Một lần, Feynman hỏi "làm sao đo được mức độ phân cực của ánh sáng khi chiếu vào một dung môi khúc xạ", các sinh viên hàng đầu trong lớp có thể nhanh chóng tính toán chính xác góc phân cực của ánh sáng.

Tuy nhiên trong một lần khác, khi ông hỏi "đứng ở góc độ nào để quan sát được góc nắng phản chiếu trên mặt nước biển?" thì không ai trả lời được. Feynman nhận ra sinh viên học thuộc lòng công thức nhưng không hiểu khái niệm "dung môi khúc xạ" hàm chỉ những môi trường như nước, hay cụm từ "phân cực ánh sáng" tương ứng với góc phản chiếu của ánh sáng mà mắt thường quan sát được.

Ngoài việc không hiểu và không thể áp dụng công thức được dạy, Feynman nhận thấy không sinh viên nào đặt câu hỏi trong lúc ông giảng bài. Sau này một học trò chia sẻ với Feynman rằng "việc đặt câu hỏi chỉ khiến các bạn khác trong lớp coi thường bởi nó cho thấy tôi chưa hiểu vấn đề và đang làm phí thời gian của cả lớp".

"Hoàn toàn không có một nền giáo dục khoa học được giảng dạy ở Brazil. Học sinh được đào tạo để nhớ từng công thức trong sách giáo khoa cho các kì thi, nhưng các em không được dạy để tự khám phá, thử sai để hiểu bản chất các hiện tượng khoa học", Richard Feynman nhận xét khi phát biểu với Hội đồng Giáo dục Brazil.

Quay lại với hiện tại 2024. Apple vừa công bố một kết quả nghiên cứu cho thấy các hệ thống AI tạo sinh như ChatGPT không có khả năng suy luận và phân tích logic để giải quyết vấn đề. Như vậy các kết quả trả lời nghe qua rất thông minh và thuyết phục của ChatGPT chỉ là "học vẹt và bắt chước" lượng dữ liệu khổng lồ từ vô số sách vở, báo chí và Internet mà hệ thống máy học đã được huấn luyện qua.

Ta dễ thấy sự tương đồng giữa nghiên cứu này về hạn chế của ChatGPT với phát hiện của Richard Feynman về nền giáo dục ở Brazil: người và máy đều rơi vào tình trạng "có khả năng nhớ rõ và lặp lại từng con chữ, từng công thức nhưng không hiểu các con chữ và công thức đó thật sự có ý nghĩa gì".

So với con người, các hệ thống AI tạo sinh rất dễ đưa ra câu trả lời lỗi (thay vì thú nhận nó không biết lời giải) nếu người sử dụng chỉ chuyển đổi câu hỏi một chút để làm rối cách hệ thống phân tích bài toán. Ví dụ, tôi chuyển đổi bài toán tiểu học "chó và gà" thành như sau:

"Vừa gà vừa chó, bó lại cho tròn, 36 con, một trăm chân chẵn. Chủ trang trại trước đây có mua thêm hai chú chó và ba chú gà. Hỏi có bao nhiêu gà, bao nhiêu chó?".

ChatGPT (phiên bản 4o mini) trả lời ngay là 16 con chó và 25 con gà. Chứng tỏ trong quá trình "tư duy" trả lời câu hỏi, hệ thống máy hoàn toàn không biết cách đặt ngược lại các câu hỏi làm rõ đề bài. Trong khi đó, học sinh có thể sẽ nêu ý kiến "ngôn ngữ đề bài chưa được rõ ràng về mặt thời điểm của việc tính số lượng chó và gà" khi đối mặt với bài toán này.

Các hệ thống AI tạo sinh như ChatGPT được tạo ra bằng cách nạp cho máy tính một lượng dữ liệu khổng lồ trong quá trình huấn luyện. Sau đó máy sẽ kết hợp giữa việc tra cứu và tích hợp các kiến thức đã hấp thụ trong quá trình huấn luyện để đưa ra câu trả lời trong quá trình sử dụng.

Với các ông lớn công nghệ đổ hàng tỷ USD vào việc thu thập dữ liệu và kiến thức nhân loại để huấn luyện cho máy, các hệ thống này đã có thể nhớ nhiều và nhớ nhanh hơn con người.

Tuy nhiên với kiến trúc hiện tại, đa phần hệ thống AI này vẫn rất kém trong việc tự kiểm tra tính hợp lý của câu trả lời, nhất là trong những tình huống kiến thức hay dữ liệu mới mà AI chưa có. Việc tạo ra hệ thống AI có thể tự phản biện để đánh giá được khi nào máy đưa ra câu trả lời sai trong mọi tình huống vẫn là bài toán mở lớn của ngành trí tuệ nhân tạo.

