hee nhắm mắt xuôi tay vào năm ngoái, vị chủ tịch này đã để lại cho người con trai duy nhất, thái tử Lee Jae Yong một đế chế điện tử hùng mạnh giá trị 62,3 tỷ USD và hai phần khác của đế chế cho hai người con gái trong một khối tài sản khổng lồ được thâu tóm bởi gia đình họ Lee, được gọi là chaebol ở Hàn Quốc.

Chaebol và kỳ tích sông Hán

Năm 2020, Samsung Electronics báo cáo doanh thu cả năm 215,8 tỷ USD, tương đương khoảng 13,4% GDP của Hàn Quốc.

Nhưng đây mới chỉ là một phần của đế chế nhà Samsung, vốn đã bị chia tách vào năm 1987 thành Samsung Group, Shinsegae Group, CJ Group và Hansol Group. 

Đến nay, đế chế nhà họ Lee vẫn là chaebol lớn nhất Hàn Quốc, nắm quyền chi phối kinh tế, chính trị và xã hội ở xứ sở kim chi. Chaebol, một từ ghép tiếng Hàn có nghĩa là tài phiệt, nhưng được hiểu là các tập đoàn gia đình được điều khiển bởi số ít đại gia tộc ở Hàn Quốc.

Có bốn chaebol lớn nhất Đại Hàn Dân Quốc hiện nay là Samsung, LG, SK và Hyundai. Các chaebol này đã vươn mình trở thành móng vuốt sắc nhọn của con rồng Hàn Quốc trong suốt thời kỳ gọi là ‘Kỳ tích sông Hán’. 

Gia tộc kiểm soát Samsung vẫn đang là chaebol lớn nhất Hàn Quốc.

Mọi chuyện khởi đầu vào năm 1961 khi thiếu tướng Park Chung Hee lên nắm quyền chủ tịch Hội đồng Tối cao Tái thiết Quốc gia trong một cuộc đảo chính quân sự. Tướng Park sau đó lên làm Tổng thống Hàn Quốc trong bốn nhiệm kỳ liên tiếp và khởi đầu cho thời kỳ lao động khổ sai dưới thời nhà độc tài này. 

Cho đến khi Park Chung Hee bị ám sát năm 1979, các chaebol tiếp tục lớn mạnh không ngừng nhờ chính sách tư bản có định hướng, đẩy mạnh xuất khẩu hàng điện tử trong khi cấm nhập khẩu vô tuyến, cấm uống cafe nhằm ‘thắt lưng buộc bụng’ trong nước... 

Sự ưu ái của chính phủ dành cho chaebol thời kỳ đó đã được cố chủ tịch Daewoo ông Kim Woo Choong khái quát qua câu nói nổi tiếng: “Nếu không có công nghệ, chúng tôi có thể đi mua. Nếu không có tiền, chúng tôi có thể đi vay và trả nợ khi nào kiếm được”. 

Chính phủ kiến tạo, chaebol thực thi đã trở thành kim chỉ nam cho kinh tế Hàn Quốc vào thời kỳ đó. Hyundai từ một công ty xây dựng đã đưa Hàn Quốc trở thành quốc gia đứng thứ 5 trên thế giới về sản xuất ô tô, Samsung vốn là tập đoàn rau củ quả và mía đường vươn mình trở thành nhà xuất khẩu chip nhớ và tấm nền màn hình số một thế giới. 

Tất nhiên, sự vươn lên của chaebol cũng là sự thất bại cho những kẻ khác. Samsung mạnh lên khiến Motorola phải chia tách, Nokia cắn răng bán mảng di động và khiến chính chaebol khác là LG buộc lòng từ bỏ mảng kinh doanh điện thoại ở Mỹ.

Không chỉ chi phối kinh tế, các chaebol còn làm lũng đoạn Nhà Xanh. Lee Myung Bak, Tổng thống thứ 10 của Hàn Quốc bị kết án 17 năm tù trong đó có các tội danh nhận hối lộ 5,9 triệu USD từ tập đoàn Samsung. Nhờ đó, cố chủ tịch Lee Kun Hee đã được ân xá năm 2009 dù bị kết tội cổ cồn trắng, tức các loại tội phạm không sử dụng bạo lực để đạt được lợi ích tài chính. 