Như vậy, con người đã thua trong cuộc chiến "học nhớ" so với máy tính nhưng trong cuộc chiến "học hiểu" chúng ta vẫn còn nhiều cơ hội chiến thắng.

Trong sự học hiểu, vấn đề không chỉ là "học gì" mà còn là "thái độ học như thế nào". Với lao động tri thức, lợi thế cạnh tranh của chúng ta so với ChatGPT là khả năng hiểu sâu, khả năng phân tích logic, tự phê bình, đánh giá được khi nào mình chưa hiểu, hay còn hiểu sai để thúc đẩy bản thân tìm tòi thêm.

Quay lại câu hỏi "học gì", tôi nghĩ cần chọn những ngành học đề cao việc hiểu sâu bản chất vấn đề, phân tích và sáng tạo ra lời giải. Trong câu chuyện Richard Feynman phê bình giáo dục Brazil, cũng cần lưu ý thái độ "học vẹt" có phần trách nhiệm của môi trường và hệ thống giáo dục.

Richard Feynman từng nói "Nguyên lý đầu tiên của tư duy là đừng tự huyễn hoặc bản thân, bởi chính chúng ta là kẻ dễ bị chúng ta lừa dối nhất". Tự đánh giá nghiêm túc khi nào bản thân hiểu sai, hiểu thiếu, sẵn sàng đầu tư học hỏi sâu hơn để hiểu rõ và giải quyết vấn đề triệt để vẫn là khả năng của chỉ riêng loài người.

Duy trì một thái độ trung thực và cầu thị về tri thức sẽ đóng vai trò quyết định để con người không bị tụt hậu so với ChatGPT.

Ned Nguyễn

Trong khi đó, Hạnh nhận kết quả xét nghiệm và được bác sĩ thông báo chỉ số ung thư khá cao và có thể là dấu hiệu của bệnh nên cần có đầy đủ thông tin để chẩn đoán chính xác. Khi Hạnh hỏi kỹ hơn, bác sĩ nói nếu hiểu đơn giản thì đó dấu hiệu của bệnh phụ khoa thông thường, còn nghiêm trọng hơn có thể là dấu hiệu của ung thư buồng trứng. 

Ở một diễn biến khác, Khôi (Bình An) đến nhà tìm Vy (Quỳnh Lương) lúc nửa đêm rồi tranh thủ cơ hội ôm cô để bày tỏ tình cảm. "Hôm nay có người hỏi anh tại sao lại ly hôn. Anh ấy cứ thắc mãi mãi tại sao chúng mình lại ly hôn".

Vy và Khôi sẽ quay về với nhau? Hạnh sẽ không sao? Diễn biến chi tiết tập 23 Đừng làm mẹ cáuphát sóng vào 21h40 tối nay 24/2 trên VTV3. 

Bà Vân 'Đừng làm mẹ cáu' là mẫu mẹ chồng đáng học tập

Ngay ở những tập đầu, Happi tình cờ gặp Quân ở siêu thị và dễ dàng theo người đàn ông lạ mặt đi tìm mẹ, thậm chí ngồi lên ô tô của anh. Người xem thì biết quá rõ Quân nhưng với một em bé như Happi, việc đi theo và tin tưởng một người đàn ông lạ mặt ngay lần đầu như vậy tôi thấy có phần khiên cưỡng. Đã thế cô bé này còn chấm chú Quân ngay lần đầu gặp để giới thiệu cho mẹ Hạnh, thậm chí còn lập luận nếu không tìm chồng cho mẹ thì mẹ có tự đi tìm hay không. Một đứa trẻ mới 6-7 tuổi liệu có suy nghĩ già đời như vậy? 

Khi bị mẹ giục học chữ, Happi nói "sao từ đầu mẹ không cho con học lớp 5 luôn đi, lỡ con là thiên tài mà mẹ không biết thì sao. Con học mẫu giáo hơn các bạn có 1 năm thôi mà sao mẹ cứ nói nhiều thế. Mà mẹ đừng quên mẹ chưa học đại học đấy". Đúng là tình huống này gây thích thú cho khán giả nhưng cứ thấy sai sai vì trẻ con mà ăn nói già dặn quá. Ngay cả bản thân nhân vật Hạnh cũng từng nhận xét về Happi rằng: "Sao con cứ lý luận như bà già thế".

Về sau này, Happi thành tác nhân chính để "đẩy thuyền" Hạnh và Quân. Vì được Quân hết sức yêu chiều nên cô bé luôn bày tỏ mong muốn anh và Hạnh sẽ về một nhà và mẹ sẽ sinh thêm em bé cho mình có em bế. Khi biết Trung - người yêu cũ của Hạnh muốn rủ mẹ con mình đi du lịch, Happi đã gọi điện thoại cho chú Quân nhờ giao thật nhiều việc để mẹ mình không thể đi. Một đứa trẻ liệu có hiểu chuyện và biết cách sắp xếp tình huống cho người lớn như vậy không? 

Dĩ nhiên kịch bản phim luôn phải xây dựng những chi tiết mới mẻ và hấp dẫn để tạo kịch tính, thu hút người xem. Song tôi có cảm giác như biên kịch đã cố nhồi vào nhân vật Happi nhiều suy nghĩ và lời nói của người lớn. Điều này khiến khán giả cảm thấy bàn tay sắp đặt hơi lộ của biên kịch khiến đứa trẻ trên phim phần nào mất đi sự hồn nhiên đúng tuổi của mình. 

Tuy vậy, tôi vẫn đánh giáĐừng làm mẹ cáulà một bộ phim hay và đặc biệt thành công nhờ diễn xuất đáng yêu, hợp vai của hai diễn viên nhí, nhất là bé An Nhiên trong vai Happi. Nếu một ai khác đóng vai này thì có lẽ Đừng làm mẹ cáuđã không thu hút khán giả như vậy.  

Độc giả Thu Hiền (Hải Phòng)
Clip: VTVGo

Độc giả có thể gửi ý kiến về địa chỉ: [email protected]. Ý kiến của bạn không nhất thiết trùng với quan điểm bài viết đã đăng trên VietNamNet. Xin trân trọng cảm ơn!

Nhưng cách xử lý của các đại lý Huyndai thì coi thường khách hàng. Cái kết cuối cùng là hủy hợp đồng. Tôi thiết nghĩ hợp đồng đại lý Huyndai cho khách hàng ký không khác gì tờ giấy gói xôi, vì nó chẳng có có cái điều khoản phạt nào cho việc đại lý không thực hiện đúng hợp đồng sau nhiều lần làm trò yêu cầu khách mua thêm option, tăng giá...

Thực sự tôi thích mẫu xe này, nhưng quá chán cách làm ăn của các đại lý nên tôi quyết định “chia tay”. Một sản phẩm được cung cấp bởi hệ thống đại lý không ra gì, thì dịch vụ sau bán hàng chắc chắn cũng không thể tốt hơn khi thiếu sự tôn trọng khách hàng.

 Hiện tại tôi đã rút cọc và muốn tìm mua xe hãng khác, với đúng giá cũng như nhận được sự tôn trọng khách hàng nhưng chưa biết chọn xe gì. Rất mong nhận được những tư vấn, góp ý chân thành từ mọi người. Tôi xin cám ơn!.

Đọc giả Hoàng Minh Ngọc (Hà Nội)

Khi tập phim lên sóng, nhiều khán giả lên án đoàn phim đã xúc phạm, bôi nhọ ngôi sao Hàn Quốc Rosé. Hành động bất cẩn của ê-kíp ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh nữ ca sĩ. 

Trước phản ứng gay gắt của khán giả, đại diện đoàn phim chính thức xin lỗi và cho biết đây là sơ suất chứ không cố ý lấy ảnh Rosé để dàn dựng. Họ thừa nhận hành động này gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh và uy tín của Rosé.

Ê-kíp phim gửi lời xin lỗi chân thành đến nữ ca sĩ vì sự cố, sau đó xóa toàn bộ hình ảnh liên quan đến Rosé và cho biết sẽ kiểm tra kỹ lưỡng hơn để tránh sự cố trong các tập tiếp theo. Ê-kíp phim đang tích cực liên hệ với công ty quản lý của nữ ca sĩ để xin lỗi nhưng chưa thể xoa dịu sự phẫn nộ của khán giả. 

Phim Quang Uyênxoay quanh câu chuyện hợp tác phá án hình sự giữa cảnh sát Lạc Vi Chiêu (Phó Tân Bác) và cậu thiếu gia giàu có Bùi Tố (Trương Tân Thành).

Rosé tên thật là Park Chae-young, sinh năm 1997, là nữ ca sĩ, người mẫu, nhạc sĩ người New Zealand gốc Hàn Quốc, đồng thời là thành viên của nhóm nhạc Blackpink.

PhimQuang Uyên:

Uyên Trần