Tổng thống bị phế truất Park Geun Hye, con gái nhà độc tài Park Chung Hee, cũng bị y án 20 năm tù vì tội nhận hối lộ thông qua người bạn tâm giao Choi Soon Sil. Sự việc khiến thái tử Lee Jae Yong cũng bị kết án 30 tháng tù vì tội hối lộ cho bà Park để đảm bảo quyền kiểm soát Samsung. 

64 chaebol hiện chiếm tới 84,3% tổng sản phẩm quốc nội của Hàn Quốc nhưng chỉ tạo ra 10% việc làm, theo một báo cáo năm 2020 đăng trên tờ thời báo uy tín Hankyoreh của Hàn Quốc. 

Điều này phần nào phản ánh sự căm ghét, ghê sợ lẫn e ngại của người dân Hàn Quốc mỗi khi nhắc đến các đại gia tộc chaebol, vốn không thể sụp đổ theo học thuyết nổi tiếng ‘Too big to fail’ của người Mỹ. 

Bài học cho các nước khác và cảm hứng cho Việt Nam

Chaebol luôn bị các học giả phương Tây chỉ trích vì làm lũng đoạn nền kinh tế và chuyển giao quyền lực kiểu cha truyền con nối. Chính sách ưu đãi về thuế, giãn nợ cho các khoản vay, cấp vốn và các dự án đặc biệt dành cho chaebol đã giúp Hàn Quốc hóa rồng chỉ trong chưa đầy nửa thế kỷ với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm đều trên 10%.

Tất nhiên không chỉ có kinh nghiệm thành công, chaebol cũng để lại những bài học thất bại đớn đau. Năm 1999, Daewoo một chaebol khổng lồ chỉ sau Hyundai khi đó đã tuyên bố phá sản và để lại khoản nợ kỷ lục 50 tỷ USD.

Công thức dùng chaebol để đẩy mạnh xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế có thể được sao chép lại nhưng cần có sự tùy biến cho phù hợp với từng quốc gia, từng hoàn cảnh cụ thể. 

Giai đoạn tăng trưởng thần tốc của Hàn Quốc từ giữa thế kỷ 20 còn được gọi là Kỳ tích sông Hán.

Tại Việt Nam, cuốn sách được dịch ra mang tựa đề "Lee Kun Hee" đã được rất nhiều lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam tìm đọc. Cuốn sách nay được xem là cảm hứng cho các doanh nghiệp Việt Nam. Các doanh nghiệp lớn của Việt Nam không chỉ kinh doanh 1 ngành nghề mà bắt đầu lấn sân sang nhiều lĩnh vực khác nhau.

Những Tập đoàn lớn như Viettel không còn là tập đoàn viễn thông truyền thống mà đã chuyển thành tập đoàn công nghệ với nhiều ngành nghề mới như sản xuất thiết bị quân sự, sản xuất thiết bị viễn thông… và mới đây là nhảy vào lĩnh vực thu phí không dừng. 

Vingroup - một tập đoàn xuất thân từ bất động sản đã nhảy sang rất nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục, bán lẻ và bắt đầu tuyên bố trở thành tập đoàn công nghệ khi nhảy vào lĩnh vực sản xuất ô tô và smartphone. Đây có lẽ là mô hình mang dáng dấp chaebol rõ nét nhất của Việt Nam. 

Cùng với mô hình như Viettel, Vingroup, còn rất nhiều các doanh nghiệp Việt Nam đang mở rộng sang nhiều ngành nghề mà đặc biệt lấn sang lĩnh vực công nghệ như VPbank, MB, VietJet… Tất cả đều là những tập đoàn có nền tảng phát triển vững mạnh trong nước với khát vọng vươn ra nước ngoài đem lại giá trị thặng dư cho Việt Nam. 

Tuy nhiên, để lặp lại kỳ tích của người Hàn đòi hỏi ý chí sáng suốt của nhà lãnh đạo, quyết tâm của tập thể với một văn hóa doanh nghiệp có bản sắc riêng nhằm tạo ra giá trị cốt lõi nhất, mà mỗi doanh nghiệp như Viettel, Vinamilk hay Vingroup cần phải tự mình tìm ra lời giải riêng biệt trước đòi hỏi thay đổi cấp thiết và căn bản ở thời đại 4.0 này. Chúng ta hy vọng một tương lai không xa Việt Nam sẽ có những chaebol như Hàn Quốc với quyết tâm cháy bỏng của Chính phủ về một Việt Nam hùng cường.

Phương Nguyễn